Transcript + Eksperymenty małego naukowca – prezentacja

EKSPERYMENTY MAŁEGO NAUKOWCA
Plan zajęć
1. Założenia podstawy programowej.
2. Sposoby kształtowania pojęć
przyrodniczych w klasach I–III.
3. Eksperyment jako metoda nauczania
w edukacji wczesnoszkolnej.
4. Przykłady eksperymentów
przyrodniczych w klasach I–III.
Celem kształcenia ogólnego w szkole
podstawowej jest:
• przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu
wiadomości na temat faktów, zasad, teorii
i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów
i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów;
• zdobycie przez uczniów umiejętności
wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas
wykonywania zadań i rozwiązywania problemów;
• kształtowanie u uczniów postaw warunkujących
sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we
współczesnym świecie.
Cele edukacji wczesnoszkolnej
• Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie
dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym,
społecznym, fizycznym, estetycznym i etycznym.
• Ważne jest również takie wychowanie, aby dziecko
na miarę swoich możliwości było przygotowane do
życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą.
• Jednocześnie dąży się do ukształtowania systemu
wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do
poznawania i rozumienia świata, radzenia sobie
w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania
nauki w klasach IV–VI szkoły podstawowej.
Do najważniejszych umiejętności zdobywanych
przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole
podstawowej należą:
•
•
•
•
czytanie,
myślenie matematyczne,
myślenie naukowe,
umiejętność komunikowania się w języku ojczystym
i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• umiejętność posługiwania się nowoczesnymi
technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym
także dla wyszukiwania i korzystania z informacji,
• umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania
naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich
zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji,
• umiejętność pracy zespołowej.
Działalność edukacyjna szkoły określona jest przez:
• szkolny zestaw programów nauczania,
• program wychowawczy szkoły,
• program profilaktyki dostosowany do
potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb
danego środowiska.
• Priorytetem edukacji wczesnoszkolnej jest,
by była ona przyjazna dziecku, umożliwiała
przeplatanie nauki z zabawą. Jest to zgodne
z rozwojem psychofizycznym dziecka.
Zabawa, która jest podstawową formą
aktywności dziecka w przedszkolu, jest
również ważną i podkreślaną formą pracy
z dziećmi w klasie pierwszej. Zabawa uczy,
bawi i wychowuje.
Realizacja poszczególnych edukacji
Edukacja polonistyczna
•
Zgodnie z podstawą
programową edukacji
wczesnoszkolnej w klasie I szkoły
podstawowej około 1/2 czasu
przeznaczonego na edukację
polonistyczną uczniowie mogą
zajmować się rysowaniem
i pisaniem, siedząc przy
stolikach.
Edukacja matematyczna
•
•
Dzieci mogą korzystać
z zeszytów ćwiczeń najwyżej ¼ czasu
przeznaczonego na edukację
matematyczną. Przy układaniu
i rozwiązywaniu zadań trzeba zadbać
o wstępną matematyzację ,tzn. dzieci
rozwiązują zadania matematyczne,
manipulując przedmiotami lub
obiektami zastępczymi, potem
zapisują rozwiązanie.
Dominującą formą zajęć powinny być
w tym czasie gry i zabawy, podczas
których dzieci będą manipulować
specjalnie dobranymi przedmiotami.
Edukacja przyrodnicza
• Zgodnie z założeniami nowej podstawy programowej
ważną formą jest nauka w bezpośrednim kontakcie
z przyrodą, np. podczas wycieczek. Kontakt
z przyrodą to niezliczone bogactwo informacji
i źródło przeżyć dzieci. Spostrzeżenia i doświadczenia
zdobyte podczas wycieczki stanowią czynniki
aktywizujące i motywujące uczniów do pracy.
Drugi etap kształcenia – przyroda
Głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach
przedmiotu powinny być:
1) obserwowanie i mierzenie;
2) doświadczanie;
3) prowadzenie doświadczeń;
4) dokumentowanie i prezentowanie;
5) stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi.
Podział treści nauczania dla poszczególnych klas
należy rozpocząć od tego, co jest dziecku najlepiej
znane, czyli od najbliższej okolicy, a następnie
poszerzyć je o treści dotyczące Polski i świata.
Edukacja zdrowotna
• Doceniając rolę edukacji zdrowotnej, treści z
tego zakresu umieszczono w wielu obszarach
kształcenia, np. w obszarze wychowania
fizycznego, edukacji przyrodniczej i edukacji
społecznej.
• Ze względu na dobro uczniów, należy zadbać,
aby rozumieli oni konieczność oraz mieli
nawyk dbania o zdrowie swoje i innych.
