Transcript bezpieczeństwa narodowego Polski

AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
1
Tematyka
1.
2.
Koncepcja i plan gry strategicznej: cel –
zaprojektowanie nowelizacji zapisów obowiązującej
strategii BN RP
Główne problemy nowelizacji strategii
bezpieczeństwa narodowego RP
1.
Podstawowe kategorie i procedury strategiczne: cykl
strategiczny
2. Polska jako podmiot strategii bezpieczeństwa
narodowego: relacje między interesami i celami
3. Strategiczne środowisko (warunki) bezpieczeństwa
narodowego Polski: szanse, wyzwania, ryzyka,
zagrożenia
4. Koncepcja operacyjna strategii bezpieczeństwa
narodowego Polski: zapobieganie (współpraca i
odstraszanie), reagowanie kryzysowe, obrona
5. Koncepcja preparacyjna strategii bezpieczeństwa
narodowego Polski: integracja, profesjonalizacja,
powszechność
www.koziej.pl
AON 2010 - PSOS
2
Materiały studyjne:
Zapraszam na stronę internetową
1.
2.
3.
4.
5.
www.koziej.pl oraz:
Strategia bezpieczeństwa narodowego RP, Warszawa 2007
Strategia obronności RP, Warszawa 2009
S. Koziej, Między piekłem a rajem, Toruń 2006
H. Munkler, Wojny naszych czasów, Kraków 2004
J. Baylis, J. Wrtitz, C. S. Gray, E. Cohen, Strategia we
współczesnym
świecie.
Wprowadzenie
do
strategicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009
studiów
6. R. Smith, Przydatność siły militarnej. Sztuka wojenna we
współczesnym świecie, PISM, Warszawa 2010; Info o książce:
http://www.pism.pl/ksiazki_content/id/103
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
3
Materiały studyjne (2):
7. Theory of War and Strategy, USArmy War College, Carlisle,
June 2008
8. Global Trends 2025: A Transformed World, NIC, November
2008,
http://www.dni.gov/nic/PDF_2025/2025_Global_Trends_Final_Rep
ort.pdf
9. The Joint Operating Environment, United States Joint Forces
Command,
2010;
http://www.jfcom.mil/newslink/storyarchive/2010/JOE_2010_o.p
df
10. Global Strategic Trends – Out to 2040, UK MoD, February
2010; http://www.mod.uk/NR/rdonlyres/D70F2CC7-5673-43AEBA731F887801266C/0/20100202GST_4_Global_Strategic_Trends_Out
_to_2040UDCDCStrat_Trends_4.pdf
11. Teaching Strategy: Challenge and Response, Edited by Dr.
Gabriel Marcella, SSI, Carlisle Barrack, March 2010;
http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pubs/display.cfm?
pubID=976
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
4
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
5
BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA =
BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
Strategia BN: jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa
do przeciwstawienia się wszelkim rodzajom zagrożeń?
Zagrożenia
Siły i środki państwa
gospodarcze
gospodarcze
społeczne
ochronne
informacyjne
informacyjne
militarne
.
.
.
inne
militarne
(siły zbrojne)
.
.
.
inne
AON 2010 - PSOS
STRATEGIA
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO
www.koziej.pl
6
OBRONNOŚĆ = OBRONA NARODOWA =
BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE
= CZĘŚĆ BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO
Strategia obronności (ON): jak wykorzystać wszystkie siły i
środki państwa do przeciwstawienia się zagrożeniom militarnym?
Zagrożenia
Siły i środki państwa
gospodarcze
gospodarcze
społeczne
ochronne
informacyjne
informacyjne
militarne
militarne
.
.
.
inne
AON 2010 - PSOS
STRATEGIA
OBRONNOŚCI
(ON)
www.koziej.pl
.
.
