Transcript Bilişim sektörü, bilgi toplumu ve internet ile ilgili kavramlar

TBMM Bilişim ve İnternet Komisyonu
Bilişim Terimleri
27 Mart 2012
Müberra SUNGUR , Y.Müh., PMP
Ahmet DİKİCİ, Y.Müh., PMP
Organizasyonel Yapı
TÜBİTAK – BİLGEM – UEKAE / Yazılım ve Veri Mühendisliği Bölümü (G222)
4178 m² Çalışma Alanı
110+ Personel
70+ Mühendis
16 Sosyal Bilimler Uzmanı
11 Akademisyen
PROGRAM &
PROJELER
Kamu Ar-Ge
Projeleri
KURUMSAL
KAYNAKLAR
Mühendislik
Sosyal ve İstatistiki
Ar-Ge Projeleri
CBS ve Uzaktan
Algılama Birimi
KALİTE, TEST
ve SÜREÇ
YÖNETİMİ
Sosyal
Hizmet
Sosyoloji
Ekonometri
TÜBİTAK – BİLGEM - UEKAE / G222 Bölümü
İşletme
İktisat
Diğer
2
Paydaşlarımız
(Mülga)
SHÇEK
•Mevcut Durum Analizi Çalışmaları – Tamamlandı
•Aile Sosyal Politikalar Bilgi Sistemi- Devam ediyor
ASPB
•BÜTÜNLEŞİK (Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi) – Devam ediyor
•PUAN (Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülü’nün
Geliştirilmesi Projesi) – Devam ediyor
Kalkınma
Bakanlığı
(DPT)
•İKİS ( İl Koordinasyon ve İzleme Sistemi) – Tamamlandı
•UALLP (Hayatboyu Öğrenme Programı İlgi, Etkinlik ve Verimlilik Analizi Projesi /
2007-2009 Yılları Ulusal Uygulama Raporu) – Tamamlandı
•UAGENÇLİK (Gençlik Programı İlgi, Etkinlik ve Verimlilik Analizi Projesi / 2007-2009 Yılları
Ulusal Uygulama Raporu) – Tamamlandı
ÇSGB
•ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Otomasyonu Ön Analizi– Tamamlandı
•SGEP (Sosyal Güvenlik Entegrasyon Projesi) Ön Analizi– Tamamlandı
•GENESİS – İP5 (Gemi Entegre Savaş İdare Sistemi – İş Paketi 5) – Tamamlandı
Türk
Silahlı
Kuvvetleri
•EHPSM (Elektronik Harp Programlama ve Simülasyon Merkezi Projesi) – Tamamlandı
•F16PFMG (Hv.K.K.lığı AN/ALQ-178(V)3 Elektronik Harp Sistemi Görev Bilgi Dosyası
Hazırlama Yazılımı Projesi) – Tamamlandı
•MEMDYS (Dz.K.K.lığı ED Sistemleri EH Veritabanlarının Birleştirilmesi Projesi) – Tamamlandı
TÜBİTAK – BİLGEM - UEKAE / G222 Bölümü
3
Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi
Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi – BÜTÜNLEŞİK
Projenin Amacı
Devlet tarafından verilen tüm sosyal yardımların bilgilerinin tek merkezde toplanması,
Sosyal yardımlarla ilgili veritabanlarının entegre edilerek hane halkı yaklaşımının geliştirilmesi,
Sosyal yardım bilgilerinin bütüncül bir şekilde yönetilebilmesiyle birlikte sosyal yardım kararlarının
etkinleştirilmesi ve daha adil kaynak dağıtımının sağlanması imkanını verecek bir bilgi sisteminin
geliştirilmesidir.
Proje kapsamında,
SYDV ve SYGM’de otomasyona geçilecek,
Kamu Kurumları ile veri paylaşımı sağlanacak,
Belediyeler ve STK’lar için ortak veri standartları
belirlenecektir.
Proje Paydaşları




SYGM
TÜBİTAK
Kalkınma Bakanlığı (DPT)
TÜİK
MERNİS
TÜBİTAK – BİLGEM - UEKAE / G222 Bölümü
4
PUAN Projesi
Sosyal Yardım Yararlanıcılarının Belirlenmesine Yönelik Puanlama Formülü
Geliştirilmesi Projesi - PUAN
Projenin Amacı
Sosyal yardımlardan yararlanacak yoksul kesimin belirlenmesine yönelik,






Tüm Yardım Kategorilerini Göz Önünde Bulunduran,
Bölgelerarası Farklılığı Gözeten,
Kır-Kent Ayrımını İçeren,
Uygulaması Kolay,
Somut Olarak Ölçülebilir Göstergelere Dayalı,
Hane Ziyaretleri Sırasında Doğrulanabilen
bir puanlama formülü geliştirilmesidir.
