Transcript Virusne hemoragične groznice

Gradski zavod za javno zdravlje Beograd
Epidemiološke karakteristike virusnih
hemoragijskih groznica
dr Nevenka Pavlović
.
Virusne hemoragijske groznice (VHG)
zajedničke karakteristike:
- virusna etiologija
- hemoragični sindrom i visoka temperatura
- endemično javljanje
- prirodnožarišno poreklo
način prenošenja na čoveka:
- krpelji
- komarci
- direktan kontakt sa krvlju, sekretima,
ekskretima i tkivima čoveka/životinja
klinička slika:
- varira od inaparentnih infekcija do oboljenja
različitog stepena težine, zavisno od tipa uzročnika,
imunološkog odgovora i stepena virulencije soja,
značajna stopa mortaliteta
Obavezna hitna prijava sumnje na osnovu čl.7 Pravilnika o prijavljivanju zaraznih bolesti i drugih slučajeva utvrđenih Zakonom o zaštiti
stanovništva od zaraznih bolesti
Etiologija i primarni način prenošenja
Arenaviride, Buniaviride, Flaviviride Filoviride
Uzročnici
Primarni način
prenošenja
Bolest
KOMARCIMA
Hemoragična groznica denga
Togaviridae
Flavivirus
Groznica Rift-Valley
Bunyaviridae
Flebovirus
Žuta groznica
Togaviridae
Flavivirus
Kongo-Krimska hemoragična groznica
Bunyaviridae
Flebovirus
Kjasanurska šumska bolest
Togaviridae
Flavivirus
Omska hemoragična groznica
Togaviridae
Flavivirus
Hemoragična groznica Junin
Arenaviridae
Arenavirus
Hemoragična groznica Machupo
Arenaviridae
Arenavirus
Hemoragična groznica sa bubrežnim
sindromom
Bunyaviridae
Flebovirus
Groznica Lassa
Arenaviridae
Arenavirus
Virusna bolest Ebola
Filoviridae
Filovirus
Marburska virusna bolest
Filoviridae
Filovirus
KRPELJIMA
GLODARIMA
NEPOZNAT
Familija
Rod
Rezervoari i putevi prenošenja
- VHG su primarno infekcije divljih životinja (lisica, vuk, majmuni), komaraca i krpelja,
glodara, slepih miševa, mišolikih glodara (zec, jež, šumski miš), ređe domaćih životinja
(goveda, koze, ovce)
- direktan fizički kontakt sa krvlju/sekretima inficiranih ljudi, životinja, krpelja ili
komaraca
- nozokomijalni aerosol i/ili respiratorno prenošenje visoko sumnjivo za Marburg,
Ebola, Lasa i KKHG
- medicinska oprema i kontaminirani predmeti iz okoline obolelog
Rasprostranjenost
* Prirodnožarišne infekcije sa endemično-mozaičnom rasprostranjenošću
* Zapadna Afrika, istočna Evropa (posebno u zemljama bivšeg SSSR-a), zemlje
Mediterana, severozapadna Kina, delovi Azije, Južna Evropa, Bliski Istok,
delovi Centralne i Južne Amerike, Severoistočna Australija
* Uglavnom sporadično javljanje, povremena pojava manjih ili većih epidemija
osim obolelih koji žive u regionima gde ima rezervoara VHG, bolest se registruje
i među putnicima koji su boravili u endemskim područjima – importovane infekcije
* Zbog sve veće opasnosti od bioterorizma, ovi veoma zaraznI i potencijalno
smrtonosnI virusi su sve veći problem
Kliničke manifestacije VHG
Period inkubacije 3–25 dana
Infektivni sindrom:
-To, glavobolja, mijalgije,kašalj, povraćanje
Hemoragični sindrom:
- petehije, ekhimoze, krvarenja na mestu uboda,
krvarenja iz nosa, desni, hemoragični konjunktivitis,
hematemeza, melena, hematurija
- dehidratacija, uremija, acidoza,
- oštećenje jetre, CNS i vegetativnog NS
- razvoj stanja šoka i smrtni ishod
- letalitet od 20 do 80% hospitalizovanih zbog žute groznice i do 90% zbog Ebole
Protivepidemijske mere
VHG sa interhumanim prenosom
Groznica Lasa, Ebola, Marburg, Kongo-krimska HG, Junin i Mačupo HG
- stroga izolacija obolelih i sumnjivih na oboljenje
- striktno sprovođenje mera predostrožnosti (standardne, kontaktne i kapljice)
- specijalna zaštitna odeća za jednokratnu upotrebu
- pravilno postupanje zdravstvenih radnika i bolničkog osoblja
- sprovođenje procedura za postupanje sa kontaminiranim materijalom i
laboratorijskim uzorcima
Protivepidemijske mere
VHG prenos komarcima i krpeljima
Groznica denge, Žuta groznica, Rift-Valley, Kongo-Krimska HG
- u fazi viremije mere sprečavanja uboda komaraca i krpelja
- mera karantina za osobe iz kontakta sa obolelom osobom ili sumnjom
da je bila u kontaktu sa obolelom osobom
- pojačan epidemiološki nadzor u žarištu
- stalni epidemiološki nadzor u endemskom području (rano otkrivanje i
pravilan postupak u slučaju sumnje i/ili pojave oboljenja, brzo
obaveštavanje)
Kongo-Krimska hemoragijska groznica
Prvi put je opisana na Krimu u 1944, a prepoznata kao entitet 1969. godine u Kongu.
