Transcript Dia 1

‘Ik geloof mijn patiënten niet meer’.
Pierre Janet’s gelijk over Freud na honderd jaar van zwijgen
GEZONDHEID
traaktmij 2017/1
DR. STEVE ALEXANDER VELLEMAN
Dr. Steve Alexander Velleman (1978) heeft geneeskunde,
filosofie en psychiatrie gestudeerd in Leuven, Duitsland en
Nederland.
Hij is samen met onder meer dr. Dirk De Wachter stichtend
lid van de sectie 'Filosofie en Psychiatrie' van de Vlaamse
Vereniging voor Psychiatrie en schrijft over het belang van
de filosofie voor de psychiatrie en voor de geneeskunde in
het algemeen.
In de psychiatrie is het onderzoek naar psychotrauma, haar oorzaken, hoe
zij symptomen tot stand brengt en hoe deze symptomen het best
behandeld kunnen worden, relatief laat op gang gekomen, rond het einde
van de vorige eeuw. In de nasleep van de Vietnamoorlog werd de
diagnose post-traumatisch stress stoornis voor het eerst opgenomen in de
derde editie van de DSM in 1980, de psychiatrische Bijbel die psychiaters,
psychologen, wetenschappers en zorgverzekeraars gebruiken in hun
dagelijkse praktijk om diagnose’s te stellen, ze te onderzoeken en te
bepalen welke aandoeningen terugbetaald worden en welke niet. Dat er
daarvoor nauwelijks aandacht was voor psychisch trauma en effectieve
behandelingsmogelijkheden ligt bij een beslissing die Freud nam in 1897,
namelijk het verlaten van de ‘verleidingstheorie’ die stelde dat psychische
symptomen het gevolg zijn van seksueel misbruik in de kinderjaren. “Ik
geloof mijn patiënten niet meer”, schreef Freud aan één van zijn trouwste
vrienden, Wilhelm Fliess. Wat patiënten vertelden was een product van
hun verbeelding, aangevuurd door de seksuele verlangens van het kind
zelf. Sindsdien kwam de fantasie meer op de voorgrond te staan als
oorzaak van psychisch onwelzijn, in plaats van werkelijk gebeurde
psychische traumata door fysieke, emotionele of seksuele mishandeling.
Fotograaf onbekend
doen. Onder meer EMDR-therapie gekaderd binnen het fasemodel is
momenteel de meest efficiënte behandeling van psychotrauma.
Het is een feit dat psychotrauma zo lang onder de radar is kunnen
blijven, dat ervaren clinici het gewoonweg niet zagen en patiënten met
PTSS bestempeld werden met ongeveer alle diagnoses die je maar kan
bedenken: van angst en depressie, over persoonlijkheidsstoornissen en
verslaving tot bipolaire stoornissen en psychose – vaak een combinatie
van al deze gekende psychiatrische aandoeningen. Dit toont het
complexe symptomatisch patroon aan dat trauma kan geven bij één en
hetzelfde individu. Freuds veranderde mening over het fenomeen van
seksueel trauma heeft dus veel lijden tot gevolg gehad en nog steeds zijn
er psychiaters en psychologen die ‘niet in hun patiënten geloven’: dit zijn
dan vooral de mensen die werken met de klassieke psychoanalyse.
“
Freuds mening over het fenomeen van
seksueel trauma heeft veel lijden tot
gevolg gehad en nog steeds zijn er
psychiaters en psychologen die ‘hun
patiënten niet geloven’
“
In 2017 schrijft hij op regelmatige basis verschillende
kwartaalbijdrages voor traaktmij.
