Transcript Usluge od opšteg interesa koje podliježu povjeravanju obaveza

Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Usluge od opšteg interesa koje
podliježu povjeravanju obaveza
javnih usluga (PSO) i
kompenzacija za pružanje datih
usluga
Podgorica (Crna Gora), 16. februar 2011.
08.04.2015
Seite 1
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Usluge od opšteg interesa
 Pružanje kvalitetnih usluga po prihvatljivim cijenama
svim građanima i preduzećima od presudne je
važnosti za osiguravanje socijalne i teritorijalne
kohezije u okviru države i Evropske unije
 Odgovornost je države da pruži bližu definiciju usluga
koje će se pružati (uz izuzetak određenih sektora)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 2
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Usluge od opšteg interesa
Neekonomske usluge
Ekonomske usluge
 Uključuju tradicionalne
prerogative države, kao
što su policija,
pravosuđe, prosveta
 U principu ne podliježu
posebnim propisima EU;
mogu podlijegati opštim
pravilima EU, kao što je
pravilo zabrane
diskriminacije
 Podliježu pravilima unutrašnjeg tržišta
i konkurencije (uključujući i državnu
pomoć) budući da su to ekonomske
aktivnosti po svojoj prirodi
 Velike mrežne grane
(telekomunikacije, električna energija,
gas, saobraćaj, poštanske usluge,
radiodifuzija) obuhvaćene su
posebnim propisima EU
 Upravljanje otpadom, vodosnabdijevanje, tretman otpadnih voda,
zdravstvena zaštita i drugi sektori ne
podliježu propisivanju na nivou EU
08.04.2015
08.04.2015
Seite 3
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Ekonomske nasuprot neekonomskih usluga
 U oblasti prava vezanog za konkurenciju, ni sektor, ni
status lica koje pruža uslugu, ni način njegovog
finansiranja ne određuju da li se neka djelatnost smatra
ekonomskom ili neekonomskom; to određuje isključivo
priroda same djelatnosti
 Jedno lice može biti angažovano i u ekonomskim i u
neekonomskim djelatnostima, pa stoga može
podlijegati pravilima konkurencije za dio svojih
djelatnosti, a za ostale ne
 Treba posebno analizirati svaku djelatnost nekog lica
08.04.2015
08.04.2015
Seite 4
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Koraci procjene u analizama državne pomoći
1. Državna pomoć jeste ili nije uključena:
- Subjekt jeste ili nije angažovan u ekonomskoj djelatnosti:
da/ ne
- Sva 4 elementa državne pomoći su ispunjena: da/ne
2. Mjera koja nije državna pomoć
- Opšta mjera
- Nema ograničenja za odobravanje javnih sredstava
3. Mjera državne pomoći
- Konkretna mjera
- Razmotriti odgovarajući cilj pomoći, prihvatljive troškove,
intenzitete, itd.
- Poštovanje proceduralnih pravila
08.04.2015
08.04.2015
Seite 5
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Koncept subjekta angažovanog u
ekonomskoj djelatnosti
 Primarni pogled na vrstu djelatnosti kojima se subjekt
bavi
 Da li se ta djelatnost može posmatrati kao vršenje
zvaničnih ovlašćenja ili kao ekonomska aktivnost
(učešće na tržištu)?
 Prema zakonskom okviru za državnu pomoć pod
“komercijalnim subjektom” smatra se svaki subjekt
angažovan u nekoj ekonomskoj djelatnosti bez obzira na
njegov pravni status i vlasništvo
08.04.2015
08.04.2015
Seite 6
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Razdvajanje djelatnosti i
troškova subjekta
Neekonomske PSO
Ekonomske PSO
Komercijalna djelatnost
 Ako isti subjekt obavlja razne djelatnosti, jasno se razdvajaju djelatnosti
i njihovi troškovi i finansiranje kako bi se izbjeglo unakrsno
subvencionisanje; Dokazi da su troškovi pravilno raspoređeni mogu biti
godišnji finansijski izvještaji
 Direktiva Komisije 111/2006/EK o transparentnosti finansijskih odnosa
između država članica i javnih preduzeća kao i o finanijskoj
transparentnosti u okviru određenog preduzeća (od 16. novembra 2006.
godine, objavljena u Sl. listu EZ L 218, 17.11.2006, str.17)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 7
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Opšta regulativa EK o kompenzaciji za
PSO
 Čl.106(2) Ugovora o funkcionisanju EU
 Presuda ESP u predmetu C-280/00 poznatom kao
Presuda Altmark Trans (odluka od 24. juna 2003.)
