Transcript W Królestwie Niderlandów wizyta studyjna 12.10.2010 r.

W Królestwie Niderlandów
wizyta studyjna
12.10.2010 r. – 19.10.2010 r.
Uczestnicy










Dorota Majchrzyk – KO Kielce
Bożena Chomicka – KO Białystok
Jolanta Lenkiewicz – Broda - KO Białystok
Bożena Żurawska – KO Olsztyn
Dariusz Targoński – KO Olsztyn /Elbląg
Joanna Poźnikiewicz – KO Olsztyn/Elbląg
Olimpia Matys – KO Opole
Beata Wachowiak – KO Gorzów Wlkp.
Maria Utracka – KO Katowice
Andrzej Janczy – KO Kraków
 Hanna Cieślak
 Anna Kostrubała – Brak
 Laura Górecka
 Tosia Kasprzak
Holenderski system edukacji


W Holandii szkołę może założyć każdy Konstytucja gwarantuje prawo do zakładania
szkół i prowadzenia kształcenia
odzwierciedlającego przekonania religijne,
ideologie lub podejścia pedagogiczne.
W związku z powyższym w Holandii istnieją
szkoły prowadzone zarówno przez państwo,
jak i przez osoby i organizacje prywatne (do
szkół prywatnych uczęszcza ok. 70% uczniów).
Holenderski system edukacji



Funkcjonują więc szkoły prywatne, wyznaniowe
(protestanckie i katolickie, muzułmańskie,
żydowskie…). Są też szkoły stosujące metody
nauczania wg Marii Montessori oraz Celestyna
Freineta.
Szkoły publiczne i prywatne mają na mocy prawa
równy status, co oznacza, że wydatkom państwa na
edukację publiczną muszą odpowiadać wydatki na
edukację prywatną.
Ciekawe…
W ramach swej autonomii w zakresie organizacji kształcenia
szkoły mogą samodzielnie decydować o treściach i metodach
nauczania. Tę autonomię ograniczają jednak określone przez
Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki standardy jakościowe.
Holenderski system edukacji

Każde dziecko obowiązkowo uczęszcza do szkoły w
pełnym wymiarze od pierwszego szkolnego dnia
miesiąca następującego po jego piątych urodzinach.



Dzieci muszą kształcić się w szkole w pełnym
wymiarze przez 12 pełnych lat szkolnych i w każdym
przypadku do końca roku szkolnego, w którym kończą
16 lat.
Ciekawe…
chociaż kształcenie jest obowiązkowe od osiągnięcia
przez dzieci wieku 5 lat, do szkół podstawowych
uczęszczają niemal wszystkie 4-latki (99,3%).
Holenderski system edukacji


Rok szkolny trwa co najmniej 200 dni od sierpnia do
czerwca. Szkoły są czynne pięć dni w tygodniu.
Zajęcia odbywają się przed południem i po południu,
(w szkole nie prowadzi się na ogół zajęć w środowe
popołudnia). O godzinach rozpoczynania
i kończenia lekcji oraz czasie ich trwania decyduje
organ prowadzący szkołę (zarząd szkoły).
Ciekawe…
długość trwania lekcji jest różna, w zależności od
przedmiotu – od 50 minut do 2 godzin.
Holenderski system edukacji


Nie istnieją zalecenia dotyczące liczebności klas.
Uczniowie są dzieleni według wieku i uczęszczają do
klas o zróżnicowanym poziomie umiejętności.
Ciekawe…
klasy w szkole podstawowej mają jednego
nauczyciela do wszystkich przedmiotów (nauczyciel
w danej klasie co roku może się zmieniać),
natomiast w szkole średniej uczą nauczyciele
przedmiotowcy
Holenderski system edukacji


Szkoły samodzielnie opracowują plany i metody
nauczania oraz wybierają materiały dydaktyczne.
Ministerstwo Edukacji określa jedynie ramowy
program oraz szczegółowe treści przedmiotów
obowiązkowych.
Szkoły same decydują o tym, ile czasu przeznaczają
na poszczególne przedmioty i kiedy prowadzą lekcje
tych przedmiotów. Jedynym ograniczeniem jest
minimalna liczba lekcji w ciągu roku - w publikowanych
przez ministerstwo tabelach określa się zalecaną
liczbę lekcji każdego przedmiotu i jest to
kontrolowane.
Etapy kształcenia
Szkolnictwo podstawowe (Primair onderwijs)
◦ Basisschool (szkoła podstawowa) – 5-12 lat


