Transcript TANISAL RADYOLOJİ ve SAĞLIK ÇALIŞANI
TANISAL RADYOLOJİ ve SAĞLIK ÇALIŞANI
RADYOLOJİDE RADYASYON KORUNMASI
AMAÇ
----Tetkiki yapan
personel
--- Tetkiki yapılan
hasta
, ----
Röntgen ünitesinin komşuluğundaki alanlarda bulunan insanların
radyasyon korunmasıdır.
Tanısal Radyolojide NASIL KORUNALIM?
IAEA, ICRP(Uluslar Arası Atom Enerjisi Kurumu), IRCU, WHO, ISO
1.GEREKLİLİK (JUSTİFİCATİON)
( Net bir fayda sağlamayacak hiçbir radyasyon Uygulamasına izin verilemez) Hastalar ve Radyasyon Çalışanları Gereksiz ve Sonuç Vermeyecek Şekilde Işınlanmamalıdır.
Max. KV, Minimum Mas tercih edilmelidir kolimasyon mutlaka yapılmalıdır.
Bu İlkeler Özellikle ÇOCUK ve HAMİLELER için daha Önemidir.
2. UYGULAMADA ETKİNLİK (OPTİMİZASYON) Mümkün olan en düşük DOZUN verilmesi A s L ow A s Reasonably A chievable= ALARA Tüm Uygulamalarda Kurallara Uyma Tekrardan Kaçınma Yetkisiz Kişilerin Çalışmalarının engellenmesi Personelin Periodik Eğitimi
3.KİŞİSEL DOZ VE RİSK SINIRLARI
(Mesleksel, Diğer Çalışanlar ve Tüm toplumu kapsar) •
Doz Sınırları :
Radyasyonun Deterministik ( Erken dönem etkileri ) ve Stokastik Etkileri (uzun Dönem etkileri ) için Belirlenir. ( Alınan Doz:
Yılda en fazla 50 mSv
, ard arda
5 yılın ortalamasının 20 mSv
altında olması,
18 yaşın altında kişiler radyasyonla çalışamaz
vb.).
•
Periodik Kan Kontrolleri
•(Yüksek doz alımında Lenfositler artar ,
granülosit ve trombositler azalır
.
Eritrositlerde etki geç görülür
ve x ışını etkisinin önemli olduğunu düşündürür) •
Kişisel Dozimetreler
•Radyasyon Alanları düzenlenmesi (Denetimli / Gözetimli) •
Ruhsatlandırma
•
Kayıtların Tutulması
ZAMAN
MÜMKÜN OLDUĞU KADAR AZ SÜRE
MESAFE
MÜMKÜN OLDUĞU KADAR UZAKTAN
BARİYER
ARADA BİR ENGEL İLE
Ç A L I Ş
Röntgen teknisyeni & X-Işını
AŞKI
SENİ UZAKTAN SEVMEK AŞKLARIN EN GÜZELİ ( Platonik Bir aşk hikayesi ) NE
SENİNLE
NE DE
SENSİZ
TETKİKLERE GÖRE EFEKTİF DOZ DEGERLERİ
AKCİĞER GRAFİSİ: 0.1 mSv KRANİUM GRAFİSİ: 0.2 mSv ( 2 Akc) LSV : 1.3 mSv ( 13 Akc) MAMMOGRAFİ : 0.7 mSv IVP : 1.6 mSv (16 Akc) KOLON GRAFİSİ : 4.05 mSv (40,5 Akc)
Maksimum M üsaade Edilebilir Dozlar
Radyasyon Tüm vücut çalışanlarında (gonad, kan yapıcı hücreler ve lens için) - Deri - Eller Diğer organ, doku yada sistemler Diğer insanlarda Öğrencilerde
Gebelikte (Ebriyo ve fetus dozu) (gebelik süresince)
5 15 rem/yıl rem/yıl 75 15 rem/yıl rem/yıl 0,5 0,1 rem/yıl rem/yıl
0,5 rem
R ADY AS Y O NUN B İY OL O J İK E T K İL E R İ
Maruz kalınan radyas yon dozunun niceliks el ölçümü ris k değerlendirmek için gereklidir. Dozimetrik ölçümler, Abs orbe edilen doz (rad veya G ray(G y) ) E fektif doz (rem veya S ievert(S v) ) ile tanımlanır.
