Transcript Vida Adımına Göre Hız Kutusu Ayarı

MOPAK END.MES.LİSESİ MAKİNE
TEKNOLOJİLERİ ALANI İMALAT İŞLEMLERİ
DERSİ VİDA VE DELİK İŞLEMLERİ MODÜL
SUNUSUDUR
A.TURGAY SÜRMELİ
1
•
Tornada Vida Açmak
5.1 Tornada Düz Vida Açmak
Tornada vida tabloları metrik ve inç ölçme birimlerine göre çok çeşitli adımlarda vida
açmaya uygundur. İşin dönme hareketi iş mili dişlisi üzerinden ana mili üzerindeki dişli ile ana
miline aktarılmaktadır. Bunun için iş mili dişlisine çevrilen dişli denir.
5.2 Tornada Sol Vida Açmak
Bilindiği gibi vidanın helis yönü sola doğru yükseliyorsa buna sol vida denir. Sol vida ile
sağ vida arasında sadece helis yönü farklıdır. Diğer ölçüler aynıdır. Ancak tornada sağ vida
açmak sol vida açmaktan daha kolaydır. Çünkü sağ vida açarken kalemin işe dalması için baş
kısmında daha geniş bir boşluk vardır ve aynı zamanda kalem diş boşluğuna çıkar. Fakat sol vida
açarken kalem vidanın diş boşluğundan sağa doğru hareket eder. Bu kısım vidalarda oldukça dar
olduğundan vidanın başında fatura da olduğundan kalemin her pasoda işe doğru olarak dalma
şansı zorlaşır.
5.3 Uzun Vidalın Tornada Açılması
Uzun millerin üzerine tornada diş açılırken kalemin kesmesi anında mil esner. Kalem puntoya
yakın bölgelerde normal talaş kaldırırken işin ortasına doğru gelindiğinde iş esnediği için kalem
talaş kaldırmaz. Farkına varılmadan birkaç paso verilirse iş kalemin üzerine bindirme yapar.
Kalem kırılır veya iş eğilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için vida açılacak mil gezer yatak
denilen torna arabasına sabitleştirilen bir yatakla yataklanır.
5.4 Alın Vidalarının Açılması
Alın vidaları açılırken arabanın enine suportu alın vidasının adımına göre ilerleme hareketi
yapar. Suportun bu hareketi ana milinden alır. Alın vidası için kalem bilerken boşluk açılarının
verilişine dikkat etmek gerekir. Çünkü vida dişleri bir spiral şeklinde oluştuğundan kalemin altı diş
yanaklarına sürtünebilir.
A.TURGAY SÜRMELİ
2
A.TURGAY SÜRMELİ
3
ÜÇGEN VİDA AÇMA
Vida Kaleminin Hazırlanması
Üçgen vida kalemi açıları
A.TURGAY SÜRMELİ
4
• Tornada kalemle üçgen vida açmak için her şeyden önce
vida kaleminin kusursuz bilenmesi gerekir.
• Bunun için vida kalemlerinin kesmesini sağlayan ağız
açıları dikkatle bilenmelidir.
• Vida kalemleri bir çeşit profil kalemi olduğundan, bunlara
genel olarak talaş açısı verilmez yani üçgen vida
kalemlerinin talaş açısı genel olarak sıfırdır (γ= 0 ).
• Vida açma işlemi:
• Genelde vida açılırken, sport parça eksenine dik olarak
ayarlanır.
• Her pasoda talaĢ sporttan verilince vida kaleminin sağ
ve sol iki kenarı aynı anda talaĢ alır.
• Bu durumda büyük adımlı vidalar açılırken,talaş derinliği
fazla olacağından kaleme gelen yük artar ve vida yüzeyi
bozuk çıkar.
A.TURGAY SÜRMELİ
5
• Bu problemi ortadan kaldırmak için sporta 30° açı
verildikten sonra kalemin iş parçası eksenine dikliği
ayarlanır.
• Bu yöntemde de,her pasoda talaş yine sporttan verilir.
• Bu şekilde talaş verildiğinde vida kaleminin sadece sol
kenarı talaş alacağı için vida yüzeyi daha düzgün çıkar.