.
inne
7
Istota strategii = kompozycja interesów (i celów)
oraz środków i sposobów, warunkowana przez
środowisko (zewnętrzne i wewnętrzne warunki)
strategiczne
Interesy
(misje) i
cele
wyzwania
Sposoby
szanse
działania
Środki
(zasoby)
ryzyka
AON 2010 - PSOS
zagrożenia
www.koziej.pl
8
Cykl (procedura)
strategiczny
1. Zdefiniowanie interesów (misji) i celów
strategicznych
2. Ocena środowiska strategicznego
(warunków strategicznych)
3. Sformułowanie operacyjnej koncepcji
strategicznej (koncepcji działania)
4. Sformułowanie preparacyjnej koncepcji
strategicznej (koncepcji przygotowania, w
tym transformacji zasobów strategicznych systemu bezpieczeństwa)
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
9
TREŚĆ CYKLU STRATEGICZNEGO
Samoidentyfikacja strategiczna: diagnoza państwa jako
podmiotu bezpieczeństwa (podstawy bezpieczeństwa
narodowego) oraz zdefiniowanie interesów narodowych i
celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa
Ocena strategicznego środowiska bezpieczeństwa
(zewnętrzne i wewnętrzne warunki bezpieczeństwa)
Sformułowanie koncepcji działań strategicznych (strategia
operacyjna) – sposób osiągania celów strategicznych w
danych warunkach (środowisku) bezpieczeństwa
Sformułowanie koncepcji przygotowań strategicznych
(strategia preparacyjna, w tym transformacyjna) – sposób
utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa
narodowego, stosownie do przyszłościowych potrzeb
operacyjnych
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
10
Struktura (układ) strategii
 Powinna odpowiadać cyklowi
strategicznemu:
 I rozdział: Interesy narodowe i cele
strategiczne
 II rozdział: Ocena środowiska
bezpieczeństwa
 III rozdział: Koncepcja operacyjna
 IV rozdział: Koncepcja preparacyjna
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
11
Polska strategia bezpieczeństwa
 Integracja bezpieczeństwa narodowego
jako najważniejsze wyzwanie
 Strategia 2007 przyjęta w okresie
vacuum rządowego: potrzeba
nowelizacji
 Dobry krok w kierunku integracji
bezpieczeństwa, ale nie dokończony
 Zaniechanie Strategicznego Przeglądu
Bezpieczeństwa Narodowego: tylko SPO
oraz Strategia Obronności – to odwrót od
idei integracji
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
12
OD OBRONNOŚCI DO ZINTEGROWANEGO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO:
POTRZEBNA ZMIANA TREŚCI I NAZW
PODSTAWOWYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH
Strategia
bezpieczeństwa RP
Strategia
Bezpieczeństwa
Narodowego RP
Strategia
obronności RP
Polityczno-Strategiczna
Dyrektywa Obronna
Plan Reagowania
Obronnego RP
Program Pozamilitarnych
Przygotowań Obronnych RP
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
Polityczno-Strategiczna
Dyrektywa
Bezpieczeństwa
Narodowego RP
Plan Reagowania
Kryzysowego i
Obronnego RP
Program Pozamilitarnych
Przygotowań Systemu BN
RP
13
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
14
Założenia ogólne koncepcji gry
Obowiązująca obecnie strategia
bezpieczeństwa narodowego z 2007 roku
będzie zapewne w niedalekiej przyszłości
nowelizowana (przesłanki ku temu – np.
przyjęcie nowej koncepcji strategicznej
NATO, kolejne wybory w Polsce).Dlatego
wskazane jest przeanalizowanie jej pod
tym kątem: które jej treści należałoby
pozostawić niezmienione, a które mogą
lub powinny być znowelizowane w razie
uruchomienia takiej procedury.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
15
Zadanie studyjne
Studenci PSOS tworząc dwie niezależne
grupy studyjne przeprowadzają krytyczną
analizę obowiązującego dokumentu i
wypracowują projekt znowelizowanej
strategii bezpieczeństwa narodowego
zgodny z przewidywanymi przyszłościowo
warunkami środowiska bezpieczeństwa
narodowego RP. Końcowym efektem pracy
powinny być dwa projekty znowelizowanej
strategii bezpieczeństwa narodowego RP –
w formie naniesienia na obecnie
obowiązującym dokumencie zmian
merytorycznych i redakcyjnych.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
16
8.04.2010
Praca studyjna w grupach nad problemami pierwszym i
8.00 drugim:
12.00
a) Analiza interesów narodowych oraz ocena ich
zgodności
z
celami
strategicznymi
w
dziedzinie
bezpieczeństwa (I rozdział strategii). Czy istnieje potrzeba
wprowadzenia
korekt
merytorycznych
lub
formalnych
(redakcyjnych) do zapisów w obowiązującej strategii, a jeśli
tak – to jakich?
b)
Prognoza zewnętrznych i wewnętrznych warunków
bezpieczeństwa narodowego (środowiska bezpieczeństwa)
oraz ocena zgodności zapisów w obowiązującej strategii
bezpieczeństwa narodowego z tymi prognozami (II rozdział
strategii). Czy istnieje potrzeba nowelizacji tych zapisów z
punktu widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego),
jeśli tak – to jaka?
