Transcript hier de presentatie van Ivan Van de Cloot

Ivan Van de Cloot
Itinera Institute
Executive professor UAMS
Duurzame economie
Rationele aanpak
09/04/2015
Itinera Institute
Onafhankelijke denktank
Fact-based
Lange termijn
www.itinerainstitute.org
“
Aanreiken, verdedigen en bouwen van wegen voor
beleidshervorming naar duurzame economische groei
en sociale bescherming, voor België en zijn regio’s.
”
p.2
09/04/2015
Excuses
Ik ben een econoom
En ik gebruik economisch taalgebruik zoals “marktfaling”
voor het overexploiteren van de natuur.
09/04/2015
Overzicht
1. Economische groei?
2. Buitenland
3. Bijen
4. Bomen
5. Op zoek naar het goede leven
p.4
9-4-2015
Economische groei?
09/04/2015
We hebben maar één planeet= voorzichtsprincipe vs roekeloosheid
09/04/2015
Moderne economische periode= op de 1e plaats bevolkingsgroei
09/04/2015
General Purpose Technologies, bv: steam engine
Uitvinding James Watt: 1769
In 1800 was stoom nog maar 25% energieopwekking; zelfs in 1830 was nog maar 50%
1870: 2 miljoen paardenkracht van de totale 2,3
miljoen
Doorbraak pas honder jaar later!
09/04/2015
Bijdrage stoom aan groei in arbeidsproductiviteit
0,45
0,4
0,35
0,3
0,25
0,2
0,15
0,1
0,05
0
1760-1800
1800-30
1830-50
1850-70
1870-1910
Source: Crafts (2003): includes railway, steamships, steam engines
09/04/2015
The Solow Productivity Paradox
You can see the computer
age everywhere except in
the productivity statistics
Robert Solow, 1987
09/04/2015
Vergelijke manuele calculator met manueel rekenmachine
09/04/2015
Bijdrage ICT economische groei
Bron: Van Ark 2001
09/04/2015
Grenzen aan de expansie van de economie?
Malthus: absolute grenzen
Ricardo: relatieve grenzen
Marx: grenzen te wijten aan sociale en politieke
onvrede
Ecologie: fysieke grenzen aan de draagkracht van de
aarde
Historisch gezien: technologisch optimisme liet toe
deze grenzen te verleggen
– Zodat sommigen twijfelen of grenzen werkelijk bestaan
09/04/2015
Technologieën aangedreven door wet van Moore: Gadgets?
1. Infinite computing
2. Sensor & Networks
3. Robotics
4. 3D printing
5. Synthetic biology
6. Digital Medicine
7. Nanomaterials
8. Artificial Intelligence
09/04/2015
Dwang van eeuwige economische groei?
Onderscheid noden en begeerten van de mens
Democratie: minder conflicten bij groeiende koek?
– Kwaliteit van de groei
– Bevolkingsgroei, consumptie
Individuele versus collectieve rationaliteit
Communistische staten leidden tot milieucatastrofes
p.16
4/9/2015
Wat werkt in het buitenland?