Proje Paydaşları




SYGM
TÜBİTAK
Kalkınma Bakanlığı (DPT)
TÜİK
TÜBİTAK – BİLGEM - UEKAE / G222 Bölümü
5
Sunum Planı
Genel
Donanım
Yazılım
İletişim
Web – Ağ (Network)
Açık Kaynak
Güvenlik
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
6
Bilgi Çağı
 Data / Veri
 Information / Malumat
 Knowledge / Bilgi
 Wisdom / İrfan, Bilgelik
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
7
Genel (1)
 Yazılım
 Donanım
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
8
Genel (2)
 Bilişim Teknolojileri / Bilgi Sistemleri
Belli bir hizmetin sağlanabilmesi ve kullanılabilmesi için ihtiyaç duyulan tüm
donanım, yazılım ve iletişim altyapısıdır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
9
Genel (3)
 Yazılım Hayatımızın İçinde….
Otomotiv
Buzdolabı, Çamaşır Makinesi
Asansör
Uzay mekiği
Finans, Bankacılık
Cep telefonları
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
10
Genel (4)
 İşletim Sistemi
DOS
Microsoft Windows
UNIX
Linux
iOS
Android
vb.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
11
Genel (5)
 Kayıt (Registration): Bir hesap oluşturulması için
tamamlanması gereken süreç.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
12
Genel (6)
 Hesap:
Bir bilgisayara veya bilgisayar ağına bağlanabilmek için gerekli
olan kullanıcı adı ve parola ikilisidir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
13
Genel (6)
 Login: Kaynaklara ulaşmak için oturum açmak
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
14
Genel (5)
 İçerik:
Bir web sitesinde bulunan yazılı ve görsel tüm materyaller
 İçerik Yönetim Sistemleri:
Bir web sitesinde bulunan içeriğin yönetildiği sistem.
 Download:
Internet'ten ya da başka bir sistemden ihtiyaç duyulan bir
dosyanın (doküman, rapor, program vs.) bilgisayara
kopyalanarak indirilmesidir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
15
Genel (6)
 Log:
Sunucu üstünde bulunan bir dosyadır. Bu dosyaya; sunucunun çalışma
kayıtları, hata kayıtları yanında dışarıdan gelen bağlantı isteklerinin
nereden geldiği ve sunucu üstünde nerelere ulaştığının kayıtlarını tutar.
Bir nevi o kaynağa erişim sağlayanın ayak izlerinin tutulduğu dosyadır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
16
Genel (7)
 Animasyon:
Grafiklerin belli bir senaryo
doğrultusunda canlandırılması
işlemi.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
17
Donanım (1)
 Dijital Aygıt:
Sayısal veriyi işleyebilen tüm elektronik cihazlara verilen gelen addır.
Bilgisayarlar, cep telefonları birer dijital aygıttır.
 DSL (Sayısal Abone Hattı):
Bakır kablolar üzerinden evlere ve ofislere yüksek hızda Internet erişimi
sağlayan bir teknolojidir. Dial-up bağlantıya göre daha hızlı altyapı sunar.
 Cache Bellek:
Bir veriye daha hızlı erişebilmek için kullanılır. Bilgisayarda ya da Internet
sayfasında eğer bir veriye daha önce erişilmişse, bu veri belleğe
kaydedilir ve ihtiyaç duyulduğunda hafızadaki bu veri iletilerek hızlı
erişim sağlanmış olur.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
18
Donanım (2)
 Gateway (Ağ geçidi):
Farklı ağ iletişim kuralları kullanan sistemlerin birbirleriyle iletişim kurmasını
sağlar. Bir başka deyişle aynı dili konuşamayan iki ağ arasında tercüman
vazifesi görür.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
19
Donanım (3)
 Port:
Fiziksel olmakla beraber aynı zamanda mantıksal bir arabirimdir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
20
Donanım (4)
 Encoder:
Bir verinin gizlilik, güvenlik, yer kazanma,
standartlaştırma gibi amaçlarla başka bir
veriye çevrilmesini sağlayan sistemdir
(uygulama ya da bir cihaz tarafından
gerçekleştirilebilir)
 Ethernet:
Yerel ağda kullanılan bir bilgisayar ağı
teknoloji ailesidir. Yaygın olarak
kullanılmaktadır. Bilgisayarlar ve diğer
sistemler (yazıcı vs.) bu sayede ağ
üzerinden iletişim kurabilirler.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
21
Yazılım (1)
 Uygulama (Application)
Belli bir amacı gerçekleştirmek için (hesap, yazı vs.) kullanılan yazılımdır.