Uzročnik: Nairovirus, porodica Buniaviride
Rezervoari i vektor: - Iksodidni krpelji (roda Hyelomma), mišoliki glodari (zec, jež,
šumski miš), slepi miš, lisica, vuk
domaće životinje (goveda, koze, ovce) privremeni domaćini
Put prenosa: - ubod krpelja, osnovni put
- kontakt sa zaraženom krvlju životinja ili krpelja preko mikropovreda
kože ili kroz sluzokožu
- interhumani prenos preko krvi ili drugih telesnih tečnosti obolelih kroz
mikropovrede kože ili sluzokožu
- moguć je prenos konzumiranjem nepasterizovanog mleka
Kongo-Krimska hemoragijska groznica
Rasprostranjenost: zemlje bivšeg SSSR-a, Turska, Bugarska, Grčka,
Albanija, Kosovo i Metohija, severozapadna Kina, centralna Azija, Afrika,
Bliski Istok, Indija
Kongo-Krimska hemoragijska groznica
Kliničko ispoljavanje
Inkubacija:
1–14 dana, u proseku od 5 do 7
Znaci i simptomi: - iznenadan početak bolesti, glavobolja, visoka temperatura,
bolovi u leđima, zglobovima i trbuhu, povraćanje,
malaksalost (proleće – jesen)
- u teškim oblicima dolazi do krvarenja iz desni, nosa, pluća,
materice, creva i drugih tkiva i organa, pojave iIkterusa
Zaraznost: 6–10 dana od početka bolesti (visoko kontagiozna u bolničkim uslovima)
Među hospitalizovanim pacijentima, smrtnost se kreće od 9% do 50%
Diferencijalna dijagnoza – ostale VHG, sepsa, crevni oblik antraksa, akutna leukoza,
trombocitopenija
Kongo-Krimska hemoragijska groznica
Protivepidemijske mere i mere prevencije
edukacija stanovništva o načinu prenosa i merama lične zaštite (pregled kože,
skidanje krpelja, odgovarajuća odeća i obuća, primena repelenata)
sprovođenje mera u staništu (uređivanje terena, ređe hemijski tretman)
stroga izolacija obolelih i sumnjivih na oboljenje
adekvatna lična zaštitna oprema za jednokratnu upotrebu (zdravstveni radnici)
sprovođenje procedura za postupanje sa kontaminiranim materijalom, krvlju, telesnim
tečnostima i laboratorijskim uzorcima obolelog, dezinfekcija u toku bolesti
pojačan epidemiološki nadzor u žarištu
stalni epidemiološki nadzor u endemskom području (rano otkrivanje i pravilan
postupak u slučaju sumnje i/ili pojave oboljenja, brzo obaveštavanje)
Lasa groznica
Prvi put opisana 1969, infekcija se javlja u zapadnoj Africi, nosi ime po gradu u Nigeriji,
gde su registrovani prvi slučajevi obolevanja.