Dokuların R adyas yon Duyarlılığ ı
Ç ok duyarlı
•L enfoid doku •K em ik iliğ i •G İS epitel •G onadlar •E m bryonik
dokular Az duyarlı
•S S S •K as lar •K em ik ve kıkırdak •B ağ dokus u
Kemik iliğ i Deri O rta derec ede duyarlı
•Deri •Vas küler endotel •A kc iğ erler •B öbrekler •K arac iğ er •L ens (g öz)
S inir s is temi
29
İZİN VERİLEN DOZ LİMİTLERİ
Tüm hayat boyunca alınabilecek müsaade edilebilir doz:
D= 5(N-18) rem
18 yaş altı
radyasyonda
ÇALIŞAMAZ.
Yılda
en fazla 50 mSv (5 rem)
5 yılın ortalamasının olmalıdır.
20 mSv
, Ard arda altında Haftalık maksimum doz
1 mSv (0.1 rem
(Film dozimetre ile en az 0.02 rem=0.2 mSv ölçülebilir)
)
İZİN VERİLEN DOZ LİMİTLERİ
Portal Radyografi
ve
floroskopi
radyolojide
alınan dozların % 90’ını oluşturur.
İnsan vucudu için zararlı
radyasyon alt sınırı 0.24 SV=
240 mSV =0,24 rem olarak
düşünülmektedir
. ( Riskin sıfırlandığı bir alt deger yoktur.)
( Radyoloji Çalışanları
olmalıdır. Yılda en fazla
50 mSv
(5 rem) , Ard arda 5 yılın ortalamasının 20 mSv altında
Haftalık maksimum doz 1 mSv
(0.1 rem) dir)
RADYOGRAFİ CİHAZI KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEKLER
En uygun doz seçilmelidir.
Uygun olan doz sınırları içinde
yüksek kVp düşük mAs
, ile çalışmak hasta dozunu düşürür. Grafi
tekrarından kaçınılmalıdır
.
Kolimasyon
Tüp-hasta mesafesi
portabl cihazlarda 30
cm,
floroskopide 45
cm,
direkt radyografide 100 cm den az olmamalıdır
.
Banyo kalite kontrolü yapılmalı, Koruyucu bariyerler kullanılmalı,
Portabl röntgen çekimlerinde
mutlaka kurşun önlük bulundurulmalı, ekspojur düğmeleri
180 cm’e kadar uzaklaştırılabilmelidir
.
Fluoroskopi ve Anjiografi Cihazları
Görüntü
tüpü hastaya en yakın konumda
olmalı,
5 dk uyarı sesi bulunmalı
,
İmaj çapı optimum boyutta tutulmalıdır
.
Diğer Hususlar
Hastanın
eski filmlerinin degerlendirilmesi
, Hassas organlara min. doz pozisyonların seçilmesi, verecek -- Cihazın tüm incelemelere ait ve değişik hasta kalınlıklarına göre en iyi
Yüksek
kV
,
en düşük
mA değerlerinin
belirlenerek kontrol paneline yazılması,
-
Otomatik ışınlama kontrolü olması durumunda ( otomatın
tercih edilmesi , kalibrasyonun dikkatli yapılması, ) Röntgen çekim odalarının
kapısı çalışma sırasında mutlaka kapalı tutulması
, - X ışını tüpü doğrudan kapıya, kontrol paneline, meşgul alanlara yönlendirilmemesi, -
Kurşun önlük gibi koruyucular
yırtılma ve çatlakların kontrolü açısından
periodik olarak skopi veya grafi ile kontrol edilmesi
dozu düşürecek çok önemli özelliklerdir.
ALARA
A
s
L
ow
A
s
R
easonably
A
chievable RADYASYONLA AŞK Çok Kısa Süreli En Uzaktan Bir Kalkan Arkasından
GEBELİK Hamile teknisyen Hamilelik süresince
rem) az doz 500 rem ’den (10 mSv= 1 alınmalıdır
.
Hamile teknisyenin, floroskopi, anjiografi ve portabl radyografi incelemelerine girmemesi gerekir.
