Transcript strategija sindikata Prof. Krastyo Petkov UNWE/CITUB, Sofia

Sindikalna prava i demokratija
u Jugoistočnoj Evropi:
strategija sindikata
Prof. Krastyo Petkov
UNWE/CITUB, Sofia, 2012
Kr.petkov@unwe
Razmišljanja
zasnovana na:
• Ličnom iskustvu u sindikatu /Bugarska nakon
1989. godine/;
• Rad na terenu – istraživački projekti
/Mađarska, Rumunija, Gruzija, Zapadni Balkan/;
• Doprinos lokalnog analitičara /Mađarska,
Rumunija, Gruzija, itd./;
• Specijalne misije /Tunis, 2011/;
-------------• Podrška partnerskih organizacija: MOR,
FES; NDI; ETUI;
Tri tvrdnje
• U ovoj prezentaciji tvrdim sljedeće:
Prvo: kraj tranzicije u regiji JIE je pod uticajem
rastućeg vala autoritarnih režima koji potiču iz dvije
regije: Srednje i Jugoistočne Evrope, i zemalja
bivšeg Sovjetskog Saveza;
(Fokusirat ću se na SJIE: Bugarsku, Mađarsku i
Rumuniju)
Drugo: posmatramo novi tip autoritarnih režima (posttotalitarni, zamaskiran kao proto-demokratski, model
po uzoru na evropski);
Treće: neo-autoritarni režimi u pravilu napadaju na
sindikate i ograničavaju socijalna i građanska prava.
Zašto moramo biti zabrinuti kada su
u pitanju neo-autoritarni trendovi?
• Autokratski lideri primjenjuju veoma
opasnu nedemokratsku mantru:
“Snažna sila stvara bolju privredu!!!”;
• Tekuća ekonomska kriza i neoliberalne
mjere štednje stvaraju uvjete za širenje
autokratije na druge regije;
• Autokratski vladari su do sada imali
uspjeha u borbi protiv sindikata;
Razlike između totalitarnih i neoautoritarnih režima
Komparativne dimenzije
Karizma
Totalitarni
Uglavnom niska
Autoritarni
Uglavnom visoka
Zamisao uloge
Lider po funkciji
Pojedinac-lider
Domet moći
Javni
Privatni/Lični
Korupcija
Zvanična
ideologija
Niska
Visoka
Da
Zvanično da
Ograničeni
pluralizam
Ne
Da
Legitimitet
Da, po zakonu
Da, po karizmi
Poređenje autoritarne “Trojke”:
Bugarska, Mađarska, Rumunija
• Nametanje moći;
• Oligarhijsko društvo;
• Korumpirana politička klasa;
• Agresivno-regresivna politika protiv sindikata;
• Bez jasne ideologije: mješavina pragmatično-nacionalističkopopulističkih floskula;
• Jaki promoteri ekstremnog neo-liberalizma;
• Bez slobodnih medija;
____________
Neobične činjenice:
*Stranke na vlasti u zemljama “Trojke” su desničarske; njihovi politički lideri imaju podršku
Evropske narodne partije i Evropske komisije;
**Ben Ali i Mubarak: članovi Socijalističke internacionale? /;Ben Ali je ranije imao podršku
Međunarodne konfederacije sindikata!!
Retorika moći autoritarnih lidera
• Bugarski premijer B. Borissov (nadimak Bate
Boyko): “Sindikati su spavali i šutili 20
godina; sada ja nosim teret toga!”
• Mađarski premije V. Orban (nadimak Victator):
“Mađari su napola Azijati; zaslužuju strog
tretman!”
• Rumunski predsjednik T. Bassesku: “Od danas
Rumunija nije socijalna država!”
• Gruzijski ministar rada: “Propisi Zakona o radu
nisu stvar zakonodavstva – oni su izraz stila
rukovođenja!!!”
