Transcript Prywatni użytkownicy a prawa autorskie

Prywatni użytkownicy a prawa
autorskie
Sieci komputerowe
Zasady dozwolonego korzystania
• Utwory (w tym muzykę) można kopiować i wymieniać
się nimi w gronie rodziny i bliskich znajomych.
• Można też je swobodnie nagrywać. Dotyczy to zarówno
audycji radiowych jak i telewizyjnych.
• Obecnie nie ma przepisu który inaczej traktowałby
Internet - jeśli coś jest w Internecie, możemy
teoretycznie z niego korzystać, tak jak z radia czy TV innymi słowy możemy ściągnąć sobie film czy mp3.
• Cała ta konstrukcja nazywa się dozwolonym użytkiem
prywatnym (osobistym) (art. 23 prawa autorskiego)
2
Kopia cyfrowa
• Instytucja dozwolonego użytku osobistego w dobie
cyfrowej nie zdaje egzaminu.
– W czasach analogowych kopia na kasetach czy taśmach
była gorsza od oryginału.
– Zakres kopiowania też nie był zbyt duży – krąg
znajomych.
• W Internecie sytuacja wygląda całkowicie inaczej –
dostęp do udostępnianych danych ma praktycznie
każdy, a bit oryginału jest tożsamy z bitem kopii.
– Tak szeroko ujmowany dozwolony użytek osobisty godzi
w interesy twórcy. Stąd apel i tendencja do zmiany
przepisów, a co najmniej interpretacji obowiązującego
prawa.
3
Ściąganie utworów
• Istnieje wykładnia, która zezwala ściągać pliki z
Internetu w ramach dozwolonego użytku osobistego
(choć nie w każdym kraju).
• Wolno ściągnąć (nie udostępnić!) od każdego,
nawet jak nie pozostaje z nami w związku osobistym
• Wymaga się jednak, by to były utwory uprzednio
rozpowszechnione.
• Nie dotyczy nowych utworów i premierowych.
4
Udostępnianie utworów
• Rozpowszechniać pliki nam wolno, ale tylko w
ramach rodziny i bliskich znajomych (dokładnie
przez krąg osób pozostających w związku
osobistym, w szczególności pokrewieństwa,
powinowactwa lub stosunku towarzyskiego).
– Płytę z muzyką można dać siostrze lub koledze,
– Nie można jej jednak dać do ściągnięcia każdemu przez
Internet (Ten „każdy” Internauta nie pozostaje w związku
osobistym z nami).
• Teoretycznie w porządku jest zamknięty serwer wpuszczający
tylko znajomych po weryfikacji.
• Możliwość udostępniania znajomym z grup dyskusyjnych czy
serwisów społecznościowych (ale zamkniętych).
• Wyklucza to sieci P2P, bo wymuszają udostępnianie
5
plików.
Skazanie za mp3
• W przypadku utworów MP3 czy filmów, policja lub
ZAiKS muszą udowodnić fakt rozpowszechnienia
plików.
– Samo ich posiadanie nie stanowi podstawy do aresztowania.
– Wyjątek podejrzenie handlu nielegalnymi kopiami.
• Namierzenie wymaga obserwację adresu IP i śledzenie
ruchu (tego, co wysyłamy).
– To czynność pracochłonna
– Namierzający musi mieć prawo żądania od providera
(dostawcy internetu) informacji kto się kryje za danym IP,
– Takie prawo żądania ma tylko policja.
– Praw tych nie ma autor ani producent - muszą iść do sądu lub
prokuratora z prośbą, aby takie organy zadały odpowiednie
pytanie providerowi. Co jest często wykonywane.
6
Programy komputerowe
• Wcześniejsze informacje nie odnoszą się do programów
komputerowych.
• Programy nie mają dozwolonego użytku prywatnego.
– Programów nie wolno ani rozpowszechniać, ani ściągać,
ani nawet pożyczać legalnej kopii.
– Posiadając nielegalne programy, nie ma się, szans na
obronę.
