Jeziora

Co to jezioro?

 Jezioro – naturalny śródlądowy zbiornik wodny, którego występowanie uwarunkowane jest istnieniem zagłębienia (misy jeziornej), w którym mogą gromadzić się wody powierzchniowe, oraz zasilaniem przewyższającym straty wody wskutek parowania lub odpływu.

Powstanie mis jeziornych wiąże się przede wszystkim z procesami geologicznymi. Zasilanie należy natomiast przede wszystkim od warunków klimatycznych.

Do najciekawszych jezior świata należy m.in. Jezioro Bajkał, które jest również jeziorem gromadzącym najwięcej w świecie słodkiej wody. Równie ciekawe jest Morze Kaspijskie, które jest największym pod względem powierzchni i zasobów jeziorem wód słonych. Jest ono pozostałością dawnego zbiornika wodnego.

Jednym z najwyżej położonych dużych jezior jest Titicaca w Andach (3812 m. n.p.m). Najliczniejsze są jeziora polodowcowe. Występują zarówno w górach, np. w Tatrach, jak i na nizinach, gdzie tworzą skupiska zwane pojezierzami.

Badaniem jezior zajmuje się dział hydrologii i hydrobiologii – limnologia.

RODZAJE JEZIOR:

Ze względu na przepływ wody i źródła zasilania:  Odpływowe  Przepływowe  Bezodpływowe  Okresowe  Epizodyczne Ze względu na trofię:  Oligotroficzne  Eutroficzne  Dystroficzne

   Jeziorem oligotroficznym – nazywamy takie, które posiada błękitną, przejrzystą wodę, są ubogie w składniki pokarmowe ( za wyjątkiem wapnia). Są one często jeziorami głebokimi, o wodzie aż do powierzchni dna nasyconej cząsteczkowym tlenem. W wyniku tej wysokiej zawartości tlenu, dochodzi do szybkiego rozkładu materii organicznej. Typowy osad tego typu jezior to pokłady kredy jeziornej.

Jeziorem eutotroficznym – nazywamy jeziora żyzne, które są bogate w związki wapnia, fosforu, azotu. Woda w takim jeziorze jest mętna i zabarwiona na zielonkawy kolor. W tych jeziorach istnieją dogodne warunki do życia roślin i zwierząt. Przy dnie zachodzą procesy gnilne prowadząc zaś do ograniczenia ilości rozpuszczonego tlenu. Są one jeziorami dość płytkimi, szybko ulegającymi zarastaniu i zamulaniu osadami organicznymi..

Jeziorem dystroficznym – nazywamy takie jezioro ,które zawiera niewielką ilość soli mineralnych, zwłaszcza znacznym niedoborem charakteryzuje się związek wapnia, co powoduje zakwaszanie. Są zbiornikami niedostatecznie przewietrzanymi, o żółtej i brunatnej wodzie. To właśnie nietypowe zabarwienie jest wywołane znaczną zawartością substancji humusowych nie tylko w wodzie, ale również w osadach dennych. Są jeziorami charakterystycznymi dla terenów leśnych i bagiennych, wody są ubogie w organizmy żywe.

Rodzaje jezior ze względu na pochodzenie:

 Tektoniczne  Polodowcowe: - Rynnowe Morenowe Wytopiskowe  Wulkaniczne  Deltowe  Krasowe

  Jeziora tektoniczne ( ryftowe) – wypełniają zagłębienia pochodzenia tektonicznego. Ich misy stanowią zapadnięte części skorupy ziemskiej w formie rowów lub rozległych zapadlisk, np. w rowie : Bajkał, Tanganika, Martwe, Malawi ( Niasa); w płaskim zaglębieniu : Wiktorii, Ładoga, Górne.

Jeziora polodowcowe wypełniają zagłębienia pozostawione przez lodowce: -rynnowe – Hańcza.

w rynnach polodowcowych. Wąskie, długie, o stromych brzegach, głębokie, np. Gopło, Jeziorak,     -morenowe – w zagłębieniach wśród wałów morenowych, np. Śniardwy, Mamry; charakteryzują się dużą powierzchnią, stosunkowo małą głębokością i urozmaiconą linią brzegową.

