Transcript Ochrona baz danych - Instytut Prawa Własności Intelektualnej

Ochrona baz danych
Dr Sybilla Stanisławska
Instytut Prawa Własności Intelektualnej
Uniwersytet Jagielloński
Ochrona baz danych
1. Ochrona autorskoprawna
2. Ochrona sui generis
- dyrektywa UE nr 96/9
- orzecznictwo ETS
3. Ochrona na podstawie przepisów uznk
4. Ochrona „części składowych” bazy danych
Informacja
• Znaczenie informacji w społeczeństwie
informacyjnym
• Konieczność „uporządkowania” informacji
• Terminologia - zbiory informacji/bazy
danych; nowa nazwa
Ochrona baz danych
• Ochrona, która zapewnia swobodę
przepływu informacji (swobodę
wypowiedzi) a zarazem uwzględnia interesy
podmiotów, które zajmują się
gromadzeniem i przetwarzaniem danych
• Wolność informacji a ochrona wytworów
intelektu człowieka
Ochrona autorskprawna
•
•
•
•
konwencja berneńska
porozumienie TRIPS z 1995 r.
konwencja WCT z 1996 r.
dyrektywa UE w sprawie ochrony baz
danych z 1996 r.
Prawo polskie
• ochrona zbiorów (baz danych) w przepisach
ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych z 1994 r.
• ochrona zbiorów w przepisach ustawy o
prawie autorskim z 1926 r., 1952 r.
Ochrona autorskoprawna
• Ochrona na podstawie przepisów ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r.
• Art. 3: zbiory, antologie, wybory, bazy danych,
spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa
autorskiego, nawet jeśli zawierają niechronione
materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ,
zestawienie, ma charakter twórczy
• Ochrona bazy danych jest niezależna od ochrony
poszczególnych części składowych bazy danych
Definicja bazy danych
• Baza danych – to zbiór niezależnych
danych
lub
jakichkolwiek
innych
materiałów i elementów zgromadzonych
według określonej systematyki i metody,
indywidualnie dostępnych w jakikolwiek
sposób
• baza danych a program komputerowy
Przesłanki udzielenia ochrony
autorskoprawnej
• Twórczy wybór
• Twórczy układ
• Twórczy sposób prezentacji
zawartości bazy danych
Ochrona autorskoprawna
• Przyznanie ochrony uzależnione od
spełnienia przesłanki oryginalności i
indywidualności
• Nakład finansowy, poświęcony czas – jako
takie nie stanowią przesłanki udzielenia
ochrony na podstawie przepisów ustawy o
pr. aut.
Ochrona autorskoprawna orzecznictwo
• „Komputerowej bazy danych w postaci informacji o klientach i ich
adresach nie można uznać za efekt działalności twórczej o
indywidualnym charakterze w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4
lutego 1994 r. o prawie autorskimi prawach pokrewnych”
(NSA Wrocław, z dn. 9 marca 2000 r., I SA/Wr 1000/99; dane
klientów odesłane w kuponach; uzasadnienie: odwołanie do orzeczenia
w sprawie Feist)
• wybrane orzeczenia dotyczące zbiorów, kompilacji (SN II CSK 228/07,
SN I CK 281/2005, SN II CK 413/04, SN II CKN 1289/00, SA I ACa 1128/98,
SN I CR 85/1981, SN I K 1092/32)
• Orzeczenie SN z dn. 27 lutego 2009 r., sygn. akt V CSK 337/08 (nast.
slajd)
Ochrona autorskoprawna
•
•
„Sąd Apelacyjny uznając, że SIWZ nie stanowi utworu, lecz jest materiałem urzędowym
naruszył art. 1 ust. 1 i art. 4 pkt 2 Pr.autor. przez błędną wykładnię tych przepisów.
