Transcript imigracja studentów zagranicznych do polski

IMIGRACJA STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH DO POLSKI główne wnioski raportu krajowego
Karolina ŁUKASZCZYK
Krajowy Punkt Kontaktowy ESM w Polsce
DEFINCJA STUDENTA ZAGRANICZNEGO W ŚWIETLE
BADANIA ESM
studenci spoza UE,
osoby podejmujący studia w trybie stacjonarnym,
studenci odbywający roczne kursy przygotowawcze z
języka polskiego, studia I stopnia, II stopnia oraz
jednolite studia magisterskie, studia doktoranckie,
słuchacze studiów podyplomowych.
…do niedawna
szkoły wyższe– główni aktorzy w zakresie realizowania
polityki przyjmowania studentów zagranicznych do
Polski (coraz częściej: strategia generowania dochodów),
działania podejmowane przez państwo:
stypendia strony rządowej oraz inne działania, których
adresatami są studenci polskiego pochodzenia,
umowy, porozumienia międzynarodowe lub programy
wykonawczych sporządzane do tych umów/porozumień (30
krajów pozaunijnych) - krótkoterminowe formy, niskie limity
miejsc na studia.
…ale w latach 2010-2012
pierwsza od 14 lat, wizyta wysokiego szczebla w Chinach,
kampania promocyjna MNiSW:
konkurs grantowy na innowacyjne działania promocyjne za granicą,
system szkoleń z zakresu komunikacji i marketingu,
interaktywny „katalog dobrych praktyk”,
wielojęzyczny, interaktywny portal internetowy (www.go-poland.pl),
udział w targach rekrutacyjnych - stoisko narodowe,
kompleksowy system identyfikacji wizualnej oraz kampania wizerunkowa;
…ale w latach 2010-2012
przyjęcie dokumentu „Kierunki Promocji Polski do 2015 r.”,
prace nad powołaniem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej
i Współpracy Międzynarodowej,
przyjęcie strategicznego dokumentu w obszarze migracji –
„Polityka migracyjna Polski – stan obecny i postulowane
działania”:
studenci i absolwenci polskich uczelni wyższych – „(…) stanowią priorytet z
punktu widzenia admisji cudzoziemców do Polski”,
silniejsze zachęty do pozostania w Polsce po ukończeniu kształcenia;
nowa ustawa o cudzoziemcach,
reforma polskiego systemu szkolnictwa wyższego.
Statystyka
Czterokrotny wzrost w ciągu ostatnich 30 lat – nadal niski odsetek studentów
zagranicznych
Odsetek studentów zagranicznych wśród wszystkich studiujących: ok. 0,6%
Liczba studentów zagranicznych:
2010/2011 – ok. 11 000,
w 2011/2012 – ok. 13 000,
wśród których ⅓ - osoby polskiego pochodzenia (głównie z Białorusi,
Ukrainy, Kazachstanu),
Główne kraje pochodzenia: Ukraina, Białoruś, Kazachstan, USA, Rosja, Chiny,
Kanada, Wietnam (w ostatnich latach – wzrost liczby studentów pochodzących z
krajów Azji Południowo-Wschodniej (Indie, Tajwan) oraz Arabii Saudyjskiej
Preferowany typ uczelni: uniwersytety, szkoły medyczne oraz uczelnie techniczne
WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA
TERYTORIUM POLSKI (1)
Wiza
tzw. wiza studencka - studenci chcący odbyć studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub
jednolite studia magisterskie albo studia trzeciego stopnia,
wiza w celu kształcenia się – planowane odbycie studiów podyplomowych oraz rocznych kursów
przygotowawczych do podjęcia studiów w języku polskim;
Zezwolenia pobytowe
studenci stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich
art. 53 ust. 1 pkt 16 ustawy o cudzoziemcach
(…) Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się cudzoziemcowi, który (…) przybywa
lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu podjęcia lub kontynuacji stacjonarnych
studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na tym terytorium, zwanych dalej
„studiami”, także w przypadku gdy podjął studia na terytorium innego państwa członkowskiego
Unii Europejskiej, które zamierza kontynuować lub uzupełnić na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej (…)”.
słuchacze studiów podyplomowych, a także roczne kursy przygotowawcze do podjęcia studiów w języku
polskim
art. 53a ust. 1 pkt 1a ww. ustawy
„(…) Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony można udzielić cudzoziemcowi, który
zamierza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podjąć lub kontynuować naukę (…).
WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA
TERYTORIUM POLSKI (2)
możliwość ubiegania się o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w
kraju pochodzenia,
ALE dłuższy czas oczekiwania na wydanie decyzji, ale także wyższa kwota, jaką
cudzoziemiec musi jednorazowo ponieść
maks. 160 EUR (opłaty konsularne) + maks. 60 EUR (wydanie wizy w celu
realizacji zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony) + 340 PLN
(udzielenie zezwolenia pobytowego) + 50 PLN (wydanie karty pobytu)
= łącznie ok. 1270 PLN (320 EUR)
WJAZD I POBYT STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH NA
TERYTORIUM POLSKI (3)
odsetek odmów wydania wizy studenckiej i wiz w celu
kształcenia się w latach 2006-2011 – ok. 3,5% wszystkich
wniosków o wydanie wizy,
najwyższa liczba odmów wizowych – obywatele Indii (ok. 50%),
Nepalu i Pakistanu,
niska liczba decyzji odmownych w postępowaniach o udzielenie
zezwolenia na czas oznaczony – rocznie ok. 400-500 decyzji
negatywnych.
PRZYCZYNY ODMÓW WYDANIA WIZ STUDENCKICH
niezgodność danych i informacji zawartych we wniosku
wizowego z faktycznym celem wyjazdu,
brak podstawowych dokumentów uprawniających do
podjęcia studiów,
fałszerstwa dokumentów, świadectw, certyfikatów
potwierdzających znajomość języka obcego, odbytych
kursów zawodowych lub przygotowawczych,
niewystarczająca znajomość języka angielskiego lub
kierunku studiów.
PRZYCZYNY ODMÓW UDZIELENIA ZEZWOLENIA
POBYTOWEGO
brak posiadania wystarczających środków finansowych na
pokrycie kosztów utrzymania i powrotu (w tym także na pokrycie
kosztów studiów/nauki) oraz
brak postępów w nauce - nie zaliczenie roku studiów i brak
warunkowego wpisu na następny rok lub semestr studiów (w
przypadku ubiegania się o udzielenie kolejnego zezwolenia na
zamieszkanie).
MOBILNOŚĆ W RAMACH UE (1)
brak przeszkód formalno-prawnych dla kontynuowania lub
podejmowania w Polsce przez obywateli państw pozaunijnych
studiujących aktualnie w innym państwie UE (zgoda dziekana
wydziału uczelni przyjmującej),
brak rozróżnienia sytuacji prawnej studentów zagranicznych
objętych unijnym programem promującym mobilność studencką,
którzy chcą przyjechać do Polski w celu kontynuacji kształcenia, po
tym jak przebywali oni w innym kraju członkowskim od sytuacji
prawnej pozostałych studentów – obcokrajowców,
MOBILNOŚĆ W RAMACH UE (2)
wjazd studenta do Polski z kraju spoza obszaru Schengen - ogólne
zasady wjazdu i pobytu dotyczące wszystkich studentów
zagranicznych (niezbędnym warunkiem przy ubieganiu się o
udzielenie wizy Schengen - posiadanie ważnego zezwolenia na
pobyt w kraju, w którym dotychczas przebywał),
sytuacja studentów przybywających do Polski na krótkie okresy
(np. jednego semestru) lub planujący długotrwały np. 10-cio
mięsięczny pobyt poza granicami Polski w ramach wymiany
studenckiej,
problem z uzyskaniem wiz.
Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (1)
Na etapie procedury wizowej
nie spełnianie minimalnych wymogów do wjazdu do Polski, próby
wyłudzenia wiz przedstawiając fałszywe dokumenty szkolne lub
certyfikaty (głównie obywatele państw azjatyckich):
usuwanie stempla państw Schengen w paszporcie,
przedstawianie nowego paszportu, w którym nie ma adnotacji
o poprzednich odmowach wydania wizy;
przedstawianie dokumentów zawierających nieprawdziwe
dane uczelni/szkół;
przedstawianie sfałszowanych dyplomów ukończenia szkoły,
ubezpieczenia, zaświadczeń z banków, dokumentów
potwierdzające otrzymanie pożyczki, rezerwacji lotniczych.
Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (2)
W trakcie pobytu w Polsce
wykorzystywanie zezwolenia pobytowego:
do wyjazdu do innych państw obszaru Schengen,
w celu rozpoczęcia prowadzenia własnej działalności gospodarczej lub podjęcia zatrudnienia
(studenci pochodzący z Ukrainy, ale także Nigerii, Indii, Pakistanu, Bangladeszu);
fałszywe związki małżeńskie z Polakami (m.in. obywatele Tunezji, Nigerii, Turcji, Maroka, Arabii
Saudyjskiej, Nepalu, Gambii),
zmiana kierunku studiów lub uczelni w celu ponownego ubiegania się o pobyt z uwagi na
rozpoczęcie, a nie kontynuację studiów (obywatele Nepalu, Bangladeszu);
rezygnacja z kształcenia na uczelniach wyższych i podejmowanie nauki na różnego rodzaju kursach
tematycznych (obywatele Indii, Pakistanu i Bangladeszu), a także kursach językowych lub
podejmowanie nauki w szkołach policealnych,
pozostanie w kraju mimo upływu dozwolonego prawem okresu pobytu oznaczonego w wizie lub
zezwoleniu na zamieszkanie na czas oznaczony;
występowanie po uzyskaniu zezwolenia na pobyt o udzielenie urlopu dziekańskiego na uczelni.
Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (3)
w 2010/2011 z listy studentów skreślono 893
cudzoziemców (głównie obywateli Ukrainy, Białorusi, Arabii
Saudyjskiej, Tajwanu, Rosji, Tunezji, Indii, Kazachstanu,
Mongolii, Chin, Wietnamu),
liczba unieważnień wydanych wiz - 30 rocznie,
cofnięcie z urzędu zezwolenia pobytowego - od 2006 roku
odnotowano 13 przypadków,
w 2011 r. podczas kontroli granicznej - 28 przypadków
nadużyć procedury wizowej (obywatele Mongolii, Ukrainy,
Iraku, Sudanu, Bangladeszu, Afganistanu.
Nadużycia „studenckiej ścieżki legalizacyjnej” (4)
proceder ten dotyczy najczęściej:
uczelni niepaństwowych,
krótkich form kształcenia, tj. szkolenia zawodowe, kursy
doszkalające, nauka w szkołach policealnych, czy
uczestnictwo w zajęciach organizowanych przez organizacje
pozarządowe,
Podsumowanie (1)
Polska jako kraj w fazie tworzenia spójnej polityki wobec przyjmowania
studentów zagranicznych (większa rola administracji rządowej).
Zniesiono prawie wszystkie bariery formalne w zakresie legalizacji pobytu i
dostępu do rynku pracy .
Stosunkowo korzystne warunki do łączenia rodzin.
Wymagające poprawy:
aktywna promocja Polski jako kraju docelowego,
warunki studiowania,
warunki ułatwiające osiedlenie się w Polsce (okres odbywania w Polsce
studiów jest zaliczany do okresu pobytu niezbędnego do uzyskania
statusu rezydenta długoterminowego WE wyłącznie w połowie ),
monitoring zjawiska.
Podsumowanie (2)
Niewielkie prawdopodobieństwo, aby migracja edukacyjna do Polski stała się
zjawiskiem o charakterze masowym.
Napływ studentów zagranicznych nie zbilansuje dużego odpływu polskich
absolwentów.
Mimo, iż obywatele Ukrainy i Białorusi od lat dominują wśród studentów
zagranicznych, coraz bardziej widoczne są oznaki większego zróżnicowania.
Cudzoziemcy bardziej skłonni do pozostania w Polsce po ukończeniu studiów –
osoby polskiego pochodzenia, obywatele państw postradzieckich.
Polska ma do zaoferowania:
tańsza alternatywa do kształcenia w krajach Europy Zachodniej,
stosunkowo dobrze rozwinięty system szkolnictwa wyższego (renoma
uczelni medycznych),
dobry klimat społeczny wobec imigracji.
Dziękuję za uwagę