 Odluka Komisije o primjeni člana 86(2) Ugovora o EZ na
državnu pomoć u formi kompenzacije za javne usluge koja
se odobrava određenim preduzećima kojima je povjereno
vršenje usluga od opšteg ekonomskog interesa (od 28.
novembra 2005., objavljena u Sl.listu EZ L 312,
29.11.2005., str.67)
 Okvir Zajednice za državnu pomoć u formi kompenzacije
za javne usluge (od 28. novembra 2005. godine,
objavljena u Sl. listu EZ C 297, 29.11.2005., str.4)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 8
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Posebne sektorske regulative za
kompenzaciju za PSO (1)
Sektor saobraćaja
- Član 73 Ugovora o EZ
- Regulativa (EC) 1370/2007 Evropskog parlamenta i Savjeta od
23.10.2007. o uslugama javnog prevoza putnika u željezničkom i
drumskom saobraćaju kojom se stavljaju van snage regulative Savjeta
(EEC) 1191/69 i 1107/70 (Sl. list L 315, 3.12.2007., str.1)
- Smjernice Zajednice o finansiranju aerodroma i početna pomoć za
avionske kompanije koje posluju na regionalnim aerodromima (Sl. list
C 312, 09.12.2005., str.1)
- Regulativa (EC) 1008/2008 Evropskog parlamenta i Savjeta od 24.
septembra 2008. godine o zajedničkim pravilima za pružanje usluga u
aviosaobraćaju (preinačenje) (Sl. list L 293, 31.10.2008., str.3)
Radiodifuzija
- Saopštenje Komisije o primjene pravila državne pomoći na javne
emitere (Sl. list C 257, 27.10.2009., str.1)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 9
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Posebne sektorske regulative za
kompenzaciju za PSO(2)
 Poštanske usluge:
- Direktiva 97/67/EC Evropskog parlamenta i Savjeta od 15. decembra
1997. godine o zajedničkim pravilima za razvoj internih poštanskih
usluga Zajednice i poboljšanje kvaliteta usluga; izmijenjena i dopunjena
direktivama 2001/39/EC, 2003/1882/EC i 2008/6/EC (Sl. list EU L 15,
21.1.1998, str 14; Sl. list EU L 176, 5.7.2001., str 21, L 284,
31.10.2003., str 1 i L 52, 27.2.2008., str 3 redom)
 Usluge elektronskih komunikacija
- Direktiva 2002/22/EC Evropskog parlamenta i Savjeta od 7. marta 2002.
godine o univerzalnoj usluzi i pravima korisnika koja se odnose na
mreže i usluge elektronskih komunikacija (Direktiva o univerzalnoj
usluzi); izmijenjena i dopunjena Direktivom 2009/136/EC (Sl. list EU L
108, 24.04.2002., str 51; Sl. list EU L 337, 18.12.2009., str 11)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 10
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Posebne sektorske regulative za
kompenzaciju za PSO (3)
 Proizvodnja električne energije
- Direktiva 2003/54/EC Evropskog parlamenta i Savjeta od 26.
