Transcript Historia szkolnictwa polskiego

Konkurs:
Szkoła dawniej, dziś i w
przyszłości
Temat prezentacji:
Szkoła dawniej
Autor:
Piotr Wójcik
Średniowiecze
Średniowiecze
Pierwsze szkoły na
terenie ziem polskich
powstały w
średniowieczu. Po
przyjęciu Chrztu przez
Mieszka, Polska znalazła
się w kręgu kultury
chrześcijańskiej –
łacińskiej. Szkolnictwo w
średniowieczu
podporządkowane było
Kościołowi.
Funkcjonowały trzy typy
szkół.
Średniowieczne szkoły
•
Szkoły parafialne
– Był to najniższy stopień szkół.
– Uczono w nich przede wszystkim łaciny: gramatyki, czytania i pisania
•
Szkoły klasztorne
– Szkoły te powstawały w pierwszych wiekach średniowiecza, głównie przy
klasztorach benedyktynów (np. w Tyńcu) i cystersów (np. w Mogile)
– Dbały głównie o wychowanie religijne, większość wychowanków trafiała do stanu
duchownego
Opactwo benedyktynów w Tyńcu
Średniowieczne szkoły
• Szkoły katedralne
– Były to szkoły pod patronatem
biskupów diecezjalnych.
– Zaczęły powstawać już w XI
wieku
– Nauczano siedmiu
przedmiotów (tzw. Siedem
sztuk wyzwolonych)
podzielonych na dwie grupy:
• Trivium
– Gramatyka
– Logika
– Retoryka
• Quadrivium
–
–
–
–
Geometria
Arytmetyka
Astronomia
Muzyka
Średniowieczne szkoły
• Pierwsze szkoły katedralne
powstały na ziemiach polskich
w XI wieku przy katedrach
biskupich w Gnieźnie i
Krakowie. Później od XII
wieku, szkoły powstawały przy
kolegiatach.
• W XIII wieku w Polsce było
około 14 szkół kolegiackich i
13 szkół katedralnych.
• W XV wieku było już 17 szkół
kolegiackich i ok. 30
katedralnych.
Historia naszej szkoły
•
•
•
Najstarsza ze znanych kronik naszej
szkoły, pochodząca z połowy XIX
wieku, wiąże powstanie naszej szkoły
z kolegiatą św. Floriana, ufundowaną i
wyposażoną przez Kazimierza
Sprawiedliwego w 1185 r. Szkoła miała
zostać założona dwa lata później – w
1187 r.
W 1364 roku król Kazimierz zakłada
Akademię Krakowską. Cztery lata
wcześniej nadaje przywilej lokacyjny
osadzie Kleparz, w której mieściła się
nasza szkoła.
Pierwsza poświadczone informacje o
szkole parafialnej przy kolegiacie św.
Floriana pochodzą z I połowy XV
wieku, m.in.. Pisze o niej Jan Długosz
w dziele „Liber beneficiorum dioecesis
Cracoviensis”
Kościół św. Floriana
Od Renesansu do Oświecenia
•
•
•
•
•
Pod koniec XV w. funkcjonowało w Polsce
ok. 3000 szkół parafialnych. Uczono w nich
według wzorców średniowiecznych.
W Europie od przełomu XIV/XV wieku
powstawały gimnazja – humanistyczne
szkoły średnie. Sama nazwa gimnazjum
pochodzi od greckiego gymnasjon - „szkoła
ćwiczeń cielesnych w starożytnej Grecji,
później też miejsce zebrań filozofów i
uczonych”.
W Polsce gimnazja tworzono od XVI wieku,
uczono w nich głównie wymowy i języków
klasycznych. Większość gimnazjów była
placówkami mieszczańskimi (najsłynniejsze
to m.in. gimnazjum gdańskie i toruńskie).
Gimnazja często powstawały w opozycji do
Akademii, jak i również w wyniku reformacji.
Również w tym okresie, w Odrodzeniu,
powstają szkoły jezuickie. Pierwsze
kolegium jezuickie na ziemiach polskich
utworzono w Braniewie w 1564 roku.