Uzročnik:
- Lasa Arena virus, porodice Arenaviridae
Rezervoar:
- “Multimamate pacov” rod Mastomis, uobičajeni seoski glodar i
domaćin virusa
Lasa groznica
Put prenosa:
- aerosolima ili direktnim kontaktom sa urinom i fecesom zaraženih glodara kroz
oštećenu kožu (posekotine i rane), udisanjem infektivnih čestica,
konzumiranjem hrane koja je kontaminirana sekretima glodara
- sa čoveka na čoveka kontaktom sa zaraženom krvlju, tkivima, sekretima i
izlučevinama, ali ne uobičajenim kontaktom koža na kožu
- ubodne rane u toku intervencije sa potencijalom za širenje u bolničkoj sredini,
praćeno visokom smrtnošću
Rasprostranjenost: endemična u delovima zapadne Afrike (Nigeria, Liberia,
Siera Leone i Gvineja) godišnje oboli 300.000–500.000 ljudi, umre oko 5000...
Lasa groznica
Period inkubacije: 1–3 nedelje
Zaraznost: u akutnoj febrilnoj fazi kada je virus prisutan u ždrelu, do 9 nedelja od
početka bolesti (izlučivanje urinom)
Kliničko ispoljavanje: - postepen tok bolesti
- oko 80% zaraženih bez vidljivih simptoma (subkliničko ispoljavanje)
- u epidemijama smrtnosti do 50%
Simptomi i znaci: groznica, gušobolja, retrosternalni bol, bolovi u trbuhu, leđima, kašalj,
povraćanje.
U drugoj nedelji bolesti: vezikulozni enantem na sluzokoži nepca sa pojavom znakova
hemoragijskog sindroma (krvavi proliv, konjunktivitis, krvarenje iz sluzokoža, krvarenja
iz nosa i digestivnog sistema).
Kod težih oblika moguća ja pojava oligurije i anurije i neuroloških simptoma (gubitak
sluha, tremor, encefalitis)
Diferencijalna dijagnoza: sve hemoragijske groznice, Rift Valley HG, Q groznica,
ornitoza, psitakoza, toksoplazmoza, rikecioze
Pre pojave krvarenja bolest liči na trbušni tifus i paratifus
Lasa groznica
Mere prevencije:
stroga izolacija obolelih i sumnjivih na oboljenje
adekvatna lična zaštitna oprema za jednokratnu upotrebu
(zdravstveni radnici)
sprovođenje procedura za postupanje sa kontaminiranim materijalom
i laboratorijskim uzorcima
dezinfekcija u toku (ekskreti, sputum, krv i svi predmeti iz kontakta sa
obolelim)
sprovođenje nadzora nad bliskim kontaktima sa obolelim
Žuta groznica
Transmisivna prirodnožarišna infekcija, akutna antropozoonoza
Uzročnik: - virus žute groznice, flavi virus iz familije Togaviridae
Vektori: - komarci Aedes aegipty u gradskoj sredini i šumskih komarac roda
Haemagogus Aedes
Rasprostranjenost: tropskim regionima Afrike,
delovima Centralne i Južne Amerike
Žuta groznica
Sinantropni tip infekcije je uglavnom bolest majmuna, prenosi se preko
zaraženih komaraca u tropskim prašumama. Humane infekcije nastaju
preko uboda komaraca koji su se prethodno hranili krvlju zaraženih
majmuna.
Gradski tip žute groznice je najčešći uzrok obolevanja od žute groznice i
nastanka epidemija
Žuta groznica
Inkubacija: 3–6, ređe 9–10 dana
Period zaraznosti: u toku prvih 3–5 dana bolesti, pre pojave febrilnosti
Kliničko ispoljavanje
- razvoj tri stadijuma, od lakših oblika febrilne bolesti do teških oblika
hepatitisa i hemoragijske groznice, praćenih ikterusom
- simptomi teške infekcije: visoka temperatura, jeza, glavobolja, mijalgije,
povraćanje, bol u leđima, kratka remisija i pojava simptoma teške forme
bolesti sa razvojem stanja šoka, krvarenjem i insuficijencijom bubrega i
jetre
* Diferencijalna dijagnoza – sve vrste VHG, akutni virusni hepatitis,
leptospiroza, malarija
Mortalitet: od 15% do više od 50%
Žuta groznica
Mere prevencije i suzbijanja
- mere zaštite pri radu sa krvlju i telesnim tečnostima
- sprečiti pristup komaraca bolesniku najmanje 5 dana od pojave bolesti
Gradski tip infekcije:
- mere zaprašivanja unutrašnjosti kuća
- primena larvicida za eliminaciju u staništu
Sinantropni tip infekcije: - mera vakcinacije
Vakcinacija protiv žute groznice se preporučuje pre putovanja u šume
Amazona, kao i za najbliže kontakte obolelog
Veterinarske mere – za životinje sa endemskih područja, 7 dana karantina
Denga groznica
Denga groznica (DG) najčešća virusna infekcija koju prenose komaraci
svake godine u svetu – oko 100 miliona infekcija i 25.000 smrtnih slučajeva
Lt = 4–5%.
