Transcript Analiza funkcjonowania bibliotek. Założenia projektu AFB

ANALIZA FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK
ZAŁOŻENIA PROJEKTU AFB
Artur Jazdon, Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska
Badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych
Seminarium i warsztaty, Sulejówek, 7-8 marca 2013 r.
STRATEGIA STOWARZYSZENIA BIBLIOTEKARZY POLSKICH NA LATA 2010-2021
Przyjęta na Krajowym Zjeździe Delegatów , Konstancin 2009 r
Misja
Misją Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich jest działanie na rzecz rozwoju bibliotekarstwa,
budowanie tożsamości zawodu bibliotekarza, integracja środowiska, a także kreowanie
pozytywnego wizerunku bibliotek i bibliotekarza.
Wizja
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przestrzenia partnerską dla rozwoju bibliotek w społeczeństwie
wiedzy.
I. Cel strategiczny: Uzyskanie przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich realnego wpływu na
kształtowanie polityki i praktyki bibliotecznej w Polsce
II. Cel strategiczny: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich ważnym partnerem w tworzeniu
społeczeństwa wiedzy
III. Zwiększenie roli Stowarzyszenia w działaniach na rzecz integracji środowiska
IV. Zwiększenie dostępu do różnych form kształcenia i doskonalenia zawodowego dla każdego
bibliotekarza
V. Zwiększenie prestiżu społecznego zawodu bibliotekarza
Projekty realizowane w ramach Strategii, których celem jest poprawa warunków funkcjonowania
bibliotek, nowoczesne zarządzanie i wzrost prestiżu zawodu bibliotekarza:
a) Projekt Ustawy o bibliotekach
2009-2012 – opracowanie projektu i konsultacje środowiskowe i prawne
2013 – rzecznictwo w środowisku bibliotekarzy i polityków i wpływowych środowisk społecznych
2014 – przekazanie do MKiDN w celu rozpoczęcia procesu legislacyjnego
2015 - ?
b) Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych: Projekt AFB
2009 –
c) Opracowanie i wdrożenie systemu akredytacji profesjonalnej SBP dla różnych form podnoszenia
kwalifikacji zawodowych bibliotekarzy.
2012 –Raport „Akredytacja programów kształcenia w zakresie informacji naukowej i bibliotekoznawstwa na
przykładzie Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Australii”. Opracowała Katarzyna Seroka.
2013 - „Podręcznik akredytacji profesjonalnej SBP”
2013 - Pilotażowe akredytacje
2014 - Zorganizowanie systemu akredytacji profesjonalnej SBP
d) Opracowanie koncepcji zautomatyzowanego systemu wypożyczeń międzybibliotecznych
2009-2010
Dlaczego ważne są badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych?
Wysoka jakość usług bibliotecznych i efektywność funkcjonowania bibliotek są podstawą
pozytywnego wizerunku bibliotek.
Jakość jest pojęciem szerszym niż efektywność, funkcjonalność, wydajność, skuteczność.
Jakość i efektywność funkcjonowania bibliotek określają wskaźniki ilościowe i jakościowe.
Źródłem obliczania wskaźników są dane statystyczne oraz ocena jakości usług wyrażona przez
użytkownika.
Standardy są określane na podstawie wieloletniej analizy wskaźników funkcjonalnści ilościowych
i jakościowych.
Ocena jakości i efektywności usług bibliotecznych powinna być rozpatrywana w trzech aspektach:
- pomiar wskaźników funkcjonalności
- ocena usług bibliotecznych z punktu widzenia użytkownika
- wpływ biblioteki na społeczeństwo
Odpowiednio opracowane wskaźniki funkcjonalności powinny służyć do:
oceny usług bibliotecznych
zwiększenia efektywności działalności biblioteki
zarządzania biblioteką
lepszego wykorzystania środków finansowych
lepszego wykorzystania personelu
planowania nowych usług
prognozowania przyszłego rozwoju
porównania z innymi bibliotekami
Większość wskaźników funkcjonalności jest pochodną danych statystycznych
Źródła danych statystycznych o bibliotekach w Polsce:
GUS – formularz K-03
„Biblioteki Publiczne w Liczbach”. Wyd. Biblioteka Narodowa, Instytut Książki i
Czytelnictwa
„Rocznik Statystyczny”. Wyd. GUS
„Kultura 2011”. Wyd. GUS (zawiera dane o bibliotekach publicznych, naukowych,
pedagogicznych, fachowych, ośrodkach informacji naukowej)
Dane zbierane przez wojewódzkie biblioteki publiczne
Wskaźniki funkcjonalności i badania efektywności bibliotek na świecie
Zagraniczne wzorce dla projektu AFB
ISO 11620:2008 Information and documentation – Library perfomance indicators
PN-ISO 11620:2012 Informacja i dokumentacja – Wskaźniki funkcjonalności bibliotek
ISO 2789:2006 Information and documentation – Internatinal Library Statistics
Poll, R. Te Boekhorst,P Measurement Quality. Performance Measurement in Libraries, 2007
Global Library Statistics (IFLA/SEC)
Niemiecki projekt BIX
Norweskie zastosowanie wskaźników dla bibliotek
Manifest bibliotek publicznych IFLA/UNESCO (1994)
Manifest IFLA o statystyce bibliotecznej (pol. Wersja 2012)
AFBN
ANALIZA FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEK NAUKOWYCH W POLSCE
Projekt realizowany od roku 2001 przez Zespół ds. Standardów dla Bibliotek Naukowych (ZSBN)
pod patronatem Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich
Koordynator projektu – Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
Udział bibliotek w projekcie jest dobrowolny.
