Transcript Lees hier de overweging van Karin Bornhijm

Overweging van zaterdag 28 en zondag 29 januari 2017
Citykerk Het Steiger Rotterdam
Viering voor de 4e zondag door het jaar (a)
Karin Bornhijm, lekendominicaan.
Thema: Leren liefhebben
Lezingen uit: Sefanja 2,3; 3,9-13 en Matteüs 5, 1-12
Overweging
Vroeger toen ik nog op basisschool zat, keek ik erg op
tegen de juffen en meesters: zij leken werkelijk alles te
weten. Aan het eind van de middelbare school wist ik:
docenten weten ook niet alles en niet iedere docent is
even goed in het lesgeven. Maar tijdens het
eindexamenjaar werden ze steeds meer mensen van
vlees en bloed die ons probeerden te helpen om ons door
het examen heen te slepen.
In de lezing van de Zaligsprekingen is Jezus een leraar en Mattheus laat hem aan het begin van
het evangelie de leer stevig neerzetten in de Bergrede. Zoals Mozes eeuwen eerder de berg op
ging om de tien geboden van God te ontvangen, zo gaat Jezus de berg op om zijn leerlingen - en
de menigte - te leren over de Wet. Als een goede leraar leert Hij het zó dat je het gemakkelijk uit
het hoofd kan leren. Negen keer klinkt: 'gelukkig’ ofwel in het veel blijer klinkend Grieks 'Makarioi!'
– gelukkig want, gelukkig want, gelukkig want.... Het voelt als een cadans waardoor je de
woorden onthoudt en kan herinneren, zodat ze een deel worden van jezelf. Daarnaast is de tekst
ook niet zo heel lang.
Kan het korter? Jazeker! Dat vertelt Mattheus namelijk aan het eind van zijn evangelie. Iemand
vraagt daar aan Jezus wat het grootste gebod is en Jezus antwoordt: "U zult de Heer uw God
liefhebben met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand <...> (En) u zult uw
naaste liefhebben zoals uzelf”. Het is de kern van Gods Wet, zoals Mozes die op de berg
ontvangen heeft en die men door de eeuwen heen zorgvuldig aan elkaar doorgaf als iets kostbaars
en heiligs.
Vanuit het grootste gebod is de kernvraag in het joodse denken is niet de vraag 'bestaat God?'
maar 'wat wil God?' Waartoe wordt de mens door God geroepen, wat is zijn of haar opdracht in
het leven? Welnu, juist op deze vraag geeft Jezus in de Zaligsprekingen antwoord: als je deze
leefregels naleeft, dan is zaligheid en geluk je deel van Godswege.
Het vers “Gelukkig zijn zij die barmhartigheid beoefenen, want zij zullen barmhartigheid
ondervinden” is het centrale middelpunt van de zaligsprekingen waar de rest omheen scharniert.
Door de manier waarop Mattheus het heeft opgeschreven, wordt je blik als vanzelf hier naar toe
getrokken. Uit de evangelieverhalen leren we hoe Jezus omziet naar mensen en vooral de kleinen
en geringen: Zoals God barmhartig is, toont ook Jezus wat barmhartigheid is. Daarvoor zet hij
desnoods de wereld op zijn kop: de eerste zullen de laatste zijn en de laatste de eersten. Hij laat
zich raken – zelfs totdat de kruisdood erop volgt.
Die Jezus leert in de Bergrede aan de mensen hoe ze zouden moeten leven om in het koninkrijk
van de hemelen te komen of hoe een betere wereld zou kunnen gaan ontstaan. Het begint met
leren, met weten, met kennen. ‘Kennen’ betekent in het Hebreeuwse denken dat je het
verinnerlijkt met alles wat je in je hebt (met heel je hart, ziel en verstand). Je zou kunnen zeggen:
dat je het gaat liefhebben. Je gaat er als het ware een relatie mee aan. En niet voor niets horen
we in de Zaligsprekingen dat er voor de treurenden, de nederigen, zij die hongeren en dorsten,
enzovoort, een hoopvolle toekomst is in het vooruitzicht wordt gesteld.
Het klinkt allemaal eenvoudig, maar dat is het natuurlijk niet. Jezus geeft geen concrete
werkinstructies voor de keuzes die we in de 21ste eeuw moeten maken. En maakt het wel wat uit
wat je doet? Is jouw goed doen niet een druppel op de gloeiende plaat?
Ja, het maakt wat uit en ‘so what’ als het een druppel is? Je mag erop vertrouwen dat jouw 'goed
doen', jouw pogingen om je naasten lief te hebben, bijdraagt aan een betere wereld en het
koninkrijk van de hemelen een stukje dichterbij brengt. Laat je raken door wat zich aandient in
jouw leven, in onze wereld. Blijf zoeken naar wat goed en rechtvaardig is, naar wat diep in jou
resoneert op de liefde. Want als kinderen van God zijn we geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis
en weten we diep van binnen echt wel hoe de vork in de steel hoort te zitten. En luisterend naar
de woorden van de Zaligsprekingen weten we ook in ons hart wat barmhartigheid beoefenen is.
Jezus daagt niet alleen de mensen van toen uit, maar ook ons om dat in praktijk te brengen.
Jezus is niet als een leraar vanuit je schooltijd, maar een leraar die een leven lang met je mee
trekt. Die de tijd neemt om te gaan zitten en te onderrichten. Het is aan ons om ons te voegen bij
de leerlingen of bij de menigte en óók even halt te houden en erbij te komen zitten om te
luisteren: wat wil God van ons? Jezus brengt als leraar niet alleen een theoretische leer, maar gaat
als leraar ook voor in de praktijk. Hij laat zien wat mogelijk is - ook al denken wij dat het
onmogelijk is of dat er een wonder moet gebeuren. De leer van Gods barmhartigheid geeft richting
bij grote en kleinere keuzes in het leven, waard om naar te luisteren en er gehoor aan te geven er 'gehoor'zaam aan te zijn. Zodat je je ‘her-innert’ en je steeds ruimhartiger wordt in liefde.
Amen.