Kształtowanie sie rozwoju mowy dziecka
Download
Report
Transcript Kształtowanie sie rozwoju mowy dziecka
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w
Gorlicach
BEZWZGLĘDNE WSKAZANIA
KONSULTACJI U LOGOPEDY
Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego
dziecka:
Występujące u dziecka wady rozwojowe ( np. Zespół Downa, Mózgowe
Porażenie Dziecięce lub inne choroby przewlekłe opóźniające ogólny
rozwój psychoruchowy dziecka).
Nieprawidłowości w budowie narządów mowy dziecka widoczne bez
specjalistycznego badania ( np. rozszczepy podniebienia).
Trudności z żuciem, połykaniem, nieprawidłowy sposób oddychania (
dziecko oddycha ustami)
Niepokojące symptomy rozwoju mowy
u małego dziecka:
Brak reakcji na odgłosy płynące z otoczenia.
Zaburzenia rozumienia mowy oraz brak rozumienia prostych poleceń
słownych.
Brak kontaktu wzrokowego, dziecko nie zwraca uwagi na ludzi, nie
nawiązuje kontaktu wzrokowego.
Brak mowy czynnej do drugiego roku życia oraz brak zainteresowania
mową ( dziecko nie przejawia chęci powtarzania , czy też naśladowania
dźwięków mowy).
Niepokojące symptomy rozwoju mowy
u małego dziecka:
Powtarzanie bez zrozumienia wyrazów, wyrażeń lub zdań
wypowiadanych przez inną osobę ( tzw. echolalie). Odpowiadanie
pytaniem na pytanie.
Niepłynność mowy występujące u dziecka nagle np. po urazach
psychicznych czy fizycznych.
Nagłe wycofywanie się z kontaktów werbalnych.
BEZWZGLĘDNE WSKAZANIA KONSULTACJI U LOGOPEDY
Niepokojące symptomy rozwoju mowy
u małego dziecka:
• Międzyzębowa artykulacja głosek [s,z,c,dz]
(przy wymowie tych głosek język wchodzi miedzy zęby , brzmienie głosek jest
zdeformowane).
• Ubezdźwięczniane tj. zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne u dziecka
powyżej trzeciego roku życia. Dziecko wymawia zamiast:
domek
- tomek
woda
–
fota
buda
–
puta
zupa
–
supa
Niepokojące symptomy rozwoju mowy u małego dziecka:
Dziecko w wieku czterech, pięciu lat nieprawidłowo wymawia wiele
głosek co powoduje, że mowa jest niezrozumiała dla otoczenia.
Dziecko w wieku pięciu, sześciu lat zastępuje głoski [sz,ż,cz,dż]
głoskami s,z,c,dz lub[ś,ź,ć,dź] .
Dziecko w wieku sześciu lat nie wymawia prawidłowo głoski [r] .
Powyższe etapy rozwoju mowy opracowano w oparciu o następującą bibliografię:
* Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna , Kraków 2008, Wydawnictwo Edukacyjne
* Demel G. , Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa , 1998 WSiP,
* Emiluta –Rozya D. ,Wspomaganie rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. CMPPP Warszawa 2006,
* Moje dziecko nie słyszy. Praca zbiorowa pod red. J. Kobosko, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Warszawa 1999,
Kształtowanie rozwoju mowy dziecka od urodzenia do 6
roku życia- niepokojące symptomy.
Kształtowanie się umiejętności językowych u dziecka jest jednym z
największych fenomenów w rozwoju jednostki ludzkiej. Prawidłowy
rozwój mowy dziecka stanowi podstawę kształtowania się osobowości w
ogóle. Dzięki rozumieniu mowy poznaje ono otaczający go świat. Dzięki
umiejętności mówienia jest w stanie wyrażać swoje uczucia i spostrzeżenia
oraz komunikować swoje doznania i potrzeby. Mowa słusznie nazywana
jest „ narzędziem myślenia” bo w słowach krystalizuje się myśl ludzka.
Mowa wywiera wpływ na kształtowanie się takich umiejętności
umysłowych
wnioskowanie.
jak:
spostrzeganie,
wyobrażenie,
porównywanie
i
Umiejętność nabywania języka
Umiejętność
nabywania
języka
uwarunkowana
jest
zarówno biologicznie (genetycznie) jak i środowiskowo.
Dziecko przychodząc na świat posiada pewne określone
predyspozycje, które pozwalają mu pod wpływem
czynników środowiskowych nabyć i przyswoić określone
struktury językowe.
