Transcript Wyklad_2_SZTUKA_OPERACYJNA

UKSZTAŁTOWANIE SIĘ
I EWOLUCJA SZTUKI
OPERACYJNEJ
dr inż. Andrzej KIJ
MYŚLENIE OPERACYJNE /STAROŻYTNOŚĆ/
Teza – ewolucja Sztuki Wojennej /myślenia operacyjnego/ jest
w nierozerwalny sposób związana z rozwojem człowieka,
społeczności.
Zasadnicze ośrodki mające wpływ na rozwój sztuki wojennej :
-Bliski wschód – państwa egipskie, Babilon, Syria, Persja;
-Azja – Indie, Chiny;
-Europa – państwa greckie, Rzym.
Jeżeli przyjmiemy, że wyprawy wojenne faraonów realizowały cząstkowe
cele strategiczne państwa egipskiego to, należałoby stwierdzić
iż osiągano w nich cele operacyjne.
Istotą takiego myślenia operacyjnego było :
- pokonanie przeciwnika ;
- uczynienie jego armii niezdolnej do walki ;
- opanowanie i utrzymanie terytorium.
A.CZUPRYŃSKI „ Myślenie operacyjne w sztuce wojennej „ str.36 -37
SIEDMIOKSIĄG /CHINY/:
Postrzeganie bitwy nie jako działania nieuchronnego, lecz działania
ostatecznego uwzględniającego uzyskanie zwycięstwa przy minimalnych
Stratach własnych.
SUN TZU :
- właściwym jest pokonanie armii przeciwnika bez staczania bitwy;
- dążenie do uzyskania wsparcia moralnego narodu i akceptacji
opinii publicznej;
- prowadzenie działań okresowych /przerwa zimowa na uzupełnienie strat
i zapasów;
- dobór miejsca bitwy w sposób umożliwiający korzystanie z miejscowych
zasobów;
- działanie wg ustalonych praw /reguł/;
- umiejętności dowódców.
PRAWA MANU /INDIE/:
- określenie obowiązków króla z zakresu org. i prowadzenia wojen;
- prowadzenie bitew;
- wyzyskanie czynnika morale;
- ustalenie zasad prowadzenia bitew;
- zdobywanie twierdz;
- oceny sytuacji.
WNIOSKI :
1.Myślenie operacyjne postrzegane było w tym okresie nie
podmiotowo lecz procesowo. W odróżnieniu od działań
bezpośrednich opartych na bieżącej analizie sytuacji, w
myśleniu operacyjnym dostrzegano efekt końcowy
prowadzonych działań;
2.Istotą tego było : szukanie sposobów uzyskania przewagi
na przeciwnikiem poprzez umiejętne manewrowanie a tym
samym podział jego sił i bicie częściami;
3.W powyższym myśleniu operacyjnym zwracano uwagę na:
-przejęcie inicjatywy /wcześniejsze przybycie w rejon bitwy
i przygotowanie go do działań/;
- właściwy wybór dogodnego dla siebie kierunku działania.
ROZWÓJ ARMII NAJEMNYCH:
Pierwszą wzmiankę dotyczącą samego pojęcia operacja
możemy znaleźć w opracowaniu austriackiego gen. Rasada de
MONTECUCOLI /1664r./ dotyczącym zasad nauki wojennej,
gdzie operacja postrzegana była jako wszelkie
manewrowanie, którego celem jest postawienie przeciwnika
w beznadziejnej sytuacji /położeniu/.
Zadaniem operacji było – doprowadzenie przeciwnika do
sytuacji, w której uzna on przewagę sytuacyjną i wyższość
strony przeciwnej.
Istotą powyższego działania było:
- unikanie bitwy generalnej;
- przecięcie linii dostaw i zaopatrzenia;
- osłabienie morale.
Henry Humphrey LOYD / 1720 – 1783 /
Operacja – to wszelkie działania wojsk /ruchy , manewry/ na liniach
operacyjnych łączących bazę operacyjną /twierdze, lub obszar z
którego armia czerpie siłę/.
Dietrich von BULLOV /1799 / - operacja to każde działanie wojsk , które
jest skierowane przeciw nieprzyjacielowi.
Operacja postrzegana była jako celowe przedsięwzięcie stwarzające warunki
do bezpośredniego zagrożenia przeciwnika.
Istotą operacji było – takie manewrowanie aby doprowadzić do obejścia,
okrążenia przeciwnika , który wówczas powinien wycofać się lub poddać.
Celem operacji był obszar a nie siła żywa strony przeciwnej
w ramach prowadzonej operacji wyróżniano:
-bazę operacyjną;
-linie operacyjne;
-obiekt operacji.
