Transcript TRAPLE KONARSKI I PODRECKI KANCELARIA ADWOKACKA S.C. Bazy danych Ochrona i eksploatacja Zbigniew Okoń [email protected] Agenda • Ustawa o ochronie baz danych – Geneza regulacji – Bazy danych w prawie autorskim – Prawo.

TRAPLE
KONARSKI I PODRECKI
KANCELARIA ADWOKACKA
S.C.
Bazy danych
Ochrona i eksploatacja
Zbigniew Okoń
[email protected]
Agenda
•
Ustawa o ochronie baz danych
– Geneza regulacji
– Bazy danych w prawie autorskim
– Prawo sui generis do bazy danych
– Trudności w stosowaniu ustawy
– Najważniejsze pojęcia (baza danych, pobieranie i wtórne wykorzystywanie
danych, producent bazy)
– Treść i ograniczenia prawa do bazy
– Umowy dotyczące baz danych
•
Udostępnianie baz danych a usługi oparte na dostępie warunkowym
•
Bazy danych a programy komputerowe
•
Konsekwencje podatkowe ustawy o ochronie baz danych
Geneza ustawy o ochronie baz danych
• Obecność baz danych w prawie autorskim
• Specyfika ochrony baz danych prawem autorskim
– Ograniczenie do „twórczych” elementów struktury, układu,
zestawienia danych
• W dotychczasowym stanie prawnym - brak ochrony nakładu
inwestycyjnego poniesionego na stworzenie bazy danych
• Potrzeba wzmocnienia ochrony w związku z rozwojem
elektronicznych baz danych
– Łatwość korzystania, przetwarzania i powielania elektronicznych baz
danych
• Dyrektywa 96/9/EC o ochronie baz danych
• Polska ustawa o ochronie baz danych z 27 lipca 2001
Bazy danych w prawie autorskim
• Art. 3 PrAut – ochrona uzależniona od „twórczości” doboru, układu,
zestawienia
• Niezależność ochrony „struktury” bazy od ochrony jej zawartości
• Zakres dopuszczalnego wykorzystania zawartości bazy uzależniony
od istnienia ewentualnej ochrony tej zawartości
• Nowe rozwiązania wprowadzanie przez UBD:
– Konieczność uzyskania zezwolenia już na samo sporządzenie
opracowania
– Ograniczenie tzw. „dozwolonego użytku” elektronicznych baz danych
do „własnego użytku naukowego”
Prawo sui generis (odrębne) do bazy
• Prawo do bazy danych – nowe prawo w zakresie własności
intelektualnej
• Cel nowego prawa – ochrona nakładu inwestycyjnego związanego z
tworzeniem bazy
• Art. 1 UBD – wyłączenie ochrony kumulowanej – najpoważniejszy
błąd polskiej ustawy
• Dodatkowe możliwości ochrony baz danych
– Odpowiednie postanowienia umowne
– Przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
– Przepisy ustawy o dostępie warunkowym
Pojęcia – baza danych
• Art. 2 ust. 1 pkt 1 UBD – zbiór danych lub jakichkolwiek
innych materiałów i elementów zgromadzonych według
określonej systematyki lub metody, indywidualnie
dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami
elektronicznymi.
• Konsekwencje pominięcia „niezależności” danych
• Powstanie ochrony w przypadku poniesienia „istotnego,
co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu
sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego
zawartości”.
Pojęcia – pobieranie danych
• Art. 2 ust. 1 pkt 2 UBD - stałe lub czasowe przejęcie lub
przeniesienie całości lub istotnej, co do jakości lub
ilości, części zawartości bazy danych na inny nośnik,
bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub
przeniesienia
• Przykłady pobierania danych:
– Wykonanie kserokopii, skopiowanie elektronicznego nośnika
danych, „efemeryczne” zwielokrotnienia w czasie przeglądania
stron internetowych
• Ograniczenie pobierania danych tylko do przejęcia lub
przeniesienia całości lub istotnej części bazy
Pojęcia – wtórne wykorzystywanie danych
• Art. 2 ust. 1 pkt 3 UBD - publiczne udostępnienie bazy
danych w dowolnej formie, a w szczególności poprzez
rozpowszechnianie, bezpośrednie przekazywanie lub
najem.
• Ograniczenie wtórnego wykorzystania danych tylko do
rozpowszechniania całości lub istotnej części bazy
• Wypożyczenie baz danych nie stanowi pobierania
danych lub wtórnego ich wykorzystania (art. 3 UBD)
Pojęcia – producent bazy danych
• Art. 2 ust. 1 pkt 4 UBD - producentem bazy danych jest
osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna
nieposiadająca osobowości prawnej, która ponosi ryzyko
nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy danych.