A.TURGAY SÜRMELİ
Sporta 30° açı verme işlemi
6
Vida kalemlerinin bilenmesi:
• Üçgen vida kalemleri mastara göre bilenir.
• Kalem bilenirken uç açısının doğru verilmesine ve kalem
ucu ekseninin kalem prizmasının kenarına mümkün
olduğu kadar paralel olmasına dikkat edilmelidir.
• Buna dikkat edilmezse kalemin iş eksenine göre tam dik
olarak ayarlanması zorlaşır
A.TURGAY SÜRMELİ
7
Vida kaleminin mastarla kontrolü:
A.TURGAY SÜRMELİ
8
• Metrik üçgen vida için kalemin 60º uç açılı bilenmesi
• Metrik vida kaleminin ucu 60°’lik bir açı ile bilenir.
• Kalemin ucuna göre sol tarafındaki kenar, 30º ve sağ
kenarı da 30º olacak şekilde eşit olarak bilenir.
A.TURGAY SÜRMELİ
9
• Whitworth üçgen vida için kalemin 55º uç açılı
bilenmesi
• Whitworth vida kaleminin ucu 55°lik bir açı ile
bilenir.
• Metrik vida kaleminden tek farkı budur.
• Bileme işlemi metrik vida kaleminde olduğu gibidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
10
• Kalemin Bağlanması ve Ayarı:
• Vida kalemi parça eksenine dik olarak bağlanmalıdır.
A.TURGAY SÜRMELİ
11
• Kater, kalemliğe bağlanır ve kalemi, iş parçasına
dik olarak ayarlamak için bir vida mastarından
yararlanılır.
• Mastar, kalemin ucuna tutularak iş parçasına
yaklaştırılır.
• Mastar ve parça arasında başlangıçta hafif bir
açıklık kalmalıdır.
• Mastar iş parçasına paralel oluncaya kadar katere
hafifçe vurulmalıdır.
• Daha sonra mastar, iş parçasına dayanarak
kalemin tam diklik ayarı yapılır.
A.TURGAY SÜRMELİ
12
A.TURGAY SÜRMELİ
Kalemin İş parçasına diklik Ayarı
13
Tornanın vida açma işlemi için ayarlanması
• Metrik vida için vida adımına göre hız kutusu ayarı:
• Torna Tezgâhlarının hız kutuları üzerinde bulunan vida
tablosundan,açılacak vidanın ilerleme ayarı için gerekli
elemanlar bulunur.
• Metrik vida için bu eleman vidanın adımı dır.
• Metrik vidada,tablodan vida adımı bulunur.
• Tablonun ilgili satır ve sütununa karşılık gelen simgelere
göre ayar kolları kullanılarak gerekli ayarlamalar yapılır.
A.TURGAY SÜRMELİ
14
• Whitworth vida için parmaktaki dii sayısına göre hız
kutusu ayarı
• Tezgâhın üzerindeki vida tablosundan açılacak vidanın
parmaktaki diş sayısı aranarak bulunur.
• Vidanın parmaktaki diş sayısına göre ilerleme hız kutusu
ayarı yapılır.
• Ana mili dönüş yönü ayarı
• Ana mili dönüş yönü,vidanın sağ veya sol vida oluşuna
göre belirlenir.
• Sol vida için ana mili, araba soldan sağa yani fener
milinden puntaya doğru gidecek şekilde;
• sağ vida için ana mili, araba sağdan sola yani fener
miline gidecek şekilde ayarlanır.
A.TURGAY SÜRMELİ
15
Vida Adımına Göre Hız Kutusu Ayarı
A.TURGAY SÜRMELİ
16
Ana Mili Dönüş Yönü Ayarı
A.TURGAY SÜRMELİ
17
• Tornanın Devir Sayısı Ayarı
• Vida açarken seçilecek devir sayıları, tornalama
işleminde kullanılan devir sayılarının 1/3 veya ¼’ü
kadar olmalıdır.
• En doğru olanı ise kalemin hareketini her an kontrol
edebilmeye uygun olan devir sayısının seçilmesidir.