Wytopiskowe (oczka) – z wytopienia bryły martwego lodu, np. Sasek Mały.

Jeziora wulkaniczne: kraterowe – w kraterach nieczynnych wulkanów, zaporowe – odpływy zatamowane przez potoki lawy, kalderowe – wypełniające kaldery nieczynnych wulkanów, maary – zajmują zagłębienia w lejkowatych kraterach pozostałych po wulkanach eksplozywnych Jezioro deltowe wskutek nierównomiernej akumulacji w delcie rzeki, np. Druzno, Dąbie.

Jezioro krasowe zagłębieniach krasowych np. Jezioro Ochrydzkie (Półwysep Bałkański) oraz jezioro Firlej.

Jezioro Tanganika – jezioro tektoniczne.

 Jezioro Bukowskie na Pojezierzu Kaszubskim – jezioro polodowcowe.

 Wody powierzchniowe stanowią ważny element krajobrazu pojezierza Kaszubskiego.

Układ systemu jezior i rzek związany jest ze szlakiem odpływu wód roztopowych z lodowca.

Ważnym obszarem tego systemu są wzniesienia. Wzgórza Szymbarskie stanowią główny dział wodny oddzielający jeziora i rzeki uchodzące do Bałtyku od jezior i rzek kierujących swe wody do Wisły.

 Na system wód powierzchniowych Pojezierza Kaszubskiego składają się jeziora różniące się genezą, wielkością, kształtem, ponadto liczne oczka wodne oraz wiele rzek i strumieni.

 Najważniejszym elementem hydrograficznym są jeziora. Na Pojezierzu Kaszubskim jest około 500 jezior o powierzchni 1 hektara. W większości są to jeziora pochodzenia rynnowego.   Do największych jezior na Pojezierzu Kaszubskim zalicza się jeziora Raduńskie i Gowidlińskie.

Powierzchnia jeziora Bukowskiego wynosi 14,41 hektara, zaś powierzchnia jeziora Gowidlińskiego wynosi 520 hektarów.

Lewa strona – Jezioro Raduńskie Prawa strona – jezioro Gowidlińskie Przykłady jezior rynnowych.

 Smreczyński Staw (polskie Tatry) – jezioro morenowe.

 Jezioro w kraterze wulkanu Irazu – jezioro wulkaniczne.

 Druzno na Żuławach Wiślanych – jezioro deltowe.

 Jeziora Polesia Lubelskiego – jeziora krasowe .

STREFY JEZIOR:

 Strefa przybrzeżna (A)  Strefa pelagiczna (G)  Strefa profundalna (H)  Strefa denna (I,J)

    Strefa przybrzeżna (litoralna) – jest to strefa wody płytkiej, prześwietlonej do samego dna, litoral, zwłaszcza jego płytkie części, jest najbardziej zmienny ze środowisk jeziornych. Płytsza część litoralu podlega również bezpośrednim wpływom lądu.

Strefa pelagiczna – zbiornika.

strefa wody otwartej, niestykającej się ani z brzegami, ani z dnem Strefa profundalna – strefa wody głębokiej stykającej się z dnem i znajdującej się poza zasięgiem promieniowania słonecznego, w związku z dużym nagromadzeniem szczątków organicznych poddana wahaniom stężenia tlenu,a nawet okresowym i krótkotrwałym całkowitym deficytom tlenowym.

Strefa denna (bental) – strefa obejmująca warstwę osadów i mułów wyścielających dno jeziora.

Znaczenie gospodarcze jezior

 Stanowią obszary rekreacyjno-sportowe  Są wodnymi drogami komunikacyjnymi  Stanowią źródło wody, np. dla przemysłu, gospodarki, rolnictwa  Są wykorzystywane jako obszary łowiskowe