OKRES NAPOLEOŃSKI / powstanie armii narodowych/:
-Bitwa napoleońska polegała na zmasowanym uderzeniu, którego
przesłaniem było ześrodkowanie działań. Wyróżniano trzy fazy bitwy :
- przygotowanie natarcia /zawiązanie natarcia, wykrwawienie przeciwnika
, działania oskrzydlające/;
- natarcie główne /rozpoczynające się od wprowadzenia odwodów/;
- wyzyskanie efektów bitwy.
Henri JOMINI – zadaniem strategii jest doprowadzenie armii do decydujących
punktów strefy działań a operacji dążenie do skutecznego starcia z góry
określając jego rezultaty.
Operacja postrzegana była jako manewr rozproszenia sił i ich ześrodkowanie
przed bitwą. Sama bitwa nie była elementem operacji , ponieważ dowodzenie
nią oparte było na bieżącej ocenie sytuacji. Operacja była elementem
pośrednim w organizacji i prowadzeniu wojny.
Gen. MOLTKE /1866 /
Operacja – przegrupowania, walki oddzielnych jednostek i bitwy
połączone we wspólną całość
Zmiana – celem działanie było już zniszczenie siły żywej przeciwnika.
CECHY
CHARAKTERYSTYCZNE
1866r.-gen
Moltke w bitwie pod Sadową
1. Połączenie manewru ześrodkowania
połączył
jedną całość przegrupowania,
z bitwą w
(generalną)
2. Swoboda
decydowania
i działania
walki oddzielnych
jednostek
i bitwy.
dowódców armii
bitwa jest składową
operacji
3.Odtąd
Wykorzystanie
telegrafuczęścią
i transportu
kolejowego i map sztabowych
OPERACJA WEDŁUG MOLTKEGO
ZGORZELEC
1A
KŁODZKO
2A
DREZNO
ARMIA
ŁABY
WOJSKA PRUSKIE
dziewięć korpusów
SADOWA
Manewr ześrodkowania
armii pruskich na przeciwniku
+
Bitwa
REJON KONCENTRACJI
ARMII AUSTRIACKIEJ
(sześć korpusów i pięć
dywizji kawalerii)
260 000 żołnierzy
=
OPERACJA
"Maszerować osobno, uderzać razem",
Ewolucja definiowania operacji - podstawy
Operacja - wszelkie działania wojsk (ruch,
manewr) na liniach operacyjnych łączących bazę
operacyjną z obiektem działania
1770r. - H.H.E. Loyd
Operacja - każde działanie wojsk (zgrupowań),
które są skierowane przeciwko nieprzyjacielowi
1799 r. -gen. Bülow
Operacja – przegrupowania, walki oddzielnych
jednostek i bitwy połączone we wspólną całość
1866r.- gen. Moltke
II WOJNA ŚWIATOWA:
Myślenie operacyjne zdeterminowane było strategią utrzymania lub
zdobycia terenu oraz zniszczenia przeciwnika poprzez zadanie mu
znacznych strat. Całość działań oparta była na :
- wyczerpaniu sił /odległość linii zaopatrywania/;
- uzyskaniu przewagi w decydującym miejscu i czasie;
- utrzymywaniu potencjału bojowego na odpowiednim poziomie;
-niszczeniu ziemi opuszczanej.
Początek przebiegu działań wojennych oparty był na manewrowych
uderzeniach dywizji /korpusów/ po liniach zewnętrznych
/gen. MOLTKE/ wspieranych działaniem lotnictwa.
Końcowa faza – to działania wielkich zgrupowań operacyjnych
wykonujących uderzenia czołowe w celu dokonania wyłomu
w ugrupowaniu obronnym przeciwnika , przy wsparciu uderzeń lotnictwa.
Cechy :
-Ogromny rozmach rzeczowy , czasowy i przestrzenny;
-strategia zniszczenia;
-zerwanie ze statyką na rzecz działań manewrowych w celu przełamania
obrony przeciwnika , wyjścia na jego skrzydło i oddziaływania na jego
linie komunikacyjne.