• Vidanın Açılması işlemi:
• Kalemin tamburla sıfırlanarak deneme talaşının
verilmesi
• Kalem iş parçasının dış çapına göre sıfırlanır ve
başlangıç konumuna getirilerek 0,05 mm deneme
talaşı verilir.
• Arabanın makası kavratılarak iş parçası üzerinde
vida adımını gösteren ince bir iz açılır
A.TURGAY SÜRMELİ
18
• Açılan vidanın vida tarağı ile kontrol edilmesi:
• Vida tarağı, metrik vidalarda vida adımına, inç vidalarda
ise parmaktaki diş sayına göre düzenlenmiştir.
• Vida adımına uygun olan tarak,seçilerek açılan ize
oturtulur.
• Dişler ize tam olarak oturuyor ise tezgâh ayarları
doğrudur.
• Aksi hâlde ayarlar tekrar kontrol edilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
19
Kalemin tamburla sıfırlanarak deneme talaşının verilmesi ve işlemin
doğruluğunun kontrol edilmesi
A.TURGAY SÜRMELİ
20
A.TURGAY SÜRMELİ
21
• Kesme Yağı Kullanılarak Vidanın Açılması
• Tornada vida açarken bor yağı kullanılması
vidanın temiz çıkmasını sağlar.
• Bunun için vida çekerken bor yağı kullanılması
veya yağdanlıkla kesme yağı damlatılması gerekir.
• Amaç sürtünmeden dolayı oluşan ısınmayı ve
aşınmayı azaltmak ve kesmeyi kolaylaştırmaktır.
A.TURGAY SÜRMELİ
22
• Açılan Vidanın Kontrolü
• Bir vidanın dişlerini oluşturan bütün ölçüler, o vida için
yapılmış bir mastarla kontrol edilebilir.
• Vida mastarı aynen tampon mastarlarda olduğu gibi bir
tarafı geçer taraf, diğer tarafı da geçmez taraf olarak
yapılır.
• Delik içine açılan vidalar, vida tampon mastarı ile, dış
yüzeylere açılan vidalar da somun vida mastarı ile kontrol
edilir.
Erkek ve dişi vida mastarı
A.TURGAY SÜRMELİ
23
• En doğru kontrol yöntemi vida mikrometreleri ile kontroldür
A.TURGAY SÜRMELİ
Vida mikrometresi ile vidanın kontrolü
24
A.TURGAY SÜRMELİ
25
• Kalemle Vida Açmada Dikkat Edilecek Kurallar
• Düz ve Kademeli Millerde uyulması gereken kurallar:
• Öncelikle vida kaleminin kusursuz bilenmesine dikkat
edilmeli ve her bilenme sonunda kalemin kılağısı alınmalıdır.
• Vida açarken verilecek kesme hızı (Vmaks = 10 m/dk.)
düşük verilmelidir.
• Vidanın ölçümü ve kontrolü doğru yapılmalı, ölçü ve kontrol
aletleri kusursuz olmalıdır.
• Tornanın ana mili sadece vida açarken kullanılmalı, normal
tornalama için kullanılmamalıdır.
• Kalemin yüksekliği, işin ekseninde olacak şekilde
ayarlanmalıdır.
• Kalem ucu ekseninin iş eksenine dik olarak ayarlanması vida
kalem mastarıyla yapılmalıdır.
A.TURGAY SÜRMELİ
26
• Vida taslağının dış çapı tornalanırken uç kısmına
45’lik bir pah kırılmalıdır. Pah, vida kaleminin iş
parçasına girmesini kolaylaştırır ve çabuk
körlenmesini önler.
• Vidanın adım ayarının doğru yapılıp yapılmadığı bir
diş tarağıyla kontrol edilmelidir.
• Kalem, başlangıç konumuna giderken (işin ters
dönmesiyle) vidaya zarar ver-memesi için yeteri
kadar geri çekilmelidir.
• Temiz bir vida açmak için bor yağı veya kesme yağı
kullanılmalıdır.
