Transcript Het beleid rond de hulp aan daklozen in het Brussels Hoofdstedelijk

BSI
Januari 2017
HET BELEID ROND DE HULP AAN DAKLOZEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST.
HET WETGEVINGSKADER AANPAKKEN OM DE DAGELIJKSE PRAKTIJKEN TE VERBETEREN.
Lucien Rigaux - Onderzoeker bij het Centre de Droit Public (Publiekrechtelijk Centrum - ULB)
De directe impact tussen de opstelling van - soms onduidelijke - wetteksten en het dagelijkse leven
van de burgers in een zo complexe regio als Brussel is moeilijk te vatten. Toch illustreert het werk van
Lucien Rigaux, onderzoeker bij het Centre de Droit Public (Publiekrechtelijk Centrum) van de ULB, hoe
het theoretische werk van een advocaat ook gestuurd kan zijn door zeer praktische sociale ambities.
Met een Master in de Rechten
van de ULB op zak, heeft u niet
de klassieke weg gevolgd en
bent u niet gaan doctoreren.
Integendeel, u koos eerder om
uw vaardigheden uit te
breiden.
Ik besloot inderdaad om, na
mijn Master, meer pijlen voor
mijn boog te verzamelen. Ik
besloot om in het buitenland te
studeren, in de eerste plaats
om mijn Engels te verbeteren.
Nadien volgde dan een
bijkomende Master opleiding,
'Law & Economics', in Hamburg, Rotterdam en Gent. Ik
wilde, vanuit de rechtsregels,
ontdekken wat wel en wat niet
werkte, om tot een beter
begrip van de economische
impact achter de wetteksten te
ontdekken.
Uiteindelijk leerde dit alles me
zowel de macht van de wet op
het leven van de mensen als
het heilig streven naar
economische efficiëntie te
relativeren. In het dagelijkse
leven gedragen de mensen zich
inderdaad niet altijd in
overeenstemming met de wet,
en om de geest achter de
teksten effectief ingang te
doen vinden, is het soms beter
om de wet aan hun gedrag aan
te passen in plaats van te
hopen
op
de
optimale
efficiëntie.
Na twee jaar van aanvullende
opleiding, komt u terug naar
de ULB.
Ja, toen Daniel Dumont,
hoogleraar
sociale
zekerheidsrecht, een aankondiging
plaatste ter voorbereiding van
een besluit betreffende de
daklozen, heb ik mijn kandidatuur ingediend en kreeg de
baan. De vrij concrete opdracht
boeide me: een besluit
opmaken ter verbetering van
de integratie en de noodhulp
van en voor daklozen in
Brussel, in overleg met de
belanghebbenden.
Want zo'n besluit bestond nog
niet?
Ja, natuurlijk wel. Er bestond al
een besluit uit 2002, maar dat
was veel breder en was
toepasselijk op een zeer groot
deel van de bevolking:
gehandicapten,
ouderen,
daklozen... De tekst was zo
wazig en vooral niet altijd
duidelijk in de voorstelling van
de opdrachten, die slecht
werden uitgelegd in lange,
onnodig complexe zinnen.
Daarnaast is het hulp bieden
aan mensen op zich al zeer
ingewikkeld in het Brussels
Gewest. Beheerd door de GGC,
is
het
een
bipersoonsgebonden materie waar twee
ministers voor verantwoordelijk zijn, Pascal Smet en
Céline Frémault. Ze besloten
onlangs om een nieuw besluit
te schrijven dat zich specifiek
richtte op instellingen die
daklozen helpen. Het is een
probleem voor alsmaar meer
mensen en waarvoor de
Brusselse autoriteiten onlangs
hebben besloten tot een
verhoging van de budgetten,
zodat er het hele jaar door kan
opgetreden worden en niet
alleen in de winter. Over een
juridische
tekst
kunnen
beschikken waaruit duidelijk
blijkt wat kan en wat niet kan,
bleek daarom des te meer van
essentieel belang.