Uzročnik: - flavivirusi, 4 opisana serotipa familija Togavirida
Vektor:
- virus Denge na ljude prenose komarci:
- Aedes aegypti (invazivna, domaća vrsta poreklom iz Afrike
sa distribucijom u tropske i subtropske regione širom sveta)
- Aedes albopictus (poreklom iz Azije)
Rezervoar: - u tropskim urbanim sredinama ciklus čovek-komarac,
- u Jugoistočnoj Aziji i Zapadnoj Africi ciklus majmun-komarac-čovek
Put prenosa: - ubod zaraženog komarca, nema interhumanog prenosa
Denga groznica
• Rasprostranjenost: tropski i subtropski region, uključujući
indonežanski arhipelag, severoistočnu Australiju, Južnu i
Centralnu Ameriku, jugoistočnu Aziju i subsaharsku Afriku
• Bolest se javlja sporadično i u manjim epidemijama. Obolevaju
najčešće deca, a među odraslim osobama žene
Denga groznica
Inkubacija: 4–15 dana, prosečno 6
Period zaraznosti: neposredno pre početka pa do kraja febrilnosti (6–7 dana)
komarci postaju zarazni 8–12 dana od hranjenja krvlju
viremične osobe
Kliničko ispoljavanje
* Najčešće kao infekcija slična gripu
* Denga hemoragijska groznica i Denga šok sindrom: teže manifestacije,
javljaju kod osoba koje su prethodno bile zaražene drugim denga serotipom
Simptomi i znaci:
* klasična Denga groznica: visoka temperatura, groznica, osip, jaka glavobolja,
jeza, bolovi u mišićima i zglobovima
* teže manifestacije bolesti: razdražljivost, nemir, pojačano znojenje, nakon
čega sledi stanje šoka i krvarenja iz nosa, GIT i pluća
Diferencijalna dijagnoza – VHG, sepsa, trbušni tifus, trombocitopenična purpura
Denga groznica
Mere prevencije:
- edukacija stanovništva
- mere lične zaštite od uboda komaraca
- sprečiti pristup komaraca bolesniku sve dok traje febrilnost
- zaprašivanje insekticidima u prostorijama obolelih osoba
- mere u staništu (larvicidi)
• mere predostrožnosti u radu sa krvlju
Marburg hemoragijska groznica
Blisko povezana sa Ebolom
Uzročnik dokazan u materijalu obolelih osoba u epidemijama iz 1967.
u više laboratorija – Beogradu, Moskvi, Londonu, Marburgu (31 obolela
osoba, rad sa organima, krvlju, kulturama ćelija zelenih majmuna iz Afrike)
Slučajevi van Afrike su retke, ali su registrovani u Evropi
Rasprostranjenost: - Uganda, Zimbabve, DR Kongo, Kenija i Angola
Marburg hemoragijska groznica
Uzročnik: - virus Marburg, familija Filoviride, rod filovirus
Rezervoar: - afrički voćni slepi miš (Rousettus aegyptiacus)
- slično Eboli, prenos infekcije na prvog obolelog
čoveka ostaje nepoznat
Put prenosa:
interhumani, kao kod Ebole
Inkubacija: 5–10 dana
Marburg hemoragijska groznica
Kliničko ispoljavanje:
Bolest počinje naglo, sa povišenom temperaturom, jezom, glavoboljom i
mijalgijama.
Oko pet dana nakon pojave simptoma, makulopapularna ospa, najprominentnija
na trupu (grudi, leđa, stomak), mučnina, povraćanje, bol u grudima, bol u grlu,
bol u stomaku, proliv. Ekstremni simptomi uključuju nekrotični hepatitis bez
žutice, pankreatitis, ozbiljan gubitak težine, delirijum, stanje šoka, prestanak
rada jetre, masivna krvarenja i multiorganske disfunkcije.
Oporavak od Marburg hemoragijske groznice može biti produžen, praćen
pojavom orhitisa, hepatitisa, mijelitisa ili uveitisa.
Smrtnost : 23% and 25%
Diferencijalna dijagnoza: simptomi i znaci bolesti često slični malariji i tifoidnim
groznicama, leptospirozama, rikeciozama
Protivepidemijske i mere prevencije: kao za Ebolu