Transcript DISTRIBUCIJA MAKROZOOBENTOSA U TEKUCIM VODAMA

DISTRIBUCIJA
MAKROZOOBENTOSA U
TEKUĆIM VODAMA
Primer: sliv reke Kolubare
• Biodiverzitet – podrazumeva sveukupnost gena, vrsta
i ekosistema na Zemlji
Opšte odlike istraživanog područja
Geološki sastav i reljef
 Valjevske planine (deo Dinarskog planinskog sistema)
 Dominantno krečnjačka podloga
 U geomorfološkom pogledu razlikujemo dve
geomorfološke celine:
1. Krečnjak (geomorfološke i hidrološke pojave karsta)
2. Krečnjački dolomiti, peščari, glinica idr.
Hidrološke odlike
Vodni resursi Srbije: izvori, potoci, reke, jezera,
bare, močvare, ritovi (prirodnog porekla)
-kanali, akumulacije i ribnjaci (veštačkog porekla)
Slivovi: Crnomorski, Jadranski i Egejski
Kolubara pripada Crnomorskom slivu
Veći vodeni tokovi Valjevskog kraja:
-Sušica, Gradac, Banja, Obnica, Jablanica i
Kolubara (površina sliva 3727 km2
Biljni pokrivač
-šume (dominantno cer i grab), livade, pašnjaci
Klimatske odlike
- umereno-kontinentalna
- Subplaninska
temperatura
-prosečna godišnja 7°C
-u periodu istraživanja od 10,5 do 12,4 °C
padavine
-suma padavina (za period 1950-1984) 792 mm –Valjevo
-u periodu istraživanja 643-966 mm
Srednje mesečne temperature vazduha na
stanici Valjevo (1991-1994)
25
20
1991
10
1992
1993
5
1994
meseci
Sr.g.
D
N
O
S
A
J
J
M
A
M
-5
F
0
J
oC
15
Srednje mesečne sume padavina na stanici
Valjevo (1991-1994)
800
700
600
1991
400
1992
1993
300
1994
200
m eseci
g.s.
D
N
O
S
A
J
J
M
A
F
0
M
100
J
mm
500
Opšte karakteristike slivnog područja
Kolubare
prostire se između Rudnika i Valjevskih planina na
jugu, Vlašića i Cera na zapadu, i Šumadijske pl. na
istoku
nastaje na 190 m n.v. (Obnica + Jablanica)
Obnica – planina Medvednik – 940 m n.v.,
dužina 25km
Jablanica – planina Jablanik – 1144 m n.v.,
dužina 27km
Materijal i metode
Period istraživanja: 1991-1994.
Praćeni su osnovni fizičko-hemijski parametri
Hemijski parametri obrađeni klaster analizom
Makrozoobentos uzorkovan mrežom po Surber-u
(300cm2)
Broj individua predstavljen po m2
Shannon-Veaver-ov indeks biodiverziteta
Sörensen-ov indeks sličnosti
Opis lokaliteta
Obnica
1.Lok 700m od sela Stave (n.v. 340m)
obale – degradirana zajednica vrbe i jove
dno – kamenito-šljunkovito
zagađivači – seoska domaćinstva
2. Lok 250m od uliva potoka Staparica (n.v. 260m)
obale – zajednica graba i vrbe
dno – kamenito-šljunkovito
zagađivači – seoska domaćinstva i potok Staparica
3.Lok 100m pre spajanja sa Jablanicom (n.v. 200m)
obale – obrasle vrbom
dno – kamenito
zagađivači – komunalne vode
Jablanica
4.Lok 1km uzvodno od manastira Pustinja
obale – leva-obradive površine, desna-bukova šuma
dno – kamenito-šljunkovito
zagađivači – seoska domaćinstva
5. Lok Rovne
obale – zajednica graba i jove
dno – kamenito
zagađivači – nisu konstatovani (izgradnja brane)
6.Lok 100m pre spajanja sa Obnicom
obale – neuređene
dno – kamenito
zagađivači – komunalne vode
Kolubara
7.Lok 150m od nastanka Kolubare
obale – degradirane i neuređene
dno – kamenito-šljunkovito
zagađivači – Valjevska pivara
8. Lok 50m pre uliva Gradca
obale – betonirane
dno – kamenito
zagađivači – industrijske otpadne vode
9.Lok 800m ispod uliva Gradca
obale i dno - betonirani
zagađivači – industrijske otpadne vode (fabrika
vijaka)
Kolubara
10.Lok kod Bele Stene
obale – travnate i mestimično obrasle vrbom
dno –šljunkovito-kamenito
zagađivači – kolektor otpadnih voda grada Valjeva
11. Lok uzvodno od Lajkovca
obale – obrasle vrbom
dno – šljunkovito-kamenito
zagađivači – nisu registrovani
REZULTATI I DISKUSIJA
• Brzine toka gornjeg dela sliva reke Kolubare u
periodu 1991-1994. g.
