Transcript hier - Eline Teygeler

Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Nascholing hondengedrag
Lezing 21 januari 2017
Eline Teygeler
Even voorstellen
• Psycholoog
• Gediplomeerd gedragstherapeut voor dieren
• Mede‐eigenaar Tinley Gedragstherapie voor Dieren BV
• Docent diergedrag Handout als pdf: www.elineteygeler.nl Vanmiddag
Eérst observeren, dan interpreteren
Gericht kijken moet je leren!
• Gedragsherkenning: • Leren lezen van lichaamstaal
• Herhaling en verdieping
• Interpreteren van gedrag: wat betekent het
• Dominantie
• Angst
• Agressie
Structuur aanbrengen in het observeren
Wat wil ik weten als ik naar een hond kijk?
3 verschillende typen beschrijvingen:
1. Omschrijving: Houding
• Staart, oren, kop, romp en poten
1. Houding (lichaam)
2. Gedrag (wat doet de hond)
3. Stresssignalen
© Tinley / Eline Teygeler
1
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
1. Interpretatie: Houding
2. Omschrijving: Gedrag
• Let op: interpretatie hangt ook af van gedrag/ stress‐signalen
• Interpretatie geldt in díe context
• Staart doorslaggevend
• Wat doet de hond
• Incl. gezichtsmimiek
Hoog
Zeker
Halfhoog
Neutraal
> onzeker
Halflaag
Laag
> angstig/submissief
2. Interpretatie: Gedrag
3. Omschrijving: Stresssignalen
• Let op: interpretatie altijd op basis van meerdere
gedragselementen
• Wat zegt het gedrag? In welke groep(en) valt het? o.a. gedragssystemen
• Gedragselementen behorende bij
stress/spanning/conflictgedrag
Stress…
Zijn stress‐signalen erg?
• Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen of dieren optreedt als reactie op een situatie/prikkel en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties in het lichaam.
• Acute stress: stress signalen / conflictgedrag
• Kortdurend
• Herstel en rust
• Stress hoeft niet slecht te zijn
• Combinatie met lichaamshouding
© Tinley / Eline Teygeler
• Laag, Neutraal, Hoog
2
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Veel voorkomende stress‐signalen
Veel voorkomende stress‐signalen
• Bek aflikken
• Tongelen
• Gapen
• Pootje heffen
• Uitschudden
• Niezen
• Hoge geluiden
• Borstelen
• Trillen
• Uitrekken
• Kaakklapperen
• Grijnzen, lachen
• Oversprong snuffelen
• Plotseling krabben/ likken
• Staart jagen
Algemene stress signalen
Spierspanning
Hangen samen met fysiologische toestand van dier:
• Verstijven, niet meer losjes bewegen
• Bek gesloten > geen stress‐signalen
• Staart krijgt andere spierspanning en beweging
• Verwijde pupillen
• Hoge en snelle ademhaling
• Gespannen spieren
• Video Tazu op bruggetje
Individuele verschillen
Video: verschil in copingstijl
Coping style: hoe gaat een dier om met een stressvolle / negatieve
situatie?
• Active coper: actieve reactie
• Passive coper: immobiele reactie
• Fysiologische respons verschilt
valt op risicogroep?
• Moraal: het niet tonen van stress‐signalen geeft niet aan
dat hond relaxed is
© Tinley / Eline Teygeler
3
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Wat zie je?
Wat zie je?
Video cursus uitvallende honden
• Groep passeert elkaar, met uitval
Kun je voorspellen dat de hond gaat uitvallen?
• Sociaal contact maken
Waaraan kun je zien dat hij geen sociaal contact wil?
Dominantie
Bestaat dat nog?
© Tinley / Eline Teygeler
4
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Citaat Stanley Coren, Ph.D., F.R.S.C.
“It seems like every discussion of dog obedience and
dog behavioural problems eventually turns to the
issue of dominance. Dog owners are told that they
must be ‘the leader of the pack’ and the ‘alpha dog
in your own home.’ One reason why this issue has
become so salient again has to do with the current
popularity of Cesar Millan, who calls himself "The
Dog Whisperer," and has popularized the use of
forceful methods to exert dominance over unruly
dogs.”
 http://www.psychologytoday.com/blog/canine‐corner/201007/canine‐dominance‐is‐the‐concept‐
the‐alpha‐dog‐valid
Zwart – Wit?
Dominantie ter discussie?
• Traditionele interpretatie van hondengedrag is gebaseerd op hierarchisch roedelsysteem van de wolf
• Deze theorie wordt gebaseerd op in gevangenschap
gehouden wolven (geen familie)
• Wilde honden vormen geen sociale groepen zoals
wolven
• Dus: dominantie bestaat niet bij onze hond?
