Beenderen hv12

Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 06 maart 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62507 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Inhoudsopgave

Beenderen

Intro

Vooraf

Eindproduct-Beoordeling Leerdoelen Werkwijze

Aan de slag

Stap1 Stap2

Stap3

Stap4 Stap5

Over dit lesmateriaal

Beenderen Intro

Bekijk het filmpje.

In het filmpje zie je een baby die zijn voeten in zijn mond steekt.

Waarom kunnen veel baby's dat wel en de meeste ouderen niet?

Wat maakt botten soepel en wat maakt botten stijf?

Op deze vragen ga je antwoord geven in deze opdracht.

Pagina 2 Beenderen hv12

Vooraf Eindproduct-Beoordeling

Je rondt deze opdracht af met een onderzoeksverslag. In het verslag komt te staan: de onderzoeksvraag en hypothese de werkwijze (opzet van het onderzoek) de resultaten de conclusie Je beoordeelt verslag zelf en laat het verslag beoordelen door je docent.

Je docent beoordeelt de correctheid van het verslag, maar kijkt ook naar de verzorging/netheid.

Leerdoelen

Na deze opdracht: Kun je de samenstelling van beenderen benoemen.

Kun je uitleggen waarvoor kalkstof en lijmstof dienen.

Heb je geoefend met het schrijven van een onderzoeksverslag.

Werkwijze

Groepsgrootte

Deze opdracht doe je alleen.

Benodigdheden

Computer met internet Worddoc -

Leeg onderzoeksverslag Beenderen

Googledoc -

Leeg onderzoeksverslag Beenderen Tijd

Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig.

Pagina 3 Beenderen hv12

Aan de slag Stap1

Samenstelling botten

Bekijk ook het filmpje op de site van SchoolTV.

Bestudeer daarna de informatie over de samenstelling van de botten en beantwoord vervolgens de vijf vragen.

Video: Samenstelling bot

Kalk en lijmstof

Je geraamte moet wel tegen een stootje kunnen en dus stevig zijn. De botten zijn daarom erg hard en zo sterk als staal.

Een bot bestaat gewoonlijk uit been en voor de geboorte uit kraakbeen. Enkele botten zoals in je neus en oorschelp blijven uit kraakbeen bestaan. Been bestaat uit beencellen, kalk en lijmstof.

Kalk ken je vast wel, want stoepkrijt is ook van kalk.

Kalk is stevig, maar ook broos. Als je een stukje stoepkrijt probeert te buigen, breekt het.

Lijmstof is net een soort gum. Het is gemakkelijk in elkaar te drukken, maar veert daarna weer terug. Stevig is deze lijmstof dus niet, maar wel erg soepel.

Ook is het kleverig: vroeger maakte men er lijm van (beenderlijm).

Kalk en lijmstof zorgen samen voor een stabiel skelet, zodat het lichaam zijn vorm behoudt.

1. Waaruit bestaat hard bot?

Kies uit: kraakbeen, been en kalk 2. Wat is van kalk gemaakt?

Kies uit: stoepkrijt, waspoeder en gum.

3. Welke twee eigenschappen passen bij lijmstof?

Kies uit: broos, soepel en terugverend 4. Wat is een voorbeeld van een zacht bot bij een volwassene?

Kies uit: oorschelp, staartbeentje en borstbeen 5. Welke twee stoffen zorgen samen voor een stevig skelet?

Kies uit: beencellen, lijmstof en kalk.

Stap2

Verandering in de samenstelling van botten en krimpen

Maak de oefening "Samenstelling van botten".

Pagina 4 Beenderen hv12

Samenstelling van botten

kn.nu/b0qah 1

In de tekst hieronder ontbreekt nog een aantal woorden.

Sleep de woorden naar de juiste plaats in de tekst.

Een baby kan gemakkelijk zijn eigen _______ in de mond steken.

