Transcript 5403 Sayılı Kanun Değişiklikleri Hisseli Satışlar

TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TAPU DAİRESİ BAŞKANLIĞI
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu
(6537 sayılı Kanun ile Değişik Hükümleri)
(Hisseli Satışlar)
2014
Ankara
Hazırlayan
Sabahattin ARSLAN
Tapu ve Kadastro Uzmanı
5403 sayılı Kanun, 15.05.2014 tarih ve 29001 sayılı Resmi
Gazete'de yayınlanan 6537 sayılı Kanun ile değiştirilmiştir.
Yeni yasa ile asgari tarımsal arazi büyüklüğü ve yeterli
gelirli tarımsal arazi büyüklüğü kavramları tanımlanmış, belirlenen
büyüklükteki tarımsal araziler üzerinde gerçekleştirilecek mülkiyeti
aktarıcı nitelikli işlemlerin yanı sıra, intikal ve miras taksimi işlemlerinde
önemli değişiklikler getirilmiştir.
Tarımsal alanlarda gerçekleştirilecek tapu ve kadastro
işlemlerinde, tarımsal nitelik taşıyan alanların asgari tarımsal arazi
büyüklüğü, yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü, arazi sınıfları
arasındaki dönüştürme katsayıları, tarımsal alanlar arasındaki ekonomik
bütünlük vb. kavramların müdürlüklerimizce irdelenerek doğrudan işlem
tesis edilmesi mümkün olmadığından söz konusu taleplerle ilgili olarak
il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerince olumlu görüş verilmesi
durumunda işlemlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
2
5403 sayılı Kanunun 3. Maddesi;
h) (Değişik: 30/4/2014-6537/3 md.) Asgari tarımsal arazi
büyüklüğü: Üretim faaliyet ve girdileri rasyonel ve ekonomik
olarak kullanıldığı takdirde, bir tarımsal arazide elde edilen
verimliliğin, söz konusu tarımsal arazinin daha fazla küçülmesi
hâlinde elde edilemeyeceği Bakanlıkça belirlenen en küçük
tarımsal parsel büyüklüğünü,
ı) (Değişik: 30/4/2014-6537/3 md.) Yeter gelirli tarımsal
arazi büyüklüğü: Bölge farklılıkları göz önünde bulundurularak il
ve ilçelerin ekli (1) sayılı listede belirlenen yeter gelirli tarımsal
arazi büyüklüklerini, (Eski Metinde Tarımsal işletme kavramının
yerine ihdas edilerek Medeni Kanununun özgülemeye ilişkin 659
uncu, 660 ıncı, 661 inci, 662 nci, 663 üncü, 664 üncü, 665 inci,
666 ncı, 667 nci ve 668 inci maddeleri ile 22/11/1984 tarihli ve
3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım
Reformu Kanununun 13 üncü maddesinin beşinci fıkrasının son
cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır. 9. Madde)
3
İl/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlükleri tarafından
konuya ilişkin yapılacak değerlendirmede TAKBİS üzerinden alınacak
tapu kayıt örneklerinden yararlanılacak, kayıtlarda bir çelişki bulunması
durumunda tapu müdürlüklerinden ıslak imzalı kayıt örneği talep
edilebilecektir.
5403 sayılı Kanunda 6537 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik
ile, tarım arazileri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca belirlenen
büyüklüklerin altında ifraz edilemeyecek, hisselendirilemeyecek, pay ve
paydaş sayısı artırılamayacaktır.
Tarımsal arazinin niteliği konusunda tereddüt oluşması halinde
(Örneğin taşınmazın niteliği ham toprak, depolu bahçe, bahçeli ev,
içinde ev olan tarla vb. gibi) konunun il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık
müdürlüğüne soru konusu edilmesi gerekmektedir.
4
Tapu sicilinde tarımsal niteliğiyle kayıtlı taşınmazın
imar planı kapsamında olduğunun taraflarca beyan edilmesi
durumunda öncelikle ilgili belediye/valiliklerden talep
konusu parselin;
- Planı olup olmadığı,
- Planı varsa kullanım amacı,
Soru konusu edilerek alınacak cevabi yazıda,
taşınmazın imar planının (nazım, mevzii, uygulama imar planı
vb.) bulunduğu ve planda tarımsal alan olarak özgülenmediğinin
belirtilmesi halinde 1997/12 sayılı Genelge gereğince işlem
yapılacaktır. (İK’na aslında aykırı bir Genelge)
5
Taşınmazın imar planı kapsamı dışında
kaldığı veya imar planında tarımsal niteliği
korunacak alanda yer aldığının tespiti halinde,
tarla/bağ/bahçe/zeytinlik/çayır/üzerinde ev olan tarla
vb. tarımsal nitelik taşıyan tüm taşınmazların
müstakilen veya hisseli olarak paydaşlara veya
üçüncü kişiye devredilebilmesi için;
İki yöntem bulunmaktadır;
1- Doğrudan işlem yapılması
2- İlgili İdarenin izni
6
A-TARIM ARAZİLERİNDE MÜLKİYETİ AKTARICI İŞLEM
YAPILMASI
a) Tapu müdürlüklerince doğrudan yapılabilecek işlemler
1- Devre konu taşınmazın malikinin aynı ilçe sınırları içinde
(ilçenin tüm mahalle ve köylerini kapsayacak biçimde) müstakil veya
hisseli başka bir tarımsal arazisinin olmadığının TAKBİS üzerinden
tespit edilmesi durumunda, taşınmazın veya mevcut payın
hisselendirilmeksizin aynen devrine yönelik istemin il/ilçe gıda, tarım ve
hayvancılık müdürlüklerine soru konusu edilmeksizin karşılanması
mümkündür.