• Podstawą do skazania jest znalezienie nielegalnej kopii
programu – czy to zainstalowanej na komputerze, czy
znalezionej płytki na półce.
• Nie ma dozwolonego użytku, tak więc nie można mieć
kopii (poza kopią bezpieczeństwa, jak się ma oryginał).
7
Sprawa karna
• W przypadku naruszenia praw autorskich ma się do
czynienia z dwoma niezależnymi ścieżkami:
– prawem karnym (policja, prokuratura)
– prawem cywilnym (producent, autor).
• W zakresie tego pierwszego będą nas karać za
złamanie przepisów karnych, grozi nam więzienie,
ograniczenie wolności (np. zakaz opuszczania
kraju) lub grzywna.
• To drugie zajmie się roszczeniem
odszkodowawczym, czyli autor może żądać od nas
pieniędzy za naruszenie jego praw.
8
Organy kontrolujące
• Tylko i wyłącznie może kontrolować Policja.
– ABW i CBA raczej piratami się nie zajmują.
• Praw do tego nie ma ani producent, ani żaden
„kontroler”.
– Jak ktoś taki się zmaterializuje to oszust - dzwonić na policję.
– Teoretycznie może przyjść przedstawiciel autora czy
producenta i poprosić o prawo kontroli - ale nie ma obowiązku
go wpuszczać.
– Może on jednak skontrolować firmę - osobę prawną.
• Policja powinna mieć nakaz od prokuratora, ale nie
musi, bo są sytuacje kiedy może wejść „na blachę”.
– W wypadku podejrzenia ukrycia dowodów przestępstwa lub
przy złapaniu na gorącym uczynku.
– Tak więc policję zawsze grzecznie wpuszczamy.
9
Uprawnienia policji
• Może skontrolować nam komputer, może też go
zatrzymać. Dotyczy to również nielegalnych
nośników lub aparatury do kopiowania.
• Nie może nałożyć żadnych kar, mandatów itp.
– Jak takie żądanie się pojawia - oszuści.
• Teoretycznie może się zdarzyć (choć nie powinno),
że z policją przyjdzie przedstawiciel producenta (np.
z organizacji BSA) i zaproponuje ugodę - płacimy x
złotych za to, że producent nie będzie nas ścigać.
– Taka ugoda ma znaczenie w zakresie prawa cywilnego, a
nie karnego (z jednym wyjątkiem opisanym poniżej).
– Jak się zgodzimy nie grozi nam roszczenie
odszkodowawcze w sądzie cywilnym,
– Nie oznacza to końca kłopotów z prawem karnym.
10
Sprawa karna
• W zależności od kwalifikacji naszych czynów (można
wymyślić kilka zarzutów z różnych artykułów kodeksu
karnego i prawa autorskiego) grozi nam grzywna lub do
2 - 5 lat więzienia (art. 116 i 117 prawa autorskiego).
• Jeśli nie zarabiamy na rozpowszechnianiu utworów, jest
to nasz pierwszy raz, ryzyko więzienia jest niewielkie.
– Mogą sprawę warunkowo umorzyć,
– mogą skazać na więzienie z zawieszeniem (okres próby),
– mogą dać grzywnę.
• Znacząca część przestępstw związanych z naruszeniem
praw autorskich w Internecie jest ścigana na wniosek
pokrzywdzonego.
– Jak dogadamy się z autorem i zapłacimy mu odszkodowanie,
warto wynegocjować, aby wniosku o ściganie nie składał.
11
Sprawa cywilna
• Autor czy producent może nas pozwać do sądu
cywilnego i zażądać odszkodowania.
– W praktyce najprawdopodobniej zażąda na podstawie art. 79
prawa autorskiego "potrójnej wysokości stosownego
wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia" czyli trzy razy tyle,
ile normalnie musielibyśmy zapłacić.
– może też zażądać jeszcze ekstra podwójnego wynagrodzenia
na tzw. fundusz promocji twórczości.