Rozwój języka rozpoczyna się z chwilą narodzin, a nawet wcześniej,
jeżeli weźmiemy pod uwagę konieczne uwarunkowania genetyczne
oraz pierwsze doświadczenia słuchowe i czuciowe płodu (pierwsze
zjawiska jakie odbiera płód i rejestruje w swojej pamięci to zjawiska
rytmiczne: chód matki, bicie jej serca także jej głos). Od pierwszych
prób ssania oraz pierwszego dźwięku wydanego przez dziecko w
postaci krzyku rozpoczyna się długa i skomplikowana droga
prowadząca do zdobycia narzędzia pozwalającego poznawać
otaczającą rzeczywistość oraz wchodzić w relacje z innymi ludźmi.
Jak ważne jest to narzędzie pokazują przykłady osób dla
których naturalna droga rozwijania mowy została z
różnych przyczyn zamknięta np.
z powodu
dużych
uszkodzeń określonych funkcji (np. słuchowych) lub z
powodu zaniedbań czy błędów edukacyjnych i wymagali
oni
działań
komunikacyjną.
celowych,
aby
osiągnąć
sprawność
Warto zatem poznać etapy rozwoju systemu językowego
zdrowego dziecka, gdyż ich pojawianie się następuje w
określonej kolejności zgodnie z poglądami Jakobsona
od struktur prymarnych do sekundarnych. Znajomość
tych etapów pozwala na podjęcie wczesnej stymulacji
rozwoju mowy w i uniknięcie nieprawidłowości
rozwojowych nie tylko w sferze językowej ale również
w poznawczej, społecznej i emocjonalnej.
Etapy rozwoju mowy dziecka
od urodzenia do szóstego roku życia
WIEK W
MIESIACACH ROZWÓJ MOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA
0 -1 miesiąc
Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą płaczu;
Poprzez płacz komunikuje swoje potrzeby;
Płacz jest również ćwiczeniem narządu oddechowego;
2 -3 miesiąc
Pojawiają się wokalizacje pierwszych samogłosek, oraz dźwięki
„gardłowe” „k,g”( tzw. głużenie) nie przypominają one jeszcze ludzkiej
mowy, towarzyszą im nieskoordynowane ruchy kończyn i całego ciała.
Jest to nieświadomy trening narządów artykulacyjnych , w mózgu
powstają pierwsze skojarzenia między wydawanymi dźwiękami a
ruchami aparatu artykulacyjnego.
Około 2 miesiąca życia dziecko odpowiada uśmiechem na uśmiech.
Uspokaja się na głos matki lub ojca.
Śpiąc w cichym pomieszczeniu porusza się lub budzi przy głośnych
dźwiękach.
WIEK W
MIESIACAC
H
5- 6
miesiąc
ROZWÓJ MOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA
Dziecko zaczyna realizować sylaby zbudowane z samogłosek
i prymarnych spółgłosek „p,b,m” potem „t,g,d”, z których
potem będzie budowało pierwsze proste wyrazy ( jak: mama,
baba, tata)
Pojawia się gaworzenie samonaśladowcze , dziecko
słuchając własnych realizacji zaczyna je powtarzać( brak
takich zachowań może wskazywać na zaburzenia rozwoju
mowy w tym uszkodzenia słuchu).
Zwraca się w kierunku źródła dźwięku.
Lubi grzechotki, pozytywki i zabawki dźwiękowe,
Jest wrażliwe na melodię i intonację głosu osoby dorosłej
WIEK W
MIESIACACH
9 -10
miesiąc
ROZWÓJ MOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA
Naśladuje, powtarza oraz samodzielnie wokalizuje ciągi
sylaby , które nie maja jeszcze znaczenia.
Reaguje na swoje imię oraz rozumie proste wypowiedzi o
zabarwieniu emocjonalnym poparte gestem ( np. brawo)
Kieruje głowę w kierunku osób mówiących , włącza swoje
gaworzenie do rozmowy.
Pojawienie się gestu wskazywania palcem
Początki kształtowania się pola wspólnej uwagi.
WIEK W
MIESIACACH
11 -12
miesiąc
ROZWÓJ MOWY W PIERWSZYM ROKU ŻYCIA
Zaczyna wypowiadać pierwsze słowa zbudowane z sylab
otwartych ( mama. tata, baba, am, da, nie).
Rozumie znaczenie prostych słów np. nazwy osób z
najbliższego otoczenia, niektórych przedmiotów. Rozumie
proste polecenia np. daj, zakaz „ nie wolno).
