Transcript üretim süreç planlama

İşletmelerde
Üretim Faaliyetleri
10
2009 Copyright S.K.Mirze
1
ÜRETİM
GİRDİLERİN (HAMMADDE, SERMAYE, EMEK, v.s.) ÇIKTILARA (MAL VE
HİZMETLER) DÖNÜŞTÜRÜLDÜĞÜ BİR DÖNÜŞÜM SÜRECİ
ÜRETİM YÖNETİMİ
GİRDİLERİN ÇIKTILARA DÖNÜŞTÜRÜLDÜĞÜ SÜRECİN YÖNETİMİ
ÜRETİM YÖNETİMİNDE TEMEL KONULAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ÜRETİM STRATEJİSİNİ DÜZENLEME
KALİTE GÜVENCE
ÜRÜN VE HİZMET TASARIMI
YER SEÇİMİ(LOCATION)
YERLEŞİM DÜZENİ(LAYOUT)
ÜRETİM SÜRECİNİ PLANLAMA
İŞİ VE GÖREVLERİ TASARLAMA
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ
ÜRETİM PROGRAMLAMA
2009 Copyright S.K.Mirze
2
Sermaye
Bilgi
İnsan Makine
Hammadde Teknoloji
Ü
R
E
T
İ
M
MAL
HİZMET
Üretim Faaliyeti
2009 Copyright S.K.Mirze
3
ÜRETİM SÜREÇ TÜRLERİ
• PROJE/TEKİL ÜRETİM
• PARTİ ÜRETİMİ
• SERİ ÜRETİM
*AKIŞ HATLARI
*MONTAJ HATTI
• SÜREKLİ ÜRETİM
2009 Copyright S.K.Mirze
4
Sermaye
Bilgi Teknoloji
İnsan Makine
Hammadde
Ü
R
E
T
İ
M
Proje/Tekil Üretim
Sermaye
Bilgi Teknoloji
İnsan Makine
Hammadde
Ü
R
E
T
İ
M
Parti Üretimi
Sermaye
Bilgi Teknoloji
İnsan Makine
Hammadde
Seri Üretim
Sermaye
Bilgi Teknoloji
İnsan Makine
Hammadde
Sürekli Üretim
2009 Copyright S.K.Mirze
8
ÜRETİM SÜREÇ PLANLAMA
• İMALAT VEYA SATINALMA (Outsourcing)
KARARLARI
• ALET VE MAKİNE SEÇİMİ
• SÜREÇ PLANLARI
2009 Copyright S.K.Mirze
9
İMALAT TEKNOLOJİSİ
• ALET, ARAÇ VE MAKİNELER
• ROBOT SİSTEMLER
• SAYISAL OLARAK KONTROL EDİLEN
MAKİNELER
• BİLGİSAYARLA SAYISAL OLARAK KONTROL
EDİLEN MAKİNELER
• ESNEK ÜRETİM SİSTEMLERİ
• BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÜRETİM
2009 Copyright S.K.Mirze
10
YERLEŞİM DÜZENİ(LAYOUT)
STRATEJİLERİ
•
•
•
•
•
•
SABİT YERLEŞİM DÜZENİ
İŞLEVLERE YÖNELİK YERLEŞİM
ÜRÜNE YÖNELİK YERLEŞİM
OFİS YERLEŞİMİ
PERAKENDE DÜZENİ YERLEŞİMİ
DEPO YERLEŞİMİ
2009 Copyright S.K.Mirze
11
Sabit Yerleşim Düzeni
Kaynak
Atelyesi
Pres Atelyesi
Hammadde
Deposu
Mamul/Ürün
Deposu
Isı-İşlem Atelyesi
İşlevlere Yönelik Yerleşim
2009 Copyright S.K.Mirze
12
Hammadde
Deposu
A Ürün Atelyesi
C Ürünü Atelyesi
Ürüne Yönelik
Yerleşim
Mamul/Ürün
Deposu
Et Mamulleri
Kasa
İçecekler
Kasa
Kasa
Basılı
Yayınlar
Süt Mamulleri
Sebzeler
Konserve Ürünler
Meyveler
Perakende
Düzeni
Yerleşim
B Ürünü Atelyesi
Kasa
GİRİŞ
2009 Copyright S.K.Mirze
13
YER SEÇİMİ(Location) KARARLARINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• PAZARLA İLGİLİ FAKTÖRLER
*PAZARLARA YAKINLIK
