Transcript Założenia systemu pracy z uczniami zdolnymi

Konferencja upowszechniająca
pod patronatem honorowym
Marszałka Województwa Małopolskiego - Marka Sowy
Małopolskiego Kuratora Oświaty - Aleksandra Palczewskiego
System pracy z uczniami zdolnymi
jako produkt finalny projektu DiAMEnT
Kraków, 16 grudnia 2013 r.
Założenia systemu pracy z uczniami zdolnymi
wypracowanego w projekcie
Zadania różnych podmiotów przewidziane
w ramach systemu
DiAMEnT jako projekt innowacyjny testujący
Zgodnie z Wytycznymi w sprawie wdrażania projektów
innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej projekty
innowacyjne mają na celu wypracowanie, upowszechnienie
i włączenie do głównego nurtu polityki nowych rozwiązań.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zakres innowacji
przygotowanej i zrealizowanej w projekcie
Jako projekt innowacyjny DiAMEnT nie powiela i nie rozbudowuje
istniejących już rozwiązań (indywidualne programy pracy z uczniami,
konkursy przedmiotowe/olimpiady, stypendia, zajęcia pozalekcyjne itd.),
ale wprowadza nowe, dotychczas niestosowane, służące skutecznemu
rozwiązaniu stwierdzonych problemów w zakresie pracy z uczniami zdolnym
i w konsekwencji systemowemu wsparciu uczniów zdolnych.
Etapy realizacji projektu
Projekty innowacyjne testujące muszą być nastawione na badanie i rozwój
konkretnego produktu.
Stąd też każdy z tych projektów musi być realizowany w dwóch etapach:
I ETAP PRZYGOTOWANIA
w projekcie DiAMEnT od 1 marca 2009 do 31.12.2009
II ETAP WDROŻENIA
w projekcie DiAMEnT od 1 stycznia 2010 do 30.09.2014
Praca nad produktem projektu
System pracy z uczniami zdolnymi jako produkt projektu powstał:
• w wersji wstępnej, którą poddano testowaniu
• w wersji finalnej
Wersja finalna została opracowana z uwzględnieniem wyników ewaluacji
i wniosków z przebiegu testowania.
Produkt finalny projektu
System pracy z uczniami zdolnymi w województwie małopolskim,
obejmujący:
1. Regionalny program wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży
2. Programy szkoleń dla kadr oświatowych
3. Narzędzia do ewaluacji pracy z uczniami zdolnymi
Elementy składowe
systemu pracy z uczniami zdolnymi
Regionalny program wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży
• Koncepcja wspierania uzdolnień uczniów w województwie małopolskim
• Założenia metodologiczne i organizacyjne systemu diagnozy uzdolnień uczniów, w tym arkusze nominacji nauczycielskich
• Testy do diagnozy uzdolnień uczniów z zakresu 4 kompetencji kluczowych do 3 etapów
kształcenia (21 testów)
• Program uzupełniający z zakresu rozwijania twórczego myślenia dla kl. 1-3 SP
wraz z materiałami metodycznymi
• Programy zajęć pozaszkolnych opartych na metodzie projektu i strategii PBL z zakresu
4 kompetencji kluczowych (12 programów)
• Materiały metodyczne do realizacji programów (12 kompletów)
• Programy e-learningowych kół naukowych dla uczniów gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych z zakresu 4 kompetencji kluczowych (4 programy)
• Programy Letniej Szkoły Młodych Talentów dla uczniów gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych (2 programy o charakterze międzyprzedmiotowym)
• Program Forum Młodych Talentów dla uczestników i laureatów konkursu na projekt
edukacyjny zrealizowany w POWUZ.
Elementy składowe
systemu pracy z uczniami zdolnymi
Programy szkoleń dla kadr oświatowych wraz z zestawem scenariuszy i materiałów
do zajęć (5 programów)
• Program kursu edukatorów „ Jak wspierać nauczycieli w pracy z uczniem zdolnym?”
• Program warsztatów dla nauczycieli klas 1-3 „Jak rozwijać twórcze myślenie uczniów
edukacji wczesnoszkolnej z wykorzystaniem programu Twórczo odkrywam świat
opracowanego w ramach projektu DiAMEnT?”
