Transcript krwi pępowinowej
KREW PĘPOWINOWA - PRAWDA I MITY -
ŹRÓDŁO KRWIOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH DO ZABIEGU TRANSPLANTACJI.
Anna Gronkowska
Pracownia Dawców Szpiku przy Katedrze i Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
WSKAZANIA DO PRZESZCZEPIANIA KRWIOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH Zgodnie z wytycznymi Europejskiej Grupy Przeszczepiania Szpiku do przeszczepienia allogenicznych komórek krwiotwórczych są kwalifikowani chorzy z następującymi rozpoznaniami: Nabyte choroby krwi: ostre białaczki przewlekłe białaczki mielofibroza zespoły mielodysplastyczne niektóre chłoniaki ziarnicze i nieziarnicze Aplazja szpiku Wrodzone choroby krwi: Niedokrwistości: Diamonda-Blackfana, Fanconiego niedobory odporności choroby metaboliczne
Transplantacja krwiotwórczych musi być elementem komórek planowanego leczenia od momentu rozpoznania choroby.
WSKAZANIA DO PRZESZCZEPIENIA ALLOGENICZNYCH KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH ZALEŻĄ OD:
Rozpoznania Stanu zaawansowania Wieku i stanu ogólnego Obecności schorzeń towarzyszących Zdolności pacjenta do współpracy Rodzaju kondycjonowania Źródła komórek krwiotwórczych Rodzaj komórek krwiotwórczych Rodzaj dawcy
ŹRÓDŁA KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH
Dawca klasyczny rodzeństwo Dawcy alternatywni dawcy niespokrewnieni zgodni (ok. 13,75 mln. dawców) pozostali członkowie rodziny krew pępowinowa prawie zawsze niezgodna (> 413 tys.) niespokrewnieni częściowo niezgodni haploidentyczni Preferujemy poszukiwanie najlepszego możliwego dawcy we wszystkich dostępnych źródłach.
Schemat dziedziczenia haplotypów HLA
Dobór rodzinnego dawcy szpiku w układzie HLA
CO ROBIĆ JEŚLI BRAK DAWCY RODZINNEGO?
Rejestry niespokrewnionych dawców szpiku komputerowe bazy immunogenetycznych danych o antygenach zgodności tkankowej zdrowych ochotników na całym świecie.
Banki krwi pępowinowej placówki przechowujące wytestowane pod względem tkankowym i infekcyjnym jednostki krwi pępowinowej na świecie.
STRUKTURA BMDW
DANE Z 22 LUTEGO 2010
Uczestnicy: Razem Użytkownicy: 63 Rejestrów Dawców z 44 krajów > 13 752 252 potencjalnych dawców 44 Banków Krwi Pępowinowej z 26 krajów ok. 413 230 jednostek krwi pępowinowych 14 165 482 dawców komórek krwiotwórczych 733 odbiorców „on line” z 463 autoryzowanych ośrodków
Registry/ Registry Code Czechia CORD CSCB Czechia-Central BMDR CS2 Czechia-Czech BMDR CS Germany D Total 3 323 34 477 19 981 ABDR 3 323 28 556 7 843 ABDR Typed 100 % DNA Class II DNA Class I 3 321 3 203 82,8 % 39,3 % 28 505 7 782 4 817 1 208 3 707 985 2 513 177 67,8 % 2 428 374 2 212 949 Germany CORD DCB 8 224 8 224 100 % 8 214 6 685 Duesseldorf CORD # France F DUCB France CORD ## FCB 13 701 175 621 8 303 13 701 158 548 8 303 100 % 90,3 % 100 % 13 695 145 777 7 760 9 570 75 442 3 160
Registry/ Registry Code Total ABDR ABDR Typed DNA Class II DNA Class I Poland PL Poland-ALF MDR PL3 Poland-DKMS PL6 Poland-Warsaw PL2 5 816 7 992 5 573 3 554 28 568 28 567 95,8 % 44,5 % 100 % 5 556 3 554 4 739 3 577 28 567 28 567 Poland-FUJ PL4 Poland-POLTransplant PL5 Poland-POLTransplant CORD W3CB 11 509 25 957 303 3 111 25 930 303 27,0 % 99,9 % 100 % 3 021 25 649 303 7 805 717 9,2 % 708 1 131 4 505 303 112 Poland-Warsaw CORD WACB RAZEM 83 71 85,5 % 63 0 88 033 67 826 77,05% 67 421 42 934
