Transcript Značaj Projekta reforme mentalnog zdravlja u BiH u svjetlu

Prim.Mr. sci dr. Nermana Mehić-Basara
Federalno Ministarstvo zdravstva
Radionica: “Mentalno zdravlje u svim politikama i intersektorska saradnja
Sarajevo, 25.10.2011. godine
Mentalno zdravlje


Prema definiciji SZO, mentalno zdravlje je važan
dio sveukupnog blagostanja čovjeka.
Mentalno zdravlje ne znači samo odsustvo
psihičke bolesti (neuroza, psihoza, depresija,
poremećaj ličnosti, zloupotreba alkohola i droga,
PTSD) već znači doživljaj zadovoljstva životom,
duševnu ispunjenost – ono stanje koje svi
opisujemo kao osjećaj sreće
Mentalno zdravlje


Iako se tradicionalno mentalno zdravlje veže za
pojam (hronične) duševne bolesti, a liječenje za
hospitalizaciju, mentalno zdravlje ima mnogo širi
kontekst.
U vezi sa mentalnim zdravljem su: ljudska prava,
socijalna zaštita, zapošljavanje, stigma i
diskriminacija i dr.
SZO, Evaluacija politike mentalnog zdravlja
Mentalno
zdravlje djece
i
adolescenata
Istraživanje
i evaluacija
Finansiranje
Organizacija
usluga
Planiranje i
finansiranje
pružanja
usluga
Planiranje
politike i
programa
Ljudski
resursi i
trening
Informacijski
sistem
Legislativa
i ljudska
prava
Veća
dostupnost i
korist od
psihotropnih
lijekova
Zastupanje
Politike i
programi
radnih
mjesta
Poboljšanje
kvaliteta
Svjetska statistika....
• 450 miliona ljudi boluje od nekog duševnog ili neurološkog poremečaja.
• Jedan od četiri ćovjeka će trpiti zbog nekog duševnog ili neurološkog
poremećaja u neko doba svog života.
• 121 milion ljudi trpi zbog depresije a 50 miliona zbog epileptične bolesti.
• 24 miliona boluje zbog šizofrenije.
•10-20 miliona ljudi u svijetu godišnje pokuša suicid a 1 milion izvrši
samoubistvo.
• Dvije milijarde ljudi danas konzumira alkohol, 200 miliona konzumira različite
PAS
31
43
18
Afrika
Obje Amerike
Evropa
27
Jugoistoćna Azija
43
27
Istočni Mediteran
31
Zapadni Pacifik


Pokret Mentalno zdravlje u zajednici je započeo
sredinom prošlog vijeka u SAD, a svoj vrhunac
doživio 60’ i 70’ godina gotovo u cijelom svijetu.
Iako je pojam socijalne psihijatrije poznat još od
prije rata, ipak se puna afirmacija “psihijatrije u
zajednici” desila u poslijeratnom periodu u Bosni i
Hercegovini



Još je rezolucijama Savjeta Evropske Unije i SZO iz 1975
godine priznat značaj štetne veze između mentalnih
problema i društvene marginalizacije, nezaposlenosti,
beskućništva i poremećaja koji nastaju zbog zloupotrebe
alkohola i droga.
Samim tim je negativan uticaj ratne psihološke traume na
mentalno zdravlje u Bosni i Hercegovini očekivan.
Poslijeratne štete mentalnog zdravlja stanovništva ogledaju
se u 1.750.000 osoba koje imaju neki sa stresom povezani
psihički poremećaj.

Deklaracija o mentalnom zdravlju za Evropu,
donesena na Evropskoj ministarskoj konferenciji
2005 godine u Helsinkiju navodi:


Nema zdravlja bez mentalnog zdravlja.
da su mentalno zdravlje i mentalno blagostanje
osnov kvalitetnog života i produktivnosti pojedinca,
porodice, zajednice i nacije.

Deklaracijom su precizirane aktivnosti na postizanju mentalnog
blagostanja i socijalne uključenosti osoba sa mentalnim
problemima:





Promocija mentalnog zdravlja
Razvijanje uticaja na sve javne politike koje se tiču
mentalnog zdravlja
Borba protiv stigme i diskriminacije
Usmjerena podrška (djeca, omladina, stare osobe)
Izgradnja kapaciteta i sposobnosti ljekara opšte
prakse i zdravstvenih službi na primarnom nivou,
umrežavanje sa specijalističkim službama, efektivan
pristup u prepoznavanju i tretmanu osoba sa
mentalnim problemima.