Kształcenie w szkole podstawowej jest bezpłatne.
Ciekawe…
W każdej klasie uczniowie podzieleni są na 3 poziomy:
 potrzebujący dodatkowego wsparcia i pomocy
 o przeciętnych zdolnościach i umiejętnościach
 zdolni, utalentowani
Nauczyciel zobowiązany jest dostosować treści i
metody pracy do każdego z tych poziomów
Szkoła podstawowa w Leiden
Szkolnictwo średnie (Voortgezet onderwijs)
 Szkoły przygotowujące do podjęcia studiów
wyższych (VWO) - 12-18 lat
 Szkoły średnie prowadzące kształcenie ogólne na
wyższym etapie (HAVO) – 12-17 lat
 Szkoły średnie prowadzące kształcenie
przedzawodowe (VMBO) - 12-16 lat
 Szkoły średnie prowadzące kształcenie specjalne
(Speciaal voortgezet onderwijs) – 12- 18/20 lat
Szkolnictwo średnie (Voortgezet onderwijs)


Rekrutacja do szkół VMBO, HAVO i VWO odbywa się
na podstawie oceny predyspozycji uczniów.
W tym celu najczęściej w ostatniej klasie szkoły
podstawowej przeprowadza się centralnie opracowane
sprawdziany, które pozwalają ocenić poziom wiedzy
i umiejętności uczniów.
Ciekawe…
uczniowie cudzoziemcy, nie znający języka
flamandzkiego, przed pójściem do szkoły uczęszczają
rok lub dwa do tzw. szkoły językowej, w której
poznają język i uczą się matematyki.
Szkoła średnia Leonardo da Vinci
Kształcenie specjalne


Polityka oświatowa Holandii jest ukierunkowana na
integrację dzieci ze specjalnymi potrzebami
w ogólnodostępnych szkołach podstawowych.
Kształcenie specjalne prowadzi się w:
 specjalnych szkołach podstawowych (speciale scholen
voor basisonderwijs) dla dzieci mających trudności w
nauce i problemy behawioralne lub problemy rozwojowe.
 szkołach specjalnych (speciaal onderwijs)
prowadzących kształcenie specjalne dla dzieci
niepełnosprawnych i dzieci, których kształcenie wymaga
specjalnego podejścia, w grupie wiekowej obejmującej
szkołę podstawową lub średnią, bądź obydwie te grupy.
Kształcenie specjalne


Zespołom ogólnodostępnych i specjalnych
szkół podstawowych przyznaje się określony
budżet, z którego mają być finansowane
specjalna baza i pomoc dydaktyczna w
ogólnodostępnych szkołach podstawowych.
Szkoła ogólnodostępna, w której uczą się
dzieci mające trudności w nauce, zatrudnia
pedagoga specjalnego.
Holenderski system edukacji


Na zakończenie szkoły podstawowej uczeń otrzymuje
świadectwo z informacjami o osiągnięciach w nauce
i wskazówkami dotyczącymi wyboru szkoły średniej.
Końcowe osiągnięcia uczniów ocenia się za pomocą
ogólnokrajowych sprawdzianów. Przepisy nie określają
zasad promocji. Szkoły starają się zapewnić ciągłość
rozwoju ucznia.
Egzaminy końcowe w średnich szkołach VMBO, HAVO
i VWO składają się z dwóch części: egzaminu
zewnętrznego przeprowadzanego centralnie
i egzaminu wewnętrznego (szkolnego).
Holenderski system edukacji
Ciekawe…
 podczas lekcji uczeń wykonuje zadania
(samodzielnie lub w grupie), a na koniec
przedstawia nauczycielowi efekty pracy;

za 3 spóźnienia uczeń wraz z rodzicami
jest wzywany do stawienia się na Policji;
Nauczyciele


Nauczyciele szkół podstawowych kończą
4-letnie studia w wyższych szkołach
zawodowych (HBO).
Posiadają oni kwalifikacje do uczenia:
 wszystkich przedmiotów i wszystkich grup
wiekowych na poziomie podstawowym,
 prowadzenia kształcenia specjalnego zarówno na
poziomie podstawowym, jak i średnim
 prowadzenia kształcenia dorosłych i kształcenia
zawodowego.
Nauczyciele


Nauczycieli szkół średnich przygotowuje się
w wyższych szkołach zawodowych (HBO)
i uniwersytetach.
Studia nauczycielskie w HBO dla nauczycieli szkół
średnich kończą się uzyskaniem kwalifikacji I lub
II stopnia. Studia te przygotowują do nauczania
przedmiotów.
Nauczyciele



Nauczyciel pracuje 46 godzin w tygodniu (ma
przecież wolne podczas wakacji i ferii).
Trzy razy w roku uczniowie oceniają
nauczycieli.
Ciekawe…
nauczyciele, aby zostać zatrudnieni w szkole,
przystępują do konkursu. W skład komisji
konkursowej wchodzi dyrektor szkoły,
2 nauczycieli i przedstawiciel rodziców.
Ogólne zasady zarządzania na szczeblu szkoły