LICZBA ZREKRUTOWANYCH DAWCÓW W REJESTRZE POLTRANSPLANTU W LATACH 2001-2009 25000
19 665
4 938
24 871
5 206 20000 15000 10000 5000
1 003 2 131
1 128
3 697
1 566
5 587
1 890
7 969
2 382
10 371
2 402
13 880
3 509 0 2001 2002 2003 2004 2005
L A T A
2006 2007 2008 2009
Chronologia klinicznych aspektów stosowania CBU 1988 1989-1992 1992-1993 1993-1996 1995 1998 2000 2002 2003 2004 2007-2008 Pierwsza transplantacja CBU Obserwacje GvHD po transplantacjach CBU Pierwsze Banki Krwi Pępowinowej w Nowym Jorku, Paryżu, Mediolanie i Dusseldorfie Możliwości niezgodności w HLA w przeszczepianiu CBU Ustanowiono Eurocord, jako program sponsorowany przez EU Powstanie Fundacji NETCORD w celu kontroli jakości i standaryzacji gromadzenia/bankowania CBU Retrospektywne porównanie UBMT i UCBT Zastosowanie CBU u dorosłego chorego Opracowanie kryteriów stosowania CBU Przeszczepienie dwóch CBU u dorosłego chorego Przeszczepienia od dawców niespokrewnionych w porównaniu z CBU nie w pełni zgodnych w HLA
LICZBA CBT W CIĄGU ROKU
RAPORTOWANA DO EUROCORDU Spokrewnione Niespokrewnione
Liczba niespokrewnionych CBT w zależności od wieku chorego
w ciągu roku raportowana do Eurocordu Dzieci Dorośli
Liczba niespokrewnionych podwójnych CBT
w ciągu roku raportowana do Eurocordu
n = 572
Liczba niespokrewnionych podwójnych CBT ze zredukowanym kondycjonowaniem
w ciągu roku raportowana do Eurocordu
n = 882
5223 CBT wykonanych od 1988 do 2009
w 47 krajach i 437 ośrodków transplantacyjnych 238 zrzeszonych w EBMT 199 nie należących do EBMT 3590 (68 %) przypadków 1513 (29 %) przypadków
Transplantacje CBU w Europie
raportowana do Eurocordu n = 3223 Francja Hiszpania Włochy Anglia Niemcy Holandia Belgia Szwecja Portugalia Austria Grecja Finlandia 1125 653 589 239 94 88 87 65 58 32 32 32 Szwajcaria Czechy Węgry Polska Norwegia Irlandia Rosja Dania Chorwacja Słowacja Słowenia 30 22 20 16 10 8 8 7 4 3 1
Transplantacje CBU poza Europą
raportowana do Eurocordu n = 1943 AMERYKA USA 904 Kanada 115 Meksyk 8 Płn OCEANIA Australia Nowa Zelandia 120 18 AMERYKA Płd Brazylia Argentyna Kolumbia Chile 186 59 9 8 AZJA Japonia Chiny 225 24 Singapur 11 Malezja 4 Indie 3 Wietnam 3 Środkowy Wschód Izrael 102 Arabia Saudyjska 78 Turcja Iran 43 11 AFRYKA Algieria 4 Afryka Płd 4
Banki Krwi Pępowinowej w Polsce
•
państwowe 3
•
prywatne 8
Państwowe Banki Krwi Pępowinowej
otrzymują fundusze z NFZ tylko na kilka pobrań rocznie
Bank Komórek Krwiotwórczych przy Katedrze i Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych, Warszawski Uniwersytet Medyczny
utworzony w 1998 r. dzięki sponsorowi Polsat Dzieciom
Bank Krwi Pępowinowej im. J. Carrerasa przy Zakładzie Hematologii Doświadczalnej, Centrum Onkologii - Instytut w Warszawie
utworzony w 1999 r. na zamówienie Ministerstwa Zdrowia i Komitetu Badań Naukowych
Polski Bank Komórek Macierzystych przy Instytucie Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka
utworzony w 2002 r. jako Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Spis banków komórek macierzystych / banków krwi pępowinowej działaj±cych
w Polsce
.