• Verschillende wetenschappers kiezen nu dit standpunt
• Recent onderzoek toont bij zowel wolf als hond sociale structuur in dominantierelatie aan
Gedrag is complex
• Niet elke hond heeft de neiging om te domineren
• Mensen hebben behoefte aan houvast; je bent voor of tegen
• De waarheid ligt vaak in het midden!
• Begrippen zijn eigen leven gaan leiden
Dominantie is uitgangspunt
–
niet meer belangrijk
Wat is dominantie voor begrip?
• 2 individuen
• die een sociale relatie hebben
• hoe zij zich tot elkaar verhouden qua status
• In de training heb je bijna nooit
te maken met dominantie (!)
Een hond heeft geen relatie met:
• Dierenarts
• Keurmeester • Instructeur • Onbekende visite
• Onbekende honden
• Dominantie is géén karaktereigenschap
© Tinley / Eline Teygeler
5
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Rangorde in groep sociale dieren?
• Rangorde: een hiërarchische structuur in groep, de posities van de groepsleden onderling
• Duidelijkheid en rust binnen een relatie en/of roedel
• Verlaagt conflicten
• Dominantierelatie niet altijd nodig
• Afhankelijk van omstandigheden (voedsel, familie, geslacht)
Hoe herken je de dominant?
Statussignalen bekijken per tweetal in meerdere situaties:
•
•
•
•
Lage(re) houding
Lagere kwispel
Bek likken
Wegkijken
• Hoge(re) houding
• Staart hoog
Hoe ontstaat een dominantierelatie?
• Een rangorde wordt bepaald doordat de onderdanige hond de ranghogere positie van de andere hond erkent (!)
• Het afdwingen van een ranghogere positie is minder belangrijk Dominantie in relatie hond‐mens?
• Dominant en onderdanig gedrag onderdeel van communicatie bij honden
• Honden communiceren ook met ons
• Dus… aannemelijk in hond‐mens relatie
• Hogere status wordt verkregen door erkenning van ranglagere!
• Dus afdwingen niet zinvol
• Alleen als er sprake is hetzelfde gedrag in meerdere
situaties > stabiele relatie
Hoe herken je de dominant?
En al die andere dominantiehandelingen?
• Overstaan?
• Dominant is degene die overstaat waarbij ander duidelijk onderdanig gedrag vertoont Te gebruiken voor een vaststellen van een dominantierelatie?
© Tinley / Eline Teygeler
6
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Beste ligplaats / hoge ligplek
Meeste rechten?
• Als hond makkelijk van plek gaat, niets aan de hand
• Als hij blijft zitten, hoeft nog niets met dominantie te maken te hebben
• Bezitsagressie ≠ dominante agressie
• Bezitsagressie ≠ dominante agressie
• Dominant kán wel agressie inzetten, waarmee status gebruikt wordt om doel te bereiken
• Er moet sprake zijn van stabiele relatie
• Soms vindt dominant het niet belangrijk
Vaker voorop of trekken?
Poot opleggen? • Niets met dominantie te maken
• Verkenners lopen voorop
• Conditionering
• Actieve honden > tempo en exploratie
• Zowel in spel als serieus
• Geen statusindicator op zich
Omklemmen?
Spel interactie
• In verschillende situaties
• Geen statusindicator op zich
• Honden tasten elkaars krachten af in spel
• Ergens begint de dominantierelatie te ontwikkelen
• Spelregels voor eigenaar:
• Initiatief?
• Altijd winnen? (onderzoek toont aan van niet…)
• Bij zeer competitieve honden wel een risico?
• Leren omgaan met opwinding
• Trekspelletjes > opwinding > los commando
• Bijtspel in arm/been?
© Tinley / Eline Teygeler
7
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Ter overdenking
• Dominant ≠ agressie
• Onderscheid tussen dominant zijn en dominant gedrag vertonen
• Ranglager dier kan ook dominant gedrag vertonen
• Sommige honden hebben géén dominantieverhouding
•
•
•
•
•
•
Rasgebonden? Context/gezinsgebonden?