Samodzielnie wypowiada kilka prostych wyrazów.
Powtarza sylaby i słowa wypowiadane przez dorosłego.
Używa własnych określeń nazywając przedmioty
Używa słów dźwiękonaśladowczych.
WIEK W
MIESIĄCACH
13-16
miesiąc
18 miesiąc
ROZWÓJ MOWY W DRUGIM ROKU ŻYCIA
Używa coraz większej ilości znaczących słów.
Posługuje się nazwami przedmiotów , czynności
dotyczących najbliższego otoczenia
Wypowiada wyrazy zbudowane głównie z sylab otwartych
Upraszcza słowa wymawiając pierwszą lub końcowa
sylabę
Słowo zastępuje całe zdanie.
Doskonalą się zdolności dzielenia uwagi dorosłymi.
Obserwuje się dalszy rozwój słownictwa.
Nadal przeważają wypowiedzi jednowyrazowe, wyrażenia
dźwiękonaśladowcze.
Używa własnych tworów językowych dla określenia rzeczy
lub sytuacji ,
Rozumie proste zdania ( głównie polecenia i zakazy).
WIEK W
MIESIĄCACH
24 miesiąc
ROZWÓJ MOWY W DRUGIM ROKU ŻYCIA
Stały wzrost słownictwa ( głównie są to rzeczowniki,
czasowniki
Pojawiają się wypowiedzi dwuwyrazowe.
Wzrasta poziom rozumienia wypowiedzi dorosłych
Na polecenie pokazuje znane sobie przedmioty( np.
zabawki, zwierzęta, ubrania, części ciała) oraz czynności
Nazywa to czego potrzebuje lub co go interesuje.
Wymawia wszystkie samogłoski oraz następujące
spółgłoski „m,p,b,f w,t,d,n,k,g, ś,ź,ć”
Dziecko o sobie mówi w trzeciej osobie
Miesza formy gramatyczne i części mowy.
Mówi często do siebie lub swoich zabawek.
WIEK W
LATACH
3 rok życia
ROZWÓJ MOWY W TRZECIM ROKU ŻYCIA
Obserwuje się wzrost zasobu słownikowego
Wypowiada proste zdania, które stopniowo staja się
coraz dłuższe.
Potrafi zadawać pytania.
Nadal używa tworów językowych, czyli
neologizmów, upraszcza słowa.
Wypowiada wszystkie głoski z poprzedniego okresu
pojawia się głoska „l” czasami mogą pojawić się
głoski s,z,c,dz
Stopniowo zanika język dziecięcy.
Wzrasta sprawność komunikacyjna i społeczna.
ROZWÓJ MOWY W CZWARTYM ROKU ŻYCIA
WIEK W
LATACH
4 rok życia
Stały wzrost słownictwa powoduje, że wypowiedzi są
coraz dłuższe
Buduje zdania rozwinięte i złożone.
Używa wyrazów nazywających cech ( przymiotniki,
przysłówki), pojawiają się wyrazy mające zabarwienie
emocjonalne ( np. niesamowite, jak wspaniale).
Obserwuje się spadek neologizmów dziecięcych oraz
błędów gramatycznych.
Lawinowo wzrasta liczba pytań – pojawia się pytanie
dlaczego?.
Potrafi opowiedzieć krótką bajkę lub zdarzenie.
Poprawnie wypowiada głoski s,z,c,dz.
Mogą pojawić się głoski „sz,ż,czdz”.
Mowa jest zrozumiała dla obcego otoczenia.
WIEK W LATACH
5,6 rok życia
ROZWÓJ MOWY W PIĄTYM , SZÓSTYM ROKU ŻYCIA
W pełni ukształtowany jest system fonetyczno –
fonologiczny tzn. dziecko powinno prawidłowo
wypowiadać wszystkie głoski języka polskiego w tym
również te najtrudniejsze (sz, ż, cz, dż) oraz głoskę „r”
Swobodne nazywa relacje przestrzenne wyrażeniami
przyimkowymi ( na, w, pod, za, obok, itp.)
Znaczny wzrost kompetencji komunikacyjnej.
Wzrost zdolności opowiadania, opisywania
rzeczywistości w sposób werbalny
Swobodne operowanie elementami słownikowymi i
gramatycznymi systemu językowego . Wypowiedzi
powinny być poprawne pod względem logicznym i
gramatycznym
Opracowanie: Edyta Romaszko