 Arabirim / Arayüz
Bir Internet sayfası, uygulama ya da programın kullanılabilmesi için sunulur.
 İstemci (Client)
Internet hizmeti, masaüstü uygulaması (bankacılık uygulaması, hastane
yönetim sistemi vs.) gibi sistemlere bağlanan uç birim/uygulama ya da
kişidir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
22
Yazılım (2)
 Veri tabanı:
Bilgisayar terminolojisinde, sistematik erişim imkânı olan, yönetilebilir,
güncellenebilir, taşınabilir, birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen
bilgiler kümesidir.
 Veri yönetimi:
Olgu, kavram veya komutların, iletişim, yorum ve işlem için elverişli biçimli
gösterimi.
 Yazılım tasarımı:
Yazılım gereksinimlerini karşılamak üzere geliştirilen çözüm.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
23
Yazılım (3)
 E-ticaret :
Mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının Internet ağları
üzerinden yapılmasıdır. Internet yardımıyla bu hizmeti sağlayan
kurumlardan ürün ya da hizmet alımı yapılabilir. Bu ürün ya da hizmet
için güvenli bir şekilde ücret ödenebilir.
 Freeware:
Kamuya açık ve ücretsiz yazılım. Yazılımı herhangi bir ücret ödemeden
bilgisayar indirip, kullanabilmek mümkündür. Yazılımın ücretsiz olması
açık kaynak kodlu olduğu anlamına gelmez.
 Subscriber:
Abone
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
24
Yazılım (4)
 Cloud:
Belirli bir hizmetin farklı teknolojiye sahip
farklı alanlardan kullanılabilmesi için
geliştirilen altyapıdır. Bu hizmet Internet
altyapısı kullanılarak sağlanır ve Internet'e
erişebilen istemciler güvenli olarak hizmet
alabilir.
 Add-in / plugin:
Bir uygulamanın özelliklerini zenginleştirmek
amacıyla, o uygulama üzerine entegre
edilmiş programdır.
 Betik (Script):
Tek seferde tanımlı bir işi gerçekleştirmek
için hazırlanan küçük komutlar dizisidir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
25
İletişim (1)
 Access:
Belirli bir hizmet almak amacıyla sunulan Internet
sayfası ya da uygulamaya erişmek olarak
nitelendirilebilir. Bazı hizmetler güvenli olduğu için
erişebilmek için şifre girmek gerekebilir.
 Erişilebilirlik:
Bir Internet sayfası ya da uygulamaya teknolojik
altyapı ya da fiziksel çevreden bağımsız olarak
mümkün olan en geniş kullanıcı kitlesi tarafından
erişimin sağlanması anlamına gelmektedir.
 Ağ bağlantıları:
Bilgisayarların Internete ve diğer bilgisayarlara
bağlanabilmesi için ihtiyaç duyulan bağlantılardır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
26
İletişim (2)
 Dial-up (Çevirmeli ağ):
Internet'e ya da başka bir ağa modem
ile telefon hattı üzerinden numara
çevrilerek bağlantı kurulmasıdır.
 3G
Yeni nesil cep telefonu ve el
bilgisayarlarında
(tablet
bilgisayar)
bulunan kablosuz iletişim teknolojisidir.
Yüksek hız sayesinde kaliteli Internet
hizmeti alınabilir, görüntülü görüşme
gerçekleştirilebilir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
27
Web (1)
 HTML:
Web sayfalarının hazırlanmasında kullanılan
kodlama dilidir.
 Link:
Kaynağa dış dünyadan erişim sağlanabilmesi
için tanımlanan adres.
 Browser (Tarayıcı)
Tüm Internet sayfalarının (bankacılık, arama
motoru vb.) içeriklerini görebilmek için
kullanılan
uygulamadır.