*RAKİPLERİN YERİ
• MALİYET VE ULAŞILABİLİRLİKLE
İLGİLİ FAKTÖRLER
*NAKLİYE MALİYETLERİ
*ENERJİ VE SU KAYNAKLARI MALİYETLERİ
*VERGİLER, TEŞVİKLER
*TESİS VE İNŞAAT MALİYETLERİ
• MADDİ OLMAYAN FAKTÖRLER
*YASAL DÜZENLEMELER
*YAŞAM KALİTESİ
*ULUSLARARASI FAKTÖRLER
2009 Copyright S.K.Mirze
14
TEDARİK ZİNCİRİ(Supply Chain)
YÖNETİMİ
HAMMADDE TEDARİKİ VE ÜRETİMDEN, MALLARIN SON KULLANICIYA
ULAŞTIRILMASINA KADAR TÜM FAALİYETLERİN BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ
TEDARİK ZİNCİRİ STRATEJİLERİ
• ÇOK SAYIDA TEDARİKÇİYLE İŞ YAPMA
• AZ SAYIDA TEDARİKÇİYLE UZUN SÜRELİ
ORTAKLIK KURMA
• DİKEY BÜTÜNLEŞME
• ŞEBEKE VEYA SANAL TEDARİKÇİLERİN
GELİŞTİRİLMESİ
2009 Copyright S.K.Mirze
15
TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNDE
KURUMLAR VE FAALİYETLER
KURUMLAR
FAALİYETLER
• TEDARİKÇİLER
• NAKLİYE ŞİRKETLERİ
• PAZARLAMA ARACILARI
• KREDİ VE NAKİT
MUAMELELERİ
• BORÇ VE ALACAK HESAPLARI
• DEPOLAMA
• STOKLAR
• BİLGİ AKIŞI
2009 Copyright S.K.Mirze
16
STOK
TALEPLERİ KARŞILAMAK İÇİN ŞİRKETİN ELİNDE BULUNDURDUĞU
MALLAR
STOK YÖNETİMİ
MÜŞTERİ TALEPLERİNİ VERİMLİ BİR ŞEKİLDE KARŞILAYABİLMEK İÇİN
UYGUN ÖLÇÜDE BİR STOK TUTMAK
STOK MALİYETLERİ
STOK KONTROL
SİSTEMLERİ
• STOK TAŞIMA MALİYETLERİ
• STOK DÜZENLEME
MALİYETLERİ
• STOKTA BULUNMAYAN
MALLARIN KURUM İÇİN
OLUŞTURDUĞU MALİYETLER
• SÜREKLİ STOK SİSTEMİ
• PERİYODİK STOK SİSTEMİ
• ABC STOK SINIFLAMASİSTEMİ
2009 Copyright S.K.Mirze
17
TAM ZAMANINDA ÜRETİM
(JUST-IN-TIME) SİSTEMLERİ (JIT)
GEREKTİĞİ AN VE MİKTARDA KULLANILMAYA YÖNELİK AZ SAYIDA
SATIN ALMA VE/VEYA ÜRETİM
• ÇEKME SİSTEMİ
KAVRAMI
• İTME SİSTEMİ
KAVRAMI
(“JIT”IN ARKASINDA YATAN
KAVRAM)
TAM İHTİYAÇ
DUYULDUĞU ANDA
GEREKTİĞİ KADAR
MALZEMEYİ TEDARİK
ETME
ÜRETİM PLANLARI,STOK
ERİŞİM ÇİZELGELERİNİ
DİKKATE ALMADAN
MALZEMELERİ TEDARİK
ETME VE GÖNDERME
2009 Copyright S.K.Mirze
18
KAPASİTE
BELİRLİ BİR ZAMAN DİLİMİ İÇİNDEKİ ÜRETİM ORANI VEYA ÜRETİM
MİKTARI
KAPASİTE ÇEŞİTLERİ
• AŞIRI KAPASİTE
• YETERSİZ KAPASİTE
KAPASİTE STRATEJİLERİ
• ÖNGÖRÜLEN VE TAHMİN EDİLERN TALEP’E
GÖRE KAPASİTE
• GERÇEKLEŞMİŞ TALEP’E GÖRE KAPASİTE
• ORTAMALA KAPASİTE
2009 Copyright S.K.Mirze
19
Kapasite Türleri
Birim
Birim
Kapasite
TALEP
Kapasite
Zaman
AŞIRI KAPASİTE DURUMU
TALEP
Zaman
EKSİK KAPASİTE DURUMU
2009 Copyright S.K.Mirze
20
Kapasite Stratejileri
Birim
TALEP
YÜKSEK KAPASİTE STR:
Birim
TALEP
Zaman
ORTALAMA KAPASİTE STR.
Birim
TALEP
Zaman
DÜŞÜK KAPASİTE STR.
