Gynaecologie

Onderzoeken

• Vaginaal toucher, soms rectaal toucher • Speculumonderzoek • Uitstrijkje Scopieen: – Colposcopie – Laparoscopie – Hysteroscopie • Echo: inwendig of uitwendig • Hystero-Salpingo-Grafie (HSG)

Normale cyclus

• Duurt 28 dagen – 14 dagen gedomineerd door FSH en oestrogenen – Ovulatie onder invloed van LH – 14 dagen gedomineerd door LH en progesteron • Fasen van het endometrium: – Menstruatiefase (duurt ongeveer 5 dagen) – Proliferatiefase (onder invloed van oestrogenen) – Secretiefase (onder invloed van progesteron) • Eerste dag is per definitie dag 1 van de menstruatie

Cyclusstoornissen

begrippen • Amenorrhoe: geen menstruaties – Primair – Secundair • Oligomenorrhoe: interval tussen de menstruaties tussen 6 weken en 6 maanden.

• Polymenorrhoe: interval tussen de menstruaties minder dan 3 weken.

Cyclustoornissen

oorzaken • Afwijkingen aan de uterus • Afwijkingen aan de ovaria – Ovaria reageren niet / onvoldoende op FSH / LH – Ovaria met cysten • Afwijkingen van de hypofyse • Afwijkingen van het CZS – Gewichtsproblematiek, stress, anorexia, extreem sporten

Menstruatiestoornissen

indeling • Te veel = hypermenorrhoe • Te weinig = hypomenorrhoe • Tussentijds weinig bloedverlies = spotting • Sterk wisselende hoeveelheden + onregelmatig qua duur en intervallen = metrorrhagie • Te langdurig + te veel = menorrhagie • Pijnlijk = dysmenorrhoe

Menstruatiestoornissen

oorzaken • Myoom • Endometriumpoliepen • Endometriose • Endometriumcarcinoom • Cervixcarcinoom • Fouten in de samenwerking tussen hypothalamus, hypofyse, ovaria en endometrium In de meeste gevallen is geen oorzaak aan te wijzen.

Premenstrueel syndroom definitie Het PMS is het geheel van psychologische, emotionele, pathosfysiologische en organische symptomen dat zich bij een aantal vrouwen voordoet tijdens een veranderlijk aantal dagen in de premenstruele periode van de cyclus en verdwijnt bij het begin of in de loop van de menstruatie.

Somatisch Premenstrueel syndroom klachten Psychisch • Hoofdpijn • Maagpijn • Pijnlijke mammae • Rugpijn • Gewichtstoename • Misselijkheid • Oedeem • Irritatie • Depressie • Uitputting • Agressie • Paniekgevoelens • Slaperigheid • Flauwvallen

Premenstrueel syndroom oorzakelijke factoren(?) • Progesteron te kort en oestrogenen te veel • Verhoogde gevoeligheid voor ADH • Stoornissen in het aldosteronsysteem • Te veel prolactine • Verstoorde prostaglandine huishouding • Veranderingen in de endorfineactiviteit • Negatieve gevoelens t.a.v. de menstruatie

Premenstrueel syndroom behandeling(regulier) • Combinatiepil • Progesteron • Vitamine B6 • S.S.R.I.’s (bijv. fluoxetine = Prozac ® )

Endometriose

• Endometrium op plaatsen waar dat niet thuis hoort.

• Dit ectopisch endometrium doet mee aan de cyclus.

• Veroorzaakt: – Infertiliteit / subfertiliteit – Heel veel pijn tijdens de menstruatie – Chronische buikpijn – Pijn tijdens het vrijen • Behandeling : – Hormonen  heel vaak recidieven – Chirurgisch  heel vaak recidieven

Belangrijkste ontstekingen

Vulvitis Vaginitis Salpingitis Endometritis

Vulvitis • Ontsteking van de vulva die primair en secundair kan zijn.

• Meestal secundair als gevolg van een vaginitis • Primair meestal door Herpes Simplex Virus • Symptomen: – Roodheid, zwelling en irritatie – blaasjes, ulcera en lymfeklierzwelling en vaak • Algehele malaise, koorts • Pijn, dyspareunie • Behandeling: veroorzakende ziekteverwekker bestrijden

Vaginitis • Symptomen: – Jeuk / pijn / branderig gevoel, dyspareunie – Abnormale vaginale afscheiding (fluor) • Aanleiding: verstoring van de zuurgraad – Veel / langdurig bloedverlies – Zeer frequente coïtus – Diabetes mellitus – Antibiotica – Overmatig zeepgebruik / slechte hygiëne • Belangrijke ziekteverwekkers: – Bacteriën, candida albicans, trichomonas vaginalis

Salpingitis • Onderdeel van P.I.D.

• S.O.A. / I.U.D.

• Vaak voorkomende verwekkers: – Neisseria gonorrhoea – Chlamydia trachomatis • Symptomen: – Pijn in de onderbuik – Vaginale afscheiding – Abnormaal bloedverlies – Dyspareunie – Koorts • Mogelijke gevolgen: buikvliesontsteking, verklevingen

Problemen tijdens de zwangerschap • Hyperemesis gravidarum • Hoge bloeddruk • Diabetes mellitus • Bloedverlies in het tweede en derde trimester • Liggingsafwijkingen • Bekkenpijn en bekkeninstabiliteit

Hyperemesis gravidarum • Normaal is misselijkheid gedurende de eerste 3 tot 4 maanden.

• Gaat soms gepaard met braken.

