Transcript (comorbid) insomnia I

PICO
“Niet-farmacologische behandeling
van slaapstoornissen bij
psychiatrische patiënten”
Pepijn Booltink
AIOS Psychiatrie
PICO
P
I
C
O
MeSH: Psychiatric patient / mental disorder
Sleeping disorder
(comorbid) insomnia
MeSH: Cognitive behavior therapy
Sleeping hygiene / habits
Non-pharmacological treatment
MeSH: Benzodiazepines
Sedatives
MeSH: Amount of hours sleep
Sleep quality
Artikelen
• (“Comorbid insomnia” AND “mental disorder” [Mesh] AND “Nonpharmacological treatment” [Mesh])
0 artikelen
• (“Insomnia” [Mesh] AND “Cognitive behavior therapy” [Mesh])
100+ artikelen; voornamelijk primaire insomnia, beperkte evidentie
comorbide insomnia (maligniteit, chronische pijn, depressie, PTSS)
Resultaten 100+ artikelen
Cognitieve gedragstherapie (CGT) vs Benzodiazepine bij insomnia:
• Op korte termijn benzodiazepine en CGT (na enkele sessies) gelijke
positieve resultaten
• (Midden-)lange termijn CGT beste resultaat
• CGT → gunstig effect inslapen én doorslapen
• CGT is eerste keuze in behandeling primaire insomnia
IPCO
ipv
PICO
I
MeSH: Cognitive behavior therapy
P
MeSH: Primary insomnia
C
O
MeSH: Comorbid insomnia
Psychiatric patient / mental disorder
Sedatives
MeSH: Amount of hours sleep
Sleep quality
CGT bij primaire insomnia
vs comorbide insomnia
“Cognitive Behavioral Therapy for Patients with Primary Insomnia or
Insomnia Associated Predominantly with Mixed Psychiatric Disorders: a
Randomized Clinical Trial” Edinger et al, SLEEP 2009
• Doel: vergelijken effectiviteit CGT primaire insomnia vs comorbide
insomnia bij gemixte groep psychiatrische patiënten
• Methode: Gerandomiseerd, geblindeerd onderzoek
• Stratificatie naar sexe, leeftijd, benzodiazepine-gebruik, ernst van
insomnia a.d.h.v. dagboek, en primaire vs comorbide insomnia
• Exclusiecriteria: terminale ziekte, hospitalisatie, suïcidaliteit, acuut
ontstane pijn of onbehandelbare chronische pijnsyndromen
CGT bij primaire insomnia
vs comorbide insomnia
• 2 Non-farmacotherapeutische interventies: CGT of slaaphygiëne (SH)
• 40 deelnemers primaire insomnia (32,5% sedativagebruik)
• 41 deelnemers comorbide insomnia: 18 PTSS; 16 stemmingsstoornis;
3 middelengebruik; 3 chronisch pijnsyndroom; 1 angststoornis (61,0%
sedativagebruik)
• Beide groepen uiteindelijk elk 33 deelnemers met 6 maanden follow-up
• Polysomnografie, actigrafie, slaapdagboek; vóór onderzoek, direct na
onderzoek, en na 6 maanden
CGT bij primaire insomnia
vs comorbide insomnia
•
Insomnia Symptom Questionnaire (ISQ) en Pittsburgh Sleep Quality
Index (PSQI) om veranderingen in slaapkwaliteit te monitoren
•
Dysfuntional Attitudes and Beliefs About Sleep Scale (DBAS) om
veranderingen in attitudes en cognities t.a.v. slapen te monitoren
•
Data polysomnografie, actigrafie, slaapdagboek vergeleken via lineaire
‘mixed models’; 2-richtingen- (behandeling en tijd) en 3-richtingeninteractie (behandeling, tijd en insomniatype):
1. CGT vs SH
2. Vóór behandeling vs direct na behandeling vs 6 mnd follow-up
3. Primaire insomnia vs comorbide insomnia
Resultaten
2-richtingen-interactie (behandeling en tijd)
• CGT geeft significant Slaap-latentietijd CGT significant beter dan SH (3 min
minder)
• CGT geeft significant meer slaap-efficiëntie ((totale tijd slapend : totale tijd
bedlegerig) x 100%) dan SH
• CGT geeft op lange termijn (T ≥ 6 mnd) significant minder bewegingen
tijdens slaap dan SH
• CGT geeft op korte en lange termijn significante reductie van slaapinterfererende cognities en attitudes
3-richtingen-interactie (behandeling, tijd én insomnia-type)
• Geen significant verschil data slaapdagboek en actigrafie tussen primaire
insomnia vs comorbide insomnia
Conclusies & aanbevelingen
+ CGT is 1e keuze therapie bij zowel primaire als comorbide insomnia
+ CGT (niet alleen slaaphygiëne!) effectief voor bepaalde poliklinische
patiënten
-
Geen onderzoek gehospitaliseerde psychiatrische patiënten
met insomnia
-
Relatief kleine onderzoeksgroepen
-
Weinig variatie ‘mixed psychiatric disorders’: vnl. depressie en PTSS
-
CGT blijft tijdrovend op de korte termijn vergeleken met benzo’s
CGT bij insomnia
CGT kost tijd en moeite, en bestaat uit de volgende onderdelen:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Slaapeducatie (geen dutjes overdag, effect leeftijd, circadiane ritme)
Cognitieve controle (elimineren negatieve gedachten tijdens/over slaap)
Slaaprestrictie (maximaal 10 uur slaap per nacht)
Restrictie passief wakker (piekeren over niet kunnen slapen kan je
wakker houden)
Stimulus control (verwijderen factoren die conditioneren tot wakker-zijn;
slaapkamer alleen gebruiken voor slapen en seks)
Slaaphygiëne (levensstijlveranderingen: geen koffie na 20u00, geen
lichamelijke inspanning voorafgaand aan slapen, voorkomen dutjes
overdag, consistent slaap-schema, ontspannen in de uren voor slapen,
opstaan bij langer dan 15min wakker. Slaaphygiëne alleen niet effectief ¹)
Relaxatietraining (meditatie, hypnose, spierontspanning)
Biofeedback (apparaat dat o.a. spierspanning en hartfrequentie meet)
Slaapdagboek (om slaappatronen te herkennen)
¹ “Psychological and pharmacological therapies for insomnia” Morin et al, SLEEP 2006; 29
Bedankt voor
de aandacht!