Gerekirse fetal doz tahmini
ayrı bir dozimetre
için koyulabilir.
karın bölgesine
B AZ I E T K DE
İ
L E R VE E
Ğ
E R L E R
İ Şİ
K DOZ
E tki E ş ik D oz
G eçici k ı s ı rl ı k 0.3 S v (E ) - 3 S v (K ) K al ı c ı k ı s ı rl ı k 3.5-6 S v(E ) - 3-6 S v (K ) G onadlar fetüs ü radyas yona baş arıs ız s ürülmektedir.
kıldığı oldukça duyarlıdır. Hamilelikte radyas yon etkis i fetüs ün geliş im evres ine bağlıdır. Y umurtanın, döllenip rahime inmeden önceki 10-12 günlük periyotta, küçük dozların dahi kabul edilmektedir. Hamilelikte radyas yona karş ı en has s as dönemin 18. ve 48. g ünler aras ında kalan dönem olduğu öne
Hamile Hasta 1
Hamile bölgesine olma olasılığı radyolojik bulunanlarda tetkik
,
pelvis yapılacaksa,
menstr üasyon başladıktan sonraki 10 gün içinde yapılmalıdır.
Uygun kollimasyon
yapılarak ve
pelvis dönemin dışında da tetkik yapılabilir.
bölgesi kurşun koruyucularla örtülerek bu 10 günlük
Acil durumlarda
tehlikesi
) bu kural uygulanmaz.
(
ölüm
Radyoloji departmanlarında,
yazılar bulunmalıdır.
hamileleri uyarıcı
Hamile Hasta 2
Hamile hastalarda,
tetkikten
özellikle
ilk üç ay içinde, radyolojik mümkün olduğunca kaçınılmalıdır
.
Eğer
kranyum
ya da
incelenecekse uterus akciğer
gibi uzak vücut bölgeleri
bölgesi kurşun koruyucularla örtülmelidir
Hamile Hasta 3
Eğer hamile bir hastaya film çekilmişse, fötal dozu hesaplaması gerekir.
Hesaplama
film
sırasında
sayısı, değerleri yapılan tetkik, alınan kullanılan kVp
göz önünde bulundurulur.
ve mAs
Bu işlemin,
radyoloji radyasyon uzmanları fizikçileri
yada,, tarafından tablolardan yararlanılarak tahmini olarak belirlenir.
Işınlama sırasındaki
önemlidir
.
hamilelik yaşı
da
Hamile Hasta 4
Hesaplanan
fötal doz hamileliğe devam sonlandırılması kararı için önemlidir.
ya da
gebeliğin
25 rad fötal zarar sınırı olarak bilinir.
Bununla birlikte
bu doz seviyesinde mental anomalilerinden bahsedenler de vardır
.
gelişim
10-26 rad üstünde, gebeliğin sonlandırılmasına
aldığı gebelik dönemi, ailenin isteği, diğer sosyal ve ekonomik durumlar gözönüne alınarak karar verilir.
dozu
25 rad üzerinde ise
nedeniyle
gebelik
fötal anomali riskinin yüksek olması
sonlandırılır.
10 TEMEL KURAL
1 2 Güvenlik konusunda detaylı bilgi sahibi olmak, Zaman, uzaklık ve bariyere dikkat etmek, 3- Primer X ışınına maruz kalmamak, 4- Koruyucu engellerden ve koruyucu giysilerden faydalanmak, 5 Dozimetreyi her zaman taşımak, 6 7 Hastayı tutmamak, Hastayı tutan kişinin kurşun koruyucu kullanmasını sağlamak, 8 Hamile olma olasılığı olanlarda tetkiki menstruasyonun ilk 10 gününde yapmak, 9 Tetkik için sadece gerekli alana ve en az miktarda ışın vermek, 10 Uygun gonad korunması yapmak.
Radyasyondan korunmak için
HANGİ YİYECEKLER YENMELİ ---
Beyaz renkli yiyecekler yiyin
. Toksik maddelerin vücuttan atılımını sağlar ( Süt- Ayran- yoğurt vs) Kırmızı renkli yiyecekler kansere karşı etkilidir..
----
Yiyeceklerinizde, tarcın kullanın
, --- sabah röntgende çalışanlar öğlen çalışanlara göre daha az radyasyon alır.. ( ortamda saçılan radyasyon..) --- Mutlaka havalandırma çalıştırılmalı, hava sirkülasyonu yapılmalı..
--- Röntgen ünitesinde en tehlikeli birimler, Skopi Portabl, Kolon çekimleridir…
İLGİNİZ İÇİN ÇOK TEŞEKKÜRLER