• Program warsztatów dla nauczycieli Centrów Wspierania Uczniów Zdolnych
„Jak pracować z uczniem zdolnym na zajęciach pozaszkolnych organizowanych
w Centrach Wspierania Uczniów Zdolnych?”
• Program warsztatów dla nauczycieli „Jak pracować z uczniem zdolnym w szkole
z wykorzystaniem metody projektu i strategii PBL w kontekście doświadczeń projektu
DiAMEnT?”
• Program seminarium dla pracowników JST, wizytatorów i dyrektorów szkół „Szkoła
wobec szansy skutecznego wsparcia uczniów zdolnych - jak wykorzystać narzędzia
projektu DiAMEnT?”.
Elementy składowe
systemu pracy z uczniami zdolnymi
Narzędzia do ewaluacji pracy z uczniami zdolnymi
a. Ankiety ewaluacyjne form wsparcia uczniów zdolnych
• Ankieta ewaluacyjna realizacji programu z zakresu rozwijania twórczego myślenia
w klasach 1-3 szkoły podstawowej – ankieta dla nauczyciela
• Ankieta ewaluacyjna zajęć w CWUZ – ankieta dla ucznia, który ukończył zajęcia
• Ankieta ewaluacyjna zajęć w CWUZ – ankieta dla ucznia, który przerwał udział
w zajęciach
• Ankieta ewaluacyjna zajęć w CWUZ – ankieta dla nauczyciela
• Ankieta ewaluacyjna zajęć w CWUZ – ankieta dla opiekunów CWUZ
• Ankieta ewaluacyjna warsztatów letnich – ankieta dla ucznia
• Ankieta ewaluacyjna warsztatów letnich – ankieta dla nauczyciela
• Ankieta ewaluacyjna Letniej Szkoły Młodych Talentów – ankieta dla ucznia
• Ankieta ewaluacyjna zajęć e-learningowych kół naukowych – ankieta dla ucznia.
Elementy składowe produktu projektu
Narzędzia do ewaluacji pracy z uczniami zdolnymi – cd.
b. Ankiety ewaluacyjne szkoleń kadry pedagogicznej
• Ankieta ewaluacyjna warsztatów dla nauczycieli klas 1-3 szkoły podstawowej
przygotowujących do realizacji programu z zakresu rozwijania twórczego
myślenia
• Ankieta ewaluacyjna warsztatów przygotowujących do prowadzenia zajęć
pozaszkolnych w CWUZ
• Ankieta ewaluacyjna warsztatów przygotowujących nauczycieli wszystkich
typów szkół do pracy z uczniem zdolnym w szkole dyrektorów szkół .
Założenia merytoryczne
1. Podstawą opracowania finalnej wersji systemu pracy z uczniami
zdolnymi stały się analizy:
- doświadczeń europejskich, amerykańskich w zakresie pracy z uczniem
zdolnym;
- uwarunkowań formalnych/prawnych i organizacyjnych pracy z uczniem
zdolnym w polskim systemie edukacyjnym;
- praktyki edukacyjnej w zakresie pracy z uczniem zdolnym, w tym
materiałów z badań na temat systemu pracy z uczniem zdolnym
w Polsce;
- doświadczeń z etapu testowania systemu w projekcie DiAMEnT;
- wyników ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej.
Założenia merytoryczne
2. Proponowany system pracy z uczniami zdolnymi
uzdolnień poznawczych.
zakłada rozwijanie
3. Wybrany zakres uzdolnień poznawczych objętych systemowym wsparciem
jest zgodny z Zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady Europy.
4. Rozwijanie kompetencji kluczowych koresponduje z głównymi założeniami
reformy programowej w polskim systemie edukacji, dlatego systemowe
wsparcie dotyczy rozwijania kluczowych kompetencji przedmiotowych,
a zaprojektowane formy i metody pracy pozwalają także na równoczesne
rozwijanie kompetencji o charakterze ponadprzedmiotowym, np. korzystanie
z różnych źródeł informacji, komunikacja interpersonalna, praca w zespole,
planowanie i organizacja pracy własnej, podejmowanie decyzji, ocena
i samoocena pracy, prezentowanie efektów.