Örnek:
MS
Internet Explorer, Mozilla Firefox, Google
Chrome, vb.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
28
Web (2)
 Cookie:
Bazı Internet sayfalarının, bağlantı kuran kişiye ait temel bilgileri kullanıcının
bilgisayarına kayıt etmesidir. Bu bilgiler sayesinde kullanıcı aynı sayfaya
tekrar bağlantı yaptığında kullanılır. Browser (tarayıcı) üzerinde bulunan
ayarlarla bu bilgilerin silinmesi sağlanabilir.
 Status update:
Durum güncelleme
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
29
Ağ (1)
 Genişbant:
Yüksek hızda ağ hizmeti (Internet bağlantısı vs.) anlamına gelmektedir.
Örnek: ADSL, Kablo internet, uydu internet
 Domain:
Aynı organizasyonda çalışan tüm sistemlerin (kullanıcılar, bilgisayarlar,
sunucular vs.) sanal olarak konumlandırılmasıdır. Fiziksel olarak farklı
yerlerde olan sistemler de aynı domain'in bir parçası olabilmektedir.
 Host:
Web sitesinde yayınlanmak istenen sayfaların, resimlerin veya dokümanların
internet kullanıcıları tarafından erişebileceği bir bilgisayarda tutulmasıdır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
30
Ağ (2)
 FTP:
Dosya aktarım iletişim kuralı. Bir
verinin bir sistemden (bilgisayar vs.)
başka bir sisteme aktarılması için
kullanılan protokoldür. Aktarma
işlemi Internet gibi ağ üzerinden
gerçekleştirilebilir.
 ISDN:
 DNS (Alanı Adı Sistemi):
Internet sayfası isimlerini
bölümlemeye, bu bölümleri
adlandırmaya ve bölümler arası
iletişimi organize etmeye yarayan
bir sistemdir.
Ses, görüntü ve verilerin sayısal
olarak birleştirilip aynı hat
üzerinde taşınmasıdır.
 Tunneling:
Verinin bir tünelden güvenli bir
şekilde iletilmesidir.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
31
Açık Kaynak
 Açık Web Standartları
Internet sayfalarının kodlarının açık bir standarda bağlı
olmasıdır. Kodlar ve bu kodların standartları kamuoyuna açıktır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
32
Güvenlik (1)
 Bilgi Güvenliği:
Belli bir amaç için kullanılan verilerin sadece yetkililerin görebilmesi ve
kullanabilmesi, yetkili olmayanların verilere erişememesidir.
 Encryption (Şifreleme):
Bir veri ya da bilginin belli bir algoritmaya göre şifrelenmesidir. Bu sayede
yetkili olmayan kişiler verilere erişse bile açamazlar. Açabilmek için belli
şifreye ihtiyaç duyulmaktadır.
 BOT
Yaygın olarak "robot" olarak adlandırılan ve Internet dünyasında sıkça
duyulan pek çok bilgisayar işlemini otomatik yapabilen yazılımlardır.
Özellikle arama motorlarında veri endekslenmesi amacıyla kullanılmaktadır.
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
33
Güvenlik (2)
 Hacker, Cracker:
Kişilerin sahip oldukları sistemlerdeki bilgileri izinsiz bir
şekilde erişerek kendi çıkarı doğrultusunda kullanan
kişilerdir.
 Penetrasyon:
Bilişim Sistemleri’ni oluşturan altyapı, donanım, yazılım ve
uygulamalara bir saldırganın izlemesi öngörülen
yöntemler kullanılarak yapılan saldırı ve müdahaleler
sonucunda güvenlik açıklarının tespit edilip bu
zafiyetlerin kullanılarak sistemlere sızılmaya
çalışılmasıdır.
 Siberuzay / Siber savaş:
Bilgisayarların ve onu kullanan insanların internet ve
benzeri ağlar içinde kurduğu iletişimden doğan sanal
gerçeklik ortamını anlatan metaforik bir soyutlamadır.
(sanal alem de denebilir)
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
34
Güvenlik (3)
 Sistem Yönetimi:
Bilgi işlem birimlerinde yazılımların ve bilgi servislerinin barındırıldığı
donanımların (bilgisayar vb.) ve cihazların bakımının, güvenliğinin ve
idamesinin sağlanması
 Sosyal Medyada Güvenlik:
Sosyal medyada gizlilik ayarları
TÜBİTAK - UEKAE / G222 Birimi
35
TEŞEKKÜRLER…