2)- Malikin tarımsal faaliyetinin terki anlamına gelen aynı ilçe
sınırları içindeki (ilçenin tüm mahalle ve köylerini kapsayacak biçimde)
tüm tarımsal parsellerinin aynı anda paydaş olan/olmayan bir veya
birden fazla gerçek veya tüzel kişilere hisselendirilmeksizin mevcut
payın aynen devrine yönelik talebinin tasfiye niteliği taşıması nedeniyle,
il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerine soru konusu
edilmeksizin karşılanması mümkündür.
7
3) Mirasçıların anlaşmak suretiyle terekedeki tarımsal nitelik
taşıyan tüm taşınmazları, 5403 sayılı Kanunun 8/C maddesi gereği, tek
mirasçıya, iştirak halinde mülkiyet ilkelerine göre aile malları veya kazanç
paylı aile malları ortaklığına, mirasçıların kuracağı limited şirkete veya
üçüncü kişiye devir taleplerinin il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık
müdürlüklerine soru konusu edilmeksizin karşılanması mümkündür.
4) 3194 sayılı İmar Kanununun 27/3 maddesi gereğince, köy
yerleşik alan sınırları içerisinde, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanunu hükümleri uygulanmaz. Bu nedenle köy yerleşik alan
sınırları içerisinde olduğu tespit edilen tarımsal nitelikli taşınmazlara ilişkin
işlemlerin doğrudan karşılanması gerekir. Köy yerleşik alan sınırları
konusunda tereddüt oluşması halinde durumun kadastro veya il özel
idaresi müdürlüğüne soru konusu edilmesi gerekmektedir.
5) Tarım arazisi niteliğindeki Hazine taşınmazları, 5403 sayılı
Kanun ile belirlenen büyüklüklerin altında olsa bile hisselendirilerek, pay ve
paydaş sayısı artırılmak suretiyle devri mümkündür. (istisna)
8
b) Diğer Hususlar
Tapu müdürlüklerince doğrudan karşılanabilecek istemler dışında her
türlü talebin il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerine iletilerek
alınacak cevabi yazı gereğince işlemlerin yönlendirilmesi
gerekmektedir.
9
B- TARIM ARAZİLERİNDE İNTİKAL/TAKSİM/PAY TEMLİKİ
a) 6537 sayılı Kanunun yayımı (15.05.2014) tarihinden
önceki ölümlerde
1) 5403 sayılı Kanunda değişiklik yapan 6537 sayılı Kanunun
yürürlük tarihi olan 15.05.2014 tarihinden önceki tarihli ölümlerde
intikal taleplerinin elbirliği halinde mülkiyet veya paylı mülkiyet olarak
yapılması mümkün olup, intikal işleminden sonra mirasçılar arasında
yapılacak olan miras payı temliki, miras taksimi vb. taleplerin kabul
edilmesi; mirasçıların üçüncü kişilere olan devir taleplerinin ise 6537
sayılı Kanun uyarınca il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğüne
soru konusu edilmesi gerekmektedir.
10
2) 15.05.2014 tarihinden önce ölümler nedeniyle tapu
sicilinde elbirliği veya paylı mülkiyet olarak intikali yapılmış
veya kadastro tespiti nedeniyle tapu sicili kök muris adına
veya mirasçıları adına elbirliği veya paylı mülkiyet şeklinde
oluşmuş ise, mirasçıların kendi aralarında yapacakları miras
payı temliki, miras taksimi taleplerinin kabul edilmesi,
mirasçıların üçüncü kişilere olan devir taleplerinin ise 6537 sayılı
Kanun uyarınca il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğüne
soru konusu edilmesi gerekmektedir.
3) 15.05.2014 tarihinden önce ve sonra gerçekleşen birden
fazla ölümlü intikal işlemlerinde ise iştirak halinde intikal
sonrası Kanun öncesi ölenlerin mirasçıları arasında sadece
miras payı temliki yapılabilecek, diğer işlemler için ise il/ilçe gıda,
tarım ve hayvancılık müdürlüğünden uygunluk görüşü
alınacaktır.