Założenia merytoryczne
5. W założeniach programowych system opiera się na najnowszych koncepcjach
psychologicznych w zakresie badania inteligencji i uzdolnień – szczególnie
trójpierścieniowy model zdolności Josepha Renzulliego, wieloczynnikowy model
zdolności Franza J. Monksa, triarchiczna (triadyczna) teoria inteligencji
R. Sternberga, teoria rozwijania zdolności twórczych E. Nęcki.
6. Zakłada się, że grupa uczniów w klasach I-III szkoły podstawowej ze względu
na uwarunkowania rozwojowe znajduje się dopiero w okresie kształtowania
kierunkowych uzdolnień poznawczych (na tym etapie kształcenia systemowe
wsparcie dotyczy rozwijania twórczego myślenia jako podstawowego składnika
uzdolnień).
Założenia merytoryczne
7. W ramach systemu przewiduje się następujące działania kierowane
do uczniów:
• rozwijanie umiejętności twórczego myślenia jako podstawowego składnika
zdolności na etapie edukacji wczesnoszkolnej w klasach I-III szkoły podstawowej
w oparciu o założenie, że umiejętności twórcze można stymulować i usprawniać
• diagnozowanie uzdolnień kierunkowych uczniów w zakresie matematyki, języka
angielskiego, technologii informacyjno-komunikacyjnych, przedsiębiorczości
za pomocą profesjonalnych narzędzi, poczynając od II etapu edukacyjnego.
• objęcie opieką od 3,5 % do 6% uczniów uzdolnionych kierunkowo w zakresie
matematyki, języka angielskiego, technologii informacyjno-komunikacyjnych,
przedsiębiorczości z trzech etapów kształcenia – klasy IV-VI szkoły podstawowej,
gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalne (licea, technika) co daje możliwość
wyrównywania szans edukacyjnych uczniom ze wszystkich środowisk.
Założenia merytoryczne
8. System opiera się na następujących zasadach:
• innowacyjność - proponowane rozwiązania od strony programowej
i organizacyjnej są nowością w polskim systemie oświaty (szczególnie: zmiana
filozofii pracy z uczniem zdolnym, metoda projektu i strategia PBL, strategia
pull-out)
• otwartość - system może być rozbudowywany o programy i działania w zakresie
wspierania uczniów uzdolnionych kierunkowo w kolejnych dziedzinach
poznawczych, z zachowaniem przyjętych w niniejszym dokumencie zasad
merytorycznych i organizacyjnych;
• systematyczność – zaprojektowane działania umożliwiają odejście od
„akcyjności”, która cechowała dotychczasowe rozwiązania dla uczniów zdolnych,
na rzecz stworzenia ścieżki edukacyjnej umożliwiającej objęcie ucznia zdolnego
różnymi formami wsparcia, od edukacji wczesnoszkolnej po szkołę
ponadgimnazjalną, od zajęć w szkole po różne zajęcia pozaszkolne;
Założenia merytoryczne
8. System opiera się na następujących zasadach - c.d.:
• komplementarność - proponowany system pracy z uczniem zdolnym nie wyczerpuje
wszystkich możliwości w tym zakresie, uwzględnia tylko rozwiązania innowacyjne, gdyż
powstał i został poddany testowaniu w ramach projektu innowacyjnego POKL; w wersji
docelowej powinien współistnieć z dotychczasowymi formami wsparcia,
przewidzianymi w prawie oświatowym i znanymi z praktyki edukacyjnej (stypendia
pomoc socjalna, konkursy i olimpiady, mentoring ze strony wyższych uczelni itp.) oraz
formami, które będą wypracowywane w ramach kolejnych przedsięwzięć wynikających
ze Strategii rozwoju województwa małopolskiego;
• powszechność - z systemu może skorzystać każdy uczeń na etapie edukacji
wczesnoszkolnej i każdy uczeń uzdolniony kierunkowo; priorytetem jest więc równy
i łatwy dostęp do zajęć;
• współpraca - w funkcjonowanie systemu będą zaangażowane różne podmioty
środowiska oświatowego, realizujące przypisane zadania i współpracujące pomiędzy
sobą.
