Transcript hiperbarik oksijen tedavsis

Hiperbarik Oksijen Tedavisi
Ne Zaman, Neden, Nasıl?
Dr. Tacettin Örnek
Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Hiperbarik Oksijen Tedavisi
 Basınç odasında, 1 ATA (760mmHg) den daha yüksek
basınç altında hastaya maske, özel başlık, endotrakeal
tüp ile veya ortamdan aralıklı olarak %100 oksijen
solutulması işlemidir*.
*The Undersea and Hyperbaric Medical Society (UHMS)
ATA: Atmosphere absolute
 Hiperbarik oksijen tedavisi;
 Solunumun ventilasyon, transport veya diffüzyon
fazlarındaki aksaklıklara bağlı ortaya çıkan hipoksinin
tedavisinde kullanılan bir yöntemdir
 Türkiyede ise 1950 li yıllarda deniz kuvvetlerine basınç
odalı kurtarma gemileri alınarak başlanmıştır
Mutlak Endikasyonları
 Dekompresyon hastalığı
 Arteryel gaz embolisi
 Karbon monoksit intoksikasyonu
Rölatif Endikasyonları
 Siyanid, duman intoksikasyonu
 İntrakranial apseler
 Klostridial myositis ve
myonekrozis
 Nekrotizan yumuşak doku
infeksiyonları
 Crush yaralanmalar
 Refrakter osteomyelit
 Bazı problemli yaralar
 Deri flap/greftleri
 İleri derecede ciddi anemiler
 Gecikmiş radyasyon hasarı
 Termal yanıklar
Temel Etki Mekanizması
OKSİJENİN plazmada çözünürlüğünün,
parsiyel basıncının ve konsantrasyonunun
20 kat artmasına dayanır
100 ml kanda:
 1 ATA’da hava
 3 ATA’da %100 O2
0.3 ml O2 plazmada çözünür
6.8 ml O2 plazmada çözünür
Temel Etki Mekanizması
1 ATA havada;
 1 gr Hb
1.34 ml O2
 100 ml kan
15 gr Hb
20.1 ml O2 (arteryel kan)
6 ml dokuda kalır
14 ml O2 (venöz kan)
 1 ATA havada 100ml kanda dokuda kalan O2= 6 ml.
 3 ATA %100 O2 de 100ml kanda eriyen O2= 6,8 ml.
Etki Mekanizmaları
 İki atmosfer basınçta oksijen normal seviyedekinin birkaç
katı daha fazla oranda eriyebilmekte ve doku
oksijenasyonunu belirgin şekilde arttırmaktadır.
 Plazmada eriyen oksijen yüksek bir potansiyel ile
kapillerlerden etrafını çeviren dokuya diffüze
olabilmektedir
Gaz Kanunları
BOYLE-MARIOTTE KANUNU
Basıncın artışıyla, dolaşımdaki ve dokulardaki gazların hacimleri ve
gaz kabarcıklarının çapları küçülür
DALTON KANUNU
Bir gaz karışımının basıncı, karışımı oluşturan gazların parsiyel
basınçlarının toplamına eşittir
HENRY KANUNU
Basınç artınca plazmada oksijenin çözünürlüğü artar
Eriyen gazın yoğunluğu=(Basınç)X(Erime katsayısı)
Etki Mekanizmaları
Artan Basıncın Direkt Etkisi
Artan Oksijen Parsiyel Basıncının Etkisi
Hiperoksijenizasyon
Anti ödem etki
Yara iyileşmesi hızlanması
Antitoksik etki
Antibakteriyel etki
Etki Mekanizmaları
 Artan Basıncın Direkt Etkisi
Boyle - Mariotte fizik kanununa göre, herhangi bir
nedenle dokularda veya dolaşımda kabarcık
oluştuğunda hasta basınç altına alınırsa kabarcıkların
hacmi ve çapı küçülür.
Artan Oksijen Parsiyel Basıncının Etkisi
 Henry Gaz Kanunu: sabit sıcaklıkta bir sıvı içinde
çözünen gaz miktarı o gazın parsiyel basıncı ile doğru
orantılıdır.
 Hiperbarik Oksijen Tedavisi esnasında solunan oksijenin
parsiyel basıncı artacağı için, plazmada çözünen oksijen
miktarı da artar.
Bu sayede;
 Daha uç noktalara oksijen transferi sağlanır
 Hemoglobin olmadan doku oksijenizasyonu sağlanır
Kitle Etkisi (gas wash out)
 Bir gaz vücutta artınca diğerleri uzaklaştırılır.
 Hiperbarik oksijen tedavisi altında yanı basınç altında bu
durum oluşur.
 Bu durum CO ve siyanid intoksikasyonu tedavisinin
temellerini oluşturur
Hipoksi
 Primer beyin harabiyeti- hipoksi- ödem- hipoksinin artışısekonder beyin harabiyeti
 Neden ne olursa olsun oksijen defisiti beyin dokusundaki
patolojik değişikliklerin kötü döngüsünü başlatır
 Bu zinciri kırmak için beyin dokusuna uygun oksijeni
ulaştırabilmek amacı ile hipokside HBO tedavisi
uygulanmaktadır
Karbonmonoksit zehirlenmesi
 Başağrısı
 Taşikardi-taşipne
 Konfüzyon
 Konvulsiyonlar
 Bulanık görme
 Kardiyak ritm bozuklukları
 Bulantı/kusma
 Koma
Karbonmonoksit zehirlenmesi
 Kanda oksijen transportunun %98’i Hemoglobin ile
yapılır
 Hemoglobinin karbonmoksite ilgisi oksijene ilgisinden
200 kat fazladır.