11
4) 6537 sayılı Kanunun yayımı tarihinde (15.05.2014
öncesi gerçekleşen ölümlerde) mirasçılar arasında
henüz paylaşımı yapılmamış tarımsal arazilerin devir
işlemleri, miras payı temlik ve miras taksim işlemleri, bu
maddeyi ihdas eden Kanundan önceki kanun
hükümlerine göre tamamlanacağından, 6537 sayılı
Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde (15 Mayıs
2016 tarihine kadar) yapılacak bu tür devir işlemleri
harçlardan muaftır. (5403 s. K. Geçici m. 5)
12
b) 6537 sayılı Kanunun yayımı (15.05.2014)
tarihinden sonraki ölümlerde
1)
Mirasçıların
anlaşmak
suretiyle
terekedeki
tarımsal
nitelik
taşıyan
tüm
taşınmazları, 5403 sayılı Kanunun 8/C maddesi
gereği, tek mirasçıya, iştirak halinde mülkiyet
ilkelerine göre aile malları veya kazanç paylı aile
malları ortaklığına,
mirasçıların kuracağı limited
şirkete veya üçüncü kişiye devir taleplerinin il/ilçe
gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerine soru
konusu edilmeksizin karşılanması mümkündür.
Birden fazla ehil mirasçıya devir istemi
mevcutsa yeter gelirli tarımsal arazi için uygun
büyüklüğün sağlanıp sağlanmadığı hususunun tespiti
için durum il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık
müdürlüğüne soru konusu edilerek, alınacak cevaba
göre işlem yapılması gerekmektedir.
13
2) 5403 sayılı Kanunda değişiklik yapan 6537
sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15.05.2014 tarihi ve
sonrasında gerçekleşen ölümlerde tarımsal nitelik taşıyan
taşınmaz malların (tarla, bağ, bahçe, zeytinlik vb.) intikal
taleplerinin elbirliği mülkiyet olarak karşılanması, paylı
mülkiyet olarak yapılan intikal taleplerinde ise durumun
il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüğüne soru konusu
edilerek, alınacak cevaba göre işlem yapılması
gerekmektedir.
3) Mirasçıların yeter gelirli tarımsal arazilerin
mülkiyetinin devri konusunda anlaşmaları durumunda,
bu taşınmazların devri ile ilgili yapılacak işlemlere ilişkin
mirasçılar harçlardan ve bu işlemlerle ilgili düzenlenecek
kâğıtlara ilişkin damga vergisinden muaftır. (5403 s. K. m.
8/I)
14
C- TARIM ARAZİLERİNE HACİZ KONULMASI,
İPOTEK TESİSİ, CEBRİ SATIŞ VE MAHKEME
KARARLARININ İNFAZI
1) 6537 sayılı Kanun ile getirilen değişiklik ile, hisseli
taşınmazlarda Kanunla belirlenen normun altında kalan
payların rehnedilmesi ile ilgili engelleyici hüküm olan 5403
sayılı Kanunun 8 inci maddesinin son fıkrası kaldırılmış
olduğundan tarım arazilerinin rehnedilmesi ile ilgili taleplerin
karşılanması gerekmektedir.
2) 6537 sayılı Kanunun yayımı (15.05.2014 tarihinden)
öncesi hisseli tarımsal alanlarda gerçekleştirilerek yürürlükteki
mevzuat gereği İdaremizce infaz edilemeyen cebri satış
kararları ile Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra
kesinleştirilen cebri satış kararlarının istem gereği doğrudan
karşılanması gerekmektedir.
3) Kesinleşmiş mahkeme kararlarının uygulanması
Anayasanın 138. maddesi gereği zorunlu bulunduğundan
mahkeme kararı gereği işlem yapılması gerekmektedir.
15
D- TARIM ARAZİLERİNDE TEKNİK NİTELİKLİ İŞLEM TALEBİ
1) İfraz, tevhit, cins değişikliği vb. işleme konu
taşınmazların imar planında tarımsal amaç dışı kullanıma
ayrıldığının tespiti halinde taleplerin yürürlükteki mevzuatına
uygun biçimde karşılanması gerekmektedir.
2) (Değişik: 10/09/2014 tarih ve 23294678010.07.02/58433 sayılı Makam Oluru ile) Söz konusu
taşınmazların planda tarımsal alan olarak ayrılması ya da köy
yerleşik alanı dışındaki plansız alanda kalması durumunda
taşınmazın ifrazı, bölünmesi, ayrılması sonucunu doğuran
işlemlerde il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerinin
işleme ilişkin uygunluk görüşünün kadastro müdürlükleri
tarafından işlem öncesi aranılması, bunun dışında kalan
yüzölçümü değişikliği, birleştirme vb. işlemlerde talebin
doğrudan karşılanması gerekmektedir.