De roedelleider bepaalt altijd wat er gebeurt ‐ NEE
Een onderdanige hond = een gehoorzame hond ‐ NEE
Een bezitterige hond = een dominante hond – NEE
Honden zijn er alleen mee bezig als het noodzakelijk is
Niet alle honden vinden het belangrijk
Recent onderzoek bij wolven
• 19 Arctic wolves, family pack, in captivity
• Lineaire hiërarchie gevonden
• Gebaseerd op submissieve gedragingen
• Dominantie‐relatie werd NIET beïnvloed door competitieve situaties
Gradatie van angst
Angst
• Of angst ‘normaal’ is weet je pas als je oorzaak, motivatie en context bestudeert
• Gradatie van angst wordt bepaald door nabijheid en interpretatie van de angst prikkel
• Angst is een emotie
Angst is er in gradaties:
onzeker
‐‐‐
angst/paniek/fobie
Gedrag bij angst
Algemene adviezen bij angst
• verlaagde houding • wegkruipen / wijken / vluchten
• agressie / vechten
• bevriezen • meer alert/ actiever sneller geprikkeld • opgewonden / gespannen
• steunzoeken
• eventuele stress‐signalen • lust om te eten/spelen daalt
• voorkomen van situatie waarin angst optreedt
• geen gelegenheid geven tot vluchten
• afleiden
• geleidelijk wennen aan prikkels
• Angst niet belonen?
© Tinley / Eline Teygeler
8
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Angst belonen
Zwart‐wit?:
• “Negeren, anders beloon je het gedrag” • “Geruststellen verlaagt de stress”
Dus…
Leren nuanceren
Leert een hond d.m.v. de gevolgen van zijn gedrag
angstiger te worden?
• De hond moet ‘het aaien’ koppelen aan het gedrag
wat hij vertoont
• Een beloning moet aansluiten bij de motivatie van de hond
• Is een mogelijkheid; bijv. bij een jonge hond
• Maar meestal niet…
Stress als indicatie voor pijn(zone)
• De kans dat angst(gedrag) beloond wordt
(aaien, praten) bij reeds angstige dieren is klein
• De reactie van de eigenaar kan gedrag wel versterken
> overnemen stemming / sociaal leren
• Helemaal negeren kan ook onverstandig zijn
Functie van agressie
Agressie
• Een hulpmiddel om een bepaald doel te bereiken
door een soortgenoot (of niet‐soortgenoot) verwondingen toe te brengen
of daarmee te dreigen
• Agressie is een onderdeel van de normale communicatie tussen sociaal levende wezens
• ... echter fokselectie...
© Tinley / Eline Teygeler
9
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Gedragselementen van agressie
Inhibitie (bijtrem) bij agressie
• Fixeren
• Verstarren
• Grommen
• Gromblaffen
• Kaakklapperen
• Lip optrekken
• Tanden laten zien
• Uitvallen
• Bijten • Schudden
• Bij honden die in sociaal, stabiel roedelverband leven • Als aangeleerd gedrag door een juiste socialisatie en veel spel met sociale soortgenoten
• In een wolvenroedel naar eigen pups en van alpha reu naar alpha teef
• (video)
Het belang van dreiggedrag
Verschillende vormen van agressie
• Dreigen is functionele communicatie
• Het bestraffen van dreiggedrag > risico voor bijtincidenten
• Nooit bestraffen dan?
Type agressie:
• Zekere agressie
• Onzekere agressie
• Angstagressie •
•
•
Verschilt per motivatie hond
Niet als je competitie aangaat, dan leer je hond juist competitief te reageren
Meestal is een andere route beter!
Classificaties:
• Territoriale agressie
• Bezitsagressie
• Spelagressie
• Redirectie agressie
• Dominantie agressie
• Defensieve agressie
•…
• Vaststellen na zorgvuldige analyse
Prooi gedrag
• ‘prooi‐agressie’ is eigenlijk geen agressie
• Afwezigheid van dreiggedrag
• Loeren‐sluipen‐achtervolgen‐ grijpen – vastbijten –
schudden (scheuren)
Oorzaken van agressie
•
•
•
•
•
Genetische aanleg (fokselectie, lagere bijtdrempel)
Socialisatie (minder remming/sociale vaardigheden)
Conditionering
Lichamelijk
Soorteigen motivaties (zelfverdediging, territorium, bezit, dominantie, etc)
• Hoog‐risico honden: ‘kans dat hond bijt’ X ‘impact’
© Tinley / Eline Teygeler
10
Lezing Hondengedrag, zaterdag 21 januari 2017 te KC Zwolle
Observatie opdracht
• Wordt deze verslaggever onverwachts gebeten?
• Video
• Wat laat deze Chihuahua zien en wat kun je erover zeggen?
• video
© Tinley / Eline Teygeler
Dank voor je aandacht
Lezing 21 januari 2017
Eline Teygeler
Handout als pdf: www.elineteygeler.nl 11