• Z ochrony korzystają tylko bazy danych:
– producent jest obywatelem Polski lub UE albo ma na ich
terytorium swoją siedzibę, lub
– ochrona wynika z umów międzynarodowych, na zasadach i w
zakresie w nich określonych
Treść prawa do bazy danych
• Prawo sui generis do bazy danych:
– Producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne
prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości
lub w istotnej części, co do jakości lub ilości (art. 6 UBD)
• Ograniczenia prawa do bazy danych:
– Użytek własny w odniesieniu do nieelektronicznych baz danych
– Wykorzystanie w celach dydaktycznych
– Wykorzystanie do celów bezpieczeństwa wewnętrznego,
postępowania sądowego lub administracyjnego
– Problem systematycznego i powtarzającego się pobierania
nieistotnej części danych
Umowy dotyczące baz danych
• Prawo do bazy danych jako prawo zbywalne
• Rodzaje umów:
– Umowy przenoszące prawo do bazy danych
– Umowy obciążające prawo do bazy danych (użytkowanie,
zastaw)
– Umowy licencyjne
• Możliwość określenia zakresu przeniesienia prawa lub
udzielenia licencji
• Rodzaje umów licencyjnych
• Sublicencja
Wyczerpanie prawa
• Art. 9 UBD - Pierwsza sprzedaż kopii bazy danych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą
wyczerpuje prawo do kontrolowania odsprzedaży tej kopii na tym
terytorium
• Kontrola obrotu egzemplarzami bazy danych jako element prawa
prawa sui generis
• Wyczerpanie prawa jako sposób rozwiązywania konfliktu prawem
sui generis a prawem własności egzemplarza
• Brak wyczerpania prawa w przypadku baz danych on-line (pkt 33 i
43 preambuły dyrektywy 96/9/EC)
• Brak wyczerpania prawa w przypadku wykonania materialnych kopii
materiałów pobranych z bazy danych on-line
Bazy danych a usługi warunkowego dostępu (1)
• Ochrona usług opartych na warunkowym dostępie jako
wzmocnienie ochrony baz danych on-line
• Podstawowe pojęcia ustawy o ochronie niektórych usług
świadczonych drogą elektroniczną opartych lub
polegających na dostępie warunkowym (UDW):
– dostęp warunkowy - wszelkie środki oraz przedsięwzięcia
techniczne, warunkujące korzystanie z usług chronionych przez
indywidualnego usługobiorcę (art. 2 pkt 1 UDW)
– usługi oparte na dostępie warunkowym - usługi, z których
korzystanie jest uzależnione od uprzedniego nabycia przez
usługobiorcę urządzenia dostępu warunkowego lub uzyskania
indywidualnego upoważnienia dostępu do danej usługi (art. 2
pkt 3 UDW)
Bazy danych a usługi warunkowego dostępu (2)
• Płatne bazy danych on-line jako usługi oparte na
warunkowym dostępie:
– Usługami chronionymi są [...] inne usługi świadczone na
indywidualne żądanie usługobiorcy drogą elektroniczną bez
jednoczesnej obecności stron - jeśli są świadczone za
wynagrodzeniem i oparte na dostępie warunkowym (art. 3 ust. 1
UDW)
– Jeżeli umowa nie stanowi inaczej indywidualne upoważnienie
dostępu do danej usługi chronionej uzyskuje osoba, która
zapłaciła ustalone przez usługodawcę wynagrodzenie za usługę
lub zobowiązała się do zapłaty takiego wynagrodzenia w
określonym terminie (art. 5 UDW)
Bazy danych a usługi warunkowego dostępu (3)
• Ochrona „twórczych” i „nietwórczych” baz danych jako usług
opartych na warunkowym dostępie:
– zakaz wytwarzania w celu użycia w obrocie (art. 6 UDW), posiadania
lub używania urządzeń niedozwolonych (art. 7 UDW)
– urządzenia niedozwolone – sprzęt lub oprogramowanie, które zostały
zaprojektowane lub przystosowane w celu umożliwienia korzystania z
usług chronionych bez uprzedniego upoważnienia usługodawcy (art. 2
pkt 7 UDW)
• Ochrona usług opartych na dostępie warunkowym w ramach ustawy
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
– Art. 15b. 1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest wytwarzanie, import,
dystrybucja, sprzedaż, najem lub oddawanie do używania pod innym
tytułem prawnym oraz posiadanie, w celach zarobkowych, urządzeń
niedozwolonych, w rozumieniu przepisów o ochronie niektórych usług
świadczonych drogą elektroniczną opartych lub polegających na
dostępie warunkowym
Bazy danych a usługi warunkowego dostępu (4)
• Cywilnoprawna ochrona „twórczych” baz danych jako
usług opartych na warunkowym dostępie:
– w przypadku usuwania lub obchodzenia zabezpieczeń
technicznych przed udostępnianiem, zwielokrotnianiem lub
rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu
bezprawne korzystanie z utworu twórca może żądać od osoby,
która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania
naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w
podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione,
potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego
dochodzenia; twórca może również żądać naprawienia
wyrządzonej szkody, jeżeli działanie naruszającego było
zawinione (art. 79 ust. 3 w zw. z ust. 1 PrAut)
Bazy danych a usługi warunkowego dostępu (5)
• Cywilnoprawna ochrona „nietwórczych” baz danych
jako usług opartych na warunkowym dostępie:
– W przypadku „nielegalnego” dostępu do bazy możliwość
dochodzenia roszczeń wyłącznie w przypadku:
• pobrania całości lub istotnej części zawartości bazy danych
• sprzecznego z normalnym korzystaniem, powtarzającego się i
systematycznego pobierania nieistotnej części bazy
– Producent bazy danych może żądać od osoby, która naruszyła
jego prawo do bazy danych, zaniechania naruszeń,
przywrócenia stanu zgodnego z prawem i wydania bezprawnie
uzyskanej korzyści majątkowej; producent bazy danych może
również żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach
ogólnych (art. 11 UBD)
Bazy danych a programy komputerowe (1)
• Silne akcentowanie rozróżnienia programów
komputerowych i baz danych w dyrektywie 96/9/EC
• Wyłączenia PrAut i UBD:
– Ochrona przyznana bazom danych nie obejmuje programów
komputerowych użytych do sporządzenia baz danych lub
korzystania z nich (art. 4 UBD)
– Ochrona przyznana bazom danych spełniającym cechy utworu
nie obejmuje programów komputerowych używanych do
sporządzenia lub obsługi baz danych dostępnych przy pomocy
środków elektronicznych (art. 77[2] PrAut)
• Brak prawnych konsekwencji zróżnicowania treści art. 4
UBD i art. 77[2] PrAut – różnice wynikiem usterki
legislacyjnej
Bazy danych a programy komputerowe (2)
• Program komputerowy jako narzędzie
tworzenia, dostępu i zarządzania elektroniczna
bazą danych
• Różnice pomiędzy programem komputerowym a
bazą danych:
– Program komputerowy – zestaw instrukcji (rozkazów)
przeznaczonych do przetwarzania w celu osiągnięcia
określonego rezultatu
– Baza danych – pewien zbiór danych przetwarzanych
przez program komputerowy
• Szczególne problemy powstające w przypadku
„twórczych” baz danych
Bazy danych a programy komputerowe (3)
• Program komputerowy jako „opis struktury”
bazy danych:
– Opis struktury bazy a dobór, układ lub zestawienie
elementów wchodzących w skład „twórczej” bazy
danych
– Możliwość ochrony „pustej” bazy danych
• „Twórczość” programu komputerowego a
„twórczość” bazy danych
• Próby objęcia programów komputerowych
ochroną właściwą dla baz danych
• Nakłady poniesione na program komputerowy
jako „istotny nakład inwestycyjny”
Konsekwencje podatkowe UBD (1)
• Art. 4 pkt. 2 ustawy o VAT – opodatkowane jak usługi licencje z
zakresu prawa autorskiego dotyczące programów komputerowych i
licencje z zakresu prawa własności przemysłowej i znaków
towarowych
• Brak opodatkowania VAT udzielenia licencji na korzystanie z bazy
danych
• Sytuacja analogiczna jak w przypadku programów komputerowych
do roku 2002
• Możliwość kwestionowania przez urzędy skarbowe – PKWiU dział 72
opis ogólny - d. usługi związane z obsługiwaniem bez danych
(tworzenie i rozwój baz danych, gromadzenie danych dla bazy z
jednej lub większej liczby źródeł, przechowywanie i udostępnianie
danych)
• Licencja na korzystanie z bazy danych nie powinna być
kwalifikowana jako udostępnienie danych
Konsekwencje podatkowe UBD (2)
• Inne konsekwencje:
– Dopuszczalność wystawiania faktur VAT - art. 32 ust. 1 ustawy o
VAT faktury VAT wystawia się jedynie na potwierdzenie
czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów
i usług, bądź czynności zwolnionych od tego podatku
– W przypadku naliczenia podatku VAT przez licencjobiorcę ryzyko kwestionowania zasadności odliczenia podatku
naliczonego od należnego przez licencjobiorcę
– Problem sprzedaży egzemplarzy elektronicznych baz danych,
połączonej z udzieleniem licencji
Kontakt z prelegentem:
Zbigniew Okoń
[email protected]
Traple Konarski i Podrecki Kancelaria adwokacka s.c.
ul. Prusa 30/2
30-117 Kraków
tel. (012) 427 23 98, (012) 427 32 74
fax (012) 427 22 53