16
3) (Ek: 10/09/2014 tarih ve 23294678-010.07.02/58433
sayılı Makam Oluru ile) 6360 sayılı Kanun ile mevcut
büyükşehirler ile yeni kurulan büyükşehirlerin sınırlarının il mülki
sınırları olduğu kabul edilerek, bu illerdeki köylerin tüzel kişiliği
kaldırılarak mahalleye dönüştürülmüştür.
3194 sayılı İmar Kanununun 8/ğ maddesinin,
"Büyükşehir belediyesi sınırının il sınırı olması nedeniyle
mahalleye dönüşen, nüfusu 5.000'in altında kalan ve kırsal
yerleşim özelliği devam eden yerlerdeki uygulamalar,
büyükşehir belediye meclisince aksine bir karar alınmadıkça,
uygulama imar planı yapılıncaya kadar 27 nci madde
hükümlerine göre yürütülür." hükmü gereğince 6360 sayılı
Kanun ile mahalleye dönüştürülen yerleşim yerlerinde 3194
sayılı İmar Kanununun 8/ğ maddesi dikkate alınarak İmar
Kanununun 27 inci maddesine göre işlemlere yön verilmesi
gerekmektedir.
17
E- TARIM ARAZİLERİ ÜZERİNDE YAPILACAK DİĞER
KAMULAŞTIRMALAR
Tarım arazileri üzerinde yapılacak kamulaştırmalarda
6537 sayılı Kanun ile değişikliğe uğrayan 5403 sayılı
Kanunda engelleyici bir hüküm bulunmadığından, her türlü
(rızaî veya kazaî) kamulaştırma isteminin il/ilçe gıda, tarım ve
hayvancılık müdürlüğüne soru konusu edilmeksizin
karşılanması gerekmektedir.
18
F- 5403 SAYILI KANUNA GÖRE BAKANLIKCA
YAPILACAK KAMULAŞTIRMA VE TOPLULAŞTIRMA
İŞLEMLERİ, 3083 SAYILI KANUN UYGULAMALARI
Asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki
tarımsal araziler
1) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından
toplulaştırabilir veya kamulaştırabilir. Bu amaçla yapılan
kamulaştırmalar ile satımlara konu olan işlemler
harçlardan, bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenecek kâğıtlar
damga vergisinden istisna tutulmuştur. (5403 s. K. m. 17/6)
2) 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi
Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanununun
uygulama alanında bulunan taşınmazlarda il/ilçe gıda,
tarım ve hayvancılık müdürlüklerine konunun iletilerek
alınacak cevaba göre işlemlere yön verilecektir.
19
G - KADASTRO ÇALIŞMALARI
1) Kadastro çalışmalarında, 5403 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği 19.07.2005 tarihinden sonra tarım
arazilerinde, miras yoluyla intikal eden taşınmazlar hariç
hissedarları arasında haricen yapılmış olan ifrazen
taksimlerde, ifrazen oluşan parsellerin yüzölçümlerinin
bölünmez (Asgari tarımsal arazi büyüklüğü; mutlak tarım
arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün arazilerinde 2
hektar, dikili tarım arazilerinde 0,5 hektar, örtü altı tarımı
yapılan arazilerde 0,3 hektardan küçük belirlenemez.)
büyüklük olarak kabul edilen bu miktarların altında olması
durumunda ifrazen taksim talebi il/ilçe gıda, tarım ve
hayvancılık müdürlüklerinin olumlu görüşü alınmadan
karşılanmayacaktır. Miras yoluyla intikal eden taşınmazlarda
ise il/ilçe gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerinden
alınacak cevaba göre işleme yön verilecektir. 19.07.2005
tarihinden önce yapıldığı tespit edilen ifrazen taksimlerde
ise
Kanunda
belirlenen
parsel
yeter
büyüklüğü
aranmayacaktır.
20
2) 5403 sayılı Kanunda değişiklik yapan 6537 sayılı
Kanunun yürürlüğe girdiği 15.05.2014 tarihinden sonra
tarım arazilerinin intikalleri, tüm mirasçıların birlikte talepleri
olsa dahi elbirliği mülkiyet olarak (iştirak halinde
mülkiyet/verasette iştirak olarak) yapılacağından il/ilçe gıda,
tarım ve hayvancılık müdürlüklerinin olumlu görüşü
alınmadan müşterek mülkiyete dönüştürülmeyecek ve
ifrazen taksimlere yönelik talepler karşılanmayacaktır.
15.05.2014 tarihinden önceki ölümlere dayalı
olarak yapılacak intikallerde ise paylı (müşterek) mülkiyet
olarak tasarruf edilen tarım arazilerinin paylı (müşterek)
mülkiyet olarak tespiti mümkündür.