Prezentacja i obrona oraz ostateczne sformułowanie
12.00
projektu nowelizacji I i II rozdziału strategii bezpieczeństwa
- 13.30
narodowego RP
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
17
9.04.2010 r.
8.00 – 11.00
Praca studyjna w grupach nad trzecim i czwartym problemem::
c) Ocena zgodności przyjętej operacyjnej koncepcji strategii
bezpieczeństwa z celami i warunkami oraz jasności i kompletności
ich wyłożenia w obowiązującym dokumencie (III rozdział strategii).
Czy istnieje potrzeba nowelizacji obowiązujących zapisów z punktu
widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego) , a jeśli tak –
to jaka?
d)
Ocena
relacji
części
transformacyjnej
strategii
bezpieczeństwa
narodowego
(dotyczącej
utrzymywania
i
doskonalenia systemu bezpieczeństwa narodowego) z jej częścią
operacyjną (zawartą w rozdziale III) oraz klarowności i kompletności
jej wykładu w obowiązującym dokumencie (rozdział IV strategii). Czy
istnieje potrzeba nowelizacji obowiązujących zapisów z punktu
widzenia merytorycznego i formalnego (redakcyjnego), a jeśli tak –
to jaka?
11.00 12.30
Prezentacja i obrona oraz ostateczne sformułowanie projektu
nowelizacji III i IV rozdziału strategii bezpieczeństwa narodowego
RP
12.45 –
13.30
Omówienie, ocena i podsumowanie warsztatów
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
18
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
19
Interesy i cele
Interesy danego podmiotu (społeczności międzynarodowej,
narodu, grupy, osoby itp.) – to wyraz jego tożsamości,
wyznawanych wartości, historycznego dorobku, tradycji,
bieżących potrzeb oraz dążeń i aspiracji przyszłościowych.
Cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa to nic
innego, jak zoperacjonalizowane interesy.
Zoperacjonalizowane – to znaczy określone w języku
potrzebnego działania, stosownie do danych warunków,
ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem
zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb i możliwości. O ile
interesy (narodowe i międzynarodowe) odzwierciedlają
immanentne, stałe (ponadczasowe, niezależne od bieżących
warunków) wartości, aspiracje i dążenia podmiotu, to cele
strategiczne odnoszą się do konkretnych warunków w
danym okresie historycznym istnienia podmiotu.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
20
INTERESY NARODOWE
wg Konstytucji RP
• niepodległość i nienaruszalność
terytorium
• wolności i prawa człowieka i
obywatela oraz bezpieczeństwo
obywateli
• dziedzictwo narodowe
• ochrona środowiska z
uwzględnieniem zasady
zrównoważonego rozwoju
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
21
Rodzaje interesów narodowych
(wg USA)
■■Vital interests: What are we
willing to die for (destroy al
Qaeda)?
■■ Important interests: What are
we willing to fight for (prevent
genocide in Kosovo)?
■■Peripheral interests: What are we
willing to fund (deploy African
Union peacekeepers to Darfur)?
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
22
Cele strategiczne – powinny być pochodną interesów narodowych
Cel nr 1.1
Interes nr 1
Cel nr 1.2
Cel nr 1 …
Cel nr 2.1
Interes nr 2
Cel nr 2.2
Cel nr 2…
Interes nr 3
Cel nr 3.1
Interes nr 4
Cel nr 4.1
AON 2010 - PSOS
Cel nr 3…
Cel nr 4….
www.koziej.pl
23
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
24
Zjawiska i procesy kształtujące
strategiczne środowisko bezpieczeństwa
Generalne trendy rozwojowe: globalizacja,
rewolucja informacyjna, rewolucja polityczna itp.
Procesy i zjawiska państwowe oraz w relacjach
międzypaństwowych: współpraca, sojusze i koalicje,
kryzysy i konflikty międzypaństwowe itp.