• Producent mógłby więc teoretycznie żądać
trzykrotności opłaty licencyjnej za rozpowszechnianie
utworu, czyli trzy razy tyle, ile musielibyśmy mu
zapłacić, by nam dał zgodę na umieszczenie pliku w
Internecie.
– Są to kwoty niebotycznie wyższe od ceny "kupna" mp3 w sieci.
12
Sprawa cywilna – podstawy prawne
• To producent i dystrybutor decydują kto ma prawo do dzielenia się
utworami.
• Internauta, który na swojej stronie, albo poprzez sieci P2P wystawia np.
film jest w sieci widoczny.
– To wystarczy, by na wniosek przedstawiciela prawnego pokrzywdzonego
policja zainteresowała się taką osobą i wszczęła postępowanie
przygotowawcze w sprawie.
• Wystawiając w sieci plik do ściągnięcia pozbawia się zarobku
producenta, który taki utwór sprzedaje.
– W przypadku pojedynczego pliku muzycznego - około 40 groszy. Tyle
wynoszą tantiemy pobierane np. przez ZAiKS.
• Jeżeli użytkownik sieci korzysta z utworu wbrew zasadom ustalonym
przez posiadacza majątkowych praw autorskich, może zostać
zobowiązany do podwójnej, a w przypadku, gdy naruszenie jest
zawinione, potrójnej wysokości opłaty licencyjnej na rzecz autora.
13
Sprawa cywilna – utwór
rozpowszechniony
• Ściąganie utworu jest nielegalnie w wypadku gdy
nie został wprowadzony do obrotu w danym kraju.
– Internauta posiadajacy taki film/muzykę może
odpowiadać za to w procesie cywilnym.
• Utworem rozpowszechnionym jest każdy utwór,
który za zezwoleniem twórcy został w jakikolwiek
sposób udostępniony publicznie – sprzedaż w
sklepach, dodanie do czasopisma, wykonanie w
radiu, TV (ale nie w kinie!).
– Taki utwór można ściągać legalnie do użytku własnego.
– Istnieje kwestia, czy utwór wyemitowany w telewizji
można ściągać z Internetu, który jest innym medium. Jeśli
nie był legalnie umieszczony, to pewne interpretacje
14
prawa to uniemożliwiają.
Napisy do filmów
• Wiele serwisów zawiera napisy do filmów zarówno
polskich jak i zagranicznych.
• Zalety takich napisów:
– Wykorzystanie przez głuchoniemych
– Możliwość zmiany wielkości wyświetlanych liter –
przydatne dla niedowidzących
– Napisy do filmów nieemitowanych w Polsce
– Często lepsza jakość tłumaczeń niż oryginalnych wersji
dystrybutorów
15
Napisy do filmów
• Dystrybutor posiada wyłączne prawa do
rozpowszechnianych filmów. Dotyczy to również
ścieżki dźwiękowej i napisów.
– Tłumaczyć teksty do filmów wolno, ale tylko na własny
użytek.
– Tłumaczeń nie wolno udostępniać bez zgody dystrybutora.
• Ponadto napisy są pomocą dla osób sciągajacych
nielegalne kopie filmów.
16
Niektóre pytania związane z
prawem autorskim
17
Ściąganie plików o lepszej jakości
• Wiele legalnych serwisów z muzyką (np. strona
zespołu, ) zawiera piosenki o niskiej jakości, lub
zawierające fragment utworu.
– Stanowią one ofertę promocyjną i można ich legalnie
słuchać.
• Czy można sobie legalnie ściągnąć plik z P2P,
który jest kompletny lub ma wysokie bitrate?
– Zastąpienie plików legalnych zubożonych, plikiem
ściągniętym nielegalnie jest przestępstwem.
– Traktowane jest to jako posiadanie nielegalnej kopii.
18
Legalna konwersja na inny format
Czy mając płytę z muzyką można ją przerobić na
MP3?
Czy mając płytę z filmem można go przerobić na
DivX?
• Prawo polskie zezwala na konwersję legalnie
posiadanych utworów (filmów, muzyki).