09/04/2015
European Innovation Scoreboard: Findings
Innovation leaders: Denmark, Finland, Germany,
Sweden, Switzerland and UK (well above the EU27)
Innovation followers: Austria, Belgium, Estonia,
France, Iceland, Ireland (below the innovation leaders
but close to or above that of the EU27)
Moderate innovators: Czech Republic, Greece,
Hungary, Italy, Norway, Poland, Portugal and Spain
(below the EU27)
Catching-up countries: Bulgaria, Croatia, Latvia,
Romania and Turkey (increasing towards the EU27)
09/04/2015
Scandinavische innovatiestrategieën
Finland: Science-driven high tech strategy focusing on
radical product innovations (STI mode of innovation). Now
adopted a broad-based policy combining STI and DUI
modes of innovation
Sweden: Technology-based strategy of process innovations
and complex product improvements, through R&D
investments in large industries (STI mode of innovation)
Denmark: Market/user-driven entrepreneurialism
characterized by non-R&D based, incremental product
innovations especially within consumer goods sectors (DUI
mode of innovation)
Norway: Resource-based strategy for process innovations
in large, export industries (STI mode of innovation) and nonR&D based innovations in SMEs (DUI mode of innovation)
09/04/2015
Nood transitie van technology-push naar market-pull
Government
Policy Interventions
Market Pull
Research
Basic
R&D
Applied
R&D
Demonstration
Commercial
-isation
Market
accumulat
ion
Product/ Technology Push
Investments
Business and finance community
Source: Foxon (2003)
Diffusion
Consumers
09/04/2015
Scandinavisch “co-ordinated market” model
Zorg voor ontmoetingen in verwante marktsegmenten om
potentieel voor hercombineren van kennis
Incentives voor participatie in innovatieplatformen:
opzoeken van “difference but compatibility”
– Green packaging in Zweden; melkverpakking
Belang demonstratieprojecten
Bv: Kopenhagens strategie v-a-v agrofood emissies
– Organic food procurement: scholen, hospitalen, ouderenzorg
09/04/2015
Ecosysteem van clean-techondernemers
Duurzaam succes heeft beiden nodig:
1. De bijen
Gemeenschapsgroepen/kleine bedrijven
Erg wendbaar, de niet-planbare component
2. De bomen
Grote kapitaalsintensieve bedrijven
cf. non-profit en profit in sociale sector
4/9/2015
Bijen
09/04/2015
Wat hebben ondernemers nodig?
Een zo voorspelbaar mogelijke reglementaire omgeving:
logica
Level playing field: goedbedoeld beleid is vaak obstakel
voor ondernemerschap
Financiering
Partnering; technologie leasing om kapitaal efficiënt te
benutten
Marketing: labels, toegevoegde waarde
09/04/2015
Wat hebben ondernemers nodig?
Evenwichtige marktverhoudingen
09/04/2015
Wat hebben ondernemers nodig? Positief commercieel potentieel
Reden voor optimisme!
Source: Clean Economy Living Planet, Roland Berger Strategy Consultants
09/04/2015
Obstakels
Ondernemingszin (VS versus EU)
Weerstand
– Verkokerd
– Overgereglementeerd: bv. regels omtrent hercombineren
afvalstofffen
– Conservatisme in markt
….
09/04/2015
Elke ondernemer-innovator moet gewaarschuwd zijn voor GMoore’s Chasm in the market
Marktconservatisme
09/04/2015
Levenscyclus financieringsmodel
Finish?
Seed funds
Banks
Start
Grants / “soft loans’
9-4-2015
Bomen
09/04/2015
Gemengde economie
Belgisch overheidsbeslag 50%
Regels die leven van elke dag doordringen
Private bedrijven hebben continu met de overheid te
maken
Overheidssector niet altijd voorbeeld
van duurzamheid
Europees model= private sector & overheid
In plaats van klassenstrijd hebben we ons
sociaal overleg
Laten we dus vooral markt ecologisch
corrigeren
09/04/2015
Wat zegt ervaring over clustervorming?
Padafhankelijkheid: screen aanwezig industrieel
ecosysteem potentieel voor cleantech
Pad-interdependentie: activiteiten die toelaten dat
bedrijven interageren cross-sector
Platform: structureel samenwerken op basis van
“nabijheid”
Absorptiecapaciteit: zowel bedrijven als kennisinstellingen
hebben zich op business modellen, marktniches en
technologische expertise
09/04/2015
Casus Noord-Jutland (Denemarken)
Bekend verhaal windturbines
Warmtekrachtkoppeling
Trekkende rol van gemeenten “public procurement”
Decentralisatie
=lokale variatie in energiemix
=innovatie
09/04/2015
Planning versus realisme van spontane ontwikkeling
1. Planmatige heeft ernstige beperkingen
2. Ondernemerschap en innovatie leiden altijd tot
economisch-technologische ontwikkeling
3. Beleid kan ipv “labour-saving” bias voor een “energy
saving” technologische ontwikkeling zorgen
4. Essentie daarbij is prijs plakken op negatieve
externaliteiten
– Duidelijke visie op reductiedoelstelling van emissies
– Duidelijke en verstaanbare vertaling in beprijzing emissies
09/04/2015
Energie-efficiëntie
09/04/2015
Echte hervormingen:
Maatregelen naar energie-efficiëntie. Prioriteit= beter isoleren van
ons gebouwenpark wat kan via kosteneffectieve technologieën
Op een kostenefficiënte wijze investeren in hernieuwbare
energietechnologieën en versneld het oudste fossiele kapitaal
vervangen
Een consistent transitiebeleid dient in elk geval te resulteren in
een daling van de vraag naar steenkool terwijl het aandeel gas
toeneemt.