Zarówno prywatne, jak i publiczne szkoły
podstawowe i średnie mają umocowany prawnie
organ prowadzący, określany również jako
„zarząd szkoły”.
Organ prowadzący zajmuje się sprawami
administracyjnymi i zarządza podległą mu szkołą
lub szkołami, odpowiadając za wszystkie istotne
aspekty organizacji szkoły.
Nadzór
pedagogiczny
Nadzór pedagogiczny



Nadzór nad jakością kształcenia sprawuje Inspektorat
Oświatowy (Inspectie van het Onderwijs) podległy
Ministrowi Edukacji, Kultury i Nauki.
Jego głównym zadaniem jest nadzorowanie i ocena
jakości kształcenia oraz kontrola zgodności
funkcjonowania szkół z prawem. Najistotniejsze jest
jednak motywowanie do poprawy jakości ich pracy.
Ciekawe…
Holenderski Inspektorat Edukacji, choć formalnie
podlega Ministerstwu Oświaty, to ma status instytucji
niezależnej.
Inspectie van het Onderwijs
Nadzór pedagogiczny

Planowe wizyty inspektorów w szkole odbywają
się co 3 lata i są dla placówki bardzo ważne
(jeżeli szkoła osiąga słabe wyniki, może
spodziewać się inspektorów częściej).

Szkoła jest zobowiązana do dostarczania
inspektoratowi wyników ewaluacji wewnętrznej.
(najważniejszym ogniwem dobrego nadzoru jest
właśnie ewaluacja wewnętrzna. Szkoła najlepiej
ocenia się sama).
Nadzór pedagogiczny


Inspektorzy na podstawie dokumentów szkolnych,
wyników egzaminów wewnętrznych i
zewnętrznych oraz przeprowadzonej przez
szkołę autoewaluacji, „szacują ryzyko"
i podejmują decyzję o dalszym postępowaniu.
Gdy docierają do szkoły, by przeprowadzić
ewaluację zewnętrzną (wizyta w szkole trwa 1
dzień !!!) – znają już wyniki ewaluacji
wewnętrznej. Na tej podstawie stawiają
hipotezy, które następnie podczas wizyty są
weryfikowane.
Nadzór pedagogiczny


Po wizycie powstaje raport jakościowy
zawierający mocne i słabe strony, który jest
przesyłany szkole (raport mieści się na 1-2
stronach).
Ocena szkoły dokonywana jest w oparciu o wyniki,
ale również konteksty środowiskowe
(pochodzenie uczniów, ich możliwości).
Nadzór pedagogiczny


W przypadku szkół, które nie osiągają
zadowalających efektów, przeprowadzane jest
dodatkowo badanie w szkole.
Analizuje się wówczas dokumentację szkolną,
tj. programy nauczania, podręczniki oraz plany
pracy, a ponadto:
 bada się postawy nauczycieli,
 poziom szacunku w relacjach interpersonalnych,
 atmosferę panującą w szkole,
 bezpieczeństwo dzieci w szkole
 ich możliwości i potrzeby.
Nadzór pedagogiczny


Szkoła osiągająca niezadowalające wyniki
jest zobowiązana do ich poprawy w ciągu
2 lat.
Brak takiej poprawy skutkuje odebraniem
części budżetu lub nawet zamknięciem
szkoły.
Rola samorządu
Ratusz
Rola samorządu




Szkoły są w zasadzie niezależne od
samorządów.
Zadaniem samorządu jest edukacja
przedszkolna oraz utrzymanie budynków
szkół (budowa, remonty).
Samorządy z urzędu zajmują się dziećmi
z nieuprzywilejowanych środowisk.
Realizują również programy dla dzieci
wyjątkowo utalentowanych.
Centrum Badań Rozwoju Edukacji
PLATO
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO
motto:
A World of Ideas
„Świat idei”
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO




PLATO jest ośrodkiem pozarządowym,
kierowanym przez dr Jaapa van Lakervelda.
Funkcjonuje przy Uniwersytecie w Leiden, nie
jest finansowany ze środków państwa
Instytucja działa na potrzeby i życzenia klientów.
Wspomaga działalność szkół (dane są
wykorzystywane przez szkoły).
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO




Pracownicy Plato są badaczami, konsultantami
i pracują w świecie zaawansowanych idei.
Starają się odpowiedzieć na potrzeby nauczycieli,
dyrektorów zajmujących się głównie procesami
uczenia się tzn. łączą teorię z praktyką.
Zajmują się również szkoleniem nauczycieli,
pomagają szkołom opracować różne edukacyjne
programy, projekty.
Ośrodek wykonuje swoje zadania poprzez
szkolenia, doradztwo, treningi, ewaluacje i badania
nad ewaluacjami.
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO
Obszary którymi zajmuje się PLATO:
 monitoring i ewaluacja;




doskonalenie zawodowe nauczycieli;
rozwój podstawy programowej kształcenia
zawodowego (w oparciu o kompetencje);
produktywność wiedzy w organizacji (czyli jak
spowodować, by praca w organizacji była również
nauką dla jej pracowników);
młodzież zagrożona (monitorowanie i zapobieganie
takim zjawiskom jak wagary, porzucanie szkoły oraz
program bezpieczna szkoła).
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO
PLATO realizuje m.in. programy krajowe:
• monitorowanie edukacji wszystkich dzieci
i młodzieży w Leiden, monitorowanie wdrażania
polityki bezpieczeństwa w wybranych 15 szkołach;
• współdziałanie z organizacją śledzącą absencję w
szkołach i ewaluacja szkolnych programów
zapobiegania wagarom;
• wprowadzenie systemu opieki w kształceniu
zawodowym drugiego stopnia, gdzie znaczący
odsetek uczniów rezygnuje z jakiejkolwiek nauki.
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO
Międzynarodowe projekty PLATO to:



kształcenie zawodowe nauczycieli w Europie;
monitorowanie kształcenia nauczycieli;
monitorowanie programów dot. kształcenia
ustawicznego.
PLATO szkoli również nauczycieli, ewaluatorów, bada
trendy w kształceniu nauczycieli w Europie.
Centrum Badań Rozwoju Edukacji - PLATO
Wyzwania istotne obecnie dla rozwoju
holenderskiego systemu edukacji:
• doskonałość, zapobieganie „wypadaniu z systemu”;
• włączanie uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi do ogólnodostępnych szkół;
• nauczyciele jako pracownicy ciągle uczący się;
• nacisk w kształceniu zawodowym na praktykę;
• orientacja kształcenia na kompetencje;
Nasze refleksje…
Refleksje…


Holenderski system edukacyjny wyróżnia
bogactwo i różnorodność oferty edukacyjnej,
dostępność dla wszystkich warstw społecznych,
ogólna powszechność i wysoki poziom
elastyczności.
Główny nacisk położony jest na wyrównywanie
szans edukacyjnych wśród dzieci z rodzin o
niskim statusie społecznym, pełną asymilację
dzieci obcokrajowców, a także na wzmacnianie
pozycji nauczyciela.
Refleksje…




W Holandii szkoła jest nastawiona na realizację
potrzeb ucznia.
Wysoka odpowiedzialność szkoły jest podstawą
jej autonomii.
Nic się tam nie robi „ad hoc” – wszystko ma
oparcie w badaniach.
Jak coś zaczynają – to rozwijają, modelują,
modyfikują aż do skutku.
Refleksje…



Widoczne są procesy prowadzące do efektów,
obserwuje się autentyczne wyrównywanie szans.
Widać też troskę o każdego ucznia
(„monitorowanie” jego losów edukacyjnych od
czasu, zanim jeszcze zostanie uczniem, aż do
ukończenia ścieżki edukacyjnej).
W Holandii prawdziwa ewaluacja, to refleksja
nad działaniem – aby zdobyć wiedzę, zarządzać
jakością i ją kontrolować.
Refleksje…
Zaskoczeniem dla nas było, że praca „Inspectie van
het Onderwijs” (odpowiednik polskiego kuratorium
oświaty) polega przede wszystkim na kontroli,
którą systematycznie obejmują wszystkie szkoły.
Jeśli jednak efekty, które szkoła osiąga, są bardzo
dobre, kontrola może ich ominąć (w nagrodę!).
Jeśli szkoła ma słabe wyniki – inspekcji jest więcej.
Refleksje…
Bardzo nam się podobało sporządzanie przez
Inspekcję „tabeli ryzyka” dla każdej szkoły
(kontekst funkcjonowania szkoły).
To pomysł, który również warto wprowadzić do
polskiego systemu.
Refleksje…
Zadziwiło nas również, że mimo olbrzymiej
autonomii szkół (programy, plany, zarządzanie,
inicjatywy...), w badaniach PISA holenderscy
uczniowie osiągają jedne z najwyższych
wyników.
Średnia liczba punktów uczniów polskich, holenderskich i średnia
krajów OECD w badaniach PISA w roku 2006.
540
530
OECD
520
510
Polska
500
490
Holandia
480
470
Umiejętności
matematyczne
Rozumowanie w naukach Czytanie i rozumowanie w
przyrodniczych
naukach humanistycznych
Źródło: Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA.
Wyniki badania 2006 w Polsce.
Dziękujemy
za możliwość zobaczenia
tego wszystkiego…