Omogućavanje liječenja osobama sa mentalnim
problemima
Uspostavljanje partnerskih odnosa sa drugim
službama

Zapošljavanje i obrazovni programi

Finansiranje

Ministri zdravlja zemalja članica Evropske regije
SZO su se obavezali da će do 2015 godine, između
ostalog
 Usvojiti politiku zaštite mentalnog zdravlja u
skladu sa evropskim standardima
 Sprovoditi prevenciju suicida i uzroka štetnog
stresa, nasilja, depresije, anksioznosti i
poremećaja uslijed zloupotrebe alkohola i
droga.
 Priznati i unaprijediti centralnu ulogu primarne
zdravstvene zaštite i ljekara opšte prakse, te
jačati njihove kapacitete za preuzimanje
odgovornosti za mentalno zdravlje
 Razvijati službe u zajednici umjesto velikih
institucija (bolnice, klinike i sl.)
1.
Psihijatrijske službe pri domovima zdravlja
2.
Psihijatrijski odjeli pri općim bolnicama
3.
Specijalizovane psihijatrijske klinike za mentalno
oboljele
4.
Zavod za alkoholizam i druge ovisnosti
5.
Specijalne institucije za smještaj osoba sa
posebnim potrebama
Specifičnosti BiH
Specifičnosti BiH
Reforma mentalno-zdravstvenog
sistema
Reforma mentalno-zdravstvenog
sistema




Kamen temeljac sadašnjeg sistema predstavljaju centri za
mentalno zdravlje u zajednici.
U BiH trenutno ima 59 centara, 40 u FBiH, 1 u Brčko
distriktu i 18 u RS.
Svaki centar pokriva određenu geografsku regiju i određeni
broj stanovnika.
Četiri najvažnija aspekta zaštite mentalnog zdravlja
odvijaju se unutar Centara: promocija, prevencija, liječenje i
rehabilitacija.
Centri su uvezani u organizacijsku mrežu sa psihijatrijskim
odjelima u općim i univerzitetskim bolnicama, a surađuju i
sa službom socijalne zaštite i sudskim i policijskim
službama premda još ne dovoljno.
Reforma mentalno-zdravstvenog
sistema
Reforma mentalno-zdravstvenog
sistema
Područje
Kriteriji
Indikator
Standard
Organizacija usluga
Sektorizacija
Prihvaćanje principa sektorizacije
39 CMHC,
Klinike,
Bolnica Jagomir
Lokacija psihijatrijskih
kreveta
Kreveti u općim bolnicama
Najmanje 50%
Raspoloživi bolnički
kreveti
Krevet / stanovništvo
0,5/1000
Udaljenost od najbliže
MH institucije
Stanovnici koji žive manje od 1h
vožnje od najbliže ustanove
<20%
Psihijatri
Psihijatri / Stanovništvo
1/10.000
Socijalni radnici
Socijalni radnici / Stanovništvo
1/10.000
Psiholozi
Psiholozi / Satnovništvo
0,3/10.000
Psihijatrijske sestre
Sestre / Stanovništvo
4/10.000
Radni terapeuti
Radni terapeuti / Stanovništvo
0,1/10.000
Budžet
Budžet za mentalno
zdravlje
% zdravstvenog budžeta za
mentalno zdravlje
minimum10%
Ljudska prava
UN Povelja o ljudskim
pravima
Formalno prihvaćanje
Da
Prisilno liječenje u
psihijatrijskim
ustanovama
Prisilne hospitalizacije (%)
<10%
Pristupačnost usluga
Osoblje
Enhancing Social Cohesion through Strengthening Community Mental Health Services in SEE
Razvoj socijalne kohezije kroz jačanje centara za mentalno zdravlje u zajednici u Jugoistočnoj Evropi
Zbog uspješno provedene reforme usluga mentalnog zdravlja, Bosna i Hercegovina dobila je vodeću ulogu
u SEE Mental Health projektu Pakta za stabilnost.
SEE MENTAL HEALTH PROJECT
Poboljšanje stanja mentalnog zdravlja u Regiji
Jugoistočne Evrope kroz razvoj i implementaciju
usluga mentalnog zdravlja u zajednici.
1.
2.
3.
4.
Razvoj / prilagođavanje politike mentalnog
zdravlja i legislative
Stvaranje harmoniziranog modela Centra za
mentalno zdravlje u regiji
Curricula edukacije za profesionalce mentalnog
zdravlja u regiji
Standardizirani informacijski sistem






Formuliranje nacionalnih politika i strategija
mentalnog zdravlja i akcionih planova
Izrada curricula za edukaciju profesionalaca
mentalnog zdravlja
Legislativa mentalnog zdravlja harmonizirana sa
EU
Harmonizirani model Centra za mentalno zdravlje
Operacionalni pilot centar u svakoj zemlji
Standardizirani informacijski sistem za
monitoring, planiranje i evaluaciju








Omogućiti svima potreban tretman sa težištem na primarnu
zdravstvenu zaštitu
Provoditi zaštitu u zajednici
Educirati opću populaciju o problemima mentalnog zdravlja
Uključiti širu zajednicu, porodice i korisnike u rješavanje problema
mentalnog zdravlja.
Provoditi nacionalnu strategiju i politiku i zakone o mentalnom
zdravlju.
Razvijati ljudske resurse i znanja uz povezivanje sa drugim sektorima.
Obezbjediti istraživanja u oblasti zaštite mentalnog zdravlja
Provoditi monitoring i evaluaciju indikatora mentalno zdravstvenih
poremećaja.