Tussen 2000 en 2010 steeg de mondiale uitstoot van CO2 met
30,5% maar daalde met 5,7% in de VS en 4,4% in de EU27.
p.36
09/04/2015
Toch systeembenadering vaak relevant in clean-tech
1.
2.
3.
4.
Kennisinstellingen
Bestaande industrie leidt tot spin-offs (branching)
Risico op te veel aanbodgestuurde ontwikkeling
Bouw feedback met gebruikers van meet af aan in:
von Hippel’s concept van Democratizing innovation
http://web.mit.edu/evhippel/www/democ1.htm
5. Essentieel dat beleid flexibel is en continue bijsturing
als evident beschouwt (biogas, zonnepanelen…)
4/9/2015
Conclusie
09/04/2015
Clean-tech realiteit
1. Reeds rendabele clean-tech maar lock-in rest
economie
2. Clean-tech die nog niet rendabel is maar massificatie
nodig heeft
3. Clean-tech die nog een learning curve moet doorgaan
4. Clean-tech die nooit gedragen zal kunnen worden
door markteconomie maar negatieve externaliteiten
bestrijdt zodat een welvarende maatschappij ze
eeuwig kan subsidiëren.
5. Clean-tech die nooit rendabel zal zijn en niet efficiënt
negatieve externaliteiten bestrijdt maar al over
voldoende lobbyisten beschikt om ze toch te laten
subsidiëren
4/9/2015
Coda: Laten we belangrijkste beleidsopdracht niet
verwaarlozen
09/04/2015
Paradox dat we minder spenderen aan onderzoek dan 30 jaar geleden
09/04/2015
Essentieel voor beleid:
Socialisme klapte in elkaar omdat het niet toeliet
prijzen de economische waarheid weer te geven.
Kapitalisme leidt tot zelfdestructie als het niet
toelaat dat prijzen de ecologische waarheid weer
te geven.
Source: Dahle, 2001.
09/04/2015
Beprijzen van externaliteiten
Belastingen
–
Taksen kunnen gepast instrument zijn
Emissierechten
–
–
–
Gooi het kind niet weg met het badwater
It makes all the sense of the world
Maar moet wel juist geïmplementeerd
Stimuleren van innovatie
–
Alleen zo zullen we er komen
9-4-2015
Op zoek naar het goede leven
09/04/2015
Waar gaat het uiteindelijk om?
• Keynes (1930): economic
possibilities for our
grandchildren
• Het Faustiaans contract: we zijn
in de val gelopen van
vooruitgang zonder doel,
rijkdom zonder einde
• Directeur GM: adverteren = het
georganiseerd scheppen van
onvrede
• BNG is belangrijker dan BNP
• Geluk heeft te maken met
gezondheid, vriendschap,
respect etc., niet met
consumptie
09/04/2015
Rentmeesterperspectief
Mens als tijdelijke beheerder van aarde
– Beschermen, behoeden van wat ons gegeven werd
– Doorgeven aan toekomstige generaties
Handhaaf homeostatische systemen: die zichzelf
corrigeren in reactie op destabiliserende
veranderingen
Roekeloze najagen van individuele bevrediging
overstijgen
p.46
09/04/2015
Fout economisch model
Private eigendom van materiële voorzieningen
… maar publieke eigendom van “sinks”
=commons als publiek stort
=heeft niets van doen met “goede marktwerking”
Maar alles met eerste klas marktfaling=
overexploitatie commons
09/04/2015
Risico: crisisretoriek van meer consumptie
Mensen aan te zetten tot meer consumptie “om de
economie aan de gang te houden”
Consumptie = een MOGELIJKE verschijningsvorm van
welvaart, niet de bron ervan
Technologische ontwikkelingen zijn per definitie
onbekend
Dus: Trial&error en constant evalueren. Karl Popper
zei al dat als we konden voorspellen wat we zullen
weten, we het vandaag al wisten.
p.48
De wereld moet nog een eeuwigheid mee
Vragen?
09/04/2015