– Posiadając płytę CD można ją skonwertować do MP3,
FLAC, OGG by móc posłuchać jej na odtwarzaczu MP3
lub komputerze.
– Legalny filmy DVD można konwertować na DivX, VCD,
QT, RMVB.
• Tak przekonwertowanych utworów nie wolno jednak
rozpowszechniać.
– Takie konwersje są traktowane jako kopia, co oznacza,
ze wolno używać tylko jednej naraz.
19
• Programy do konwersji na inne formaty są legalne.
Kopie płyt
Czy mając płytę z muzyką można zrobić jej
legalną kopię?
• Prawo zezwala na wykonanie jednej kopii
zapasowej programu, filmu, muzyki do użytku
osobistego.
– Nie można używać jednocześnie oryginału i kopii
– Można używać kopii, a oryginał trzymać w
schowku.
– Kopia musi być przetrzymywana razem z
oryginałem (wyjątek – firmy archiwizacyjne).
20
Kopia zabezpieczonej płyty
• Niektóre płyty są zabezpieczone przed
kopiowaniem. Podobnie niektóre pliki
muzyczne i filmowe mają wbudowane
zabezpieczenia.
Czy można takie zabezpieczenia usunąć, by
wykonać kopie lub skorzystać z
dozwolonego użytku?
• Ta kwestia jest nie wyjaśniona.
– Łamanie zabezpieczeń jest wykroczeniem
– Użytkownik ma prawo do kopii bezpieczeństwa
lub odtworzenia pliku na innym odtwarzaczu
• Wyjaśnienia są sprzeczne
21
Wirtualne napędy?
Czy można utworzyć obraz płyty z grą i
grać nią na komputerze korzystając np.
z Virtual CD?
• Jeżeli się posiada legalny nośnik z grą, to
taka operacja jest traktowana jako
wykonanie kopii.
– Można wykonać tylko jeden obraz płyty.
– Można tak grać, ale oryginalna płyta nie może
być jednocześnie używana.
22
Czasowe przetrzymanie pliku
Czy można przechowywać ściągnięte
nielegalnie utwory przez pewien czas (24h,
48h)?
• Nie można.
– Prawo polskie nie zezwala na taki proceder.
– Nie zawiera instytucji „pożyczenia utworu” lub
„chwilowego korzystania”.
23
Sieci P2P
Czy można legalnie ściągać pliki za pomocą P2P?
• Sieć P2P działa na zasadzie ściągania i
jednoczesnego rozpowszechniania pliku
– Prawo polskie zabrania nielegalnego rozpowszechniania
utworów objętych prawem autorskim. A programy
jednocześnie rozpowszechniają.
– Formalnie nie ma problemu, gdy zablokowana zostanie
możliwość udostępniania plików.
– Pliki ściągnięte tą drogą podlegają ustawie o
niedozwolonym wykorzystaniu praw autorskich.
Czy można ściągać pliki za pomocą P2P,a
udostępniać tylko część pliku?
• Prawo nie pozwala na udostępnianie nawet
fragmentu takiego pliku.
24
25
Legalne nagrania muzyczne cz.1
• Strony z legalną muzyką w formacie MP3
– www.mp3.wp.pl (strona z darmowymi utworami)
• Internetowe archiwa publiczne
• Utwory do których prawa autorskie wygasły
– Prawo autorskie majątkowe jest ważne 75 lat po
śmierci twórcy lub od pierwszego wykonania.
• Sklepy internetowe
– Legalne utwory płatne.
• Własne nagrania
26
Legalne nagrania muzyczne cz.2
• Nagrywane audycje z radia internetowego
– Wolno je pobierać opierając się na dozwolonym
użytku prywatnym (art. 23 prawa autorskiego).
– Nagrywając plik z radia internetowego nie
rozpowszechnia się go, w odróżnieniu od P2P.
• Pliki udostępniane przez nowe zespoły
muzyczne
– Traktowane są jako forma promocji twórczości.
– Często można je kupić.
27
28