21
3) Ayrıca, cinsi tarımsal nitelik taşıyan
taşınmazlar için, valilik/belediyelere, imar planı (nazım,
mevzi, uygulama imar planı gibi) kapsamında kalıp
kalmadığı, kalmakta ise planda kullanım amacının tarım
dışı olup olmadığının yazılı olarak sorularak alınacak
cevabi yazılarda, taşınmazın imar planı (nazım, mevzi,
uygulama imar planı gibi) kapsamında kaldığı ve planda
kullanım amacının tarım dışı olduğunun bildirilmesi
halinde bu Kanun hükmü uygulanmayacaktır. (3194 S.K.
18- Son – 1997/ 12 sayılı genelge devreye girecektir.)
22
6537 sayılı Kanun ile Değiştirilen 5403 sayılı Kanun
hükümleri
Amaç
Madde 1 –(Değişik: 30/4/2014-6537/1 md.)
Bu
Kanunun
amacı;
toprağın
korunması,
geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari
tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin
belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve
yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir
kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak
usul ve esasları belirlemektir.
23
Kapsam
Madde 2 – (Değişik: 30/4/2014-6537/2 md.)
Bu Kanun; arazi ve toprak kaynaklarının bilimsel
esaslara uygun olarak sınıflandırılması, tarımsal arazi ve
yeter gelirli tarımsal arazilerin asgari büyüklüklerinin
belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, arazi kullanım
planlarının hazırlanması, koruma ve geliştirme sürecinde
toplumsal, ekonomik ve çevresel boyutlarının katılımcı
yöntemlerle değerlendirilmesi, amaç dışı ve yanlış
kullanımların önlenmesi, korumayı sağlayacak yöntemlerin
oluşturulması ile görev, yetki ve sorumluluklara ilişkin usul
ve esasları kapsar.
24
u) (Ek: 30/4/2014-6537/3 md.) Yan sınai işletme: Yeter
gelirli tarımsal arazilere ait ürün depolama, koruma,
işleme ve pazarlama gibi faaliyetlere yönelik tesisleri,
İfade eder.
25
Tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin
belirlenmesi(1)
Madde 8 – (Değişik: 31/1/2007-5578/2 md.)
Tarım arazileri; doğal özellikleri ve ülke tarımındaki önemine göre,
nitelikleri Bakanlık tarafından belirlenen mutlak tarım arazileri, özel ürün
arazileri, dikili tarım arazileri ve marjinal tarım arazileri olarak sınıflandırılır.
Ayrıca Bakanlık tarım arazilerinin korunması, geliştirilmesi ve kullanımı ile ilgili
farklı sınıflandırmalar yapabilir.
(Değişik: 30/4/2014-6537/4 md.) Asgari tarımsal arazi büyüklüğü, bölge
ve yörelerin toplumsal, ekonomik, ekolojik ve teknik özellikleri gözetilerek
Bakanlık tarafından belirlenir. Belirlenen asgari büyüklüğe erişmiş tarımsal
araziler, bölünemez eşya niteliği kazanmış olur.
____________________
(1) 30/4/2014 tarihli ve 6537 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle Bu maddenin
başlığı “Tarım arazilerinin sınıflandırılması ve arazi parsel büyüklüklerinin
belirlenmesi” iken metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
26
(Değişik: 30/4/2014-6537/4 md.) Asgari tarımsal arazi büyüklüğü;
mutlak tarım arazileri, marjinal tarım arazileri ve özel ürün
arazilerinde 2 hektar, dikili tarım arazilerinde 0,5 hektar, örtü altı
tarımı yapılan arazilerde 0,3 hektardan küçük belirlenemez. Bakanlık
asgari tarımsal arazi büyüklüklerini günün koşullarına göre artırabilir.
Tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz
edilemez, hisselendirilemez, Hazine taşınmazlarının satış
işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi artırılamaz.
Ancak, tarım dışı kullanım izni verilen alanlar veya çay, fındık, zeytin
gibi özel iklim ve toprak ihtiyaçları olan bitkilerin yetiştiği alanlarda
arazi özellikleri nedeniyle belirlenen asgari tarımsal arazi
büyüklüğünden daha küçük parsellerin oluşması gerekli olduğu
takdirde, Bakanlığın uygun görüşü ile daha küçük parseller
oluşturulabilir.
(Mülga: 30/4/2014-6537/4 md.)
27
Yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğü(1)
Madde 8/A – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
İl ve ilçelerin yeter gelirli tarımsal arazi büyüklükleri bölge farklılıkları
göz önünde bulundurularak bu Kanuna ekli (1) sayılı listede
belirlenmiştir. Tarımsal araziler bu Kanuna ekli (1) sayılı listede
belirlenen yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin altında ifraz
edilemez, bölünemez. Tarımsal arazilerin bu niteliği şerh
konulmak üzere Bakanlık tarafından ilgili tapu müdürlüğüne
bildirilir. Yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin hesaplanmasında,
aynı kişiye ait ve Bakanlıkça aralarında ekonomik bütünlük bulunduğu
tespit edilen tarım arazileri birlikte değerlendirilir. Yeter gelirli tarımsal
arazilerin ekonomik bütünlüğe sahip olmayan kısımları Bakanlığın izni
ile satılabilir. Bilimsel gelişmeler ve günün koşullarına göre bu Kanuna
ekli (1) sayılı listede Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı
ile değişiklik yapılabilir.
