Transcript Doelstellingen en inspiratiebronnen van het nieuwe recht inzake

Doelstellingen en
inspiratiebronnen van
het nieuwe recht inzake
roerende zekerheden
Prof. dr. E. DIRIX
Studiedag - Leuven 29 mei 2013
1. Huidige toestand
• Complexiteit van het huidige stelsel van roerende
zekerheden
• Vereiste van de ‘buitenbezitstelling’
• Problematiek van eigendom tot zekerheid
• Zekerheidstrust (art. 5 WFZ)
• Ouderwetse uitwinningsmethoden
• Wildgroei voorrechten
2. Achtergronden en doelstellingen
• Kredietcrisis
• Betekenis van zekerheden voor kredietverlening –
Rechtseconomisch debat
• Totstandkoming van de hervorming en gevolgde werkwijze
• Doelstellingen: een efficiënter, goedkoper en voorspelbaar
systeem, waarbij iedere activa tot zekerheid kan worden
aangewend tot zekerheid voor om het even welke
schuldvordering en zonder dat de pandgever het bezit
verliest
3. Uitgangspunten hervorming
• Invoering van een doeltreffend, flexibel en voorspelbaar
systeem
• Evenwicht schuldeiser/schuldenaar en derden
• Functionele benadering
• Eerherstel BW (bv. eigendomsvoorbehoud)
• Bijdrage tot harmonisering binnen Europa (actuele toestand,
verschillende rechtsculturen, noodzaak tot harmonisering,
oplossingen, European Security Instrument)
4. Functionele benadering
• Art. 9 UCC: eenheidsconcept security interest (“an interest
in personal property or fixtures which secures payment or
performance of any obligation” (§ 1-201 (b) 35).
• Vergelijk: financiering van aankoop roerend goed onder
Belgische recht:
o Voorrecht (art. 20,5° Hyp.W.)
o Leasing
o Eigendomsvoorbehoud (art. 101 Faill.W.)
o Consignatie
(zie nader: E. Dirix, “Functionele analyse van zekerheidsrechten”, in
Vigilantibus Ius Scriptum, Brugge, 2007, p. 119-128)
5. Rechtsvergelijkende benadering
• UNCITRAL Legislative Guide on Secured Transactions
(www.uncitral.org).
• USA: Art. 9 Uniform Commercial Code (UCC)
• Frankrijk: Boek IV Code civil, ‘Des sûretés’ (Ordonnance n°
2006-346 du 23 mars 2006 relative aux sûretés)
• Draft Common Frame of Reference (Boek IX)
• EBRD Model Law on Secured Transactions
• Duitsland (BGB) en Nederland (NBW)
6. Toepassingsgebied
• Elk roerend lichamelijk of onlichamelijk goed of geheel van
goederen
• Handelszaak
• Landbouwexploitatie
• Tot zekerheid van om het even welke schuldvordering
7. Uitgesloten materies
• Zekerheden op schepen
• Intellectuele rechten: geen afbreuk aan bestaande
•
•
•
•
regelingen
Wet Financiële Zekerheden
Insolventierecht
Leasing
Voorrechten (uitz. art. 20, 2°, 3° en 6° Hyp.W.; art. 20,12°
Hyp.W en 1798 BW)
8. Basisconcepten
• Invoering van het bezitloos pandrecht (hoofdregel)
• Aard pandrecht: een preferentieel recht, maar meer dan een
“voorrecht” (afschaffing art. 20,3° Hyp.W.)
• Maar met behoud van vuistpand (art. 39)
• Consensuele overeenkomst (art. 2)
• Tegenwerpelijk aan derden: registratie (principe), buitenbezitstelling
(vuistpand), controle (schuldvorderingen)
• Opeenvolging van methodes van tegenwerpelijkheid
9. Uitwerking
• Voorwerp: elk goed of geheel van goederen; handelszaak,
landbouwexploitatie (art. 7 en 8)
• Toekomstige goederen (art. 8)
• Tot zekerheid van elke bestaande of toekomstige
(bepaalbare) vordering (art.10)
• Zekerheidstrust (art. 3)
• Zakelijke subrogatie (art. 9)
• Gebruik (“normale bedrijfsvoering”), verwerking,
onroerendmaking, vermenging, beschikking (art.16 e.v.)
10. Pandregister
• ‘filing’-systeem
• Nationaal Pandregister (FOD Financiën)
• Registratie door pandhouder met schriftelijke
kennisgeving aan pandgever (art. 29)
• Informatie (art. 30)
• Toegang (art. 34)
• Termijn: 10 jaar (hernieuwbaar) (art. 35)
• Prioriteitsregel (art. 57)
11. Uitwinning
• Principe: contractsvrijheid (uitz.: consument)
• Zorgvuldigheidsnorm: “uitwinning op een economisch
verantwoorde wijze” (art. 47)
• Geen a priori rechterlijke tussenkomst (wel steeds
mogelijkheid rechterlijke controle)
• Voorafgaande kennisgeving (10 dagen)
• Toe-eigening (art. 53) (vgl. art. 2078 BW)
12. Rangconflicten
• Anterioriteitsregel (registratie/bezit/controle)
• Superprioriteit (art. 58)
o
o
o
Onbetaalde verkoper (purchase money priority)
Retentor voor kosten tot behoud van de zaak (art.
20,4°Hyp.W.)
Gerechtskosten (art. 17, 19, 1° en 21 Hyp.W.)
13. Diverse
• Eigendomsvoorbehoud (art. 69 - 72)
o
o
o
In het BW (vgl. art. 101 Faill.W.)
Geen registratie
Functionele benadering (bv verrijkingsverbod)
• Pandrecht schuldvorderingen (art. 60)
o
o
o
‘Controle’ vgl. art. 2075, eerste lid, BW
Bedingen van niet-overdraagbaarheid (art. 64)
Inningsrecht (art. 67)
• Fiduciaire overdracht tot zekerheid (art. 62)
o
Cass. 3 december 2010 (C.09.0459.N)
• Retentierecht geeft preferentieel recht (art. 76)
• Voorrechten