Ewolucja definiowania operacji (Polska)
(…) zgranie kilku walk bądź kilkudniowych serii walk,
poprowadzonych oddzielnie na kilku zbieżnych kierunkach,
nieraz bardzo odległych od siebie. Ta kombinacja
wielokierunkowego działania kilku zgrupowań o różnej sile dla
osiągnięcia jednego celu stanowi zasadniczą istotę operacji
S. Mossor,Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny, MON, Warszawa 1986, s.199
Operacja
obejmuje
szereg
działań
przygotowawczych
(wstępnych), właściwych (głównych) i uzupełniających. Działania
przygotowawcze obejmowały wszystkie czynności wstępne
poprzedzające właściwa operację. Zaliczano do nich
ześrodkowanie sił związku operacyjnego i przegrupowanie ich do
bitwy, postawienie zadań oraz nawiązanie styczności z
przeciwnikiem. Działania główne, czyli właściwa operacja, według
ówczesnych pojęć, rozpadały się na szereg walk taktycznych, do
których należeć mogły walki nawet poszczególnych związków
taktycznych. Do działań uzupełniających zaliczano organizacje
tyłów operacyjnych oraz ciągłe zaopatrywanie wojsk w środki
niezbędne do prowadzenia operacji
Wg S. Fereta [w:] J. Zieliński, teoretyczne podstawy walki zbrojnej, AON, Warszawa 1995, s.67
Ewolucja definiowania operacji (Polska)
OPERACJA - całokształt działań wojsk (walk, bitew,
przegrupowań
i
manewrów)
oraz
przedsięwzięć
organizacyjnych i zabezpieczających realizowanych w różnym
czasie i na znacznej przestrzeni połączonych wspólnym celem i
planem
Mała Encyklopedia, Warszawa 1970
OPERACJĘ
całokształt
poczynań
organizacyjnowykonawczych, uderzeń ogniowych, walk
i bitew oraz
manewrów wykonywanych samodzielnie, a najczęściej
wspólnym wysiłkiem związków operacyjnych różnych rodzajów
wojsk i sił zbrojnych, rozdzielonych w czasie i przestrzeni,
połączonych wspólną myślą przewodnią, mających do
osiągnięcia konkretny cel operacyjny lub strategiczny
K. NOŻKO, Zagadnienia współczesnej sztuki wojennej, MON, Warszawa 1973, s.242
Cechy operacji wynikające z interpretacji pojęcia i zjawiska
Wspólny cel
Wspólna myśl przewodnia
Jeden dowódca
Duże zgrupowania wojsk
Czynniki opisujące operacje
PRZESTRZENNY
CZASOWY
CEL
RZECZOWY
Różny czas toczenia bitwy
Znaczna przestrzeń
Integracja wysiłków podległych zgrupowań do osiągania celu
operacyjnego lub strategicznego
Wszelkie działania w okresie pokoju, kryzysu i wojny podejmowane
do osiągnięcia celu operacyjnego i strategicznego
Płk dr hab. Andrzej CZUPRYŃSKI
DZIAŁANIA OPERACYJNE
OPERACJE WOJENNE
OPERACJE WSPARCIA POKOJU
1. OBRONNE
* POZYCYJNE
* MANEWROWE
2. ZACZEPNE
*PRZECIWUDERZENIOWE
*PRZECIWNATARCIE
*KOLEJNE OPERACJE ZACZEPNE
* UTRZYMANIE POKOJU
* WYMUSZANIE POKOJU
* TWORZENIE POKOJU
* BUDOWA POKOJU
* ZAPOBIEGANIE KONFLIKTOM
* OPERACJE HUMANITARNE
3. OPÓŹNIAJĄCE
prof.dr hab. Waldemar Kaczmarek „ Działania operacyjne wojsk lądowych : AON 2004 Str. 32
KLASYFIKACJA OPERACJI DO KOŃCA XX w.
KRYTERIA
CEL
PODSTAWOWYCH
RODZAJÓW
WALKI
OPERACJE:
OBRONNE,
ZACZEPNE,
OPÓŹNIAJACE
ŚRODOWISKO
RODZAJ SZ
OPERACJE:
LĄDOWE,
MORSKIE,
POWIETRZNE,
MIESZANE
OPERACJE:
WOJSK
LĄDOWYCH, SIŁ
POWIETRZNYCH,
MARYNARKI
WOJENNEJ,
SPECJALNE,
POŁĄCZONE
OKRES
FUNKCJONOWANIA
KRAJU
OPERACJE:
MILITARNE,
REAGOWANIA
KRYZYSOWEGO,
POKOJOWE
Płk dr hab.. Andrzej CZYPRYŃSKI
Ewolucja operacji
Operacje
powietrzno-lądowe
Operacje klasyczne
Operacje rozstrzygające
XX
II
...
EA 1
II
II
II
II
Operacje
wielowymiarowe
Skupienie sił w czasie
i przestrzeni
Połączenie efektów
oddziaływania
rodzajów sił zbrojnych
II
Wyłączenie elementów przeciwnika
decydujących o możliwości
prowadzenia działań
płk dr hab. Mariusz WIATR
DZIAŁANIA POŁĄCZONE
SIŁY LĄDOWE
SIŁY POWIETRZNE
DZIAŁANIA
POŁĄCZONE
SIŁY MORSKIE
SIŁY SPECJALNE
INNE
WSPÓLNY CEL DZIAŁAŃ
• zróżnicowane środowisko;
• różne kierunki działania;
• zróżnicowane możliwości
oddziaływanie
CEL
OPERACJI
Efekt synergii
Płk dr hab. Andrzej CZUPRYŃSKI
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