Zaman
2009 Copyright S.K.Mirze
21
MALZEME İHTİYAÇ PLANLAMASI (MRP)
PARÇA VEYA HAMMADDELER İÇİN ZAMANA BAĞLI İHTİYAÇLARIN
BELİRLENMESİNİ İÇERİR
“MRP”NİN ANA GİRDİLERİ
• ANA ÜRETİM ÇİZELGESİ
• STOK DURUMU KAYITLARI (Kanban)
• ÜRÜN YAPISI
“MRP”NİN ANA ÇIKTILARI
• SATIN ALMA SİPARİŞLERİ
• İŞ SİPARİŞLERİ
2009 Copyright S.K.Mirze
22
PROJE
BELİRLİ BİR HEDEFE, BELİRLİ BİR ZAMANDA ULAŞMAK İÇİN
TAMAMLANMASI GEREKEN, TEK BİR ÜRETİM İŞİYLE İLGİLİ, YARI
DÜZENLİ, BİRBİRİYLE İLİŞKİLİ FAALİYETLER BÜTÜNÜ
PROJE YÖNETİMİ
PROJEYİ, BELİRLENEN ZAMAN İÇİNDE MÜMKÜN OLDUĞUNCA ÇABUK
VE UCUZ BİR ŞEKİLDE TAMAMLAMAK İÇİN FAALİYETLERİN
YÖNETİLMESİ
• PROJE PLANLAMA
• PROJE KONTROL
2009 Copyright S.K.Mirze
23
Gantt Tablosu
Ocak
Sip.1
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haz
Tem.
Ağus.
Eyl.
Ekim
Kasım
X
X
“V”
Sip.2
Sip.3
Sip.4
Sip.5
İş’in Başlama ve bitme zamanı
Tamamlanan iş
Bakım/Tatil
2009 Copyright S.K.Mirze
Bugünkü Tarih
“V”
X
24
BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ
(Kâra Geçiş Noktası)
• Başabaş noktası analizi, satış geliri, maliyet ve
kar arasındaki ilişkileri inceleyen analitik bir
yöntemdir.
• Başabaş noktası, toplam gelirler ile toplam
maliyetlerin birbirine eşit olduğu noktadır.
Kar=Toplam Gelir – Toplam Maliyet
Toplam Gelir = Toplam Maliyet (BB
Noktasıdır)
25
Başabaş Analizinin Varsayımları
• Giderler, sabit ve değişken olarak ikiye
ayrılmaktadır.
• Değişken giderler, üretim hacmi ile aynı oranda
artıp, azalmaktadır.
• Birim satış fiyatı sabittir.
• İşletmenin tek bir ürün ürettiği kabul
edilmektedir.
• Sabit giderler, çeşitli üretim seviyelerinde aynı
kalmaktadır.
26
Başabaş Noktası Grafiği
Maliyet, Kar
Satış Geliri=f.x
BBN
Zarar
Kâr
Top. Maliyet=ax+b
Sabit Maliyet=b
Üretim Miktarı (x)
27
Başabaş Noktası Denklem
•
•
•
•
•
•
•
•
TM= ax+b
TG= f.x
TM=Toplam Maliyetler
TG=Toplam Gelir
f= Birim Satış Fiyatı
X= Üretim ve Satış miktarı
a= Birim başına değişken gider
b= Toplam sabit giderler
Miktar Cinsinden
Başabaş Noktası
b
BBN (Miktar):
f-a
Tutar Cinsinden
Başabaş Noktası
b
BBN (TL):
1- {a / f}
Başabaş Noktasının Bulunması
• Üretim Miktarına göre,
BBN=
Toplam Sabit Maliyet
(Birim Satış Fiyatı – Birim Değişken Maliyet)
• Satış Tutarına göre,
BBN= Toplam Sabit Maliyet/[1-(Top.Değişir
Maliyet / Top. Satışlar)]
29
Örnek:
 A İşletmesinin Toplam Sabit Maliyetleri 60.000 TL,
Birim Satış fiyatı 10 TL ve Birim Değişken Giderleri 5
TL ise, A İşletmesi, hangi üretim miktarında ve
tutarda başabaş noktasına ulaşır? 100.000 TL kar elde
etmesi için ne kadar üretip satması gerekir.
 BBN=60.000 / (10 – 5) BBN (Tutar)= 60.000 / 1-{5/10}
= 12.000 adet
=120.000 TL
Kar= Toplam Gelir – Toplam Maliyet
K/Z= fx – (a.x + b)
Çözüm:100.000=(10-5)x -60.000
K/Z= (f-a)x – b
160.000=5x
x=32.000 adet
30
Örnek:
60.000 adet ürün üretmeyi planlayan A firması
gerçekleştireceği üretim için toplam olarak 70.000 TL
sabit, 180.000 TL ise değişken maliyete katlanması
gerektiğini tespit etmiş ve üreteceği her bir ürün için 8
TL satış fiyatı belirlemiştir.
Bu durumda firmanın satış ve miktar bazında başa baş
noktaları nelerdir?
ÇÖZÜM:
(İşletme birim değişken maliyeti 3 liraya mal edeceği ürünleri 8 liraya
satacaktır.)
f=8 tl a= 3 tl b=70.000 tl.