Vodotoci
m/s
Min.
Obnica
Jablanica Kolubara
0,11
0,10
0,10
Maks.
1,00
1,00
1,25
Prosečne vrednosti brzine toka sliva Kolubare u
periodu 1991-1994. g.
0.8
0.7
0.6
m/s
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
1 2
3
4
5
lokaliteti
6
7
Kolubara
Jablanica
Obnica
8
9 10
11
30
25
C
20
15
10
5
0
1
2
3
4
5
lokaliteti
6
7
max
min
8
9
10
11
Slika 7. Ekstremne vrednosti temperature vode u periodu 1991-1994. g.
25
20
O2
15
10
5
0
1
2
max
3
4
5
lokaliteti
6
7
min
8
9
10
11
Slika 8. Ekstremne vrednosti kiseonika u periodu 1991-1994. g.
%
200
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1
2
max
3
4
5
lokaliteti
6
7
min
8
9
10
11
Slika 9. Ekstremne vrednosti za saturaciju u periodu 1991-1994. g.
10
8
6
4
2
0
1
max
2
3
4
5
Vrste
6
7
min
8
9
10
11
Slika 10. Ekstremne vrednosti pH u periodu 1991-1994. g.
500
400
300
200
100
0
1
2
3
4
5
lokaliteti
6
7
max
min
8
9
10 11
Slika 11. Ekstremne vrednosti za provodljivost vode u periodu19911994. g.
mg/l
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
max
2
3
4
5
lokaliteti
6
7
min
8
9
10
11
Slika 12. Ekstremne vrednosti za BPK 5 u periodu 1991-1994. g.
70
60
mg/l
50
40
30
20
10
0
1
max
2
3
4
5
lokaliteti
6
7
min
8
9
10
11
6
mg/l
5
4
3
2
1
0
1
2
3
4
5
lokaliteti
6
7
max
min
8
9
10 11
Slika 15. Ekstremne vrednosti za NH 4 u periodu 1991-1994. g.
12
10
mg/l
8
6
4
2
0
1
2
max
3
4
5
Lokaliteti
6
7
min
8
9
10
11
Slika 16. Ekstremne vrednosti za NO3 u periodu 1991-1994. g.
• Lokaliteta:
- 11
• Obrađeno uzoraka:
- 132
• Ukupno konstatovane:
- 24023 individue
• Determinisano:
- 196 vrsta
- 59 rodova
- 12 familija
•
•
-
Insekti:
122 vrste
70 rodova
37 familija
Oligochaetae
47 vrsta
20 rodova
6 familija
Nematoda
Turbelaria
Odonata
Diptera
Gamaridae
Simulidae
Plecoptera
Trichoptera
Megaloptera
Heteroptera
Hydracarina
grupe
Coleoptera
Isopoda
Molusca
Hirudinea
Oligochaeta
Ephemeroptera
Chironomidae
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Obnice u periodu 1991-1994. godina
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1994
1993
1992
1991
Odonata
Turbelaria
Nematoda
Simulidae
Diptera
Hydracarina
Plecoptera
Gamaridae
Coleoptera
Megaloptera
Heteroptera
grupe
Trichoptera
Molusca
Oligochaeta
Hirudinea
Isopoda
Ephemeroptera
Chironomidae
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Obnice u periodu 1991-1994. godina
60
50
40
30
20
10
0
3
2
1
Odonata
Nematoda
Turbelaria
Collembola
Simulidae
Diptera
Gamaridae
Molusca
Hymenoptera
Aranea
Hydracarina
grupe
Coleoptera
Plecoptera
Trichoptera
Oligochaeta
Ephemeroptera
Chironomidae
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Jablanice u periodu 1991-1994. godina
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1994
1993
1992
1991
Turbelaria
Collembola
Odonata
Hydracarina
Nematoda
Gamaridae
Diptera
Simulidae
Molusca
Aranea
Hymenoptera
grupe
Plecoptera
Trichoptera
Coleoptera
Oligochaeta
Ephemeroptera
Chironomidae
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Jablanice po lokalitetima u periodu 1991-1994.