Założenia merytoryczne
Cel ogólny systemu pracy z uczniami zdolnymi
Celem ogólnym systemu pracy z uczniami zdolnymi w województwie
małopolskim jest zwiększenie szans grupy uczniów zdolnych na sukces
edukacyjny poprzez wspieranie w innowacyjnych formach rozwoju
poznawczych uzdolnień kierunkowych w zakresie języka angielskiego,
matematyki, przedsiębiorczości i technologii informacyjno-komunikacyjnych
oraz kompetencji twórczego myślenia.
Struktura merytoryczna systemu pracy z uczniami zdolnymi w Małopolsce
wypracowanego w ramach projektu DiAMEnT
Zakres testowania systemu
System pracy z uczniami zdolnymi został przetestowany na grupie:
• 47 595 uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych;
• 4 496 podmiotów środowiska oświatowego (nauczycieli, dyrektorów,
wizytatorów, przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego).
Testowanie odbyło się w okresie od stycznia 2010r. do sierpnia 2012r.
Testowaniu poddano wszystkie elementy składowe produktu.
Zakres ewaluacji
1. Ewaluacja wstępnej wersji produktu
- Recenzje ekspertów dla wszystkich składowych produktu (metoda: analiza wytworów)
2. Ewaluacja przygotowania użytkowników innowacji
- Ewaluacja szkoleń realizowanych w projekcie (metody: ankieta)
Zebrany materiał badawczy: uczestnicy szkoleń - 4058 ankiet (zwrotność: 84,7%)
3. Ewaluacja testowego wdrożenia produktu
- Ewaluacja realizacji poszczególnych form wsparcia (metody: obserwacja, ankieta,
wywiad w tym wywiad fokusowy)
Zebrany materiał badawczy: uczniowie uczestniczący w zajęciach - 7965 ankiet
(zwrotność: 75,6%); nauczyciele prowadzący zajęcia z uczniami - 1115 ankiet
(zwrotność: 83,2%)
4. Ewaluacja finalnej wersji produktu
- Recenzje ekspertów dla finalnej wersji produktu (metoda: analiza danych zastanych,
analiza wytworów)
Upowszechnianie
Najważniejsze wydarzenia upowszechniające w skali kraju:
1. Wizyta premiera rządu RP Donalda Tuska na podsumowaniu pracy POWUZ
w roku szkolnym 2010/2011.
2. Wizyta studyjna przedstawicieli UMWP jako przygotowanie do realizacji
projektu Zdolni z Pomorza.
3. Wizyta studyjna marszałka Województwa Śląskiego połączona ze spotkaniem
z uczniami i nauczycielami w POWUZ.
4. Prezentacja przebiegu i rezultatów testowania oraz produktu projektu na
konferencjach ogólnopolskich organizowanych przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Krajową Instytucję Wspomagającą,
placówki doskonalenia nauczycieli (Warszawa, Dębe, Białystok, Opole).
Projekt DiAMEnT został zgłoszony przez Ośrodek Rozwoju Edukacji do Europejskiego Centrum
Wspierania Talentów (European Talent Centre) z siedzibą w Budapeszcie jako „Talent Point”
Narzędzia do diagnozy uzdolnień uczniów opracowane w ramach projektu są rekomendowane przez
Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie. W publikacji Uczeń zdolny. Analiza dostępnych narzędzi
diagnostycznych zostały umieszczone na listach polecanych narzędzi dla nauczycieli i dla psychologów.
Rekomendacje dla systemu
Recenzje ekspertów zewnętrznych:
dr Linda Tafel, prof. NLU w Chicago, autorka recenzji finalnej wersji produktu
dr hab. Zbigniew Marciniak prof. UW, autor recenzji finalnej wersji produktu
27
Walidacja produktu
Walidacja produktu odbyła się 8 lipca 2013 r. Została przeprowadzona
przez Regionalną Sieć Tematyczną ( RST).