• Vidanın temiz çıkması için son paso (pasolar) çok
az verilmeli hatta son pasoda kalem diş yanaklarını
kazır gibi yaparak kesmelidir.
• Bunun için kalemi yeniden bilemek ve kılağısını
almak gerekir.
A.TURGAY SÜRMELİ
27
• Uzun iş parçalarına vida açarken iş parçası bir gezer
yatakla yataklanmalıdır.
• Bu işlemde, yatağın işi destekleyen ayaklarının kalemin
solunda olmasına dikkat edilir.
• Faturalı parçalarda vidaların diş dibine bir diş dibi kanalı
açılmalı, böylece hem vidanın açılması kolaylaştırılmalı
hem de vidanın baş kısmının sıkma esnasında parçaya
oturması sağlanmalıdır
A.TURGAY SÜRMELİ
28
• Delik ve Kör Deliklerde
• Deliklere vida çekmede de kalem tam eksene
bağlanmalıdır.
• Kalem ucunun iş parçasına dik olarak bağlanması
için vida mastarından yararlanılır.
• Kalem ile diş dibi çapı arasında yeter derecede
boşluk açısı olması gerekir.
• Böylece kalemin alt kısmının sürtünmesi önlenmiş
olur.
• Kalem delik içinde rahat hareket edecek şekilde
olmalıdır.
• Titreşimi ve esnemeleri önlemek için kater ve delik
kalemi mümkün olduğu kadar kalın olmalı ve
kalemliğe kısa bağlanmalıdır.
A.TURGAY SÜRMELİ
29
Delik kaleminin eksen ayarının yapılıĢı
A.TURGAY SÜRMELİ
30
• DELİK DELME VE DELİK BÜYÜTME
• Torna tezgâhını ve iş yüzeyini delik delmeye
hazırlama
• İşparçası torna aynasına bağlanır ve merkezlenir.
• Parça, aynadan dışarı lüzumundan fazla
çıkmamalıdır.
• Parçanın dışarı çıkması,iş parçasının salgılı
dönmesine neden olur ve matkabın kırılabilir.
• Parça alnı torna edilir.
• Uygun ölçüde bir punta matkabı seçilir.
• Mandren, gezer puntaya takılır ve punta matkabı
mandrene bağlanır.
• Punta matkabının ucu iş parçasına mümkün olduğu
kadar yaklaşacak şekilde gezer punta kaydırılır ve
tespit edilir.
A.TURGAY SÜRMELİ
31
• Punta matkabının çapına uygun olan devir sayısı
seçilir ve tezgâh bu devre ayarlanır.
• Torna çalıştırılır. Gezer punta el tekeri
döndürülerek punta matkabı işe doğru ilerletilir.
• Punta matkabı, dönmekte olan parçanın alnına
yaklaştırılır ve matkap ucunun merkezde olup
olmadığına dikkat edilir.
• Punta matkabı merkezde değilse matkabı doğru
olarak merkezlemek ve matkabın kırılmasını
önlemek için gezer punta ayarlanır.
• Punta matkabının ucuna birkaç damla yağ
damlatılır ve matkap yavaş yavaş ilerletilerek
merkezleme deliği açılır.
• Bu delik, helisel matkapla deliği delerken çok
gereklidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
32
• Tornada Helis Oluklu Matkapla Delik Delme
• Helisel Matkapları Bağlama Yöntemleri
• Mandrenle bağlama
• Küçük ve orta çaplı,silindirik saplı matkaplar tezgaha
mandren yardımı ile bağlanır.
• Mandrene bağlanabilecek en küçük ve en büyük matkap
çapları, genellikle mandrenin üzerinde yazılıdır.
• Mors Kovanları ile bağlama
• Büyük çaplı matkaplar konik saplı olarak imal edilirler.
• Konik saplı matkaplar ya doğrudan ya da mors kovanları
yardımı ile gezer punta kovanındaki konik kısma takılır.
A.TURGAY SÜRMELİ
33
• Tornada Delme
•
•
•
•
•
•
İş parçası ayna uygun şekilde bağlanır.
Mandren gezer puntaya takılır.
Uygun bir punta matkabı mandrene bağlanır.
