Yara Kapatma Yöntemlerİ

Dr. Kıvanç Sakarya

Yaranın kapanması;

• Enfeksiyon riskini azaltır • Skarlaşmayı önler • Fonksyon kaybını önler

Yara Kapamada Genel Yaklaşım

• •

Primer kapama:

En önemli avantajı yara iyileşme hızının artışıdır.

Sekonder kapama

: Kontamine ve enfekte dokularda tercih edilir.

• Enfeksiyon riskini azaltmasına rağmen, yara iyileşme hızı düşük ve skar riski fazladır.

Gecikmiş primer (tersiyer) kapama

: Yara anında temizlenip steril gazlı bezlerle kapatılır. 4-5 gün enfeksiyon gelişmedikçe açılmaz. Hayvan ısırıkları geniş yaralarda..

Yöntemler..

• SÜTÜR • STAPLER • ADEZİV BANT • DOKU YAPIŞTIRICILARI

Yara Gerim Kuvveti

 Yara kapama yöntemini belirlerken, • Statik • Dinamik olarak yara gerim kuvvetini göz önünde bulundurmalıdır.

 Lineer lazerasyonlar düşük gerim kuvvetine sahiptir ve 4 yöntemden birisi ile rahatça kapatılabilir.

• Hastanın uyumu, • Kontrollerine gelip gelmeyeceği, • Anksiyete düzeyi • Kullanılacak maddenin çıkarım gereksinimi gibi bazı maddeler göz önünde bulundurulmalıdır.

• Düzensiz ve düşük gerimli yaralanmalarda skarlaşmayı en aza indirmek ve gerim kuvvetini yüsek tutmak amacıyla sütür en iyi yöntemdir.

• Keloid riski olan hastalar için yara gerimini azaltmak ve deriye temas eden yabancı maddeleri (sütür) en düşük düzeyde tutmak gerekir.

• Doku adhezivleri ve bantlar bu açıdan yararlıdır

SÜTÜR

SÜTÜR

Absorbe olmayanlar:

• gerim kuvvetlerini 60 gün korurlar.

• Yüzeyel cilt ve tendon dikiminde kullanılır.

• Derin dokularda yabancı cisim reaksiyonunu uyarırlar.

NONABSORBTİF SÜTÜRLER

• Sentetik monoflamentler (nylon, propylene) • Polybuster sütürlerin elastisitesi yüksektir.

• Doku ödemi bekleniyorsa monoflamentlerin yerine polybuster sütürler tercih edilmelidir.

• • Absorbe edilebilen sütürler 60 gün içerisinde gerim kuvvetlerini kaybederler.

• Dermis ve fasiya için kullanılırlar.

Polyglecaprone 25 (monocryl)

nonabsorbtif sütürlere benzer ve subkutikuler ya da intrakutikuler dikişlerde tercih edilir.

• Antibakteriyel Trilocsan içeren absorbtif sütürler (Vicryl Plus, PDS Plus, Monocryl Plus), özellikle kontamine yaralarda endikedirler.

• Hızlı absorbe olan sütürler ( Vicryl Rapide, Fast Absorbing Gut) özellikle sütür alınması zor olan durumlarda endikedir.

• Sütür çapı USP ölçülerine göre numaralandırılır.

• Büyük çaplı sütürler dokuya fazla hasar verir; Mümkün olduğunca ince çaplı sütür kullanılmalıdır.

7-0 1 2 3 4 6-0 5-0 4-0 3-0 2-0 0 5 6 11-0 10-0 9-0 8-0

USP designation

0.02

0.03

0.05

0.07

0.5

0.6

0.7

0.8

0.1

0.15

0.2

0.3

0.35

0.4

Collagen diameter (mm)

0.02

0.03

0.04

0.05

0.4

0.5

0.6

0.6

0.07

0.1

0.15

0.2

0.3

0.35

0.7

Synthetic absorbable diameter (mm)

0.05

0.4

0.5

0.6

0.6

0.07

0.1

0.15

0.2

0.3

0.35

0.7

0.8

0.01

0.02

0.03

0.04

Non-absorbable diameter (mm)

38 –40 35 –38 32 –34 29 –32 28 26 –27 25 –26 23 –24 22 21 –22 20 –21 19 –20

American wire gauge

Hangi Sütür ?

