Transcript die skedel lag al huil die gesig

DIE SKEDEL LAG AL
HUIL DIE GESIG
Wilma Stockenström
OPSOMMING
Die gedig kyk spottend na die mens se koorsagtige
bedrywighede soos dit tot uitdrukking kom in sy
bouvernuf, goudmynbedryf en uraanontginning, maar
ook in sy tevergeefse paleontologiese grabbeling na die
verlede.
TEMA
Die mens se grootste prestasie in die lewe kan hom nie
red van die dood nie. In werklikheid vertoon die mens
pateties en droewig ten spyte van die voornemende
ywer. Daarom dat die gesig in die slotstrofe “huil”.
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
STROFE 1
Die slim
spreker
terdeë
van
8 Tog, hoe
togis is
ons bewus
met ons
sy/haar sterflikheid, maar is seker dat
9 innerlike
uurwerkvernuf,
hoe sterk
hy/sy
die dood met “laggende
skedel” sal “trotseer”.
10 die groot swaaiende
hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
TEENSTELLING
4 of ek “Lag”
soos oorlee
mevrou
Ples enensoos
is ‘n uiting
van vrolikheid
vreugde
teenoor
uiting gee aan iets
5 die bloubok
van“huil”
my wat
geboorteland
onaangenaam soos pyn, smart en nood.
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
SIMBOLIEK
3 my sin vir humor sal
ek behou. Maar
Kopbeen is die simbool van sterflikheid en
4 of ek soos
oorlee mevrou
soos
verganklikheid
van die Ples
mens,en
maar
dit is
ook die deel
mens wat oorbly nadat
5 die bloubok
vanvan
mydie
geboorteland
die liggaam vernietig is. Di kan dus ook
6 ook ‘n glaskasstaan
in ‘nvir
museum
sal haal ?
lewe en denke.
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
IRONIE
4 of ek soos
oorlee
mevrou
Ples en soos
Dit lyk
asof die
skedel lag.
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humorDit
salbeteken
ek behou.
om uitMaar
te
aandurf
diesoos
4 of ek soos oorleedaag,
mevrou
Plesofen
hoof te bied.
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
Die vermoë om die
5 die amusante/lagwekkende
bloubok van my geboorteland
in iets raak te sien.
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok
van my geboorteland
oorlede
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok
van my
geboorteland
Hierdie
kopbeen
is in 1947 deur dr.
Broom in
6 ook ‘n glaskas inRobert
‘n museum
saldie
haal ?
Sterkfonteingrotte naby
7 ‘n Seldsame
dier is die
mensDie
nou
nie juis.
Krugersdorp
gevind.
benaming
8
9
“mevrou Ples” kom van die
oorspronklike benaming wat dr.
Tog, hoe slim
tog is
met
onshet nl.
Broom
dieons
vonds
gegee
“Plesianthropus” wat
innerlike uurwerkvernuf,
hoe“byna
sterkmens”
beteken.
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8
9
VERGELYKING
Die spreker sê dat sy nie soos
Tog, hoe slim
tog
is
ons
met
ons
Mevrou Ples of die bloubok,
innerlike uurwerkvernuf,
hoe
sterk
die museum sal
haal
nie.
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ookDit‘nisglaskas
‘n museum sal haal ?
‘n groot,in
blougrys
wildsbok wat teen
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
ongeveer 1800 uitgesterf
het. Hy lyk baie soos die
swartwitpens.
8 Tog, hoe slim tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
RETORIESE
VRAAG
7 ‘n Seldsame dier
is die mens
nou nie juis.
8
9
Die spreker sê dat sy nie die feit dat sy
die dood “met laggende skedel” sal
Tog, hoe
slim tog
is ons met
ons beskou
trotseer,
as belangrik
genoeg
om haar ‘n plek in ‘n “glaskas in ‘n
innerlike uurwerkvernuf,
hoe
sterk
museum” te besorg nie.
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8
Skaars/ wat nie veel
nie.
Tog, hoevoorkom
slim tog
is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8
Dit is die ingewikkelde /
deftige meganisme om tyd aan
wys.tog
bv. binne
horlosie.