Devir sayısı, punta matkabı çapına göre ayarlanır.
Gezer punta, iş parçasına göre yeter uzaklıkta sabitlenir.
Torna çalıştırılır ve gezer punta el tekeri döndürülerek
punta matkabı iş parçasına yaklaştırılır.
• Punta matkabı yavaş yavaş ilerletilerek bir kılavuz deliği
açılır.
• Deliğe uygun matkap seçilir ve punta matkabı çıkartılarak
matkap bağlanır.
A.TURGAY SÜRMELİ
34
• Tezgâh,iş parçasının malzemesine göre ve matkap çapına
uygun devir sayısına ayarlanır.
• Gezer punta el tekeri döndürülerek matkabın delmesi
sağlanır.
• Delme sırasında matkap sık sık delikten çıkartılarak
talaşlardan temizlenmelidir.
• Matkap, istenilen derinlik elde edilinceye kadar
ilerletilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
35
• Tornada Helis Oluklu Matkapla Delik Büyütme
• Aynaya bağlanan iş parçasına önce alın tornalaması
yapılır.
• Uygun çapta bir punta matkabı ile punta deliği açılır.
• Küçük çaplı bir matkapla ön delik delinir.
• Son çapa uygun matkapla küçük delik büyütülür.
• Son çap çok büyükse ara matkaplar kullanılır
A.TURGAY SÜRMELİ
36
A.TURGAY SÜRMELİ
37
• Tornada Delik Büyütme
• Delik Kalemlerinin Tornaya Bağlanması ve Ayarı
• Deliğin özelliğine göre kalem ve kater seçilmelidir. Kör
delikler için kör delik kalemi, boydan boya delikler için ise
uygun bir kalem seçilmelidir.
• Delik kalemi katere bağlanır ve punta seviyesine
ayarlanır.
• Kalem ayarlanırken esnememesine özen gösterilmelidir.
Esneme, ölçü tamlığını bozar ve titreşime neden olur.
• Bu nedenle kalem kısa bağlanmalı ve delik işlerken az
miktarda talaş verilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
38
Torna kalemleri için kesme hızı, ilerleme ve kesme sıvıları
A.TURGAY SÜRMELİ
39
• Devir sayısının hesaplanması
• Tornada işlenmesi gereken parçaya verilmesi gerekli devir
sayısı N, kesme hızı formülünden yararlanılarak bulunur.
• Kesme hızı, malzeme cinsine göre tablolardan veya
kataloglardan seçilir.
• V= л.d.N/1000 buradan,
• N = 1000 V / л.d dev/dk.
• Örnek:
• Çapı 30 mm olan alaşımlı takım çeliğini tornalamak için
tezgâha verilecek devir sayısı ne olmalıdır?
• Kesme hızı, seri çelik kalem kullanıldığına göre,çizelgeden,
kaba talaş için 10 m/dk. olarak alınır.
• Çözüm:
• N =1000. V/ л.d = 1000.10/3,14.30
• N = 106,1 dev/dk. bulunur.
A.TURGAY SÜRMELİ
40
• ilerleme:
• İlerleme,torna kaleminin iş parçası ekseni boyunca bir
devirde milimetre cinsinden almış olduğu yoldur.
• Genellikle kaba talaş için büyük, ince talaş için de küçük
ilerleme verilir.
• İlerleme seçiminde dikkat edilecek hususlar aşağıda
belirtilmiştir.
• Talaş derinliği
• İlerleme miktarı, talaş derinliği ile doğrudan doğruya ilgilidir.
• Talaş derinliği fazla olduğu durumlarda kaleme gelen yükü
azaltmak için ilerleme düşük seçilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
Tornada kesme anında oluşan kuvvetler
41
• Malzemenin cinsi, ve bağlama durumu:
• Malzemelerin tornalamaya karşı göstereceği direnç
farklıdır.
• Bu nedenle her malzeme için kullanılacak ilerleme miktarı
değişir.
• İlerleme, sert malzemelerde küçük, yumuşak malzemelerde
ise büyük seçilmelidir.
• Yüzey pürüzlülüğü
• İlerleme arttıkça yüzey pürüzlülüğü de artar.