Ik veronderstel dat je al goed
moet begrijpen hoe de
daklozenhulp ter plaatse is
georganiseerd om dit besluit
voor te bereiden?
Theoretisch gezien blijft het
voorbereiden van wetgevende
teksten kantoorwerk en ik had
gewoon de oorspronkelijke
teksten kunnen herschrijven.
Maar ik wilde inderdaad de
verschillende
actoren
en
BSI
verenigingen op het terrein
ontmoeten om hun werk en de
moeilijkheden ervan te begrijpen. Op die manier is het
besluit meer gestoeld op de
werkelijkheid. De autoriteiten
hebben trouwens onlangs
besloten hun acties te verleggen, zowel op het vlak van de
noodhulp (acties gericht op de
mensen die op straat slapen en
die in onmiddellijke moeilijkheden zijn), als op het vlak van
de hulp aan de re-integratie die
een aanpak op lange termijn
vergt om de mensen definitief
uit de armoede te helpen.
Vroeger werd dit werk
overgelaten aan verenigingen
die waren goedgekeurd door
de GGC. Vanaf nu zal er een
operator-coördinator aangeduid worden voor elk van deze
opdrachten - noodhulp en
integratie - die dan zal
beslissen
waarheen
elke
persoon zal gestuurd worden,
afhankelijk van zijn of haar
profiel en specifieke behoeften
(geïsoleerde
alleenstaande,
familie, zwangere vrouw...).
Het re-integratiebeleid moet
inderdaad individueel aangepakt worden om doeltreffend
te zijn, want de profielen van
de
daklozen
zijn
zeer
Image : Twitter - SamuSocial Brussels
Januari 2017
gevarieerd: sommigen hebben
drugsproblemen, anderen dan
weer sociale problemen, nog
anderen willen ondanks alles
op straat blijven... Sinds kort
focust het beleid ook meer op
het zogenaamde 'housing first'.
Met andere woorden, er wordt
afgestapt van de toegang tot
huisvesting te koppelen aan de
vorige inspanningen van de
begunstigde. Vanaf nu biedt
men eerst een onderkomen om
vervolgens over te gaan tot de
re-integratiebegeleiding. Het
idee is pragmatisch en
ingegeven door budgettaire
redenen. Het bleek dat deze
oplossing,
ondanks
de
heersende overtuiging, uiteindelijk effectiever werkt en
minder kost aan de samenleving
omdat
men
zo
verschillende problemen tegelijk oplost. Enerzijds vermindert
men de armoede, het vuil en
het bedelen op straat (wat
zorgt voor een beter imago van
de stad in het algemeen) en,
anderzijds, verbetert men ook
de re-integratie want het is
veel gemakkelijker om een plek
in de samenleving te vinden als
je een vaste stek om te slapen,
buren, verantwoordelijkheden
etc. hebt. Een dak boven zijn
hoofd hebben haalt mensen uit
de marginaliteit en geeft hen
perspectieven.
Hoe kan een jurist, in de
praktijk, een goed besluit
voorbereiden?
Ik
vergelijk
graag
het
voorbereiden van een besluit
met
het
coderen
van
informaticagegevens. Door een
bepaalde
coderegel
te
schrijven, weet de informaticus
dat
hij
een
bepaald
informaticaproces
in
de
computer
zal
genereren.
Gebeurt dat niet, dan is er iets
bij het coderen misgelopen.
Voor het recht is dat hetzelfde:
je moet codes schrijven die de
operatoren tot een of ander
gedrag zullen aanzetten.
Hier gaat het om de organisatie
van de controle van de vzw's
die hulp bieden aan de
daklozen, het definiëren van de
contacten en de mogelijke
relaties tussen de twee, het
organiseren van de diensten
die tot hun beschikking staan,
enz. Mijn uiteindelijke doel was
om enerzijds een hyper
synthetisch besluit op te stellen
dat ook welomschreven is
zodat iedereen begrijpt wat hij
of zij kan doen, maar dat
anderzijds ook flexibel genoeg
is om ons in de toekomst, als
dingen veranderen, niet te
blokkeren door een te rigide
kader. Je hebt een jurist nodig
om het toepassingsgebied, de
toekenningsvoorwaarden en
de
mogelijke
prestaties
duidelijk te structureren en te
detailleren.