juna 2003. godine o zajedničkim pravilima za unutrašnje tržište
električne energije kojom se stavlja van snage Direktiva
96/92/EC; izmijenjena i dopunjena direktivama 2004/85/EC i
2008/3/EC (Sl. list EU L 176, 15.07.2003., str 37; Sl. list EU L
236, 7.07.2004, str 10 i L 17, 22.01.2008, str 6)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 11
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Pravni okvir državne pomoći za
kompenzaciju PSO u Crnoj Gori
Međunarodne obaveze:
 Član 74 SSP zahtijeva usaglašenost sa principima
predviđenim Ugovorom o EZ, posebno sa zahtjevima
člana 86(2) (predviđa uslove kvalifikovanosti za
kompenzaciju za PSO)
Nacionalni zakonski akti:
 Uredba o bližim kriterijumima, uslovima i načinu dodjele
državne pomoći, čl. 41-42, 43, 57, 65
 Problem sa članom 44 Uredbe obzirom da za poštanske
usluge isti pravni okvir je primjenljiv, tj. pravila iz čl. 4142 Uredbe
08.04.2015
08.04.2015
Seite 12
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Prelazni zahtjevi za Crnu Goru za
primjenu pravila EZ za PSO
 Do kraja 2010. godine sve postojeće mjere državne pomoći
(šeme pomoći i individualne mjere) koje predviđaju
kompenzaciju za PSO usaglasiće se sa zahtjevima EU za
državnu pomoć na ovom polju
Napomena: član 74 SSP
 Duži prelazni period (do 3.12.2019. godine) može biti
prihvatliv za PSO ugovore u sektoru saobraćaja zaključene
do 01.01.2008. ili od 01.01.2008. do 3.12.2009., ako su u
saglasnosti sa zahtjevima Regulative 1191/69
Napomena: član 8 Regulative 1370/2007
08.04.2015
08.04.2015
Seite 13
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Koncept državne pomoći (čl.107(1)
Ugovora o funkcionisanju EU)
 Pomoć dodjeljuje država članica ili se dodjeljuje putem
državnih resursa u bilo kom vidu;
 Ona favorizuje određeno preduzeće ili proizvodnju
određenih roba; i
 Prednost mora da bude selektivna i da na taj način
ostvaruje ravnotežu između određenih firmi i njihovih
konkurenata; i
 Mora imati potencijalni uticaj na konkurenciju i trgovinu
među državama članicama
08.04.2015
08.04.2015
Seite 14
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Ne radi se o državnoj pomoći (Altmark) ako:
 preduzeće primalac u stvari ima obaveze vršenja javnih usluga i
ako su te obaveze jasno definisane;
 su parametri na osnovu kojih se zaračunava kompenzacija
unaprijed utvrđeni na objektivan i transparentan način;
 kompenzacija ne može premašiti dio neophodan za pokriće svih
ili dijela troškova koji se snose prilikom vršenja obaveza javnih
usluga, vodeći računa o relevantnim primicima i razumnoj dobiti;
 preduzeće se odabire u skladu sa postupkom javne nabavke
koji omogućava odabir najjeftinijeg pružaoca usluga ili nivo
naknade treba utvrditi na osnovu analize troškova koje bi
snosilo tipično dobro vođeno preduzeće za pružanje te usluge
08.04.2015
08.04.2015
Seite 15
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Ako se radi o državnoj pomoći
(odluka + okvir):
 PSO se povjerava preduzeću putem jednog ili više zvaničnih
akata čiju formu može utvrditi svaka država članica i koji navodi:
- prirodu svakog isključivog ili posebnih prava koja se dodjeljuju
tom preduzeću
- odnosno preduzeće i teritorija;
- trajanje obaveza javnih usluga;
- parametre za izračunavanje, kontrolu i pregled kompenzacije;
- aranžmane za izbjegavanje i vraćanje svakog viška
kompenzacije.