De botten van baby's zijn namelijk erg buigzaam en bestaat voor het grootste deel uit _______ . Kraakbeen is stevig, maar toch buigzaam.

Tijdens de groei als kind wordt steeds meer kraakbeen vervangen door _______ . In het begin bevat dit veel _______ .

Bij het ouder worden bestaat been steeds minder uit lijmstof en steeds meer uit _______ . De botten worden daardoor steeds minder buigzaam en breken dan een stuk makkelijker.

Naarmate we ouder worden, _______ we steeds meer uit.

Kraakbeen dat tussen de wervels van de _______ zit krimpt daardoor. Ook maken oude mensen minder bot aan dan er wordt afgebroken, waardoor botten _______ worden. Slechter wordende botten en minder kraakbeen tussen de wervels betekent dat de botten dichter op elkaar komen te zitten en dat de _______ van de wervelkolom afneemt. Dit zorgt ervoor dat oude mensen _______ .

Beschikbare keuzes:

drogen, kalk, slechter, kraakbeen, krimpen, tenen, been, ruggengraat, lijmstof, lengte

Stap3

Pagina 5 Beenderen hv12

Bekijk de grafiek hieronder.

In de grafiek zie je hoe het percentage lijmstof en kalk in je botten verandert als je ouder wordt. 1. Welke lijn geeft het percentage kalk weer?

2. En welke lijn het percentage lijmstof?

Stap4

Bekijk het onderzoekje dat Julia doet.

Van dit onderzoek maak je in stap 5 een onderzoeksverslag.

Onderzoek Julia?

Stap5

Onderzoeksverslag maken

Je gaat een onderzoeksverslag maken.

Download het Worddoc -

onderzoeksverslag Beenderen

Googledoc -

onderzoeksverslag Beenderen

Lees het onderzoeksverslag een keer helemaal door.

Lees ook de beoordelingscriteria door.

Bekijk het onderzoek in stap 4 opnieuw.

Vul het onderzoeksverslag helemaal in.

Beoordeel eerst zelf het onderzoeksverslag.

Laat het onderzoeksverslag beoordelen door je docent.

Succes

Pagina 6 Beenderen hv12

Antwoorden Antwoorden: Samenstelling van botten

1

In de tekst hieronder ontbreekt nog een aantal woorden.

Sleep de woorden naar de juiste plaats in de tekst.

Een baby kan gemakkelijk zijn eigen tenen in de mond steken.

De botten van baby's zijn namelijk erg buigzaam en bestaat voor het grootste deel uit kraakbeen . Kraakbeen is stevig, maar toch buigzaam.

Tijdens de groei als kind wordt steeds meer kraakbeen vervangen door been . In het begin bevat dit veel lijmstof .

Bij het ouder worden bestaat been steeds minder uit lijmstof en steeds meer uit kalk . De botten worden daardoor steeds minder buigzaam en breken dan een stuk makkelijker.

Naarmate we ouder worden, drogen we steeds meer uit.

Kraakbeen dat tussen de wervels van de ruggengraat zit krimpt daardoor. Ook maken oude mensen minder bot aan dan er wordt afgebroken, waardoor botten slechter worden. Slechter wordende botten en minder kraakbeen tussen de wervels betekent dat de botten dichter op elkaar komen te zitten en dat de lengte van de wervelkolom afneemt. Dit zorgt ervoor dat oude mensen krimpen . Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 7 Beenderen hv12

Over dit lesmateriaal Colofon

Auteur Laatst gewijzigd Licentie

VO-content 06 maart 2017 om 12:25 Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Leerniveau Leerinhoud en doelen Eindgebruiker Moeilijkheidsgraad Studiebelasting Trefwoorden

HAVO 1; VWO 1; Groei en ontwikkeling; Biologie; Instandhouding en ontwikkeling; leerling/student gemiddeld 2 uur en 0 minuten leerlijn, rearrangeerbare, rearrangeerbare leerlijn Pagina 8 Beenderen hv12