Het was de psychoanalytica en filosofe Alice Miller die voor het eerst
deze kritiek geuit heeft op de psychoanalyse, die er volgens haar
gedurende lange tijd voor gezorgd heeft dat patiënten niet geloofd
De reden waarom Freud zijn theorie herzag, valt te kaderen binnen het feit
werden als ze beweerden seksueel misbruikt geweest te zijn. Haar kritiek
dat zijn vader een pervert was – naar Freuds eigen woorden - die Freuds
zorgde ervoor dat psychiaters en psychologen psychologische
broer seksueel mishandeld heeft (uit een brief aan Fliess). Misschien is
symptomen opnieuw begonnen te zien als gevolgen van onverwerkte
Freud zelf het slachtoffer geweest van zijn agressieve vader en kon hij
intrapsychische conflicten, waarbij de ‘talking cure’ weinig baat had – dat
daarom niet aanvaarden dat gevallen van seksueel misbruik zo vaak
weten we nu met zekerheid. Enkel over een psychotrauma praten lost
voorkwamen in zijn praktijk. Het is dan ook niet toevallig dat de
niets op. Je moet er een specifieke behandeling voor
volgen,
en
die
Op zoek naar het volledige
herziening artikel?
van de verleidingstheorie gebeurde net op het moment van
bestond al voor Freud zijn verleidingstheorie bedacht.
het overlijden van zijn vader, waarna Freud hem idealiseerde en hem
we maar namelijk
een kleinebewust
redactie
zijn,konzijn
niet meer
zien alle
als een pervert. De loyaliteit van kinderen naar
Aan het einde van de vorige eeuw namOmdat
deze behandeling
ouderstetoe
is, door de ontkenning van het onrecht dat hen
concrete vorm aan door zich te baseren
op het
fasemodel om
van dit hun
bijdragen
broodnodig
magazine
realiseren.
aangedaan werd, vaak groter dan de loyaliteit naar hun 'ware zelf‘. Zo
traumaverwerking ontworpen door Pierre Janet – een bekende tijdgenoot
een stemmen
bijdrage enblijft
ontvang
artikel naarverborgen in het lichaam, met alle
het dit
psychotrauma
van Freud, maar in diens schaduw geraaktDoe
zoalsdaarom
zovele andere
psychosomatische
en psychische
in de psychologie en psychiatrie. Janet stelde
dat jegedrukt
een psychotrauma
het (€ 5,00).
keuze
of digitaal
Of nog beter:
abon- klachten van dien.
best behandelt in 3 fasen: (1) eerst bouw je neer
een vertrouwensrelatie
je voor 1 jaar op
(€met
24,99)Het
en krijg
toegang
tot
allevan zwijgen over psychotrauma aan het
goed dat de muur
je behandelaar en ligt de nadruk op emotieregulatie
die info.
noodzakelijk
is manieris kunnen
artikels en
Op die
wijpersonen
blijven met deze problematiek op een efficiënte
wegvallen
is
en
dat
om (2) aan traumaverwerking te kunnen doen aan de hand van
bestaan, en ontvang jij een schat
aanbehandeld
informatie!
manier
kunnen worden. Dat gebeurt dus niet primair door
verschillende wetenschappelijk getoetste technieken zoals narratief
erover
te
praten
of door medicijnen toe te dienen want dat werkt verdere
schrijven, psychodrama en EMDR en (3) de invloed van het trauma een
traumatisering in de hand. Met dit magazine hoop ik dat het fasemodel
Infodoor
en inschrijven:
plaats te geven in het levensverhaal van de patiënt. Dit model werd
van Janet algemeen bekend geraakt onder hulpverleners, zodat
Judith Hermann herontdekt in haar baanbrekend
werk ‘Trauma andof [email protected]
www.traaktmij.be
slachtoffers van seksueel misbruik of fysieke en emotionele verwaarlozing
Recovery’ (1992), en alle latere traumaspecialisten zijn zich op dit model
terug hoop kunnen hebben op volledig herstel. Met deze columns – en
blijven beroepen in de behandeling van psychotraumata. Het essentiële,
mijn klinisch werk – hoop ik daartoe een bijdrage te kunnen leveren.
helende onderdeel van dit protocol is natuurlijk de traumaverwerking zelf
Patiënten hebben altijd gelijk.
waarvoor verschillende technieken ontworpen werden om dit concreet te
1