Oceniając stopień indywidualności określonego wytworu intelektu należy
uwzględnić rodzaj dzieła. Inne przesłanki decydują w przypadku dzieła
literackiego (np. poetyckość języka, dobór środków stylistycznych i wersyfikacji),
inne zaś w odniesieniu do utworów o charakterze referencyjnym, jakim jest SIWZ.
W tym drugim przypadku należy uwzględnić dobór słownictwa i składni, układ
poszczególnych kwestii, przedstawianych w ramach opracowania, sposób
formułowania śródtytułów. Dla oceny określonego dzieła referencyjnego przydatna
jest koncepcja tzw. statystycznej jednorazowości, która zakłada badanie, czy takie
samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej oraz czy jest statystycznie
prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną
osobę. Odpowiedź przecząca uzasadnia tezę o istnieniu cechy indywidualności dzieła.
Okoliczność, że art. 36 Pr.z.p. określa katalog niezbędnych elementów, jakie powinna
zawierać specyfikacja istotnych warunków zamówienia, nie pozbawia możliwości
takiego ukształtowania treści tego dokumentu, które spowoduje powstanie dzieła
zawierającego w sobie cechy twórcze, spełniającego wymóg oryginalności. Przepis ten
determinuje wyłącznie minimalną treść SIWZ, pozostawiając do swobodnego uznania
jego twórcy układ poszczególnych elementów, sposób formułowania myśli (słownictwo,
składnia), formę wyrazu, dobór elementów fakultatywnych, a także takich, które nie są
przewidziane w tym przepisie.”
Ochrona autorskoprawna
Ochrona autorskoprawna baz
danych w USA i W. Brytanii
• teoria „spoconego czoła” – orzeczenie w
sprawie Feist, 1991 r., USA
• test „zręczności i pracy” – W. Brytania
Podmiot uprawniony z tytułu prawa
autorskiego do bazy danych
• zasady ogólne
• twórca, wydawca (producent), pracodawca
• baza danych jako utwór zbiorowy (art.11)
Treść praw autorskich do bazy danych
• prawa osobiste - art. 16
(prawa te są nieograniczone w czasie)
• prawa majątkowe - art. 17
(prawa te trwają przez okres życia twórcy i 70 lat po jego
śmierci - art. 36)
Treść autorskich praw majątkowych
• zasady ogólne
• modyfikacja - art. 17 „1”
• nie wprowadzono odrębnego rozdziału
dotyczącego ochrony baz danych
Dozwolony użytek baz danych
• zasady ogólne
• modyfikacja w stosunku do zasad ogólnych
ochrony utworów:
- dozwolony użytek osobisty - art. 23
- dozwolony użytek publiczny - art. 30 „1”
„Słabość” ochrony autorskoprawnej
• Prawo
autorskie
–
chroni
tylko
„specyficzny” – twórczy wybór, układ i
zestawienie zawartości bazy danych
• Prawo autorskie nie zapobiega – w wielu
przypadkach – przejmowaniu informacji
• Orzeczenie amerykańskie w sprawie „Feist”
z 1991 r.
Konieczność zapewnienia dodatkowej ochrony
interesów producentów baz danych
• Dyrektywa UE 96/9 z dnia 11 marca 1996 r.
r. – w sprawie ochrony baz danych
• Pierwowzór - uregulowania w krajach
nordyckich
• Dyrektywa
wprowadza
nową
komplementarną do prawa autorskiego – sui
generis ochronę baz danych
Implementacja dyrektywy do
polskiego porządku prawnego
• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych
• Sposób implementacji dyrektywy do prawa polskiego
• Charakter prawa producenta bazy danych - nie jest to
prawo autorskie, ani pokrewne (w rozumieniu ustawy)
• konsekwencja: np. niemożność stosowania stawki 50 % kosztów
uzyskania przychodów w stosunku do wynagrodzenia uzyskanego w
związku z korzystaniem z tego prawa
•
(W przypadku przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw
autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania
przez nich tymi prawami, koszty uzyskania przychodów określa się w
wysokości 50%. Przy czym koszty te oblicza się od przychodu
pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na
ubezpieczenia społeczne (art. 22 ust. 9 pkt 3 u.p.d.o.f.).