RST skupia przedstawicieli: Instytucji Zarządzającej POKL (Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego), Instytucji Pośredniczącej POKL (Urząd Marszałkowski Województwa
Małopolskiego), Instytucji Wdrażającej POKL (Wojewódzki Urząd Pracy), Wojewody
Małopolskiego, Małopolskiego Kuratora Oświaty, organizacji pracowników
i pracodawców, Regionalnych Ośrodków EFS, organizacji pozarządowych, środowiska
akademicko-naukowego i projektów innowacyjnych realizowanych w województwie
małopolskim.
Walidacja produktu
Ekspert Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, który opracowywał arkusz
oceny produktu finalnego na potrzeby walidacji przyznał najwyższe oceny
we wszystkich kategoriach.
Regionalna Sieć Tematyczna jednogłośnie uznała produkt finalny
za zwalidowany, biorąc pod uwagę następujące kryteria: zgodność
ze Strategią wdrażania projektu, skuteczność, aktualność potrzeby
wprowadzenia, łatwość zastosowania, możliwości zastosowania przez
użytkowników, efektywność, innowacyjność.
Projekt
DiAMEnT
został
laureatem
w konkursie "Dobre Praktyki EFS 2012"
zorganizowanym przez Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego.
Spośród 105 zgłoszeń niezależne jury
konkursu wyłoniło 4 laureatów. Nagrodą
w konkursie jest otrzymanie tytułu "Najlepsza
inwestycja w człowieka 2012”.
Kontynuacja
Strategia rozwoju Małopolski na lata 2011-2020
Obszar I : Gospodarka wiedzy i aktywności
Kierunki polityki rozwoju: 1.1. Rozwój kapitału intelektualnego; 1.1.1 Wdrożenie
mechanizmów odkrywania, kształtowania i wspierania talentów
Program Strategiczny Kapitał Intelektualny i Rynek Pracy 2011-2020
Priorytet 1: Wdrażanie mechanizmów odkrywania, kształtowania i wspierania
talentów
Działanie 1.2. Małopolski Program Wspierania Talentów
Kluczowe projekty regionalne:
1. Wsparcie stypendialne dla uczniów i studentów
2. Diament PLUS
3.
33
Ikar-Inkubator Kreatywności Artystycznej w Regionie
Formy upowszechniania produktu
i włączania do głównego nurtu polityki
Realizowane działania:
– cykl konferencji upowszechniających,
– przekazywanie informacji o produkcie poprzez stronę internetową,
media,
– prezentacja produktu w czasie ogólnopolskich i regionalnych konferencji
edukacyjnych, targów innowacji, wystaw organizowanych przez różne
podmioty,
– przekazanie produktu grupom docelowym
– upowszechnianie produktu w formie dobrych praktyk,
– szkolenia organizowane w ramach stałej oferty MCDN.
34
Upowszechnianie dobrych praktyk
Zakres upowszechniania produktu w formie dobrych praktyk:
• program Twórczo odkrywam świat dla I etapu edukacji
• programy zajęć pozaszkolnych realizowanych w Centrach Wspierania
Uczniów Zdolnych (CWUZ), dawna nazwa POWUZ
Upowszechnianie dobrych praktyk
Upowszechnianie programu Twórczo odkrywam świat
Cele:
Umożliwienie zapoznania się z kluczowymi elementami systemu tym nauczycielom, którzy nie
uczestniczyli w testowaniu produktu, a są jego potencjalnymi użytkownikami.
Przygotowanie nowych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej do realizacji programu Twórczo
odkrywam świat.
Formy upowszechniania:
• Realizacja wzorcowych zajęć z wykorzystaniem programu Twórczo odkrywam świat
Zajęcia są realizowane:
- w subregionie Krakowski Obszar Metropolitalny - SP Nr 78 w Krakowie, ZS w Waganowicach,
- w subregionie Małopolska Zachodnia - ZS nr 1 w Bukownie, ZSS w Sułkowicach-Bolęcinie,
- w subregionie tarnowskim - ZSP w Woli Rzędzińskiej, SP nr 15 w Tarnowie,
- w subregionie sądeckim - SP nr 8 w Nowym Sączu, ZS w Dominikowicach,
- w subregionie podhalańskim - SP Nr 2 w Rabce-Zdroju, SP Nr 5 w Nowym Targu.