• Oorzaak is de aanwezigheid van HCG (

Humaan chorion.gonado.trofine)

• Bij hyperemesis: – Aanhoudens braken; houden vrijwel niets binnen – Pijn bij de slokdarm door het braken – Vermagering en vitaminetekorten – Dehydratie – hoog keton-gehalte van de urine – Vaker bij meerlingzwangerschappen • Het braken heeft geen invloed op de groei van het kind

Zwangerschapshypertensie eerste fase • Stijging van de bloeddruk van 15 mm Hg ten opzichte van de waarde bij het begin van de zwangerschap.

• Oedeemvorming  meer gewichtstoename dan verwacht op grond van de zwangerschapduur • Proteïnurie ( eiwit in urine) .

Behandeling: stoppen met werken en rusten + regelmatige controles van urine en bloeddruk

Zwangerschaphypertensie pre-eclampsie • Eiwitverlies neemt toe tot meer dan 1 gr/l.

• Er komen duidelijke herkenbare klachten bij: – Hoofdpijn – Visusklachten (sterretjes zien / uitval) – Bandgevoel in de bovenbuik (leverstuwing) – Tintelingen in de handen – Soms braken • Verstoring van lever- en nierfuncties die zichtbaar is in het bloed.

Zwangerschapshypertensie HELLP - syndroom • Levensgevaarlijke complicatie bij een pre eclampsie.

• HELLP = – H emolyse (= bloedafbraak) – E levated L iver-enzymes (schade aan de lever) – L ow P lateletcount (= tekort aan thrombocyten) • Het enige wat hier echt helpt is beëindigen van de zwangerschap.

Zwangerschapshypertensie eclampsie • Ernstigste complicatie.

• Insulten bij patiënt met pre-eclampsie.

• Maternale sterfte is 10% Foetale sterfte is 40 – 60% • Insulten kunnen zich voor, tijdens en kort na de geboorte voordoen.

• Na het insult vaak comateus.

• Behandeling: bloeddruk omlaag brengen, luchtweg vrij houden, kind eruit.

Diabetes en zwangerschap aanwijzingen • Glucose in de urine • Diabetes in de familie • Bij een vorige zwangerschap: – een kind met een gewicht > 4500 gram – vruchtdood zonder aanwijsbare oorzaak – overmatig veel vruchtwater • Herhaalde miskramen, vroegtijdige bevalling • Baby erg groot geworden in de laatste weken • Moeder met overgewicht

Diabetes en zwangerschap 2 mogelijkheden • Patiënt met diabetes die zwanger raakt.

• Patiënt die ten gevolge van de zwangerschap diabetes ontwikkelt.

– Diabetes verdwijnt na de zwangerschap – Diabetes blijft na de zwangerschap

Bloedverlies tijdens 2 e oorzaken en 3 e trimester • Bloedverlies zonder duidelijke reden (46%) • Placenta praevia (27%)  pijnloos • Solutio placentae (25%)  pijnlijk • Gynaecologische afwijkingen (2%) bijvoorbeeld chlamydia.

Liggingsafwijkingen • Ideale situatie: achterhoofdsligging.

• Afwijkend: – Kruinligging – Voorhoofdsligging – Aangezichtsligging – Onvolkomen stuitligging – Volkomen stuitligging – Dwarsligging

Bekkenpijn en bekkeninstabiliteit • Tijdens de zwangerschap bereidt het lichaam zich voor op de bevalling.

• Weefsels in het kleine bekken worden soepeler en bloedrijker.

• Relaxine zorgt voor het soepeler worden van kraakbeen en bindweefsel:

Bekkenpijn en bekkeninstabiliteit symptomen • Lage rugpijn, soms met uitstraling  benen • Pijn rond symfyse en/of SI-gewricht (sacro-iliacaal ) • Startproblemen • Pijn bij: – Omdraaien in bed – Lopen / staan / lang zitten – Gemeenschap • Waggelgang • Krakend geluid • Beurs en moe gevoel rond de symfyse

Gynaecologische operaties gevolgen van een Pfannenstiel-incisie • Pfannenstiel-incisie = bikini-snede • Geeft cosmetisch vaak een fraai litteken want volgt de splijtlijnen van de huid

Verminderde vruchtbaarheid • Normale situatie: gemiddelde kans op zwangerschap is 15 % per maand.

80 – 90 % van de vrouwen is binnen een jaar zwanger.

• Bij verminderde vruchtbaarheid: – 30 % probleem bij de man – 30 % probleem bij de vrouw – 40 % probleem bij beide partners

Verminderde vruchtbaarheid afwijkingen bij de man • Afwijkingen van de testes: niet ingedaald, atrofie, etc.

• Te hoge temperatuur van de testes: – Koorts – Te strakke kleding • Ontsteking van testes, epididymis, prostaat of zaadblaasjes • Toxisch: medicijnen, alcohol, nicotine • Verstopping van de afvoerkanalen van de testes • Potentiestoornissen: medicijnen, diabetes, alcohol, roken

Verminderde vruchtbaarheid afwijkingen bij de vrouw • Ovulatiestoornissen: – Te vroege menopauze – Cysten in de ovaria – Aangeboren afwijkingen van de ovaria – Alle cyclusstoornissen • Tubastoornissen: rest van salpingitis, E.U.G.

• Afwijkingen van de uterus • Afwijkingen van de baarmoederslijmvlies – Chronische ontsteking (cervicitis) – Slecht slijmvlies – Hostiel (- vijandig) cervixslijm • Endometriose