08.04.2015
08.04.2015
Seite 16
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Opšti koncepti za velike mrežne grane
obuhvaćene posebnim propisima EU
 Opšta definicija ‘univerzalne usluge’ sa jednakom
primjenom širom EU
-- principi su definisani na nivou zajednice, ali primjena tih
principa ostavlja se državama kako bi se mogle uzeti u
obzir njihove tradicije, nacionalne i regionalne okolnosti
 Kontinuitet usluga (pružanje bez prekida)
 Pristupačnost – cijena usluge određuje se na takav način
da svima bude dostupna
 Definisanje, praćenje i sprovođenje zahtjeva kvaliteta
vezano za tu uslugu
08.04.2015
08.04.2015
Seite 17
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Zajednička pravila za poštanske usluge
 Univerzalna usluga (opseg za PSO) kako je definisana
direktivom obavlja se stalno (najmanje 5 radnih dana
sedmično), na navedenom nivou kvaliteta u svim
tačkama na teritoriji države po pristupačnim cijenama za
sve korisnike
 Ne podliježe diskreciji države
 Univerzalna usluga može se povjeriti samo kompaniji
odabranoj u skladu sa primjenljivim pravilima i propisima
za javne nabavke (može uključivati i kompetitivni dijalog
ili postupak pregovaranja sa ili bez objavljivanja
obavještenja o ugovoru)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 18
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Zajednička pravila za elektornske komunikacije
 Dirketiva EU određuje predmet univerzalne usluge koja
može podlijegati PSO
 Ne podliježe diskreciji države
 Usluga se čini dostupnom na navedenom nivou kvaliteta
za sve krajnje korisnike na teritorii države, nezavisno od
geografske lokacije, po pristupačnoj cijeni
 Prilikom imenovanja preduzeća za sprovođenje
univerzalne usluge poštuju se principi objektivnosti,
transparentnosti, nediskriminacije i srazmjernosti; metode
imenovanja osiguravaju da se univerzalna usluga pruža
na troškovno efektivan način
08.04.2015
08.04.2015
Seite 19
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Zajednička pravila za proizvodnju električne energije
 PSO se može nametnuti preduzeću u elektroenergetskom
sektoru kako bi se osigurala sigurnost, uključujući i
sigurnost snabdijevanja, redovnost, kvalitet i cijena
isporuke i zaštita životne sredine, uključujući i energetsku
efikasnost i zaštitu klime
 Veoma ograničena diskrecija države pri utvrđivanju PSO
 Obaveze će biti jasno definisane, transparentne,
nediskriminatorne, varijabilne i garantovaće nacionalnim
potrošačima jednakost pristupa elektroenergetskim
kompanijama EU.
 Država osigurava praćenje sigurnosti snabdijevanja, a
nalaze tog monitoringa objavljuje svake dvije godine
08.04.2015
08.04.2015
Seite 20
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Zahtjevi za PSO u oblasti autobuskog i
željezničkog saobraćaja
 PSO ugovori dodjeljuju se u transparentnom postupku –
javna nabavka i koncesija
 Ugovori se mogu dodjeljivati kompanijama “unutar kuće”
bez korišćenja otvorenih postupaka. Takvi pružaoci
usluga imaju ograničen pristup tenderskim varijantama
PSO
 U željezničkom sektoru PSO se mogu povjeravati bez
otvorenih postupaka
 Ugovori su vremenski ograničeni:
- gradski i međugradski autobuski saobraćaj: 10 ili 15 god
ako je ugovorom predviđeno obnavljanje voznog parka;
- željezničke usluge: 15 ili 22,5 god ako je ugovorom
predviđeno obnavljanje voznog parka
08.04.2015
08.04.2015
Seite 21
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
PSO kompenzacija u avio saobraćaju
Upravljačima aerodroma
 Ako organ operateru aeordroma (D kategorija aerodroma sa manje od
1 miliona putnika) nametne određene obaveze javnih usluga kako bi se
osiguralo da interes opšte javnosti bude na odgovarajući način
zaštićen, operater aerodroma može dobiti kompenzaciju za dodatne
troškove koji proističu iz obaveze javne usluge. Nije nemoguće da se
ukupan menadžment aerodroma, u izuzetnim slučajevima, smatra za
uslugu od opšteg ekonomskog interesa.
Vazduhoplovnim kompanijama
 Država može da nametne obavezu javne usluge u pogledu redovnog
avio saobraćaja između nekog aerodroma u Zajednici i aerodroma koji
opslužuje neki periferni ili region u razvoju na svojoj teritorii ili na slabo
prometnoj liniji ka bilo kom aerodromu na svojoj teritoriji ako se takva
linija smatra vitalnom za ekonomski i društveni razvoj regiona koji taj
aerodrom opslužuje
08.04.2015
08.04.2015
Seite 22
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Zahtjevi za PSO u sektoru radiodifuzije
Povjeravanje PSO
 Široko definisanje mandata PSO prihvatljivo je kada se emiteru
povjerava zadatak obezbjeđivanja uravnoteženog i potvrđenog
programa
 Takva definicija treba da bude u skladu sa ciljem ispunjenja
demokratskih, društvenih i kulturnih potreba društva,
garantovanja pluralizma, uključujući kulturnu i jezičku
raznovrsnost
Odabir finansiranja
 Finansiranje iz jednog izvora: PSO se finansira samo iz javnih
sredstava
 Finansiranje iz dva izvora: PSO se finansira raznim
kombinacijama državnih sredstava i prihoda od komercijalnih
aktivnosti (npr. reklame)
08.04.2015
08.04.2015
Seite 23
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Kompenzacija za PSO :
 ne prelazi dio neophodan za pokrivanje troškova koji se snose
prilikom vršenja obaveza javnih usluga;
 u obzir se uzimaju samo troškovi povezani sa služenjem opštem
ekonomskom interesu;
 troškovi vezani za ulaganja (infrastruktura i saobraćajna
sredstva) mogu se uzeti u obzir kada su neophodni za služenje
opštem ekonomskom interesu.