28
Mirasa konu tarımsal araziler ile yeter gelirli tarımsal arazilerin
devri
Madde 8/B – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Mirasa konu tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal
arazilerde mülkiyetin devri esastır.
Mirasçılar arasında anlaşma sağlanması hâlinde, mülkiyeti
devir işlemleri mirasın açılmasından itibaren bir yıl içinde
tamamlanır.
Devir işlemlerinin bir yıl içinde tamamlanmaması ve 8/C
maddesinin ikinci fıkrasına göre dava açılmaması hâlinde, bu
Kanunun 8/Ç maddesi hükümleri uygulanır.
29
Devrin yapılacağı mirasçı
Madde 8/C – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Mirasçılar, terekede bulunan tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal
arazinin mülkiyeti hakkında;
a) Bir mirasçıya veya yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerini
karşılaması durumunda birden fazla mirasçıya devrini,
b) 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 373
üncü ve devamı maddelerine göre kuracakları aile malları ortaklığına
veya kazanç paylı aile malları ortaklığına devrini,
c) Mirasçıların tamamının miras payı oranında hissedarı oldukları
13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre
kuracakları limited şirkete devrini,
ç) Mülkiyetin üçüncü kişilere devrini,
kararlaştırabilirler.
30
Mirasçılar arasında anlaşma sağlanamadığı takdirde, mirasçılardan her biri
yetkili sulh hukuk mahkemesi nezdinde dava açabilir. Bu durumda sulh hukuk
hâkimi tarımsal arazi veya yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin;
a) Kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutulmak suretiyle tespit edilen
ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devrine, birden çok ehil mirasçının
bulunması hâlinde, öncelikle asgari geçimini bu yeter gelirli tarımsal arazilerden
sağlayan mirasçıya, bunun bulunmaması hâlinde bu mirasçılar arasından en
yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine, ehil mirasçı olmaması hâlinde,
mirasçılar arasından en yüksek bedeli teklif eden mirasçıya devrine karar verir.
b) Birden fazla ehil mirasçı olması ve bu mirasçıların miras dışı tarımsal
arazilere sahip olması durumunda, bu mirasçıların mevcut arazilerini yeter gelirli
büyüklüğe ulaştırmak veya bu arazilerin ekonomik olarak işletilmesine katkı
sağlamak amacıyla hâkim, tarım arazilerinin yeter gelir büyüklüğünü aramaksızın
bu mirasçılara devrine karar verebilir.
c) Mirasa konu yeter gelirli tarımsal arazinin kendisine devrini talep eden
mirasçı bulunmadığı takdirde, hâkim satışına karar verir. Bu suretle yapılacak
satış sonucu elde edilen gelir, mirasçılara payları oranında paylaştırılır.
31
Yeter gelirli tarımsal araziler birden çok yeter geliri sağlayan tarımsal
arazi büyüklüğüne bölünebiliyorsa, sulh hukuk hâkimi bunlardan her birinin
mülkiyetinin, yukarıda belirtilen hükümler çerçevesinde mirasçılara ayrı ayrı
devrine karar verebilir.
Ehil mirasçıya ait nitelikler, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin mirasçılardan birine
devredilmesinden itibaren yirmi yıl içinde bu arazilerden tamamının veya
bir kısmının tarım dışı kullanım nedeniyle değerinde artış meydana gelmesi
durumunda; devir tarihindeki arazinin parasal değeri tarım dışı kullanım izni
verilen tarihe göre yeniden hesaplanır. Bulunan değer ile arazinin yeni
değeri arasındaki fark, diğer mirasçılara payları oranında arazinin
mülkiyetini devralan mirasçı tarafından ödenir.
32
İhbar yükümlülüğü ve mahkeme tarafından devir yapılması
Madde 8/Ç – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin 8/B maddesinde
belirtilen sürede devredilmediğinin kamu kurum veya
kuruluşları ile finans kurumları tarafından öğrenilmesi hâlinde,
durum, bu kurum veya kuruluşlar tarafından derhâl Bakanlığa
bildirilir. Bakanlık bu Kanun hükümlerinin uygulanması için
mirasçılara üç ay süre verir. Verilen süre sonunda devir
olmaması hâlinde, Bakanlık resen veya bildirim üzerine bu
yerlerin istemde bulunan ehil mirasçıya, ehil mirasçı olmaması
durumunda en fazla teklifi veren istekli mirasçıya devri, aksi
hâlde üçüncü kişilere satılması için ilgili sulh hukuk
mahkemesi nezdinde dava açabilir.
Sulh hukuk mahkemeleri nezdinde mirasçılar veya
Bakanlıkça bu Kanun kapsamında açılacak davalar her türlü
resim ve harçtan muaftır.