Prywatne banki komórek macierzystych (krwi pępowinowej)
Polski Bank Komórek Macierzystych S.A.
, Warszawa
ACTIVISION LIFE S.A.
,
Warszawa
Bank Komórek Macierzystych PROGENIS ,
Warszawa
Novum sp. z o.o. , Bank Komórek Macierzystych
, Warszawa
Cryo-Save Polska Sp. z o.o.
, Łomianki
Europejski Bank Krwi Pępowinowej MACIERZYNSTWO Sp. z o.o.
, Kraków
Zachodni Bank Komórek Macierzystych ZDROWIE DZIECKA
, Poznań
Bank Komórek Macierzystych Longa Vita
, Szczecin
W 3 państwowych bankach krwi pępowinowej zgromadzono i zamrożono ok. 500 CBU.
Mogą być do dyspozycji wszystkich potrzebujących - nie na potrzeby autologiczne dla konkretnego dziecka. Niewielka liczba próbek wynika ze skąpych funduszy, umożliwiających bankom zaledwie kilkadziesiąt pobrań krwi pępowinowej rocznie.
W 8 komercyjnych bankach krwi pępowinowej oferuje się rodzicom możliwość zamrożenia jednostek bezpośrednio po porodzie. Rodzice mogą na własny koszt zdeponować krew pępowinową swojego dziecka - tylko na jego potrzeby.
Pobranie krwi pępowinowej kosztuje 1,5 - 2 tys. zł. Przechowywanie próbek - 400 zł rocznie (18 letni depozyt - 3,5 4 tys. zł).
W polskich bankach komercyjnych przechowywanych jest ok. 40 tys. CBU.
Usługa cieszy się popularnością.
We Francji i we Włoszech bankowanie prywatne jest zakazane.
Prawdopodobnie każdy, kto przygotowuje się do przyjścia na świat potomka zastanawia się, czy nie wykupić dla swego dziecka „biologicznej polisy na życie”- tak pobranie i zdeponowanie krwi pępowinowej reklamują się prywatne banki.
Krew pępowinowa to krew, która krąży w układzie krwionośnym płodu; najczęściej jest utylizowana razem z łożyskiem, jako biologiczny odpad; od niedawna uważana jak coś niezwykle cennego; dzieje się tak ze względu na fakt, że jest źródłem unikalnych komórek macierzystych , czyli niewyspecjalizowanych jeszcze odnawiania się i różnicowania.
komórek układu krwiotwórczego, które posiadają zdolność do
Cechy charakterystyczne komórek macierzystych krwi pępowinowej
•
W okresie życia zarodkowego embrionalne komórki macierzyste dają początek wszystkim komórkom ludzkiego organizmu.
•
W późniejszym okresie życia komórki macierzyste występują przede wszystkim w szpiku, krwi, skórze i jelitach, to znaczy w tych tkankach, w których istnieje konieczność stałego wytwarzania nowych komórek.
•
Dzięki komórkom macierzystym przez całe życie organizmu nieustannie odtwarzany jest układ krwiotwórczy i odpornościowy.
Wykonano ponad 6 000 przeszczepów z wykorzystaniem komórek macierzystych z krwi pępowinowej. Ta liczba szybko rośnie. Komórki macierzyste krwi pępowinowej (stem cells) cechują się dużymi właściwościami proliferacyjnymi po przeszczepie szpiku w organizmie biorcy.
