Transcript WykladIII-rynek

Mechanizm rynkowy
cd.
1
Rynek – definicja pojęcia
Rynek to proces, za pośrednictwem którego
nabywcy i sprzedawcy określają cenę towaru
będącego przedmiotem obrotu na rynku,
wielkość tego obrotu i warunki, na jakich
będzie on realizowany.
Rynek nie musi być (i często nie jest) fizycznie
rozumianym miejscem.
2
Rynek jest to proces, za pośrednictwem którego
wzajemne oddziaływania nabywców
i
sprzedawców danego dobra prowadzą do
określenia jego ceny i ilości. (Samuelson, Nordhaus
s.82)
•całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz
warunków, w jakich one przebiegają. (Milewski s.97)
Mechanizm rynkowy jest mechanizmem
alokacji zasobów do poszczególnych
dziedzin wytwarzania.
3
Funkcje rynku





Wycena dóbr
Źródło informacji
Warunek racjonalnego wykorzystania zasobów
Osiąganie stanów równowagi w gospodarce
Weryfikacja społecznej przydatności produkcji –
dostosowywanie produkcji do potrzeb
4
Klasyfikacja rynków

Według przedmiotu obrotu – rynek czynników
produkcji, rynek truskawek etc.

Według zasięgu geograficznego – rynek lokalny,
regionalny, krajowy, międzynarodowy, światowy

Według istniejącej sytuacji rynkowej – rynek
sprzedawcy lub nabywcy

Według stopnia jednorodności towaru – rynek
homogeniczny lub heterogeniczny
5
Klasyfikacja rynków – c.d.

Według stopnia wyrównywania się ceny – rynek
doskonały lub niedoskonały

Rynek doskonały:

Rozproszenie po stronie nabywców i sprzedawców

Brak barier wejścia na rynek

Przejrzystość

Jednorodność (homogeniczność) towaru
6
Popyt - definicja
Popyt na dane dobro to ilość tego dobra, jaką
nabywcy są skłonni (chcą) i są w stanie (mogą)
nabyć po określonej cenie i w określonym
czasie.
Popyt efektywny a popyt potencjalny
7
Rodzaje popytu


Popyt funkcjonalny – wynika z ech jakościowych towaru
Popyt niefunkcjonalny – wpływ efektów zewnętrznych
na użyteczność
 Efekt owczego pędu
 Efekt snobizmu
 Efekt veblenowski

Popyt spekulacyjny – wynika z oczekiwań co do
przyszłych poziomów cen
8
Determinanty popytu

Cena

Pozacenowe determinanty popytu:

Dochody nabywców
Ceny innych dóbr
Gusty i preferencje
Wielkość rynku i jego struktura
Oczekiwania co do przyszłych wartości determinant
popytu




9
Krzywa popytu


Krzywa popytu:
graficzny obraz funkcji
popytu, przedstawiający
zależność między nabywaną
ilością towaru a jego ceną
P
Funkcja popytu:
P1
QD= Q (P)
D
P2
Q1
Q2
Q
10
Wielkość popytu a cena

Wielkość popytu a popyt – ruch po krzywej a
przesunięcie krzywej

Prawo popytu:
Ceteris paribus, wzrost ceny danego towaru
powoduje spadek wielkości popytu na ten towar.

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmiany ceny
11
Nietypowe krzywe popytu

Popyt sztywny
(doskonale nieelastyczny)
P
D
Niezbędne potrzeby i brak
substytutów (sól, lekarstwa
itp.)
Q
12
Nietypowe krzywe popytu – c.d.
P

Popyt doskonale
elastyczny (teoretyczna
sytuacja rynku doskonałego)
D
Q
13
Nietypowe krzywe popytu – c.d.
Paradoks popytowy:



Paradoks Veblena
Paradoks Giffena
Paradoks spekulacyjny
P
D
Q
14
Pozacenowe determinanty popytu
Pozacenowe determinanty
popytu:

Dochody nabywców
Ceny innych dóbr
Gusty i preferencje
Wielkość i struktura rynku
Oczekiwania