Relacja pomiędzy ochroną sui generis
a ochroną autorskoprawą
• Ochronie sui generis podlegają wszystkie bazy
danych, także twórcze bazy danych
tj.
spełniających cechy utworu
• Konsekwencje nowelizacji ustawy o ochronie baz
danych z 2007 r. w zakresie kumulatywnej
ochrony
Definicja baz danych
w ustawie o ochronie baz danych
• zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów
i elementów zgromadzonych według określonej
metody
lub
systematyki,
indywidualnie
dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym
środkami elektronicznymi, wymagający istotnego
co do jakości lub ilości nakładu inwestycyjnego,w
celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji
zawartości.
Przesłanka udzielenia ochrony nakład inwestycyjny
- istotny co do jakości i/lub ilości nakład
inwestycyjny poniesiony na:
• sporządzenie, i/lub
• weryfikację, i/lub
• prezentację zawartości bazy danych
Podmiot uprawniony
• Prawo sui generis przysługuje producentowi bazy
danych, którym jest podmiot ponoszący ryzyko
nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy
danych
• osoba fizyczna, prawna, „ułomna” osoba prawna
• zasada wzajemności - podmioty z UE
• następca prawny producenta
• wprowadzenie domniemania na rzecz producenta
bazy danych – nowelizacja ustawy 2007 r.
Charakter prawa producenta bazy
danych
• prawo majątkowe
• zbywalne - może być przedmiotem umów,
podlega dziedziczeniu
• „zakres” prawa: cała i istotna (jakościowo/
ilościowo) część bazy danych
• wyłączenie spod zakresu prawa producenta
bazy danych - wypożyczania baz danych
Treść prawa producenta bazy danych art. 6
• Prawo do pobierania danych
w odniesieniu do całości lub istotnej ilościowo lub
jakościowo części bazy danych
• Prawo do wtórnego wykorzystania :
w odniesieniu do całości lub istotnej ilościowo lub
jakościowo części bazy danych
• Jedna informacja – „jako taka” nie jest
chroniona
Dozwolony użytek w zakresie prawa
producenta bazy danych
• art. 7 i 8
• dozwolony użytek osobisty
• formy dozwolonego użytku publicznego
Treść prawa producenta bazy danych
a korzystanie z nieistotnej części
• nieistotna (jakościowo/ilościowo) część
bazy danych
• jedna informacja – jako taka nie jest
chroniona
Uprawnienia legalnego użytkownika
• prawa przyznane legalnemu użytkownikowi
bazy danych - art. 7
Czas trwania ochrony
• prawo przysługuje producentowi przez
okres 15 lat od sporządzenia bazy danych
• możliwość „przedłużenia”
ochrony
czasu trwania
Orzecznictwo ETS
1. Orzeczenia ETS dot. sui generis ochrony baz danych z
dnia 9 listopada 2004 r. :
• Fixtures Marketing Ltd v. Oy Veikkaus Ab (case C-46/02)
• The British Horseracing Board Lts v. William Hill Org. Ltd (case C203/02)
• Fixtures Marketing Ltd v. Svenska Spel AB (case C-338/02)
• Fixtures Marketing Ltd v. OPAP (case C-444/02)
2. Orzeczenie ETS z dnia 9 października 2008 r. :
• Albert -Ludwigs-Universitat Freiburg v. Directmedia Publishing
GmbH (case C- 304/07)
3. Orzeczenie ETS z dnia 5 marca 2009 r. :
Apis-Hristovich EOOD v. Lakorda AD (case 545/07)
Ochrona baz danych w uznk
• cel ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji
• art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji
• delikty uznk
Ochrona baz danych w uznk
• art. 3 - przejmowanie zawartości bazy
danych jako działanie sprzeczne z dobrymi
obyczajami
• tajemnica przedsiębiorstwa - art. 11
• niewolnicze naśladownictwo - art. 13
Ochrona baz danych w uznk
• art. 3 - przejmowanie zawartości bazy
danych jako działanie sprzeczne z dobrymi
obyczajami
• orzeczenie SN z dnia 7 stycznia 2004 r., II CK 174/02, art.