 Kada neka kompanija vrši djelatnosti koje potpadaju i pod i van
opsega usluga od opšteg ekonomskog interesa, interni računi
odvojeno prikazuju troškove i primitke povezane sa služenjem
opšteg ekonomskog interesa i one povezane sa ostalim
troškovima, kao i parametre za raspoređivane troškova i prihoda.
08.04.2015
08.04.2015
Seite 24
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Državna pomoć jeste / nije
Ispunjeni
kriterijumi
Altmark
presude
Da – nije državna pomoć
Ne – jeste državna pomoć
Ispunjeni kriterijumi odluke Komisije
Da – bez obavještavanja
Ne – treba obavijestiti
Ispunjeni kriterijumi odluke Komisije
Da – pozitivna odluka
Ne – da bi se dodijelila pomoć
treba pronaći drugi cilj
08.04.2015
08.04.2015
Seite 25
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Ako nisu uspunjeni zahtjevi za
kompenzaciju za PSO onda:
 Javna sredstva se mogu dodijeliti ako se utvrdi da je drugi
zakonski okvir državne pomoći kompatibilan sa pravilima
državne pomoći, recimo:
-- regionalna (investiciona) pomoć
-- pomoć za istraživanje, razvoj i inovacije
-- pomoć za zaštitu životne sredine
-- ili drugo
-- ili, ako se kvalifikovanost ne utvrdi ni po kom drugom
cilju, javna sredstva se uopšte ne mogu dodijeliti!!!!
08.04.2015
08.04.2015
Seite 26
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Analiza slučaja: širokopojasne komunikacije
 Pomoć za širokopojasne internet veze :
– za Estoniju (predmet N 196/2010) prihvaćena kao PSO
– za Litvaniju (predmet N 183/2009) prihvaćena kao sektorska pomoć
Razlike u pristupu:
- PSO jer je mjera osmišljena tako da se razvijaju brzi širokopojasni
servisi, odnosno uspostavi pristup mreži naredne generacije sa ciljem
da se postigne brzina prenosa podataka od najmanje 100 Mbit/s i da se
pokrije cijela teritorija Estonije
- Sektorska pomoć jer je mjera osmišljena tako da se razvije
infrastruktura elektronskih mreža koje nude veleprodajne širokopojasne
servise u ruralnim područjima Litvanije koji nisu opsluženi i za koje ne
postoje planovi da budu pokriveni u bliskoj budućnosti
08.04.2015
08.04.2015
Seite 27
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Analize slučaja: proizvodnja električne
energije
 Pomoć za nove proizvodne kapacitete radi sigurnosti snabdijevanja:
– za Irsku (predmet N 475/2003) prihvaćena kao PSO
– za Letoniju (predmet N 675/2009) prihvaćena kao sektorska pomoć
Razlika u pristupu:
- PSO jer je mjera osmišljena tako da uvede na irsko
elektroenergetsko tržište nove rezervne proizvodne kapacitete kako
bi se zadovoljila tražnja u bilo koje doba godine, uključujući i vršne
periode
- Sektorska pomoć jer je mjera osmišljena tako da rješava sadašnji
elektroenergetski deficit i neophodnost da se diverzifikuje zavisnost
od jednog izvora goriva
08.04.2015
08.04.2015
Seite 28
Page
Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project
Co-funded by the European Union
Hvala na pažnji!
Kontakt:
Accession to Internal Market
Projektna kancelarija
Omladinskih brigada 1
81000 Podgorica , Crna Gora
Tel:
+ 382 (0) 78 103 675
Fax:
+ 382 (0) 78 103 625
http://www.aim.org.me
08.04.2015
Seite 29
Page