Kolegium jezuitów w Braniewie
Od Renesansu do Oświecenia
(historia naszej szkoły)
•
•
Maciej Miechowita
Pod koniec XV w. (w 1493 roku)
podkanclerz koronny, który pełnił
też funkcję proboszcza kościoła
św. Floriana, Grzegorz Deitarus z
Lubrańca wzniósł nową szkołę,
częściowo murowaną, nazywaną
Lubranką.
Dzieło to kontynuował wybitny
humanista Maciej Miechowita,
kanonik Kapituły Krakowskiej. Na
początku XVI wieku ufundował
budynek z palonej cegły, przy
kościele św. Floriana, od strony
obecnej ulicy Kurniki,
przeznaczając go do „wspólnej
wygody uczącej się młodzieży”.
Od Renesansu do Oświecenia
(historia naszej szkoły)
W 1578 roku kolegiata
św. Floriana, w związku z
reformą, zostaje
przekazana Akademii
Krakowskiej. Również
działająca przy niej
szkoła zostaje wcielona
do Uniwersytetu.
Przełożonym szkoły od
tego czasu był rektor,
powoływany przez Senat
Uniwersytetu. Szkoła
pozostaje w takiej
strukturze do 1780 roku.
Collegium Maius UJ
Od Renesansu do Oświecenia
•
•
•
•
W Oświeceniu bardzo ważnym wydarzeniem było powołanie w 1773 r.
Komisji Edukacji Narodowej. Powodem powołania była kasacja zakonu
jezuitów, do którego należała większość szkół w Polsce w tym czasie.
Majątek zakonu został przeznaczony na reformę szkolnictwa.
Postawiono na publiczną edukację, niezależną od Kościoła. KEN
zreformowała całe szkolnictwo, począwszy od szkół parafialnych,
skończywszy na uniwersytetach.
Wprowadzono radykalne zmiany w programie nauczania – zmniejszono
ilość łaciny na rzecz nauki języka ojczystego. Zaczęto nauczać historii,
prawa, moralności, fizyki, geometrii i przyrody.
Szkoła miała kształtować obywatela – patriotę, światłego i nowoczesnego.
XIX wiek – czasy niewoli
•
•
•
Rozpoczęte reformy szkolnictwa
zostały zatrzymane przez rozbiory.
Polska została podzielona przez
trzy mocarstwa.
Najgorsza sytuacja panowała w
zaborze rosyjskim i pruskim.
Język polski był zakazany w
szkołach. Nauka odbywała się w
języku rosyjskim lub niemieckim,
dlatego mówimy o przymusowej
germanizacji i rusyfikacji.
Najlepsza sytuacja panowała w
zaborze austriackim, w szkołach
uczono w języku polskim.
XIX wiek – czasy niewoli (historia
naszej szkoły)
• W 1780 roku Hugo
Kołłątaj przeprowadził
reformę Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Szkoła
św. Floriana (czyli nasza
szkoła) została
wyłączona z Uniwersytetu
i została szkołą miejską.
• Po zajęciu Krakowa przez
Austriaków szkoła
ponownie przeszła w ręce
duchowieństwa i została
przekształcona w szkołę
elementarną.
Hugo Kołłątaj
XIX wiek – czasy niewoli
•
W okresie Rzeczypospolitej
Krakowskiej (1815 – 1846). Nasza
szkoła ponownie została szkołą
miejską początkową, prowadzącą trzy
oddziały:
–
–
–
•
Klasę elementarną
Niższą (II klasa)
Wyższą (III klasa)
Od 1817 roku do szkoły zaczęły
uczęszczać dziewczyny. W 1843 r. w
szkole św. Floriana powstaje
świąteczna szkółka dla rzemieślników.
Po upadku rewolucji krakowskiej i
zajęciu miasta przez Austriaków w
1846 szkoła na powrót została
przekształcona w szkołę trywialną 3klasową, nadzór nad szkołami
miejskimi sprawował Uniwersytet
Jagielloński.
XIX wiek – czasy niewoli
• W 1878 r. szkoła otrzymała
nowy budynek przy Rynku
Kleparskim (współcześnie Plac
Jana Matejki). W budynku
została otwarta również szkoła
żeńska, którą po roku
przeniesiono na ulicę Podwale.
W latach osiemdziesiątych
dokonano zmiany na szkołę 4klasową, w dokumentach
szkoła funkcjonuje już jako VII
Szkoła Miejska św. Floriana. W
XIX-wiecznej kronice szkoły
możemy odnaleźć wykaz
przedmiotów szkolnych
nauczanych w tym czasie w
szkole.