33
Diğer mirasçıların paylarının ödenmesi
Madde 8/D – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Sulh hukuk hâkimi, mülkiyetin devrini uygun bulduğu mirasçıya, diğer mirasçıların
miras paylarının bedelini mahkeme veznesine depo etmek üzere altı aya kadar süre
verir. Mirasçı tarafından talep edilmesi hâlinde altı ay ek süre verilebilir. Belirlenen
süreler içinde bedelin depo edilmemesi ve devir hususunda istekli başka mirasçı
bulunmaması durumunda sulh hukuk hâkimi, tarımsal arazinin veya yeter gelirli tarımsal
arazinin açık artırmayla satılmasına karar verir.
Kendisine yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti devredilen mirasçılardan, diğer
mirasçıların paylarının karşılığını öz kaynakları ile ödeyemeyecek durumda olanların bu
ödemeleri gerçekleştirmek için bankalardan kullanacakları kredilere Bakanlığın ilgili yıl
bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanmak üzere faiz desteği verilebilir.
Verilecek kredi miktarı diğer mirasçıların payları karşılığı tutarın toplamından fazla
olamaz. Bu fıkra uyarınca verilecek kredilere ve yapılacak faiz desteğine ilişkin usul ve
esaslar Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın ve Bakanlığın müşterek teklifi
üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
34
Taşınırların devri
Madde 8/E – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti kendisine devredilen kişi, bu
araziler için zorunlu olan araç, gereç ve hayvanların mülkiyetinin
gerçek değerleri üzerinden kendisine devredilmesini isteyebilir.
8/C maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmü gereğince
mirasçılar arasında limited şirket kurulması hâlinde yeter gelirli
tarımsal araziler için gerekli olan taşınırlar da şirket mal varlığına
dâhil edilir.
35
Madde 8/F – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyetinin kendisine devredilmesini
isteyen ve buna ehil tek mirasçı olduğu anlaşılan mirasçının bu
konudaki istem hakkı, ölüme bağlı tasarrufla ortadan kaldırılamaz.
Mirastan çıkarma, mirastan yoksunluk ve mirastan feragat hâlleri
saklıdır.
Birden çok mirasçıda devir koşullarının bulunması hâlinde,
kendisine devir yapılacak mirasçı ölüme bağlı tasarrufla
belirlenebilir. Belirlenen bu mirasçıya itiraz edilmesi durumunda, ehil
mirasçı sulh hukuk hâkimi tarafından belirlenir.
36
Yeter gelirli tarımsal arazi yönetiminin tedbiren verilmesi
Madde 8/G – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük mirasçı bulunması
hâlinde hâkim, yeter gelirli tarımsal arazilerin yönetimini dava
sonuçlanana kadar ehil gördüğü mirasçılardan birine veya
üçüncü bir kişiye tedbiren verebilir. Bu takdirde, elde edilen
tarımsal gelir, işletme masrafları düşüldükten sonra mirasçılar
arasında payları oranında dağıtılır. (Mahkemece)
37
Denkleştirme
Madde 8/Ğ – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Kendisine yeter gelirli tarımsal arazi mülkiyeti devredilen
mirasçının, devir sebebiyle diğer mirasçılara payları karşılığı
ödemesi gereken bedel ile miras bırakanın borcu dolayısıyla daha
önce yeter gelirli tarımsal arazi üzerinde kurulmuş bulunan rehin
konusu alacaklar birbiriyle denkleştirilir. Bakiye bir tutar kalırsa
diğer mirasçılara payları oranında ödenir.
38
Yan sınai işletme
Madde 8/H – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Yeter gelirli tarımsal arazilere sıkı şekilde bağlı bir yan sınai
işletme mevcut ise yan sınai işletme ile yeter gelirli tarımsal
arazilerin mülkiyeti bir bütün olarak istemde bulunan ve ehil görülen
mirasçıya gerçek değeri üzerinden devredilir.
Mirasçılardan birinin itiraz etmesi veya birden çok mirasçının
kendilerine devir istemesi hâlinde sulh hukuk hâkimi yeter gelirli
tarımsal arazi ve yan sınai işletmenin ekonomik gelir ve
bütünlüğünü sürdürme imkânını ve mirasçıların kişisel durumlarını
göz önünde bulundurarak yan sınai işletmenin birlikte veya ayrı
olarak devrine ya da satışına karar verir.
8/C maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince mirasçılar
arasında limited şirket kurulması hâlinde yeter gelirli tarımsal
arazilere sıkı şekilde bağlı olan yan sınai işletme de şirketin mal
varlığına dâhil edilir.
39
İstisnalar ve muafiyetler
Madde 8/I – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
8/C maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi gereğince kurulacak
limited şirketlerin tescil işlemi tamamlanıncaya kadar yapılacak
işlemler harçlardan, bu işlemlerle ilgili düzenlenecek kâğıtlar damga
vergisinden müstesnadır.