• İlerleme azaldıkça yüzey pürüzlülüğü de iyileşir.
• Torna tezgâhının gücü ve kapasitesi
• İlerleme, tezgâhın gücü ve kapasitesi ile doğrudan ilgilidir.
• Kaba talaş için tezgâhın ve kalemin kaldırabileceği en
büyük ilerleme verilmelidir.
• İnce talaş verilirken istenen yüzey kalitesine göre ilerleme
düşürülmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
42
•
•
•
•
•
•
İlerleme miktarıyla ilgili tabloların okunması:
Malzeme cinsi ve kullanılan kesiciye bağlı olarak
kataloglardan uygun ilerleme miktarı seçilmelidir.
Tezgâhın uygun ilerleme miktarına göre düzenlenmesi
İlerleme miktarının ayarı için, hız kutuları üzerindeki
ilerleme miktarlarını gösteren cetvellerden yararlanılır.
Belli bir ilerleme miktarı ayarı için,ayar kollarının hangi
konumda olması gerektiği de bu cetvellerde gösterilmiştir.
İstenilen ilerleme miktarlarını elde edebilmek için hız
kutusu üzerindeki kolların konumları ayarlanır.
Böylece fener milinin dönme hareketi, hız kutusunun
aracılığı ile talaş miline ve oradan da torna arabasına
iletilir.
Araba,enine ve boyuna otomatik hareketini bu sayede
yapar.
A.TURGAY SÜRMELİ
43
• Boydan Boya Delik Tornalama
• Delinmiş veya içi boş olarak dökülmüş iş parçaları,
preslerde açılmış delikler, boru şeklindeki işler vb. iş
parçalarının iç yüzeyleri istenen ölçü ve yüzey kalitesi
tamlığına ancak tornalarda işlenerek getirilebilir.
• Deliklerin, yani iç yüzeylerin tornalanması her yönüyle dış
yüzeylerin tornalanmasıyla aynı olmakla birlikte,daha çok
dikkat gerektiren bir iştir.
• Çünkü deliklerin tornalanmasında kalemin kesmesi
görülemez, kater uzun olmak zorunda olduğu için esneme
yapar ve bu yüzden fazla talaş verilemez.
• İşleme sırasında, işlenen yüzey görülemediği için yüzey
kalitesi hakkında bir fikir edinmek zor olur.
• Kesme esnasında kalem kırılırsa bunu anlamak da zordur.
• Ancak usta tornacılar çıkan sesten, kalemin kırılmış
olduğunu anlayabilir.
• İşte bu sebeplerden, iç yüzeylerin tornalanması dış
yüzeylerin tornalanmasından daha çok dikkat ister.
A.TURGAY SÜRMELİ
44
Delik tornalama işlemine örnekler
A.TURGAY SÜRMELİ
45
• Kör Delik Tornalama:
• Kör delik tornalamada kullanılan kalemler, tanıtılması ve
özellikleri:
• İş parçasının alın yüzeyinden başlayarak önceden delinmiş ve
iş parçasının arka yüzeyine ulaşmayan bir deliğe kör delik
denir.
• Böyle bir deliğin içeriye doğru belli çap ve derinlikte
büyütülmesine kör delik tornalama denir.
• Bu tip deliklerin bitiminde dik olarak işlenen bir alın yüzeyi
vardır.
• Kör delik işlemek için, uygun bir delik kalemi seçilmelidir.
• Seçilecek kalemin genişliği, işlenecek delik yarıçapından küçük
olmalıdır.
• Aksi hâlde, kör deliğin alnının tornalanması mümkün olmaz.
A.TURGAY SÜRMELİ
46
A.TURGAY SÜRMELİ
47
• Kör delik tornalama işleminde Kalemin düzenlenmesi
• Kalem, iş parçasında bulunan kör deliği işleyebilecek
şekilde bilenir veya uygun sert maden uç ve kater seçilir.
• Kalem uygun şekilde ve tam punta yüksekliğinde
bağlanmalıdır.
• Kalem boyu, kör delik boyundan biraz uzun olmalıdır.