Trwają prace nad wykorzystaniem komórek macierzystych w leczeniu chorób degenerujących układ nerwowy, terapii mięśnia sercowego uszkodzonego po zawale czy w leczeniu ofiar wypadków, np. unieruchomionych po przerwaniu rdzenia kręgowego. Aktualnie wiodącym tematem badawczym jest biologia komórek macierzystych sznura pępowinowego i możliwość ich wykorzystania do regeneracji tkanek.
Lekarze podkreślają - krew pępowinowa jest odpadem poddawanym utylizacji, nie ma więc żadnych zastrzeżeń etycznych w przypadku jej dalszego wykorzystywania. Opracowania naukowe mówią o prawdopodobieństwie zastosowania własnej krwi pępowinowej u dziecka, od którego ją pobrano jest bardzo niewielkie i wynosi 1 do 100 tysięcy. Na świecie odnotowano dotychczas tylko 17 przypadków wykorzystania krwi pępowinowej na własne potrzeby. W Polsce nie było do tej pory takiego przypadku. Szersze są natomiast możliwości wykorzystania krwi pępowinowej dziecka u jego rodzeństwa lub innych członków rodziny.
Komórki macierzyste leczą cukrzycę?
Eksperymentalna terapia z użyciem komórek macierzystych pozwala pacjentom z cukrzycą typu I przez kilka lat na nie stosowanie zastrzyków z insuliną. Metoda ta jako jedyna obecnie jest w stanie zahamować rozwój cukrzycy typu I.
Choremu, u którego zniszczono chemioterapią szpik przeszczepiane są hematopoetyczne komórki macierzyste wyizolowane z własnego szpiku chorego pobrane i przechowane w głębokim zamrożeniu przez jakiś czas. Celem projektu badawczego Uniwersytetu w Chicago i brazylijskiego centrum krwi jest powstrzymanie układu odpornościowego u pacjentów z cukrzycą typu I niszczenia komórek beta trzustki produkujących insulinę. Metoda została przetestowana u 23 pacjentów, z których 20 nie musiało przyjmować insuliny przez średnio 30 miesięcy, kilku nawet przez 3 lata.
Czy to może być prawda?
Zainteresowanie medycyny komórkami macierzystymi
wynika z ich niezwykłej zdolności do samoodnowy. Przez wiele lat wydawało się, że mogą one dać początek tylko tym komórkom i tylko tym tkankom, w których się znajdują.
Niedawno udawadniano , że komórki macierzyste mogą się rozwinąć także w inne komórki. (?)
Niektórzy naukowcy łączą z nimi wielkie nadzieje. Od kilkunastu lat trwają intensywne badania nad wykorzystaniem komórek macierzystych do leczenia chorób nowotworowych krwi.
Być może uda się pokonać dzięki nim też inne nieuleczalne dotąd choroby na przykład regenerować tkankę mięśniową (m.in. serca), nerwową (w chorobie Alzheimera, Parkinsona oraz wysepek trzustki w cukrzycy. Może uda się je wykorzystać także do leczenia rozległych oparzeń czy nawet hodować z komórek macierzystych organy do przeszczepów.
W Polsce funkcjonuje łącznie 17 ośrodków przeszczepiania krwiotwórczych komórek macierzystych , w których wykonywane są zabiegi u dorosłych chorych i u dzieci.
Transplantacje u dorosłych i u dzieci Klinika Hematologii i Transplantologii SUM CIC 428 Dolnośląskie Centrum Transplantacji Komórkowych we Wrocławiu CIC 538
Transplantacje od dawców niespokrewnionych tylko u osób dorosłych ŚUM Katowice CIC 677 WUM Warszawa CIC 954 AM Gdańsk CIC 799 DCTK Wrocław CIC 538 UM Poznań CIC 730 IHiT Warszawa CIC 693
Transplantacje tylko u dzieci Uniwersytecki Szpital Dziecięcy Kraków CIC 507 Uniwersytet Medyczny Poznań CIC 641 UM Wrocław CIC 817 Uniwersytet Medyczny Bydgoszcz CIC 764 UM Lublin CIC 678