Transcript Wartość ekonomiczna ekosystemów rzecznych

Wartość ekonomiczna
ekosystemów rzecznych
Mikołaj Jezierski, Artur Furdyna
TPRIIG
Podwaliny dla poniższej analizy to cykl zrealizowanych
projektów renaturyzacyjnych na wielu niemieckich rzekach:
• Rzeki Elbe, Mulde, Bauna http://www.bilwitzenhausen.de/dienstleistung/renaturierung.html
• Rzeka Isar www.neues-leben-fuer-die-isar.de
• Rzeka Gennach http://www.wwake.bayern.de/projekte_und_programme/hochwasserschutz/lindenberg_o
al/index.htm
• Rzeki Moehne i Fulda http://www.moehnelife.de/de/moehneaktuell/Belecke_2010.php
• http://www.gruene-melsungen.de/was-wollen-wir-fuer-melsungen/24themen-melsungen/26-renaturierung-der-fuldaaue-hochwasserschutzund-naherholung.html
• I wiele innych
Przemówienie z Bundestagu 17.06.2010
-
-
Fragment umowy koalicyjnej : „Dla natury i ochrony p/powodziowej
naturalne łąki i doliny rzeczne powinny zostać reaktywowane i wszędzie
gdzie to możliwe renaturyzowane.”
Efektywna ochrona przeciwpowodziowa jest bezwątpienia ochroną
naturalnych krajobrazów rzecznych oraz mokradeł ze wszystkimi
towarzyszącymi pozytywnymi efektami ubocznymi, tj. Ochrona wód
gruntowych i ekosystemów. Rzekom należy dać znów więcej miejsca, żeby
przywrócić ich naturalną dynamikę oraz powierzchnie wstrzymujące
nadmiar wód
Powstała grupa parlamentarna „swobodnie płynące rzeki”
Należy zwrócić uwagę na zabudowę terenów zalewowych, która podnosi
straty wywołane ewentualną powodzią
Źródło : http://www.goeppel.de/reden/2010/hochwasserschutz-durchrenaturierung-von-feuchtgebieten.html
Rzeka Isar (Monachium, Bawaria)
-
-
Melioracja rzeki rozpoczęła się w 1806, pod pretekstem ochrony
przeciwpowodziowej i użytku gospodarczego, rzeka została skanalizowana
Zbyt mały odpływ rzeki powodował zagrożenia ekologiczne,
Projekt „Nowe życie dla Isar” www.neues-leben-fuer-die-isar.de przewidujący m.in.
renaturyzację w celu ochrony przeciwpowidziowej (plany 1995, początek prac
2000, zakończenie planowane 2011)
Jednym z celów projektu jest polepszenie ochrony przeciwpowodziowej
Dolina rzeczna została poszerzona i pogłebiona (rzeka otrzyma swój dawny bieg),
dodatkowy odpływ wody w sytuacji powodzi – 300 m3
Pierwsze działania zostały sprawdzone przy powodzi w roku 2005 i zdały egzamin
Poziom wody w 2005 sięgnął 5,36m – o 0,5m więcej niż w powodzi 1999 roku,
mimo tego Monachium uniknęło zalania
Projekt wspierany przez ogólnokrajową organizację ekologiczną Bund Naturschutz
-
Źródło : http://www.wrrl-info.de/docs/wrrl_steckbrief_isar.pdf
-
www.stopprzegradzaniurzek.info/files/de
montaze_i_odtworzenia.
Skanalizowana rzeka bez
możliwości swobodnego
wylania zrobi to w sposób
gwałtowny 100km niżej.
