Transcript Zie de powerpointpresentatie van Henriëtte Prast

Gedragseconomie en prosociaal
gedrag
Henriëtte Prast
Lid WRR
Hoogleraar Universiteit van Tilburg
Den Haag, 15 april 2010
Gedragseconomie
• Benut inzichten uit economie en psychologie
om gedrag te verklaren
• Vertrekt vanuit feitelijk waargenomen gedrag
• Probeert systematiek te ontdekken
• Probeert beleidsconclusies te trekken
WRR project
• Overheid wil gedrag burger beinvloeden
– In belang van burger zelf
– In belang van het geheel
Verschenen november 2009
In belang burger zelf
• Mensen helpen weloverwogen keuzes te
maken
– Financiele keuzes
– Gezonde keuzes
In belang geheel
• Prosociaal gedrag
– Aardig zijn voor elkaar
– Klimaat, milieu
– Voedselschaarste
Hoe? (1)
• Toezicht op marktwerking (NMA, AFM, Opta,
Consumentenautoriteit)
Hoe? (2)
• Informatie, educatie, transparantie
– Uniform pensioenoverzicht, indexatielabel,
financiele bijsluiter, Voedingscentrum
– Vleeswijzer
Hoe? (3)
• Waarschuwen, overreden
– Geldlenenkostgeld
– Doe aardig campagne
– Handvest burgerschap
Gedragseconomie laat zien
• Dat informatie op zijn best de intentie
beinvloedt
• Dat mensen zich in sociaal gedrag veel meer
laten leiden door sociale normen
• Dat externe prikkels de intrinsieke motivatie
kunnen ondermijnen
Sociale norm
• Descriptief: wat de meeste mensen doen
• Injunctief: wat de meeste mensen goed vinden
Het voorbeeld van de crèche
• Ouders halen hun kind te laat op
• Crèche introduceert boete
• Gevolg: ouders halen hun kinderen nog veel
vaker te laat op
Duurzaam gedrag: overreden (1)
Duurzaam gedrag: overreden
• “Ieder jaar gaat dit park achteruit doordat
bezoekers een “souvenir” meenemen.
Bescherm ons natuurlijk erfgoed”
The Power of Social Comparison
$$$
Environment
Citizenship
Neighbors
Turn off AC &
Turn on Fan
Turn off AC &
Turn on Fan
Turn off AC &
Turn on Fan
Turn off AC &
Turn on Fan
Zero Impact on Consumption
Date of study: 2003
6% Drop
Boodschap
• Wie prosociaal gedrag wil beinvloeden moet
NIET communiceren hoeveel mensen zich
antisociaal gedragen
• Geldt ook voor belastingontduiking en
duurzaam gedrag
Standaardeffecten
• Standaard: wat je kiest als je niet actief kiest
• “Wie zwijgt stemt toe”
• Rond 80% van de mensen kiest standaard –
wat die ook is
Voorbeelden
• Pensioensparen
• Orgaandonatie
• Electronisch patientendossier
Waarom deze effecten?
• Standaard wordt beschouwd als aanbevolen
keus
• Standaard wordt beschouwd als sociale norm
• Luiheid, uitstel en afstel, vergeten in te vullen
Toepassing duurzaamheid
• Nu: wie GEEN vlees wil moet dieetwens
doorgeven
• Duurzaam: wie WEL vlees wil eten moet
dieetwens doorgeven
Conclusie
• Beleid verwacht teveel van informatie en
communicatie
• Beleid doet te weinig met effect sociale norm
• Beleid doet te weinig met effect standaard
Dank voor uw aandacht
• Vragen welkom