Powinni także wiedzieć, do kogo zwrócić się
w razie konieczności udzielania pierwszej
pomocy.
Sposoby kształtowania pojęć przyrodniczych
w klasach I–III.
„Kształtowanie pojęć u uczniów w klasach niższych przebiega
prawidłowo wtedy, jeżeli w procesie uczenia się spełnione są
następujące warunki:
1. Opiera się na poznawaniu zmysłowym, tzn. na spostrzeganiu
i wyobrażaniu przedmiotów, ich cech oraz stosunków i zależności między
nimi.
2. Wiąże się te przedmioty, ich elementy, stosunki i układy ze słowami
i utrwala je w wyrażeniach języka.
3. Stwarza się warunki do procesu uogólnień, czyli do przyswajania pojęć
ogólnych, wychodząc najczęściej poza dane bezpośrednie.
4. Opracowuje się uzyskane treści w spójny system wiedzy.
5. Dostarcza się wiele okazji do sprawdzenia i wykorzystania zdobytej
wiedzy w działaniu.
6. Sprzyja się wartościowaniu i ocenianiu działań.
7. Stwarza się warunki do zapamiętania czynności i rezultatów poznania.
8. Uwzględnia się pełną aktywność i samodzielność uczniów”. (Poznańska
1976: 32)
Eksperyment jako metoda nauczania
w edukacji wczesnoszkolnej.
Rozwiązywanie problemów przez ucznia to
szczególny rodzaj aktywności, który
wymaga kompetencji i dobrego
przygotowania ze strony nauczyciela.
W takim układzie praca badawcza sprawia,
iż dziecko czuje się odkrywcą na miarę
swoich indywidualnych możliwości
i potrzeb.
Eksperyment jako metoda nauczania
w edukacji wczesnoszkolnej.
• Już od pierwszej klasy należy systematycznie wdrażać uczniów
do prowadzenia obserwacji – zarówno doraźnych, jak
i długotrwałych. Umiejętności dokonywania obserwacji można
kształtować podczas wycieczek, doświadczeń, eksperymentów
i różnorodnych ćwiczeń praktycznych.
• Każda obserwacja wymaga rejestrowania wyników, lecz nie
może to być tylko zapis słowny. Warto wspierać się rysunkiem,
schematem, tabelką, wykresem, grafem. Obserwacji powinna
towarzyszyć pogadanka, w wielu przypadkach nawet dyskusja,
podczas której nastąpi wymiana zdań, uzasadnienie wniosków,
prostowanie sądów błędnych, uzupełnianie niepełnych.
Przykładowa karta pracy
•
•
•
•
•
•
•
•
Tytuł doświadczenia: „Elektrostatyczny Kopciuszek”
Wykonawcy : ………………………………………………………..
Celem doświadczenia jest pokazanie, jak można rozdzielić pomieszane ze sobą sól i pieprz.
Potrzebne materiały: plastikowa słomka, flanela, biały karton A3, przyprawy: sól,
pieprz czarny, pieprz biały, przyprawa do ryb, majeranek, paski z nazwami przypraw.
Przebieg doświadczenia:
Biały karton kładziemy na ławce, sypiemy przyprawy. Koło każdej przyprawy kładziemy
karteczkę z jej nazwą. Słomkę energicznie pocieramy flanelą i przykładamy kolejno do przypraw.
Po przyłożeniu słomki do każdej przyprawy elektryzujemy ją ponownie.
Obserwacje:
Do słomki przyklejają się wszystkie przyprawy, z wyjątkiem soli i przyprawy do ryb.
Miejsce na rysunek:
Wnioski:
Przy pocieraniu słomka elektryzuje się, co w jej bliskości powoduje elektryzowanie się przypraw
i przyklejanie się do słomki lub innego plastikowego przedmiotu potartego flanelą. Sól i
przyprawa do ryb pozostają obojętne. Reszta przypraw elektryzuje się z odległości 1,5–2 cm.
Zjawisko to może posłużyć do rozdzielenia przy pomocy sił elektrycznych na przykład soli od
pieprzu, ponieważ pieprz przykleja się do słomki, a sól nie.
Przykładowa karta pracy
•
•
•
•
•
Tytuł doświadczenia: Przewodnictwo wodne w łodygach kwiatów
Celem jest obserwowanie rozchodzenia się wody w łodygach kwiatów .
Potrzebne materiały: woda, atramenty w różnych kolorach lub barwnik spożywcze, dwie
menzurki, białe kwiatki z ogrodu lub kwiaciarni długo utrzymujące się w wazonie np.
margaretki lub goździki.