Formowanie
koryta
Isar, Niemcy
www.stopprzegradzaniurzek.info/files/de
Isar po
montaze_i_odtworzenia.
renaturyzacji
„Nowa” Isar
Formowanie nowej
terasy zalewowej
Odtworzona terasa jako
teren rekreacyjny
Założenia ogólne oceny ekosystemów
rzecznych
1. Wody płynące wraz z przynależnymi
rozlewiskami i łąkami nadrzecznymi powinny
być traktowane jako jedna jednostka
2. Ekosystemy rzeczne oferują wiele naturalnych
funkcji
3. Funkcje te zależą od struktury i procesów
zachodzących w danym ekosystemie i
podlegają ocenie ekonomicznej
Wybrane funkcje ekosystemów
rzecznych
• Naturalna ochrona powodziowa: w szczególności naturalne łąki
nadrzeczne, okresowo zalewane w znaczący sposób wpływają na
obniżenie poziomu oraz prędkości fali powodziowej
• Utrzymanie stanów minimalnych: wysokie stany wód gruntowych
utrzymujące się na naturalnych terenach zalewowych wpływają na
zmniejszenie szkód spowodowanych suszami
• Naturalna filtracja i neutralizacja substancji odżywczych oraz
zanieczyszczeń – podczas zalewania łąk
• Wysoce produktywne obszary dla dopasowanych form rolnictwa i
leśnictwa
• Naturalne rzeki i starorzecza to podstawa egzystencji rybactwa
rzecznego, także w formie rekreacji.
• ...
Rodzaje wartości ekosystemów
rzecznych
- Bezpośrednia wartość użytkowania (funkcje ze
zdolnością rynkową, np. produkcja rolnicza lub
rybołóstwo, ale także wartość miejsca
wypoczynku)
- Pośrednia wartość użytkowania (funkcje bez
zdolności rynkowej, np. retencja powodziowa
oddziałująca na niżej położone regiony)
- Wartość niezależna od użytkowania (bazująca na
wartości egzystencji obszarów ściśle chronionych
oraz społecznej gotowości do finansowania
miejsc ochrony przyrody)
„Nowa” Izera,
Monachium,
Niemcy
www.stopprzegradzaniurzek.info/files/de
montaze_i_odtworzenia.
Koncepcja wartości ekonomicznej
ekosystemów rzecznych
STRUKTURA
PROCESY
DOBRA (np. produkty
rolnictwa)
USŁUGI (np. retencja
powodziowa
Punkt
przecięcia
Ekologia i
Ekonomia
ZYSKI Z UŻYTKOWANIA EKOSYSTEMÓW RZECZNYCH
EKOLOGIA
FUNKCJE EKOSYSTEMÓW RZECZNYCH
WARTOŚCI EKOSYSTEMÓW RZECZNYCH
Pośrednia wartość
użytkowania
Wartość
niezależna od
użytkowania
SUMA : CAŁKOWITA WARTOŚĆ EKONOMICZNA
EKONOMIA
Bezpośrednia
wartość
użytkowania
Sposoby obliczania wartości wybranych
funkcji ekosystemów rzecznych
1. Ochrona powodziowa – wartośc unikniętych
szkód powodziowych
2. Neutralizacja substancji odżywczych – koszt
neutralizacji / zmniejszenia emisji przez
człowieka
3. Zachowanie stanu naturalnego, ochrona
przyrody – społeczna gotowość finansowania
Cieki bez stref buforowych na terenach rolniczych
wymagają stałej konserwacji
Przykłady liczbowe z dorzecza rzeki Elby
Renaturyzacja 34659 hektarów łak nadrzecznych
poprzez odsunięcie wałów od koryta rzeki :
Koszty projektu
- 629 Mln Euro
Zaoszczędzone koszty utrzymania wałów
216 Mln Euro
Wartość unikniętych szkód
powodziowych
337 Mln Euro
Społeczna gotowość finansowania
renaturyzacji łąk
1191 Mln Euro
Retencja substancji odżywczych
970 Mln Euro
Suma
2085 Mln Euro
Przykłady liczbowe z dorzecza rzeki Elby
Neutralizacja substancji odżywczych – fosforu i
azotu :
• 1 ha łaki nadrzecznej jest w stanie przyjąć 1,2
kg fosforu i 1,5 kg azotu dziennie.
• Średni koszt neutralizacji / ograniczenia emisji
tych substancji przez człowieka wynosi 5
Euro/kg dla azotu i 10 Euro/kg dla fosforu
1 ha łąki nadrzecznej wykonuje usługę wartą
19,5 Euro dziennie
Przykłady liczbowe z dorzecza rzeki Elby
Społeczna gotowość finansowania naturalnego
ekosystemu :
• Badanie odbywa się za pośrednictwem ankiet i
wywiadów
• Przedstawiony wariant obejmował m.in. odzyskanie
obszarów naturalnej retencji, ekstensyfikację
rolnictwa, budowę przepławek dla ryb, itp.