Zmiana popytu –




P
D1
D
Q1
Q
D2
P
przesunięcie krzywej popytu
Q2
Q
15
Dochody a popyt
Prawo Engla:
Udział wydatków na żywność w wydatkach
całkowitych
gospodarstw
domowych
maleje wraz ze wzrostem dochodów.
16
Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
Jeśli dobra x i y są substytutami, to wzrost
ceny y spowoduje silny spadek popytu na y i
wzrost
popytu na x.
Jeśli dobra x i y są komplementarne, to wzrost
ceny y spowoduje spadek popytu na x i y.
17
Oczekiwania
Przykłady:
• Oczekiwania wzrostu cen – wzrost popytu
• Oczekiwania spadku cen – spadek popytu
• Oczekiwania wprowadzenia
importu – wzrost popytu
ograniczeń
• Oczekiwania nieurodzaju – wzrost popytu
18
Gusty, preferencje, upodobania:
•Destabilizujące rynek –np. moda
•Stabilizujące
rynek
–obyczaj,
tradycja,
przez
wiedzę
kultura, religia
Kształtowane
konsumentów, ich stan rodzinny, stan
zdrowia,
światopogląd,
warunki
atmosferyczne
19
Pozacenowe determinanty popytu
(podsumowanie)
• Dochody: wzrost dochodów → wzrost popytu, ale
...
• Ceny substytutów: różnokierunkowe zmiany
popytu
• Ceny dóbr komplementarnych: jednokierunkowe
zmiany popytu
• Oczekiwania,np. wzrostu lub spadku cen
• Gusty nabywców: zmieniające popyt (moda),
stabilizujące popyt (tradycja)
• Inne, np. przepisy bhp, sanitarne
20
Podaż - definicja
Podaż danego dobra to ilość tego dobra, jaką
producenci są skłonni (chcą) i są w stanie
(mogą) dostarczyć na rynek po określonej
cenie i w określonym czasie.
Prawo podaży:
Ceteris paribus, wzrost ceny danego towaru
powoduje wzrost wielkości jego podaży.
21
Determinanty podaży

Cena
Pozacenowe determinanty podaży:
 Koszty wytwarzania (ceny czynników prod.,
technologia)
 Rentowność produkcji innych dóbr
 Czynniki naturalne (m.in. rolnictwo)
 Inne czynniki o charakterze obiektywnym (np. subsydia)
22
Krzywa podaży

Krzywa podaży:
graficzny obraz funkcji
podaży, przedstawiający
zależność między
produkowaną ilością towaru
a jego ceną

Funkcja podaży:
QS= Q (P)
P
S
P2
P1
Q1
Q2
Q
23
Pozacenowe determinanty podaży
Pozacenowe determinanty
podaży:




Koszty wytwarzania
Rentowność produkcji
innych dóbr
Czynniki naturalne
Subsydia i inne czynniki o
charakterze obiektywnym
P
S1
S
S2
Q1
Q
Q2
P
Q
24
Nożyce Marshalla


Co kształtuje cenę: popyt czy podaż?
Ostrze ruchome i nieruchome: szybkość reakcji
popytu i podaży na zmiany determinant
Podażowe procesy dostosowawcze:



Bardzo krótki okres
Krótki okres
Długi okres
25
Funkcja (krzywa) podaży a czas reakcja podaży na zmiany czynników ją
determinujących wymaga czasu!
•W okresie ultrakrótkim podaż jest stała.
• W okresie krótkim podaż dostosowuje się w
ramach istniejącego potencjału poprzez jego
lepsze wykorzystanie.
• W okresie długim zmienia się potencjał
produkcyjny. Możliwości dostosowawcze są
największe.
26
Równowaga rynkowa

Wolny rynek a
tendencja do
samoczynnego
ustalania się stanu
równowagi na rynku.
P
D
P2
S
nadwyżka
Punkt
równowagi
rynkowej
PE
P1
niedobór
QE
Q
27
Równowaga rynkowa - stan zrównoważonych
wartości popytu i podaży przy danej cenie
• równowaga
zakłócona
rynkowa
przez
może
zmiany
zostać
czynników
pozacenowych wpływających na popyt i
podaż
28
Ceny kontrolowane – nadwyżka rynkowa
P
Przypadek cen
minimalnych
D
S
nadwyżka
PMIN
Punkt
równowagi
rynkowej
PE
QD
QE
QS
Q
29
Nadwyżka rynkowa – rozwiązania praktyczne
30
Ceny kontrolowane – niedobór rynkowy
P
D
Przypadek cen
maksymalnych.
S
Punkt
równowagi
rynkowej
PE
PMAX
niedobór
QS
QE
QD
Q
31
Niedobór rynkowy – rozwiązania praktyczne
32
Cena równowagi a pozacenowe
determinanty popytu

Przypadek 1
P
D1
Spadek popytu skutkuje
obniżeniem ceny i obrotu.
D
D2
S
PE2

Przypadek 2
Wzrost popytu skutkuje
wzrostem ceny i obrotu.
PE
PE1
QE1 QE QE2
Q
33
Cena równowagi a pozacenowe
determinanty podaży

Przypadek 1
P
Spadek podaży skutkuje
wzrostem ceny i spadkiem
obrotu.

Przypadek 2
Wzrost podaży skutkuje
spadkiem ceny i wzrostem
obrotu.
D
S1
S
QE1 QE
QE2
S2
PE1
PE
PE2
Q
34
Równoczesne zmiany położenia
krzywych popytu i podaży

Równoczesne przesunięcie krzywych popytu i podaży
wywołuje łączne opisane dotąd efekty.

Sumaryczny efekt zależny od siły zmian ceny i obrotów
generowanych przez przesunięcie krzywych.
35
Dziękuję za uwagę.
36