Przedmioty szkolne (pisownia
oryginalna)
• Rok 1818:
–
–
–
–
–
–
Zgłosowanie
Pisanie pols. i niemiec.
Religia
Rachunki
Czytanie
Początki języka
łacińskiego
– Pierwsze działania
Arytmetyki
• Od roku 1822:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Poznawanie głosek
Zgłosowanie
Czytanie
Pisanie
Nauka Religii
Nauka moralna
Pisownia
Deklamacja bajek
Arytmetyka
Przedmioty szkolne
• Od 1836:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Poznawanie głosek
Czytanie
Pisanie
Rysunki techniczne
Jeografia (Geografia)
Nauka zdrowia
W rzeczach do handlu i
rzemiosł
Ogrodnictwo
Rachunki z pamięci
Pisanie liczb
Pierwsze działania
Arytmetyki
• Od 1844:
–
–
–
–
–
–
–
–
Religia
Nauka moralna
Czytanie
Pisanie
Rachunki
Ziemiopismo
Rysunki
Wiadomości gospod.
przemys.
– Nauka o zachowaniu
zdrowia
– Roboty kobiece ręczne
Przedmioty szkolne
• Od 1856:
– Klasa I:
•
•
•
•
•
•
Początki nauki Religii
Poznawanie głosek
Zgłoskowanie
Początki liczenia
Początki pisania
Rysunki
– Klasa II:
•
•
•
•
•
•
•
•
Nauka Religii
Czytanie
Czytanie z opowiadaniem
Początki gram. pols. i niem.
Tłumaczenie
Rachunki pamięciowe
Pisanie pols. i niem.
Nauka poglądu, śpiew,
rysunki
– Klasa III:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nauka Religii
Historya Biblijna
Czytanie pol. z opowiadaniem
Gramatyka Pol. z pisownią
Ustne wyrażenie Pol.
Czytanie niem. z
opowiadaniem
Niemiecka gramatyka z
pisownią
Ustne wyrażenie niem.
Ćwiczenia pamięciowe
Rachunki
Pisanie Pol. I niem.
Geografia
Rysunki
Śpiew
XIX wiek – czasy niewoli
Pod koniec XIX wieku
miała miejsce kolejna
zmiana stopnia
organizacyjnego szkoły
czteroklasowej na
sześcioklasową. W 1896
roku otwarto „Szkółkę dla
dorosłych analfabetów”
przeznaczoną dla
mężczyzn. Przed
wybuchem I wojny
światowej w 1912 roku
szkoła przeniosła się do
nowej siedziby przy ulicy
Szlak 5.
Dawny budynek szkoły przy ul.
Szlak 5
Wolna Polska
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przez Polskę
po 123 latach niewoli przed administracją państwową
stanął ogromny problem: jak ujednolicić system oświaty
w niepodległej Polsce. Jednym z pierwszych aktów
prawnych regulujących sprawy oświaty był dekret „O
obowiązku szkolnym” wydany 7 II 1919 r. i
wprowadzający obowiązkową szkołę dla dzieci od 7 do
14 lat. Szkoła była bezpłatna. Nasza szkoła
funkcjonowała w tym czasie jako siedmioklasowa szkoła
powszechna. W budynku przy ulicy Szlak mieściła się do
1976 roku, wtedy po raz kolejny szkoła została
przeniesiona, tym razem na ulicę Spasowskiego 8. W
1965 roku zmieniono patrona szkoły na Wojsko Polskie.
Wykaz literatury
• Do przygotowania prezentacji wykorzystano następujące prace:
–
–
–
–
–
J. Wyrozumski, J. Gierowski, J. Buszko – Historia Polski
Encyklopedia PWN
Słownik wyrazów obcych PWN
Kronika szkoły
Maszynopis „Historia Szkoły Podstawowej nr 7”
• Wykorzystano również informacje ze stron internetowych:
–
–
–
–
www.sp7.pl
http://ehistoria.biz/80_szkolnictwo-sredniowieczne.html
http://www.esciagi.info/szkolnictwo-w-sredniowieczu,4158
http://oswiecenie.klp.pl/a-7654.html
• Zdjęcia pochodzą z wyszukiwarki Google Images oraz Wikipedii