 Bir gaz vücutta artınca diğeri azalır (oksijen artarsa CO
azalır).
HBOT ve CO zehirlenmesi
Hiperbarik Oksijen Tedavisi;
Hemoglobine ve sitokrom enzimlerine bağlanmış olan CO’
nin eliminasyonunu hızlandırır.
Plazmada yeterince çözünmüş oksijen taşınarak doku
metabolizmasının ve yaşamının devamını salar.
Normobarik şartlarda COHb in yarılanma ömrü 5.5 saat iken,
3 ATA da HBO tedavisi ile 23 dk’ya iner.
İlk 6 saat içinde HBO tedavisine başlanması tedavide
başarıyı artırır
 Hayvan deneyleri normobarik oksijenin değil ama,
hiperbarik oksijenin aşağıdaki mekanizmaları bloke
ettiğini göstermiştir;
 CO tetiklediği sitrik oksitten oluşan oksidanlar damar
zedelenmelerine neden olmaktadır.
 CO aynı zamanda hücre enerji metabolizmasında bozulmaya ve
oksijen serbest radikallerin intrasellüler üretimine neden olarak SSS
hücrelerinde zedelenmeler oluşturmaktadır.
Semptom+Akut maruziyet öyküsü
Senkop, koma, konvülziyon, kardiyak iskemi, ventriküler ritim bozukluğu
HAYIR
EVET
COHb≥%25
Gebelik+COHb≥%20
HAYIR
EVET
HİPERBARİK
OKSİJEN TEDAVİSİ
%100 Oksijen (3-4 saat)
Hala semptomatik
(Baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı)
EVET
Anormal mental durum veya
nöropsikiyatrik sorun
HAYIR
COHb<10 ise taburcu
Nasıl uygulanır?
 Hiperbarik oksijen tedavisi, kapalı bir ortam olan basınç
odalarında 2-3 ATA’da tamamen basınç altında
uygulanır
 Hastaya, maske veya başlıktan % 100 oksijen
solutularak uygulanır.
 Böylelikle oksijenin kanda, plazmada ve dokularda
çözünürlüğü, diffüzyonu artarak iyileştirici etkileri ortaya
çıkmaktadır.
 Basınç odaları tek kişilik ve çok kişilik olmak üzere
tasarlanmıştır.
Monoplace O2
Multiplace O2+Hava
Klastrofobik
Tamamen O2 içerir
Yangın riski
Düşük maliyet
Taşınabilir
Hasta ile temas olasılığı
Girişim olanağı
O2 maske ile verilir
Daha az yangın riski
Enfeksiyon riski
Nasıl uygulanır?
 Tedavi protokolleri Sualtı Hekimi veya Hiperbarik Tıp
Uzmanlarınca belirlenmektedir.
CO zehirlenmesi
Nasıl uygulanır?
 HBO tedavisi 60-90-120 dakikalık seanslar halinde
uygulanır
 Endikasyona göre günde 2-3 veya daha fazla seans
uygulanabilir.
 Olumlu etkilerinin görülmesi için en az 10-15 saat tedavi
uygulanmalıdır.
 Toplam tedavi süresi bazı hastalıklarda 80-120 saati
bulabilir.
Tedavi Sırasında Hasta Ne Hisseder?
 Tedavinin ilk evresi kompresyondur, yani kabin basıncı yavaşça
artar.
 Sıcaklık artmaya başlar.
 Hasta kulaklarında bir dolgunluk hisseder, fakat bu his geçicidir.
 Kabin içinde hasta uyayabilir, TV seyredebilir, müzik dinleyebilir.
 Tedavi bittikten sonra basınç yavaşça azaltılır
Komplikasyonlar
 Oksijen toksisitesi
 Pulmoner barotravma
 SSS toksisitesi
 Dental barotravma
 Ortakulak ve sinüs
barotravması
 Klostrofobi
 Yangın
 Otitis media /timpanik
rüptür
Oksijen toksisitesinin kliniği
Santral Sinir Sistemi
 Bulantı/Kusma
 Konvülsiyonlar
 Terleme
 Solgunluk
 Kas kontraksiyonları
 Anksiyete
 Görsel değişiklikler
 Tinnitus
Pulmoner bulgular
 Kuru öksürük
 Substernal gögüs ağrısı
 Bronşitis
 Nefes darlığı
 Pulmoner ödem
 Pulmoner fibrozis
Kontrendikasyonlar
Tek mutlak kontrendikasyonu
• TEDAVİ EDİLMEMİŞ TANSİYON PNÖMOTORAKS
TEŞEKKÜRLER
BEÜN TIP FAKÜLTESİ
HASTANESİ, ZONGULDAK