Türk Ticaret Kanununda yer alan limited şirket kurulmasına ilişkin
sermaye ve diğer şartlar, 8/C maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi
gereğince kurulacak limited şirketler için aranmaz.
Yeter gelirli tarımsal arazilerin mülkiyetinin devri konusunda
anlaşmaları durumunda mirasçılar, bu taşınmazların devri ile ilgili
yapılacak işlemlere ilişkin harçlardan ve bu işlemlerle ilgili
düzenlenecek kâğıtlara ilişkin damga vergisinden muaftır.
40
Önalım hakkı
Madde 8/İ – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
8/C maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca aile
malları ortaklığı veya kazanç paylı aile malları ortaklığı
kurulduğu takdirde, ortaklardan birinin payını üçüncü bir
kişiye satması hâlinde, diğer ortaklar önalım hakkına sahiptir.
Tarımsal arazilerin satılması hâlinde sınırdaş tarımsal
arazi malikleri de önalım hakkına sahiptir. Tarımsal arazi,
sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş
malikler önalım haklarını kullanamaz. Önalım hakkına sahip
birden fazla sınırdaş tarımsal arazi malikinin bulunması
hâlinde hâkim, tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi
malikine önalıma konu tarımsal arazinin mülkiyetinin devrine
karar verir.
Önalım hakkının kullanılmasında Türk Medenî Kanunu
hükümleri uygulanır.
41
Sona erme ve tasfiye
Madde 8/J – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
8/C maddesinin birinci fıkrasına göre kurulan aile malları
ortaklığının, kazanç paylı aile malları ortaklığının veya limited
şirketin; herhangi bir nedenle sona ermesi ve tasfiye olması
hâlinde, bu ortaklıklara veya limited şirketlere ait tarımsal araziler,
yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin altında kalacak şekilde
bölünemez.
42
Tarımsal arazi edindirme iş ve işlemleri
Madde 8/K – (Ek: 30/4/2014-6537/5 md.)
Bakanlık, yeter gelirli tarımsal arazileri ekonomik, ekolojik ve sosyal
açıdan azami oranda verimli kılmak ve yeter gelirli tarımsal arazi
büyüklüğünü artırmak için gerekli tedbirleri alır. Ayrıca; tarım arazilerinin
değerinin tespiti, kredi temini, ortakçılık, yarıcılık, kiracılık işlerinin
düzenlenmesi, kira bedellerinin tespiti ve üretime yönlendirilmesi, arz
talep listelerinin oluşturulması, alıcı, satıcı ve kiracıların anlaşmaları
konusunda doğrudan aracılık yapılması, bu alanda ilgili kamu idareleri ile
yürütülecek politikalar konusunda iş birliği yapılması ve kredi işlemlerine
teknik destek sağlanması gibi iş ve işlemleri yapar veya yaptırır.
Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak, ihtiyaç duyulması hâlinde,
yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri yeter
gelirli tarımsal arazi büyüklüğüne çıkarmak veya mülkiyetten
kaynaklanan ihtilafları gidermek amacıyla kamulaştırma, alım ile satım
işlemleri Bakanlığın talebi üzerine Maliye Bakanlığınca ilgili mevzuatına
göre yerine getirilir. Kamulaştırma ve alım işlemleri gerektiğinde
Hazineye ait taşınmazların trampası suretiyle de yapılabilir.
43
Arazi toplulaştırması ve dağıtımı
Madde 17 –
….
(Değişik: 30/4/2014-6537/7 md.) Bakanlık, gerekli hâllerde asgari tarımsal
arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilir veya bu Kanun
kapsamında
değerlendirmek
üzere
kamulaştırabilir.
Toplulaştırma
uygulamalarında, tahsisli araziler asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki
araziler ile birleştirilerek asgari büyüklükte yeni tarımsal araziler oluşturulabilir.
Bu suretle oluşturulan araziler; öncelikle toplulaştırma veya kamulaştırma
konusu olan arazi maliklerine, bu kişiler satın almadığı takdirde, yeter gelirli
tarımsal arazi büyüklüğünde tarım arazisi bulunmayan yöre çiftçilerine rayiç
bedeli üzerinden Bakanlığın talebi üzerine Maliye Bakanlığınca ilgili
mevzuatına göre doğrudan satılır. Bu amaçla yapılan kamulaştırma ve
satımlara konu olan işlemler harçlardan, bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenecek
kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.
…..
(Değişik: 30/4/2014-6537/7 md.) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
44
“İnsanların en hayırlısı insanlara en faydalı
olanıdır.”
Hz. Muhammed (SAV)
45
TAPU DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Sabahattin ARSLAN
Tapu ve Kadastro Uzmanı
Telefon : 0 312 551 42 94 (IP)
e-posta;
[email protected]
46