Scalp 4-0 Nylon or polypropylene Yüz 6-0 Polypropylene or nylon Gövde 4-0 Nylon Ekstremite 4-0 Nylon Parmak 5-0 Polypropylene or nylon

SÜTÜR

AVANTAJLARI • Gelenekseldir •Özenli bir kapama •Yüksek gerim gücü •Açılma olasılığı düşük DEZAVANTAJLARI • Çıkarım gerektirir • Anestezi gerektirir • İğne batabilir… • Yüksek doku reaktivitesi..

• Pahalı • Yavaş

• • • • • Bitmiş düğüm sıkı olmalı, sert olmalı böylece dikiş kaymamalı.

Düğüm insizyon hattı üzerinde bırakılmamalıdır, aksi halde bakteri penetrasyonu olacaktır.

İpliği ani ve sert şekilde çekmekten kaçınılmalı bu dikişi koparabilir.

Dikiş atarken portegü kullanılmalıdır, aksi halde dikiş materyali kırılabilir veya kıvrılabilir. Dikişi doku nekrozu oluşturacak şekilde çok sıkmamak gerekir. Düğüm atarken de dokunun beyazlaşmamasına dikkat edilmelidir.

Basit Kesintili Perkütan Sütür

• İğne ucu deriye 90 derece açı ile girmelidir.

• Deriye giriş yeri düğüm atılırken deriyi buruşturacak kadar uzak, • Ya da yarayı sabitleyemeyecek kadar yakın olmamalıdır.

Kontinue Perkütan Sütür

• En önemli avantajı hızdır. Sütür materyalinin kesimi gerekmez.

• Lineer lazerasyonlarda tercih edilir.

Derin Dermal Sütür

• Primer amaç yara gerginliğini azaltmak ve ölü boşlukları kapatmaktır.

• Dermal sütürler kontamine yaralarda enfeksiyon riskini arttırmaktadır.

• Adipoz dokudan geçen sütürler yara gerginliğini azaltamazlar.

Kontinue Subkutiküler Sütür

• En kompleks sütürlerdendir.

• Absorbe olan / olmayan sütür materyali kullanılabilir.

Horizontal yarım-gömülü matris sütür

• Flep tarzı yaralarda flep ucunu tutturmak için kullanılan bir yöntemdir.

Vertikal Matris Sütürler

• Hem yüzeyel hem de derin kapama sağlar.

• İnce ve narin deride tercih edilir.

• Yara kenarlarında nekroz oluşturabilir!

Shorthand Tipi Matris

STAPLER

• Hızlı ve kolay • Lineer, nonfasiyal kesilerde

STAPLER

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI • Hızlı • Doku reaktivitesi düşük • Ucuz • İğne batma riski az.

• Daha düzensiz • CT/ MR da artefakt

DOKU YAPIŞTIRICILARI

Avantajları •Hızlı uygulanır •Hasta konforu •Bakteriyel çoğalmaya dirençli •Çıkarmak için ayrı bir yönteme gerek yok •İğne batma riski yok •Ucuz •Mikrobiyal bariyer •Tıkayıcı bariyer Dezavantajları •Düşük gerim kuvveti •Eklem gibi gerimi yüksek bölgelerde ayrılma riski •Ellerde kullanışlı değil •Duş ve yüzme için elverişli değil

Adheziv Bantlar

Avantajları •En az doku reaktivitesi •En düşük enfeksyon oranı •Hızlı uygulama •Hasta konforu •Ucuz •İğne riski yok Dezavantajları •En düşük gerim kuvveti •Ayrılma riski en yüksek •Yardımcı toksik ajanlara sıklıkla gereksinim duyar •Saçlı bölgeye uygulanmaz •Islanmamalıdır

Yara kapanmasını etkileyen

• YAŞ

faktörler;

• İmmun süprese hasta grubu • Aldığı ilaçlar (steroid) • Yaralanma zamanı • Yaranın yeri • Etiyoloji (ısırık - yabancı cisim) • Hasar mekanizması (künt?) • Lazerasyon uzunluğu