godina
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
6
5
4
Hydracarina
Isopoda
Gamaridae
Megaloptera
Heteroptera
Simulidae
Diptera
Coleoptera
Trichoptera
Odonata
Ephemeroptera
Grupe
Nematoda
Molusca
Hirudinea
Chironomidae
Oligochaeta
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Kolubare u periodu 1991-1994. godina
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1994
1993
1992
1991
Nematoda
Isopoda
Molusca
Hirudinea
Gamaridae
Heteroptera
Simulidae
Odonata
Megaloptera
Hydracarina
grupe
Diptera
Coleoptera
Ephemeroptera
Trichoptera
Chironomidae
Oligochaeta
%
Procentualno učešće grupa makrozoobentosa reke
Kolubare po loklitetima u periodu 1991-1994. godina
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
11
10
9
8
7
Procentualna zastupljenost familija Oligochaeta u
periodu 1991-1994. godina
100
60
40
Kolubara
20
Jablanica
Lumbricidae
Enchitreidae
Lumbriculidae
Obnica
Haplotaxsidae
Fam ilije
Naididae
0
Tubificidae
%
80
Broj vrsta Oligochaeta po lokalitetima u periodu
1991-1994.g.
35
broj taksona
30
25
10
20
11
9
8
15
7
6
10
5
4
5
3
0
2
S1
1
Lokaliteti
Vrste
Pristina rosea
Pristina foreli
Nais sp.
Nais variabilis
Nais stolc
Nais simplex
Nais elinguis
Nais communis
Nais bretschery
Limnodrilus sp.
L. hoffmeisteri f. parva
Limnodrilus hoffmeisteri
Limnodrilus helveticus
Enchitreus sp.
Stylodrilus sp.
%
Procentualno učešće Oligochaeta na lokalitetu 1 u
periodu 1991-1994.
60
50
40
30
20
10
0
1994
1993
1992
1991
Procentualno učešće Oligochaeta na lokalitetu 2 u
periodu 1991-1994. g.
Procentualno učešće Oligochaeta na lokalitetu 3 u
periodu 1991-1994. godina
Vrste
Pristina rosea
Nais sp.
Nais stolc
Nais simplex
Nais christanae
Nais communis
Nais bretschery
Nais behningi
Tubifex. montanus
Enchitreus sp.
Trichodrilus strandi
Stylodrilus sp.
Stylodrilus heringianus
Bythonomus sp
Bythonomus lemani
%
Procentualna zastupljenost Oligochaeta na lokalitetu
4 u periodu 1991-1994.g.
60
50
40
30
20
10
0
1994
1993
1992
1991
Procentualna
zastupljenost
Oligochaeta na
lokalitetu 5 u
periodu 19911994.g.
Stylodrilus sp.
Eiseniella tetraedra
Nais sp.
Nais simplex
Nais cristinae
Limnodrilus hoffmeisteri
Vrste
Bythonomus sp
Bythonomus lemani
%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
1994
10
1993
0
1992
1991
Procentualna
zastupljenost
Oligochaeta na
lokalitetu 6 u
periodu 19911994.g.
Nais behningi
Nais barbata
Peloscolex sp.
Nais sp.
Nais elinguis
Nais communis
Vrste
Limnodrilus sp.
Tubifex. tubifex
Bythonomus sp
%
80
70
60
50
40
30
20
1994
10
1993
0
1992
1991
L. helveticus
Limnodrilus sp.
L. udecemianus
L. hoffmeisteri f. parva
L. hoffmeisteri
L. claperedeanus
Tubifex sp.
T. nerthus
Ophydonais serpentina
Nais sp.
N. elinguis
Nais bretschery
Peloscolex sp.
Potamothrix. hammoniensis
Vrste
T. tubifex
Haplotahix. gordioides
Lumbriculus variegatus
Bythonomus sp.
%
Procentualna zastupljenost Oligochaeta na lokalitetu
7 u periodu 1991-1994. g.
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1994
1993
1992
1991
Procentualna zastupljenost Oligochaeta na lokalitetu 8 u
periodu 1991-1994. g.
Procentualna zastupljenost Oligochaeta na lokalitetu
9 u periodu 1991-1994. g.
Procentualna
zastupljenost
Oligochaeta na
lokalitetu 10 u
periodu 19911994. g.
Procentualna zastupljenost Oligochaeta na lokalitetu
11 u periodu 1991-1994. g.
Prosečan indeks diverziteta makrozoobentosa u
periodu 1991-1994. g.
2
1.8
1.6
1.4
1.2
1
0.8
0.6
Kolubara
0.4
0.2
Jablanica
0
Obnica
1
2
3
4
5
6
7
8
lokaliteti
9
10 11
Indeks diverziteta Oligochaeta Obnice, Jablanice i
Kolbare
2
1.5
1
0.5
1994
1993
1992
1991
1
2
3
4
5
6
7
8
0
11
9 10
lokaliteti
Sorensenov index sličnosti između ispitivanih vodotoka u
periodu 1991-1993 g.
Vodotoci
a
b
j
Cs %
Obnica :
Jablanica
29
22
17
66,66
Obnica :
Kolubara
29
40
22
63,77
Jablanica :
Kolubara
22
40
21
67,74