Upowszechnianie dobrych praktyk
Formy upowszechniania program Twórczo odkrywam świat - cd.

Organizacja 25 godz. warsztatów dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej:
„Jak rozwijać twórcze myślenie uczniów edukacji wczesnoszkolnej
z wykorzystaniem programu Twórczo odkrywam świat opracowanego
w ramach projektu DiAMEnT?”, których kluczowym elementem będą
obserwacje zajęć prowadzonych w szkołach według programu Twórczo
odkrywam świat.
• Stworzenie możliwości indywidualnej obserwacji zajęć, dla wszystkich
zainteresowanych nauczycieli, po uprzednim zgłoszeniu do Biura
Merytorycznego projektu w Nowym Sączu;
Upowszechnianie dobrych praktyk
Upowszechnianie programów zajęć pozaszkolnych realizowanych
w Centrach Wspierania Uczniów Zdolnych (CWUZ)
Cele:
Umożliwienie zapoznania się z kluczowymi elementami systemu tym
nauczycielom, którzy nie uczestniczyli w testowaniu produktu, a są jego
potencjalnymi użytkownikami.
Przygotowanie nowych nauczycieli do prowadzenia zajęć w CWUZ.
Upowszechnianie dobrych praktyk
Formy upowszechniania programów zajęć pozaszkolnych realizowanych
w Centrach Wspierania Uczniów Zdolnych (CWUZ):
• Uruchomienie modelowych zajęć w CWUZ po przeprowadzeniu diagnozy uzdolnień
kierunkowych uczniów. CWUZ zostały uruchomione:
- w subregionie Krakowski Obszar Metropolitalny - CWUZ w Gimnazjum Nr 2 w Skawinie
dla uczniów szkół podstawowych gminy Skawina;
- w subregionie Małopolska Zachodnia - CWUZ w Szkole Podstawowej Nr2
w Andrychowie dla uczniów szkół podstawowych gminy Andrychów;
- w subregionie tarnowskim - CWUZ w Zespole Szkół w Tuchowie dla uczniów gimnazjów
gminy Tuchów;
- w subregionie podhalańskim - CWUZ w Gimnazjum nr 1 w Rabce Zdroju dla uczniów
gimnazjów gminy Rabka Zdrój;
- w subregionie sądeckim - CWUZ w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Nowym
Sączu dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu nowosądeckiego i m. Nowy Sącz.
W każdym CWUZ realizowane są zajęcia dla uczniów z jednego etapu kształcenia.
Upowszechnianie dobrych praktyk
Formy upowszechniania programów zajęć pozaszkolnych realizowanych
w Centrach Wspierania Uczniów Zdolnych (CWUZ):

Zorganizowanie 40 godz. warsztatów dla nauczycieli 4 specjalności:
„Jak pracować z uczniem zdolnym na zajęciach pozaszkolnych
organizowanych w Powiatowych Ośrodkach Wspierania Uczniów
Zdolnych (POWUZ)?”
zainteresowanych pracą z uczniami zdolnymi na zajęciach pozaszkolnych
organizowanych w CWUZ, którzy dotychczas nie uczestniczyli
w projekcie; kluczowym elementem warsztatów będą obserwacje zajęć
prowadzonych w CWUZ.
Upowszechnianie dobrych praktyk
Inne formy doskonalenia wprowadzone do oferty MCDN:
• warsztaty dla nauczycieli różnych specjalności klas IV-VI szkół
podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych (licea, technika) 25 godz.:
„Jak pracować z uczniem zdolnym w szkole z wykorzystaniem metody
projektu i strategii PBL w kontekście doświadczeń projektu DiAMEnT ?”
• seminaria dla kadry kierowniczej szkół podstawowych, gimnazjów i szkół
ponadgimnazjalnych (licea, technika) - 8 godz.:
„Szkoła wobec szansy skutecznego wsparcia uczniów zdolnych – jak
wykorzystać narzędzia projektu DiAMEnT?”
www.diament.edu.pl