Afweer in de praktijk

Annelies Pustjens, Horst Wolter 14 januari 2012 Met dank aan: Marcel Kamp Rob van Woerkom Jan van Delden Sjef Nilwik

Doelen:

• “Hé leuk idee, daar kan ik wel wat mee.” – Geheel of deels in de eigen klas.

• Antwoord op: “Waarom doe je dat zo?” – Een stukje theorie.

• “Als ik nu zelf zoiets wil doen?” – Een paar handvatten.

Inhoud

• • • • • • • Casus 1: Aanval van de MRSA Theorie Casus 2: Wie krijgt de prik?

Casus 3: Bloedbank Toetsing Ervaringen van leerlingen en docenten Discussie: ideeën voor een nieuwe casus?

De ramp in Volendam

2000/2001

Cafe ‘Het Hemeltje’ • 31 december 2000

Oud en nieuw feest

Slachtoffers Paniek

Brandwonden tekenen je voor de rest van je leven.

Na de ramp?

Lees het artikel

Nederlandse ziekenhuizen wilden slachtoffer niet verplegen

Context 1: aanval van de MRSA

• Welke vragen roept dit artikel op?

• Welke vragen zijn relevant vanuit de biologie?

Opdracht voor leerlingen

• • Hoofdvragen voor deze context: 1. Hoe kon de situatie ontstaan dat een patiënt die medische hulp nodig had, niet op tijd geholpen kon worden in het ziekenhuis?

2. Hoe kan deze situatie in de toekomst voorkomen worden?

Opdracht:

1. Je maakt deelvragen, die elk een klein aspect van de hoofdvraag aanpakken.

2. Je zoekt informatie op basis van de deelvragen, bijvoorbeeld door experts te ondervragen.

Verwerking voor leerlingen

•

Vragen beantwoorden dmv expertgroepen

Expert 1: Analist medische microbiologie Expert 2: Internist-infectioloog Expert 3: Verpleegkundig beleidsmedewerker •

Concept map maken

Opzet: waarom zo?

• Voorbeeld van een invulling van de concept context benadering.

– (zeker niet de enige mogelijkheid!) • • Belangrijkste doel: Het leren gebruiken van biologische kennis in praktijksituaties.

Belangrijkste middel: praktijksituaties als uitgangspunt voor aanleren van de leerstof.

Opzet: waarom zo?

• • Didactische kernbegrippen Relevantie – – Leerlingen ervaren de relevantie (‘waarom moet ik dit weten?’) De situatie is maatschappelijk/biologisch relevant Samenhang – – Ontwikkeling van kennisnetwerk (ipv loshangende feiten).

Gebruiken van dit netwerk om situaties te begrijpen.

Opzet: de uitdagingen

1. Relevantie: Keuze van praktijkvoorbeelden: relevant en interessant (voor leerlingen en de biologie).

2. Leerstof: Selectie: benodigde kennis is nodig om de situatie te begrijpen?

1. Met name natuurlijk biologisch 2. Kern van de stof (thema afweer, maar overlap met microbiologie

Opzet: de uitdagingen

3. Didactiek: Meeste praktijksituaties zijn erg complex: hoe didactiseer je zo`n voorbeeld?

4. Samenhang :

Verzamelen van opdrachten die de opbouw en gebruiken van kennisnetwerk stimuleren

Opzet: uitleg van eerste context

• • • • Relevantie: – aangrijpend verhaal, resistentie is zeer actueel Didactiek: – het stellen en beantwoorden van deelvragen nav artikel en hoofdvragen Leerstof: – bacterie, antibiotica, afweer (3 linies), witte bloedcellen Samenhang: – Conceptmap

Context 2: Wie krijgt de laatste prik?

• Introductie: 4 kandidaten in de wachtkamer.

• Opdracht: vul het argumentenschema in

Opzet: uitleg van tweede context

• • • • Relevantie: – Biologisch: ja.

– – Voor lln: minder aangrijpend Echtheid: afspiegeling van werkelijke vraagstukken Leerstof: – Virus, vaccinatie, b/t lymfocyten Didactiek / werkvormen: – Beargumenteren van keuzes Samenhang: – Uitleg docent, vergelijkingsopdrachten

Context 3: bloeddonaties

• • • Voor leerlingen: Tekst met informatie over bloed, bloedgroepen, rhesusfactor bij zwangerschap.

