Transcript Erfgoed als venster op nationale en wereldgeschiedenis
Erfgoed als venster op nationale en wereldgeschiedenis: Het slavernijverleden in de geschiedenisles
Carla van Boxtel
Nascholing geschiedenis- EUR 14 oktober 2011, Rotterdam.
Overzicht
• Erfgoed 1. Bronnen voor historisch onderzoek / geschiedverhaal 2. Collectief geheugen
Erfgoed
Voorwerpen, documenten, bouwwerken, overgeleverde verhalen en tradities die als erfgoed aangemerkt worden zijn voor geschiedschrijvers historische bronnen op basis waarvan ze tot kennis van historische verschijnselen komen erfgoed als beeldvormer
Erfgoed slavernijverleden
Dat wat door Afrikanen, Europeanen, Zuid Amerikanen en hun nazaten in de context van transatlantische slavernij geproduceerd en nog te traceren is.
(Van Stipriaan, Heilbron, Bijnaar & Smeulders, 2007)
Beeldvormers
Beeldvormers
Gedeelde geschiedenis
2003 NiNsee:
Publieke geschiedenis
Publieke geschiedenis
‘Hulde der Koloniën’ Publieke geschiedenis
Erfgoededucatie
Nagestreefde doelen: Inzicht in de
betekenis
en waarde van erfgoed voor jezelf en voor anderen: zicht op wie je zelf bent, hoe je zo geworden bent, wat je gelooft en de moeite waard vindt betrokkenheid voelen bij en verantwoordelijk gedragen t.a.v. erfgoed belangstelling en respect voor anderen, andere culturen, religies en etnische groepen, de omgeving en de natuur gedeeld historisch-cultureel referentiekader; versterken gevoel van verbondenheid / thuis voelen
Spanningsveld
• Gericht op het verleden - toekomstgericht • Soms emotioneel discours • Anachronismen liggen op de loer • Waardenoverdracht?
Echter
• Erfgoed geeft zicht op hoe geschiedenis in de samenleving / het dagelijks leven / het heden een rol speelt • Juist ten aanzien van erfgoed is historisch besef / kritisch oordeelsvermogen belangrijk > kritische deelnemer historische cultuur / productie van erfgoed van de toekomst
Dynamische opvatting erfgoed
Erfgoed is een sociaal-cultureel en continu proces van selectie en betekenisgeving gerelateerd aan onze steeds veranderende oriëntatie op de toekomst
Spanningsveld
• Enerzijds wens dat erfgoededucatie bijdraagt aan ‘je thuisvoelen’, gedeelde kennis / collectieve herinnering, burgerschap, sociale cohesie • Anderzijds: vanuit
dynamische opvatting van erfgoed
past geen essentialistisch verhaal, waardenoverdracht en opleggen van identiteiten in de pluriformer wordende samenleving neemt ook de
diversiteit
van kennis, interesses en attitudes ten aanzien van erfgoed toe
Voorbeeld
Een monument: is een drager van identiteiten van groepen en naties is het resultaat van een dynamisch en sociaal proces van betekenisgeving en selectie Emotionele waardering en belevingswaarde spelen een belangrijke rol.
Begrijpen hoe mensen in de samenleving betekenis geven aan een monument / er identiteit aan ontlenen vraagt ook om aandacht voor meerdere perspectieven op betekenisgeving en historisering van die
Globaliserende en multiculturele samenleving
entrance narratives
•belangstelling •kennis •ervaring •opvattingen
leerprocessen
•beleven/ervaren •betekenis geven in interactie met erfgoed en met anderen •reflecteren
leeruit komsten
•vakspecifieke kennis / vaardigheden •burgerschaps vorming •persoonlijke ontwikkeling
Erfgoed is een sociaal-cultureel en continu proces van selectie en betekenisgeving gerelateerd aan onze steeds veranderende oriëntatie op de toekomst
• Vragenlijst: – Eens met de stelling dat voorwerpen en verhalen van de slavernij bewaard zouden moeten worden omdat ze bij Nederland horen • Interview: – “Ja schepen enzo en dat was zeg maar ook in Nederland, ja, en dus ja die Nederlanders hadden ook zeg maar allemaal voorwerpen, van kettingen enzo dus en schepen, dus ja, het hoort gewoon bij Nederland”
Vragen van leerlingen
Voorafgaand aan erfgoedles: • Waarom ze slaven werden genoemd • Waarom slaven uit Afrika en niet uit Azië of Europa?
• Waarom werd er zoveel onderscheid gemaakt?
• Waarom werd het toegestaan.
• Hoe was het om mee te moeten gaan?
• Of ze ook weleens een goede meester hadden en na een jaar weg mochten.
Na erfgoedles: • Hoe die slavenbazen zich voelden • Hoe het is geëindigd • Waarom ze niet in opstand kwamen
Leerlingen over slavernijverleden
E: “ja, ik denk, ja het is wie ik ben, ja, omdat er is nu denk ik geen slavernij meer, dus het heeft niets met mij te maken en ik heb er nooit iets mee te maken gehad of zo. Ik heb nooit hoeven te werken, mijn vader is niet plotseling weggehaald of zoiets, dus ik denk dat het niet bij mij hoort.” G: “In het verleden waren mensen gewoon heel racistisch, en ik ben nu ook zwart en ja ik kan niet begrijpen dat mensen dat deden, dat ze zo racistisch waren en ja ik denk dat het belangrijk is om dat te herinneren, omdat ze ook mijn familie discrimineerden”
Leerling
I: Oké oké uhh nou er zijn er ook een heleboel die je wel belangrijk vond uhm omdat de slavernij het leven van heel veel mensen veranderd heeft bijvoorbeeld dat er heel veel mensen als slaven zijn verkocht V: Ja I: Waarom vind je dat een goeie reden?
V: Ja omdat eigenlijk heeft het toch wel te maken met als er ja heel veel mensen zijn zeg maar veranderd zijn naar andere landen gegaan en zo > ja dat is wel zeg maar al ja ik weet niet gewoon over over grootfamilie zeg maar ouders > ja die zijn wel zo in Suriname gekomen slaven > en als het stel het was niet zo was het misschien heel anders > misschien was ik ik weet niet waar ik dan was misschien was ik hier helemaal niet […] of zo
Implicaties voor erfgoed in de geschiedenisles
1.
Krijgen leerlingen voldoende zicht op de (pluraliteit aan) betekenissen die aan het erfgoed worden gegeven?
2.
Krijgen leerlingen zelf ook de gelegenheid om betekenis te geven?
3.
Wordt rekening gehouden met de (diversiteit aan) ‘entrance narratives’ van de leerlingen?
4.
Zijn de representaties van het verleden gebaseerd op historisch bewijs, authentiek voor de periode/personen en voldoende open voor andere versies en wordt historisch redeneren bevorderd? 5.
Participeren leerlingen actief in dialogen van een hoogwaardige kwaliteit?
Voor meer informatie zie www.onderzoekerfgoededucatie.nl