Transcript *Zwrot* ku rzeczom

Próby przekraczania narratywizmu w
historiografii

Prawdziwość
naszych przekonań
zależy od natury
świata, do którego
się odnoszą

Prawdziwość
naszych przekonań
zależy od tego, czy
zgadzają się z
danym w pewnym
miejscu i czasie
systemem
oznaczania
rzeczywistości.
System ten jest
arbitralny


Próby połączenia humanistyki z
przyrodoznawstwem (np. kognitywizm czy
John Zammito)
Odwrót od teorii w kierunku empirii (Bruno
Latour)
















-
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
„zwrot”
antropologiczny, kulturowy lub antropologiczno-kulturowy
darwinowski
dramaturgiczny
etyczny (etyczno-polityczny)
w badaniach genderowych: teoria rozproszenia
ikoniczny
interpretacyjny
konstruktywistyczny
lingwistyczny
ku rzeczom
narratywistyczny
performatywny
poznawczy
pragmatyczny
retoryczny
topograficzny



Posthumanizm i krytyka antropocentryzmu
Zmiana stosunku człowieka do relacji: duchmateria; rozum – ciało
Kryzys ludzkiej podmiotowości – „wsparcie”
jej na rzeczach (Bruno Latour)
„Od końca lat 90. w humanistyce (zwłaszcza
amerykańskiej) ujawniła się tendencja określana
jako „powrót do rzeczy” albo „zwrot ku
materialności”. W istocie dość łatwo było
przewidzieć, że po latach panowania
dekonstrukcji, konstruktywizmu i narratywizmu
w końcu zatęsknimy za „rzeczywistością jako
taką” i zadamy sobie pytanie, czy aby
konstruktywizm za bardzo nas nie odepchnął
od „realnej przeszłości” i rzeczywistości w
ogóle”
Złożoność + Sprawczość rzeczy
= rzecz jako „aktor” i część sieci
1.
a)
b)
Drzwi –
są złożone, bo stanowią połączenie materii z
pewną wartością chronienia dobra
prywatnego;
Są sprawcze, bo działają, skutecznie
uniemożliwiając kradzież
2. Telefon komórkowy:
a) Sprawczość: wynalezienie książki adresowej
w telefonie komórkowym stworzyło kulturę
sms-a, która była niemożliwa przed tym
wynalazkiem.
1. Krzysztof Abriszewski, Rzeczy w kontekście
Teorii Aktora-Sieci.
2. Łukasz Afeltowicz, Rzeczy, za pomocą
których
myślimy . Rola narzędzi i artefaktów w praktyce
Badawczej
Oba teksty w: Rzeczy i ludzie. Humanistyka
wobec materialności, red. J. Kowalewski, W.
Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
1.
2.
3.
4.
Stanowisko Alfreda Gella
Manifest w obronie rzeczy Bjørnara Olsena.
Biografie rzeczy
Archeologia heideggerowska


Distributed personhood (osobowość
podzielona/rozdystrybuowana)
Przechodniość sprawcy
Dwie konieczności:
 przeciwstawienia się imperialistycznej wobec
rzeczy opowieści humanistyki
 przeciwstawienia się konstruktywizmowi,
narratywizmowi i poststrukturalizmowi
Spowodowane tym, że:
 To nie tylko podmiot kreuje przedmiot, ale i
przedmiot kreuje podmiot
 Rzecz nie jest tylko znakiem („tekstem”)

Przerzucenie struktur dyskursywnych,
którymi do tej pory opisywano tożsamość
ludzką na tożsamość rzeczy
„Byty nie istnieją dla naszego pożytku,
przyjemności czy użytku. Najwspanialsza rzecz
w artefaktach przeszłości mieści się nie w tym,
czym są, ale że są. To właśnie te byty, a raczej
ich bycie, ustanawia ramy naszej orientacji w
świecie” (H. Karlsson, Anthropocentrism
Revisited. A Contemplative Archeological
Critique)


pierwsze stara się niejako „skolonizować”
inność rzeczy, oswoić ją, wpisać tę inność w
strukturę tożsamości – biografie rzeczy
drugie stara się zachować inność przedmiotu
– archeologia heideggerowska