 Wynik : gotowość finansowania na poziomie 11,90
Euro / dom / rok
Przykłady liczbowe z dorzecza
Dunaju (1995)
DM / rok / hektar
Niemcy
Austria
Węgry
Słowacja
Produkcja (drewno,
żywność), rybołóstwo
209
209
112
112
Wypoczynek i rekreacja
342
342
184
184
Neutralizacja substancji
odżywczych
403
403
403
403
Summa / hektar łaki
954
954
699
699
45.662
27500
51553
5000
44.000.000
27.000.000
36.000.000
4.000
Powierzchnia w hektarach
Wartość (DM)
Przykłady liczbowe z innych dorzeczy
europejskich
Autor
Region
Oceniane funkcje
Metoda
Wynik
Folke
(1991)
Gotlandia,
Szwecja
Neutralizacja substancji
odżywczych, połowy ryb,
zaopatrzenie w wodę
pośrednia 240 $ / hektar /
rok
Garrod,
Willis
(1996)
Anglia,
dorzecze
rz. Darent
Utrzymanie i polepszenie
stanu wód w 40 rzekach
Bezpośrednia –
CVM
Tomasin
(1991)
Włochy,
delta Po
Wędkarstwo,
Myślistwo,Wypoczynek
pośrednia 1500 $ / hektar
/ rok
Ungermann
(1994)
Nove
Mlyny,
Czechy
Produkty rolnictwa i
leśnictwa, myślistwo
pośrednia 290 $ / hektar /
rok
Gotowość do
finansowania
utrzymania : 1518,5 £ / osoba /
rok
Studium TEEB (2007)
- TEEB – The Economics of Ecosystems and Biodiversity
- Studium wykonane w Poczdamie, na zlecenie
komisarza europejskiego Stavrosa Dimas i
niemieckiego ministra środowiska Sigmara Gabriela
- Analiza wartości ekonomicznej ekosystemów oraz
kosztów ich utraty / zniszczenia
- Wynik : Zainwestowane 45 Mrd. $ wygeneruje rocznie
szacunkowo 4,4 Bln. $ zysku z naturalnych funkcji
ekosystemów.
Uwagi
- Obecne metody badań nie pozwalają w pełni
określić wpływu zalewania łąk rzecznych na
przebieg fali powodziowej.
- Wartość ekosystemów jako miejsc wypoczynku i
rekreacji zbadana jedynie częściowo – potrzebne
są bardziej szczegółowe badania, np wpływy z
turystyki wędkarskiej w regionie.
- Należy załozyć, iż w praktyce wartość
ekonomiczna ekosystemów jest wyższa niż
obliczona w badaniu.
Źródła
ERNSTBERGER, H. (2007): FLÄCHENHAFTE HOCHWASSERVORSORGE IN AUEN. IN:
RÖTTCHER, K. / KOEHLER, G. / KLEEBERG, H.-B. (2007): DEZENTRALER
HOCHWASSERSCHUTZ. FORUM FÜR HYDROLOGIE UND WASSERBEWIRTSCHAFTUNG.
LEIPZIG.
GROSSMANN, M. / HARTJE, V. / MEYERHOFF, J. (2010): ÖKONOMISCHE BEWERTUNG
NATURVERTRÄGLICHER HOCHWASSERVORSORGE AN DER ELBE. BUNDESAMT FÜR
NATURSCHUTZ. BONN – BAD GODESBERG (2010).
MEYERHOFF, J. (1999): ÖKONOMISCHE BEWERTUNG ÖKOLOGISCHER LEISTUNGEN.
BERLIN(1999).
HTTP://WWW.NATIONALE-NATURLANDSCHAFTEN.DE/NEWSBOX-OEKOSYSTEMARELEISTUNGEN-DER-NATUR-UND-IHR-OEKONOMISCHER-WERT
Taka dzika rzeka dzisiaj, mimo, że przez setki lat
uważano inaczej, jest, zdaniem Niemców,
przyjazna ludziom i najtańsza w utrzymaniu.
Dziękuję za uwagę