Komparativne osobine:
autoritarna politika u Bugarskoj,
Mađarskoj i Rumuniji
Bugarska
Mađarska
Rumunija
Promjena
Ustava
Obuhvat
institucija
U pripremi
Ima
Nema još
Da
Da
Da
Politika
štednje
Erozija
socijalnog
dijaloga
Da
Da
Da
Da – još
uvijek
ograničena
Da
Da – još
uvijek
ograničena
Kontrola
medija
Da – ne
potpuna
Da
Da
Međunarodne reakcije
• Evropska unija/Evropska komisija/Sjedinjene
Države reaguju: blagi pritisak; hipokrizija;
djelomična pristrasnost;
• Prof. Paul Krugman: “Ustavna kontrarevolucija u Mađarskoj; depresija dovodi do
diktature”
• Yanos Kornai: “Orbanism je neo-Kadarizm”
• Klaus Shrameier “Borissov služi oligarhiji”
Sindikati su pod velikim pritiskom:
Kako se to dešava?
Sredstva
Bugarska
Mađarska
Rumunija
Kršenja
Zakona o
radu
Pritisak na
socijalne
partnere
Kampanje u
medijima
Još uvijek
ograničeno
Da
Da
Da,
uglavnom
poslodavci!!
Protiv
sindikata
Da
Da,
uglavnom na
sindikate
Totalna
kontrola
Pritisak na
sindikalno
rukovodstvo
Da
(ograničen)
Da
Totalna
kontrola
Da
(ograničen)
Zašto su sindikati pod sve većim
pritiskom?
• Iz nekoliko razloga:
Slabo građansko društvo;
Nedostatak jakih, reprezentativnih
političkih stranaka;
Sindikati još uvijek predstavljaju
organiziranu snagu;
Za EU i MKS: potcjenjivanje stvarne,
efikasne solidarnosti; deklarativna
solidarnost nije dovoljna!
Ko stoji iza napada?
• Međunarodne finansijske institucije
(odnedavno postoje pokazatelji
pozitivnih promjena)
• Američka trgovinska komora – u
koaliciji sa stranim investitorima
(Rumunija, Bugarska);
• Mreže neoliberalnih/tržišnih
fundamentalista (osobito jake u
Bugarskoj i Gruziji);
Stanje sindikata u regiji
• Dugotrajno oslabljivanje zbog:
Sindikalne borbe između novih/opozicionih i
starih/reformiranih snaga (na početku
tranzicije – Bugarska, Mađarska, Rumunija);
Konformizam nekih starih i gotovo svih
novih/”žutih” sindikata;
Porast alternative, mreže po uzoru na
sindikate: samozaposleni i neformalni radnici
organizirani izvan sindikata;
Socijalni pokreti/protesti /”sindikalizam – bez
sindikata”/
Izazovi pred postojećim sindikatima:
fokus na zemlje Srednje i
Jugoistočne Evrope
Opcija 1: Povratak modelu sindikalnog pokreta/
(ugradnja protestnih mreža; sve veća
militantnost i širi socijalni dijalog);
Opcija 2: Strateški savezi sa protestnim
pokretima (”Occupy” i drugima/; građanski tip
sindikalizma u zajednici);
Treće 3: Nova politizacija i akcije odozdo (kao
1989. i ranih 190-ih, usljed promjene sistema);
Sada - novi cilj: “Promijeniti sistem”
Izazovi – 2
• Prvu opciju je teško ali moguće izvesti
(potrebna je perestroika iznutra);
• Druga opcija se desila – Tunis, Italija,
Španija, itd.;
• Treći scenarij ponovo otvara staru sindikalnu
dilemu: da li biti politički neovisni ili
“Uključiti se”!
Nema puno uspješnih slučajeva, pogotovo ne
u JIE; prototip koji se pojavio – Syrisa; Brazil
(posebni slučaj – prototip koji je potrebno
izučiti);
Opasnosti pred nama
Ukoliko se ne reagira na pravi način
• Nedostatak identiteta (sindikati se sve više
smatraju dijelom sistema!)
• Otuđenje od članova (bugarski slučaj mladih
ekologa);
• Potpuna zavisnost od moći (slučaj Mađarske);
• Lična/paternalistička ovisnost (Azerbejdžan;
pojavljuje se u Bugarskoj);
Kao rezultat: smanjivanje sindikalnog
članstva na simbolični nivo i snažna
marginalizacija!!!