Procesy i zjawiska niepaństwowe oraz w relacjach
nie-państwowych (transnarodowe): terroryzm,
proliferacja BMR, przestępczość transnarodowa,
ruchy pokojowe, transnarodowe związki
ekonomiczne, relacje międzycywilizacyjne itp.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
25
Zmiana środowiska
bezpieczeństwa
• Globalizacja i rewolucja informacyjna środowisko GLOBINFO – zglobalizowane i
uinformacyjnione
• Rewolucja polityczna – asymetryzacja środowiska
-rozpad symetrycznego świata dwubiegunowego i
erupcja asymetrycznych relacji bezpieczeństwa
nuklearnego i konwencjonalnego
• Rewolucja strukturalna - podmioty niepaństwowe,
państwa problemowe (zbójeckie i upadłe),
mocarstwa „wschodzące”
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
26
Struktura środowiska bezpieczeństwa
Szanse – to okoliczności sprzyjające realizacji interesów oraz
osiąganiu celów.
Wyzwania – to z kolei dylematy, przed jakimi stoi podmiot
(społeczność międzynarodowa, państwo) w rozstrzyganiu
spraw bezpieczeństwa. Często generowane są przez
partnerów i sojuszników, którzy prezentują pewne
oczekiwania, windują standardy obowiązujące w sojuszach lub
koalicjach.
Ryzyka - to niepewności związane z własnym działaniem, z
jego skutkami, to niebezpieczeństwo niepożądanych skutków
własnego działania. Im bardziej jesteśmy aktywni w serze
bezpieczeństwa, tym więcej ryzykujemy.
Zagrożenia – to pośrednie lub bezpośrednie destrukcyjne
oddziaływania na podmiot.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
27
Struktura środowiska
bezpieczeństwa narodowego Polski
• Szanse dla Polski (np. ESDP)
• Wyzwania dla Polski (np. standardy
NATO)
• Ryzyka dla Polski (np. Afganistan)
• Zagrożenia dla Polski (np. EURO
2012)
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
28
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
29
Układ koncepcji strategicznej
Koncepcja strategiczna zawiera
ogólne zasady i myśl przewodnią
(zamiar) postępowania podmiotu w
dziedzinie bezpieczeństwa oraz
strategiczne zadania dla sił i
środków wykonawczych w różnych
okresach lub dziedzinach
funkcjonowania danego podmiotu.
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
30
Struktura koncepcji strategicznej
Można wyróżnić dwie części
(działy) koncepcji strategicznej:
a)Strategię operacyjną (koncepcja
działania): co robić dla zapobiegania
i przeciwstawiania się kryzysom i
konfliktom
b)Strategię preparacyjną (koncepcja
przygotowania): jak się przygotować
do realizacji zadań operacyjnych
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
31
Struktura działów strategicznej koncepcji
bezpieczeństwa narodowego
Koncepcja operacyjna
strategii bezpieczeństwa
narodowego
Koncepcja preparacyjna
strategii bezpieczeństwa
narodowego
Ogólne zasady i myśl
przewodnia (zamiar)
działania państwa w
dziedzinie
bezpieczeństwa
narodowego
Ogólne zasady i myśl
przewodnia (zamiar)
przygotowania państwa
w dziedzinie
bezpieczeństwa
narodowego
Cele operacyjne
podstawowych
elementów systemu
bezpieczeństwa
narodowego
Cele przygotowawcze
podstawowych
elementów systemu
bezpieczeństwa
narodowego
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
32
Główne problemy koncepcyjne
strategii operacyjnej
• Rodzaje działań strategicznych
– zapobieganie (współpraca i odstraszanie),
np. polityka nuklearna NATO
– reagowanie kryzysowe, np. strategia
udziału w operacjach międzynarodowych
– obrona, np. art. 5., infrastruktura, plany
• Sposoby działań strategicznych
–
–
–
–
Wykorzystywanie szans
Podejmowanie wyzwań
Redukowanie ryzyk
Przeciwstawianie się zagrożeniom
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
33
Główne problemy koncepcyjne
strategii preparacyjnej
• Integracja systemu kierowania
bezpieczeństwem narodowym, np.
rola RBN i RCB
• Profesjonalizacja
wyspecjalizowanych ogniw
systemu bezpieczeństwa
narodowego, np. SZRP
• Powszechność przygotowań w
dziedzinie bezpieczeństwa, np. rola
AONNSR
2010 - PSOS
www.koziej.pl
34
Podsumowanie
Polska jako podmiot strategii
bezpieczeństwa
Strategiczne środowisko
bezpieczeństwa Polski
Operacyjna i preparacyjna
strategia bezpieczeństwa
narodowego RP
AON 2010 - PSOS
www.koziej.pl
35