Wykonanie doświadczenia:
Do menzurek wlać wodę i dodać do każdej inny barwnik lub atrament. Do każdego
roztworu włożyć kwiatek i obserwować przez 3–4 dni. Łodygę kwiatka można przeciąć
pionowo i każdą z części zanurzyć w menzurce z innym barwnikiem.
Obserwacje:
DZIEŃ
1
2
3
•
Wnioski:
POJEMNIK 1
POJEMNIK 2
POJEMNIK 3
POJEMNIK 4
Przykładowa karta pracy
•
•
•
•
•
•
Tytuł doświadczenia: Co kryje się w batonach?
Celem doświadczenia jest kształtowanie umiejętności wyboru zdrowej żywności oraz nawyku
czytania informacji znajdujących się na opakowaniach.
Potrzebne materiały: opakowania po różnego rodzaju batonikach, czekoladach.
Wprowadzenie do tematu:
Skład batonów dostępnych w sklepach to przede wszystkim rafinowany cukier, który nadaje im
słodki smak, ale niekorzystnie działa na organizm, powodując obniżenie odporności, utratę
witaminy B1, a także ubytek wapnia. Nadmiar cukru jest przyczyną powstawania cukrzycy,
otyłości oraz próchnicy. W składzie pospolitych batonów znajdują się także tłuszcze
utwardzone, które podnoszą poziom złego cholesterolu i trójglicerydów we krwi, obniżając
jednocześnie poziom dobrego cholesterolu. Przyczynia się to do rozwoju chorób układu
krążenia, tj.: miażdżycy, nadciśnienia, a także cukrzycy. W słodkich batonach znaleźć można
również dużą ilość soli. Jej nadmiar powoduje nadciśnienie, problemy z tarczycą i nerkami. Do
szkodliwych związków występujących w batonach zaliczamy także konserwanty, np. substancje
spulchniające – wodorowęglan sodu, wodorowęglan amonu oraz wzmacniacze smaku.
Substancje te nie są typowymi składnikami żywności i są pozbawione wartości odżywczej. Ich
zadaniem jest przedłużenie trwałości oraz poprawa walorów smakowych produktu. Ich
nadmiar w organizmie może powodować alergie, migreny, zawroty głowy. Konserwanty
wykazują także działanie rakotwórcze, negatywnie wpływają na układ pokarmowy. Do
najbardziej niebezpiecznych należy benzoesan sodu, który niszczy bakterie jelitowe, powoduje
pokrzywkę, a u dzieci nadpobudliwość.
Obserwacje:
Dzieci przeglądają różnorodne opakowania po słodyczach i odczytują zawarte na nich
informacje dotyczące składu.
Wnioski. (Na zajęciach komputerowych uczniowie przygotowują wykres i wskazują
zawartość cukru w poszczególnych produktach.)
Wartość odżywcza produktu
• Białko w 100 g: 12,20 g; Węglowodany w 100 g:54,10 g
Tłuszcz w 100 g: 28,30 g; Pozostałe w 100 g: 5,8 g
Wartości odżywcze w 100 g produktu
białko
węglowodany
tłuszcz
6% 12%
28%
54%
pozostałe
Przykładowa karta pracy
•
•
•
•
•
•
Tytuł doświadczenia: Zawartość skrobi w produktach
Wykonawcy: ………………………………………………………………………………
Celem doświadczenia jest poznanie produktów zawierających skrobię.
Potrzebne materiały: jodyna, surowy ziemniak, gotowany ziemniak, mąka ziemniaczana, jabłko,
kukurydza, ryż, wędlina, rękawiczki jednorazowe.
Przebieg doświadczenia:
Na połówkę ziemniaka aplikujemy kilka kropel jodyny. Podobnie robimy z pozostałymi produktami
stałymi.
Do probówki wsypujemy odrobinę mąki i zalewamy wodą. Potrząsamy. Dzieci dostrzegają, że mąka
się nie rozpuszcza, tworzy zawiesinę. Do zawiesiny wpuszczamy kilka kropel jodyny.
Obserwacje:
Dzieci obserwują zmianę zabarwienia jodyny, zwracają uwagę na intensywność koloru, notują
swoje obserwacje.
Nazwa produktu
•
Intensywność barwy jodyny
Wnioski:
Zarówno zawiesina mąki ziemniaczanej, jak i bulwa ziemniaka pod wpływem jodyny zabarwiły się
na kolor niebieskofioletowy.
Dziękuję za uwagę
Beata Standio, ekspertka ds. edukacji wczesnoszkolnej