Transcript HASTA BASİ TEST CİHAZİ

Hasta Başı Test Cihazı
Uzm.Dr.Eyüp ÖZER
Biyokimya Hekimi
EĞİTİM BİRİMİ 2014
1
Tanımı
• POCT (Point Of Care Testing);
hastanenin merkez laboratuvarı
dışında, genellikle hasta başında
yapılan testleri tanımlar.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
2
2
• Klinisyenin hastanın klinik durumu
hakkında daha hızlı bilgi edinmesini,
laboratuvar sonuçlarını entegre ederek
tanıya daha hızlı ulaşmasını sağlar.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
3
3
• Hastanede kalış süresini azaltarak
fiyatları düşürmek, kaliteli test
sonuçlarının kısa sürede elde
edilmesini sağlamak için hasta başı
testler önem kazanmıştır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
4
4
Nerelerde kullanılabilir?
Birinci basamak
•
•
•
•
•
•
•
Evde
Sağlık merkezlerinde
Eczacılıkta
İşyeri hekimliğinde
Muayenehane ve halk klinikleri
Tanı ve tedavi merkezleri
Paramedikal destek vasıtalarında
(ambulans, helikopter, hava taşıtı)
EĞİTİM BİRİMİ 2014
5
5
İkinci ve üçüncü basamak
•
•
•
•
•
•
•
Acil servis
Giriş birimi (ilk tanı?)
Gezici tanı ve tedavi merkezleri
Ameliyathane
Yoğun bakım ünitesi
Gözetim odaları
Ayakta tedavi poliklinikleri
EĞİTİM BİRİMİ 2014
6
6
• Bu testler merkez laboratuvarda yapılan
testlerin yerini alma amaçlı değil sadece
desteklemek içindir.
• Çeşitli kuruluşların hasta başı testlerde
çalıştırılacak personelle ilgili yaklaşımları
farklı olmakla birlikte bu personelin seçimi
ve hasta başı test alanlarının denetimi
merkez laboratuvarın sorumluluğunda
olmalıdır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
7
7
AVANTAJLARI
1)
2)
3)
4)
Geri dönüş zamanını azaltır.
Numune toplanması sırasındaki gecikmeleri
ve numune ihtiyacını minimalize eder.
Numunenin çalışılacağı lab.a transportu
sırasındaki zaman kaybını azaltır.
Numunenin HİS/ LİS’e girilmesi sırasındaki
zaman kaybını azaltır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
8
8
AVANTAJLARI-2
5) Numunenin kompleks bir test sistemine
girmesinden kaynaklanan zaman kaybını
azaltır.
6) İatrojenik kan kaybını azaltır.
7) Preanalitik hataları azaltır.
8) Hasta için caziptir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
9
9
DEZAVANTAJLARI
•
•
•
•
•
•
Dokümanların kayıtlı olmaması
QC ve yeterlilik sorunu
Resmi olmayan (yetkisiz) testler
Zayıf analitik performans
Artmış preanalitik hata
Verilerin kaydedilmemesi
EĞİTİM BİRİMİ 2014
10
10
Klinik lab. testleri
POCT
Sonuç verme süresi
Uzun
Kısa
Örnek tanımı
Kompleks
Basit
Örnek ön hazırlığı
Genellikle gerekli
YOK
Kalibrasyon ihtiyacı
Sık
Nadir
Sarf malzeme gideri
Az
Çok
Cihazlar
Karmaşık
Basit
Kullanıcı ehliyeti
Gerekli
Değişken
Test başına maliyet
Düşük
Yüksek
EĞİTİM BİRİMİ 2014
11
11
• Günümüzde en yaygın olarak
kullanılan ve en eski POCT, kan
glukoz düzeyi ölçümüdür.
• Halen birçok test geliştirilmektedir
Örn: tükrük
EĞİTİM BİRİMİ 2014
12
12
Tek kullanımlık kalitatif strip veya kartuş ve/veya strip
cihazları
Dipsticks:
Nispeten basit yapıda sellülöz asetat gibi gözenekli bir materyal
üzerine reaktiflerin emdirilip daha sonra kurutulmasıyla elde
edilen tek pad’li cihazlardır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
13
Tek kullanımlık kalitatif strip veya kartuş ve/veya strip
cihazları
Kompleks stripler:
 Bu stripler birkaç tabakadan oluşmuştur.
 En üst tabaka yarı geçirgen bir membrana sahiptir ve
eritrositlerin alt tabakaya (matriks) geçmesini engeller.
 En önemli faktör, kullanıcının numuneyi tabakanın tamamını
kaplayacak şekilde uygulamasıdır.
 Reaksiyonun gerçekleşmesi için belirli bir zaman geçmesi
gerekir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
14
Ölçme işlemi
• Şeritler kan glukoz ölçücüsüyle çalışan kimyasal
reaktörlü ince şeritlerdir ve kandaki glukoz yoğunluğunu
ölçer.
• Şeritler ölçücüye takıldıktan sonra kan test şeridi üzerine
sürülür .
• Ardından kan otomatik olarak reaksiyonun olduğu
reaksiyon hücrelerine emilir.
• Reaksiyon esnasında geçici bir elektrik akımı oluşturulur.
• Kan glikoz düzeyi oluşan elektrik akımına göre ölçücü
tarafından hesaplanır.
• Sonuçlar ölçücü ekranından gösterilir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
15
• Numunenin ve kontrol solüsyonunun tets
şeridinin ucuna sürülmesi gerekir.
• Kontrol ekranı tamamen dolana ve ölçüm
cihazında geri sayım başlayana kadar kan
damlasını test şeridinin ucunda tutmak gerekir.