Ik heb de algemene ordonnantie voorbereid en het
gezamenlijke college van de
GGC zal achteraf beslissen
welke toepassingsbesluiten en
BSI
Image : Samusocial International.com
welke
wettelijke
regels
verduidelijkt moeten worden.
Het is de rol van de
ordonnantie om stroomopwaarts de grote beginselen - de
'algemene spelregels'' - in een
juridische taal te definiëren die
duidelijk genoeg is om de
rechter bij te staan in zijn
toekomstige
besluiten,
in
overeenstemming met de
reeds bestaande Brusselse en
federale wetgevende kaders.
De uitdaging was om een zo
volledig mogelijke tekst te
schrijven die past bij alle
mogelijke, reële hulpscenario's
aan daklozen, maar die binnen
vijf jaar nog steeds geldig zal
zijn met andere actoren en
nieuwe vormen van steun.
Uiteraard moet je daarvoor
naar de actoren op het terrein
luisteren, zonder al te veel te
focussen op hun individuele
ervaringen om te voorkomen
dat de definitieve teksten uit
honderden zeer beschrijvende
en saaie pagina's bestaan.
Januari 2017
Is
het
gebruikelijk
om
universiteiten aan te schrijven
voor dit type werk?
In werkelijkheid niet zo. Er zijn
vele adviesbureaus die ook dit
soort werk doen. Maar ik vraag
me af dit soort eerder sociale
thema's hen echt interesseert?
Natuurlijk hangt het allemaal af
van de grootte van het budget
en
hun
expertise
met
betrekking
tot
dergelijke
onderwerpen.
Maar de juridische expertise is
wel degelijk aanwezig in de
universiteiten met al hun
docenten, hun onderzoekers
en hun doctoraalstudenten die
op
zoveel
verschillende
projecten bezig zijn, waaronder
ook projecten die zeer nauw
betrokken zijn met deze
materie. Iedereen zou er zeker
baat bij hebben om verder te
bouwen op die bestaande
kennis. Het Publiekrechtelijk
centrum
van
de
ULB,
bijvoorbeeld, werkte samen
met Actiris, waardoor het
expertise op het terrein kon
verwerven die kennis van de
wetgeving en praktijk verbindt.
Intellectueel, verkies ik een
toegepast onderzoek afgestemd op mijn waarden en die
ook een reële impact heeft.
Mijn missie hier had een
praktische reikwijdte en een
concrete sociale impact op de
samenleving in Brussel. Het
leek me heel leuk om te
kunnen bijdragen tot de
verbetering van het beleid voor
daklozen.
Ik heb altijd al interesse gehad
voor de mate waarin de
politiek betrokken kan zijn bij
het echte leven van de
mensen. Ik moet kunnen
geloven in het belang van mijn
werk en de universiteit gaf mij
de mogelijkheid om onderzoek
te voeren met een toegepast
doel.
En wat met de toekomst?
Deze opdracht heeft me enkele
maanden beziggehouden. De
tekst
wordt
momenteel
behandeld op het niveau van
de communautaire instanties.
Hij zal nog moeten worden
bijgewerkt en ik zal verder de
voltooiing van de wetgevende
werkzaamheden begeleiden.
Bovendien zal mijn volgende
taak erin bestaan om voor de
Gewestregering de juridische
haalbaarheid van de werkweek
van
4
dagen
voor
laaggekwalificeerde
werknemers in het Brussels
Hoofdstedelijk
Gewest
te
analyseren. Het zal geen
gemakkelijke taak zijn, gezien
de enorme versnippering van
de competenties op dat vlak,
maar het is duidelijk een
project dat me boeit.
Interview: Virginie JOURDAIN (BSI)
Website van het Publiekrechtelijk
centrum van de ULB (Franstalig
met Engelstalige intro)