3 ust. 1 uznk (stan fakt. 1996 r.)
„Przejęcie elektronicznej bazy danych i sprzedawanie jej odbiorcom pod
innym szyldem jest czynem nieuczciwej konkurencji”
Ochrona baz danych w uznk
• tajemnica przedsiębiorstwa - art. 11
•
•
•
Ujawnianie/ przekazywanie danych z bazy – jako czyn nieuczciwej
konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa - art. 11
Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa : wszelkie nieujawnione do wiadomości
publicznej informacje techniczne (np. dot. budowy urządzenia),
technologiczne (np. dot. procesów wytwórczych, składów produktów),
organizacyjne (np. listy klientów, lisy kontrahentów, metody organizacji pracy,
plany marketingowe) i inne (wynegocjowane ceny towarów), posiadające
wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął działanie niezbędne
w celu zachowania ich w poufności.
Wszelkie bazy danych, które zawierają w/w informacje mogą być objęte tą
ochroną, o ile przedsiębiorca poczynił działania w celu zachowania w
poufności danych
Re – use / ochrona urzędowych baz danych
Re- use / ochrona urzędowych baz danych
• Dyrektywa 2003/98/WE
re-use – w
wykorzystania informacji sektora publicznego
-
sprawie
ponownego
pierwotny zamiar uchwalenia ustawy o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej
nie jest kontynuowany, prace nad zmianą ustawy o dostępie do informacji publicznejskutkowały uchwaleniem 16 września 2011 r. nowelizacji (Dz. U. nr 204, poz. 1195)
• Dyrektywy 2007/2/WE ustanawiającej infrastrukturę informacji
przestrzennej we Wspólnocie (INSPIRE) – dostęp do danych
kartograficznych, systemu ewidencji nieruchomości
- Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej tzw. Inspire z 5
marca 2010 r. , opubl. w Dz. U. nr 76, poz. 489 (projekt art. 2 : "ustawa nie
narusza praw własności intelektualnej organów publicznych”, obowiązująca wersja : Art. 2. Ustawa
nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony praw własności
intelektualnej oraz dotyczących udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko)
Ochrona części składowych bazy danych
Dodatkowe podstawy ochrony zawartości bazy danych - art.
13 u.o.b.d.
• pr. aut. i pr. pokr.
• pr. patentowe, pr. znaków towarowych, pr. wzorów
przemysłowych, pr. oznaczeń pochodzenia,
• uznk, tajemnica prawnie chroniona
• ochrona informacji niejawnych, ochrona danych
osobowych, prawo cywilne, prawo pracy
Prawo sui generis a nadużywanie pozycji
dominującej
• dyrektywa 96/9 – art. 13 + pkt 47 preambuły – „w interesie
konkurencji nie wolno (…) udzielać ochrony” na
podstawie prawa sui generis, w taki sposób który
ułatwiałby nadużywanie pozycji dominującej”
• u.o.b.d – brak regulacji
• art. 2 ust. 1 – ust. o ochronie konkurencji i konsumentów z
dnia 16 lutego 2007
•
„ Ustawa nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony własności
intelektualnej i przemysłowej, w szczególności przepisów o ochronie wynalazków, wzorów
użytkowych i przemysłowych, topografii układów scalonych, znaków towarowych, oznaczeń
geograficznych, praw autorskich i praw pokrewnych”
Podsumowanie
1. Uwagi końcowe
2. Dyskusja
Dziękuje za uwagę!