Porozumienie o współpracy określa zasady uczestnictwa bibliotek w projekcie.
Celem projektu AFBN jest wypracowanie standardów/wzorców dla polskich bibliotek naukowych
poprzez:
- pozyskiwanie danych do bazy komputerowej w celu opracowania wskaźników i standardów dla
bibliotek naukowych w Polsce
- opracowywanie i publikowanie rocznych raportów
- rekomendowanie wskaźników istotnych dla charakterystyki działalności bibliotek
- opracowanie metody oceny funkcjonowania bibliotek naukowych w Polsce
- prowadzenie badań porównawczych wyników analizy ze wskaźnikami i standardami
funkcjonowania zagranicznych bibliotek naukowych
Podstawowe narzędzia realizacji projektu AFBN:
- ankieta wypełniana online
- program komputerowy do gromadzenia i analizowania danych z ankiet oraz do automatycznego
obliczania wskaźników funkcjonalności dla każdej biblioteki wypełniającej ankietę
Program opracowany w 2002, od 2004 jest utrzymywany i modyfikowany przez Bibliotekę
Uniwersytecką w Poznaniu.
Wg danych za 2010 r. w projekcie uczestniczy 52 biblioteki:
- 35 uczelni publicznych
- 12 uczelni prywatnych
- 3 biblioteki naukowe publiczne
- 2 biblioteki specjalne
Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich 2010-2021
Cel szczegółowy I.3.:Inicjowanie opracowywania i upowszechniania istniejących standardów w
dziedzinie bibliotekarstwa
Zadanie: Badanie efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych
2009 - powołanie przez ZG SBP Zespołu ds. badania efektywności bibliotek publicznych i
pedagogicznych kierowany przez Lidię Derfert-Wolf w składzie: Artur Jazdon, Małgorzata
Jezierska, Marek Jurowski, Danuta Kaczmarek, Grażyna Leonowicz, Agnieszka Pietryka, Teresa
Szmigielska, Aldona Zawałkiewicz. Z ramienia ZG SBP opiekę nad zadaniem sprawuje Joanna
Pasztaleniec-Jarzyńska.
Eksperci:
prof.. Ewa Głowacka
prof. Dariusz Wojakowski (badanie satysfakcji użytkowników)
Dorobek pracy Zespołu ds. badania efektywności bibliotek publicznych i pedagogicznych:
1. Przetłumaczenie i przyjęcie przez PKN normy PN-ISO 11620:2012 Informacja i dokumentacja –
Wskaźniki funkcjonalności bibliotek (2012)
2. Przetłumaczenie i opublikowanie na portalu sbp.pl oraz ifla.org polskiej wersji Manifestu IFLA o
statystyce bibliotecznej (2012)
3. Opracowanie zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotek publicznych (2011)
3a. Przeprowadzenie badań pilotażowych w bibliotekach publicznych (2012)
4. Opracowanie zestawu wskaźników funkcjonalności dla bibliotek pedagogicznych (2012)
4a Badania pilotażowe w bibliotekach pedagogicznych 2012/2013
5. Opracowanie kwestionariusza ankiety do badania satysfakcji użytkowników bibliotek (2012)
5a. Badania pilotażowe w bibliotekach naukowych, publicznych i pedagogicznych (2013)
6. Opracowanie specyfikacji wymagań dla „Aplikacji do gromadzenia, analizy i prezentacji
wskaźników funkcjonalności bibliotek” (2012)
7. Opracowanie programu komputerowego do gromadzenia, analizy i prezentacji danych
statystycznych i wskaźników funkcjonalności bibliotek (2013)
7a. Testowanie oprogramowania przez przedstawicieli bibliotek naukowych, publicznych i
pedagogicznych.
Wspólny projekt bibliotek naukowych, publicznych i pedagogicznych
AFB: Analiza Funkcjonowania Bibliotek
pod patronatem
Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich
Konferencji Dyrektorów Wojewódzkich Bibliotek Publicznych
Konferencji Dyrektorów Bibliotek Pedagogicznych
Koordynowany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
Obsługiwany przez wspólne oprogramowanie
posadowione na serwerze Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
AFB/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek składać się będzie z trzech modułów:
1. AFBN/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Naukowych
2. AFBP/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Publicznych
3. AFBE/ Analiza Funkcjonowania Bibliotek Edukacyjnych
Projekt AFB: Analiza Funkcjonowania Bibliotek cd
Plany na 2013/2014
1. Opracowanie zasad organizacji, funkcjonowania i finansowania AFB
2. Utworzenie AFB
2a. Powołanie Rady AFB nadzorującej realizację projektu i jego rozwój
2b. Powołanie zespołów odpowiedzialnych za wprowadzanie i analizę danych w
modułach bibliotek publicznych i bibliotek pedagogicznych
3. Poszukiwania trwałych źródeł finansowania projektu AFBN
4. Zainteresowanie Ministerstwa Kultury, Ministerstwa Edukacji Narodowej rozwojem
projektu
Przyszłość badania efektywności bibliotek publicznych i
pedagogicznych w Polsce:
Cele:
1. Powszechność udziału bibliotek w projekcje AFB
2. Doskonalenie metod zbierania danych statystycznych i obliczania wskaźników
3. Wykorzystanie wskaźników do podnoszenia jakości usług, wzrostu efektywności bibliotek
4. Wykorzystanie wskaźników do określania standardów i norm funkcjonowania bibliotek
5. Wykorzystanie wskaźników do promowania bibliotek
Dziękuję za uwagę!
[email protected]