• Kan sürdüğünüz halde geri sayım başlamazsa
3sn içinde takrar bir kan numunesi eklenebilir
• Numunenin ve kontrol solüsyonunun tets
şeridinin en tepesine sürülürse yanlış okuma
yapıp yanlış sonuç verilmesine neden olabilir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
16
Test şeridi koruma
• Su ve diğer sıvılardan uzak tutulmalı
• Şerit portu alanı temiz olmalı
• Ölçücü kuru tutulmalı aşırı ısı ve nem den
uzak tutulmalı
EĞİTİM BİRİMİ 2014
17
Saklama ve taşıma
• Test şeritleri serin ve kuru bir oda sıcaklığında saklanmalı 2- 30 Ć
de tutulmalı
• Isı ve direkt güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.
• Dondurmayın ve buzdolabına koymayın
• Ağartıcılar veya bunları içeren temizlik maddelerinden uzak tutmak
gerekir
• Ölçüm için bir adet test şeridi aldıktan sonra şeritlerin içinde
bulunduğu kutunun kapağı hemen kapatılmalıdır.
• Test şeritleri şişesinden çıkarılır çıkarılmaz hemen kullanılmalıdır.
• Test şeritleri yeni bir şişeye veya farklı bir kaba aktarılmamalıdır.
• Etiketinde belirtilen açılmadan önceki son kullanım tarihi geçmiş
şeritler kullanılmamalı, kullanılırsa yanlış sonuç verir.
• Şişeyi açtktan sonra üzerine son kullanım tarihi yazılmalıdır bu
tarihten sonra kalan şeritler atılmalıdır.
• Yeni test şeritleri açıldıktan 6 ay sonrasına kadar kullanılabilir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
18
• Test şeritleri tek kullanımlıktır tekrar
kullanılmamalıdır.
• Herhangi bir şekilde bükülmüş kırılmış test
şeritleri kullanılmamalı.
• Kan glikoz ölçümü yapmadan önce
ekrandaki kod numarasının test şeridi
şişesindeki numarayla eşleştiğinden emin
olmak gerekir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
19
Kontrol solüsyonları
• Kontrol solüsyonları bilinen bir yoğunlukta glikoz
içerir
• Ölçücü ve test şeritlerinin düzgün çalıştığından
emin olmak için kullanılır.
• Ne zaman yapılmalı
• Yeni bir kutu test şeridi kullanmadan önce
• Ölçücü yada test şeridinin düzgün çalışmadığı
düşünülüyorsa
• Ölçücü zarar görmüşse
• İlgili birim uzmanının belirlediği periyotta
EĞİTİM BİRİMİ 2014
20
• Isı ve direkt güneş ışığına maruz
bırakılmamalıdır.
• Kontrol solüsyonları oda sıcaklığında saklanmalı
eğer soğuk bir ortamda muhafaza edilmişse
ısınıncaya dek beklenmelidir.
• Kontrol solüsyonu şişesiyle test şeritlerine
dokululmamalıdır.
• Kullanmadan önce çalkalanmalıdır
• Test şeridi şişesi üzerinde bulunan test kontrolü
aralıkları önerilen aralıklardır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
21
Kontrol çipi
• Test şeritleri yenileriyle değiştirildiğinde
her seferin deyeni test şeridi kutusuyla
gelen kod çipini takmak gerekir.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
22
• Kontrol solüsyonu şişesi iyice çalkalanır
ardında nazikçe sıkılır ilk damla akıtılır
ikinci damla temiz emici olmayan bir
yüzeye damlatılır.
• Test şeridi ucu ile kontrol solüsyonu
damlasına dokunulur.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
23
Kandan glikoz ölçümü
• Test öncesinde kan alınacak bölge alkollü
mendille iyice silinir yada sabunla yıkanır.
• Ardından test bölgesi kurulanır.
• Delme işlemi sonrasında gerekli kan
hacmini elde etmek için parmağın
ortasından ucuna doğru hafifçe bastırılır.
EĞİTİM BİRİMİ 2014
24
EĞİTİM BİRİMİ 2014
25
Ölçümü bozan etkenler
• Kan Maltoz veya galaktoz değerini
değiştiren ilaç kullanımı
• Çok yüksek %70 veya çık düşük %20 Htc
düzeyleri yanlış sonuçlara neden olabilir.
• C vitamini aşırı yüksekliği
EĞİTİM BİRİMİ 2014
26
Glukometri ve laboratuvar
sonuçlarının karşılaştırılması
• İki ölçüm arasında normal varyasyona göre kimi
zaman farklılıklar olabilir.
• Bu beklenen bir durumdur.
• Kan alınan bölgeler arası fark, arteriyel-venöz
ayrımı, ölçüm yapılan cihazlar arası fark ve
ölçüm yöntemlerinin farklı olması.
• Ancak normal koşullarda bu fark % 20 den fazla
olmamalıdır.
• İki kan örneğinin eş zamanlı alınması önemlidir
• Ayrıca florid içeren tüpler kullanılmamalıdır
EĞİTİM BİRİMİ 2014
27
Cihaz kullanım süreçleri ile ilgili hatalar
• Preanalitik
• Analitik
• Postanalitik
EĞİTİM BİRİMİ 2014
28
Cihaz bakımı
• Cihaz dış kısmı temizlemek için hafif
nemlendirilmiş bir bezle silinebilir
• Şerit girişi ve cihaz içine herhangi bir sıvı
kaçmamasına dikkat edilmelidir
EĞİTİM BİRİMİ 2014
29
EĞİTİM BİRİMİ 2014
30