• Kör delik tornalama
• İş parçası aynaya uygun şekilde bağlanmalıdır.
• İş parçasının alnı tornalanmalıdır.
• Delik, istenilen ölçüden 1-1,5 mm küçük çap ve boyda
delinmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
48
• Uygun bir kör delik kalemi seçilerek kalemliğe punta
yüksekliğinde bağlanmalıdır.
• Kalem, kör delik boyunca ilerletilerek delik tornalanmalıdır.
• Kalem, kör delik boyu sonuna geldiğinde merkeze doğru
ilerletilerek alın tornalanmalıdır.
• Kalem geri çekilerek deliğin çap ve boy ölçüleri kontrol
edilmelidir.
• Her talaştan önce delik çap ve boy ölçülerine bakılmalı ve
ona göre talaş verilmelidir.
• Kalem esniyorsa aynı talaş tekrar verilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
49
• Delik tornalamada dikkat edilecek hususlar
• Kalem eksende bağlanmayacak olursa delik temiz olarak
elde edilemez.
• Kalem açıları uygun değilse kalem sürtünür. Delik yüzeyi
bozuk çıkar.
• Kalemin uzun bağlanması titreşimleri meydana getirir.
Delik yüzeyi bozulur.
• Konik delik tornalama
• Siperi döndürerek konik delik tornalamak için delik kalemi
veya kateri kullanılır.
• Uygulanılacak işlem sırası dış yüzey konik tornalama
işleminin aynıdır.
• Yalnız siper ters konumda tespit edilir.
A.TURGAY SÜRMELİ
50
• Delik Giriş ve Çıkışlarına Pah Kırma
• Pah kırılacak delik, uygun ölçülerde delinmeli veya
tornalanmalıdır.
• Siper istenilen açıya ayarlanmalıdır.
• Yan kalem veya pah kırılacak kalem, kalemliğe
bağlanmalıdır.
• Araba uygun konumda tespit edilerek pah kaba olarak
tornalanmalıdır.
• Pah koniği kontrol edilmeli ve gerekirse siper yeniden
ayarlanmalıdır.
• İnce talaş vererek pah istenilen ölçüye getirilmelidir.
A.TURGAY SÜRMELİ
51
• Tornalanan Deliklerin Ölçü ve Kontrolü
• Tornalanan deliklerin ölçme ve kontrol aletleri ile ölçü
kontrolü yapılır.
İç çap kumpasları
A.TURGAY SÜRMELİ
İç çap mikrometreleri
52
Delik komparatörü ve deliğe uygulanışı
A.TURGAY SÜRMELİ
Tampon mastar
53
• Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru
seçeneği işaretleyiniz.
•
•
•
•
•
1. İlerleme miktarına hangi faktör etki etmez?
A ) Talaş derinliği
B ) Malzemenin cinsi, durumu
C ) Talaşın tipi
D ) Kalemin cinsi
• 2. Delik delme işleminde matkap ucu delik ekseninden
kaçık olursa ne yapılmalıdır?
• A ) Matkap kater ile desteklenir.
• B ) İş parçası matkap ucuna göre yeniden bağlanır.
• C ) Matkap iş parçasına göre yeniden bağlanır.
• D ) Matkap yeniden bilenir.
A.TURGAY SÜRMELİ
54
• 3. Delik tornalamada kalemin esnememesi için ne
yapılmalıdır?
• A ) Kalem uzun bağlanmalıdır.
• B ) Talaş miktarı azar azar verilmelidir.
• C ) Kalem punta seviyesinden aşağıda bağlanmalıdır.
• D ) Kalem ters çevrilmelidir.
• 4. Aşağıdaki ölçme ve kontrol aletlerinden hangisi deliklerin
ölçme ve kontrolünde kullanılmaz?
• A) Vida mastarı
• B) İç çap kumpası
• C) Delik komparatörü
• D) Tampon mastarı
A.TURGAY SÜRMELİ
55
KONUMUZ BİTMİŞTİR
FAYDALI OLDUĞUNU UMAR,BAŞARILAR
DİLERİM
A.TURGAY SÜRMELİ
56