Vragen over donaties Maken concept map • Voor u: Vergelijk de 3 contexten eens?

Overlap en uitbreiding

Overlap: structuurgevend

Natuurlijke afweer Lichaamsvreemde stoffen Ziekteverwekkers Behandeling / kunstmatige afweer

Opzet: uitleg van derde context

• • • • Relevantie: – Praktijksituatie krijgt veel minder aandacht. Vergelijk met examenvragen.

Leerstof: – lichaamseigen/vreemd, bloedgroepen, … Didactiek / werkvormen: – Vragen maken, zelf ‘werking’ van bloedgroepen achterhalen. Samenhang: – Conceptmap en herhaling

Toetsing

• Optie 1: Context 3 als groepstoets • Optie 2: ‘gewoon’ SE, gebaseerd op eigen, examen- of methodevragen

Ervaringen: leerlingen

• • • Enquête, N=11 (maar vergelijkbaar met resultaten van voorgaande jaren)

voorbeeld Helema al mee eens Enigszi ns mee eens Neutra al

Interessa nt 1 2 3 Interessant Realistisch Nuttig

MRSA

1,9 1,5 1,8

Griepprik Bloed donaties

2,1 2,4 2,0 1,4 1,5 1,5 Opvallend: Conceptmap gewaardeerd.

Een beetje oneens

4

Totaal mee oneens

5

Totaalpunt:

7,8

Ervaringen: docent

• • Opvallende zaken tijdens de uitvoer: Interesse Actieve werkhouding, participatie

+ en - punten

• Relevantie: + spreekt leerlingen aan (spreekt docenten aan…) - kost tijd • Leerstof: + focus op kern - geen naslagwerk in materiaal - keuzes in leerstof > door beperkingen in tijd en context

+ en - punten

• Didactiek: + actief bezig, afwisseling in opdrachten + (afwisseling in methode) - kost voorbereidingstijd - moeilijk in te halen bij lesverzuim • Samenhang: + begrippen komen terug in verschillende situaties + nadruk op relaties tussen begrippen - moeilijk te toetsen

Op zoek naar nieuwe casussen:

• • • •

Leven met SLE: Systemische Lupus Erythematosus

Op basis van een blog van een patiënte Auto-immuunziekte, MHC-eiwitten Maar te moeilijk voor havo, wel succesvol op vwo.

Op zoek naar nieuwe casussen:

• • Voorbeeldvraag: Heeft deze patiënte baat bij één van de volgende kuren?

a. Antibiotica-tabletten.

b. Pillen die de aanmaak van lymfocyten onderdrukken.

c. Jaarlijkse vaccinatie tegen het griepvirus.

d. Injecties die de activiteit van lymfocyten versterken.

Vragen?

Opmerkingen?

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Lesnr.

1 Onderwerp

Aanleercontext: MRSA Evt theorieles Oefencontext: Griepprik Schakelen Toetscontext: Bloedbank

Evt individuele toets.

Activiteiten -Onderdompeling (introductie) -leerlingen schrijven vragen op

Opzet: overzicht

-leerlingen bestuderen rollen (evt als huiswerk) -per rol praten leerlingen over onduidelijkheden en de belangrijkste onderdelen.

-Leerlingen met verschillende rollen leggen de stof aan elkaar uit.

- leerlingen beantwoorden de vragen - bespreken van de vragen: theorie eraan koppelen.

-Leerlingen maken een concept map - Leerlingen maken een concept map.

- concept maps bespreken Docent zet (met lln) theorie op een rijtje -Onderdompeling (Introductie) -opdrachten maken over griep en -vaccinatie -invullen schema: bedenken van voor en tegenargumenten voor de keuze van een kandidaat -opdrachten over risicogroepen en vaccinatie -klassikaal verdedigen en argumenteren van de keuze -vergelijken tussen context 1 en 2 -theorie op een rijtje - samenhang tussen onderwerpen -toets -vragen over bloedbank -nakijken toetscontext - theorie uitbreiden