Tog, hoeteslim
is ons‘nmet
ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8
Kundigheid/
Tog, hoe slimvindingrykheid.
tog is ons met ons
9 innerlike uurwerkvernuf, hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
7 ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis.
8
9
Dit is meestal ‘n toestel wat
word om swaar laste op
Tog, hoe gebruik
slim
tog
is
ons
met
ons
te lig en oor ‘n kort afstand
innerlike uurwerkvernuf,
hoe sterk
horisontaal te verplaas.
10 die groot swaaiende hyskraangebare
DIE SKEDEL LAG AL HUIL DIE GESIG
1 Eendag sal ek, weet ek, die dood
2 met laggende skedel trotseer. Minstens
3 my sin vir humor sal ek behou. Maar
4 of ek soos oorlee mevrou Ples en soos
5 die bloubok van my geboorteland
6 ook ‘n glaskas in ‘n museum sal haal ?
PERSONIFIKASIE
7 ‘n Seldsame
dierword
is die
mens nou nie
juis.
Die hyskrane
gepersonifiseer
deur
die
8
9
“gebare”. Letterlik verwys dit na die hyskraan wat
met groot gebaar wolkekrabbers bou, maar ook
Tog,na
hoe
ons met
ons met groot
dieslim
menstog
watishierdie
masjiene
gebaar beheer.
innerlike uurwerkvernuf,
hoe sterk
10 die groot swaaiende hyskraangebare
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en
sakekomplekse.
Besonder hoë
geboue/
toringgeboue.
13. Merkwaardig ons
grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14.
dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
Belangrik/betekenisvol
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomietGrypende/
om ons arms diep
Rondtastende na goed
15. soos skagte te sink wat
en die
grys erts
rondlê.
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf
op staaf korfagtig
VERGELYKING
Diekluise
dieptevan
waarmee
die mens
18. gepakte
belegging.
A ja,
met sy arms in die aarde af gryp
19. wonderbaarlik
ons met
vermoë
om weggooisand
word vergelyk
die diepte
‘n skag.
20. tot vuurstof tevan
verryk
wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte
te‘nsink
en die grys erts
Dit is
blougrys
mineraalsteen
16. te gryp en
op te trek,wat
te vergruis en te
gevind word in
17. veredel totkristalle
staaf op
korfagtig
of staaf
in
kalksteen.
18. gepakte kluise
van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. teMynskag/
gryp enopeninge
op te trek,
om te vergruis en te
in ‘n myn
te daal
17. veredel
totafstaaf
openstaaf korfagtig
erts te vervoer.
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
Metaalhoudende
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
delfstof.
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf opFynmaak/verbrokkel
staaf korfagtig of
in klein stukkies
18. gepakte kluise van belegging.
A ja,
opbreek.
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18.Verbeter/verfyn
gepakte kluise
of van belegging. A ja,
edel maak. ons vermoë om weggooisand
19.meer
wonderbaarlik
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
METAFOOR
19. wonderbaarlik
onsvan
vermoë
om weggooisand
‘n Beeld
die goudstawe
word gegee
wat danwat
die produk
die
20. tot vuurstof te verryk
as onsvan
wou
“grabbelende” navorser is.
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
Dit lyk soos ‘n byekorf.
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
Verbasend/
20. tot vuurstof
te verryk wat as ons wou
buitengewoon of
21. Allesonbegryplik.
onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
21. Atoombom/kernkrag
Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
Vinnige en sterk
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
opvlamming /
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
ontploffing
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
11. waarmee ons wolkekrabbers reghoekig
12. neerplak in woon-en sakekomplekse.
13. Merkwaardig ons grabbelende navorsing
14. dwarsdeur dolomiet om ons arms diep
15. soos skagte te sink en die grys erts
16. te gryp en op te trek, te vergruis en te
17. veredel tot staaf op staaf korfagtig
18. gepakte kluise van belegging. A ja,
19. wonderbaarlik ons vermoë om weggooisand
20. tot vuurstof te verryk wat as ons wou
Begin om te brand.
21. Alles onherhaalbaar in allerlaaste oplaaiing
22. woes skoon kan laat ontbrand.
23. Ek sê mos die skedel lag
24. al huil die gesig.
HERHALING
Uit: Van vergetelheid en van glans, 1976