Transcript Παρούσα Έκδοση Current Issue

εις οιωνος αριστος αμυνεσθai περι γλωσσης.
hellenic way
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ
ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ
Επ ο χ ι α κ ή Ε φ ημ ε ρί δα το υ Συ νδέ σ μ ο υ Ε λ λ ή νω ν & Φι λ ε λ λ ή νω ν Κ α να δά
Το τρισυπόστατο
της Εκάτης και
οι τριαδικές θεότητες
Θα ήταν ιδιαίτερα απλουστευτικό να θε-
ωρήσει κάποιος την αρχαία Ελληνική Μυθολογία σαν εξιστόρηση φανταστικών γεγονότων με διάφορους συμβολισμούς και,
ταυτόχρονα, να αγνοήσει το επιστημονικό
και μεταφυσικό μήνυμα που αυτή εκπέμπει
από τα βάθη των αιώνων.
Γιατί μπορεί μεν η Ελληνική Μυθολογία
να πλημμυρίζει από το φως του Ήλιου και
την ανθρώπινη διάσταση των Θεών της
που δεν διστάζουν να κατεβαίνουν από
τον Όλυμπο, να αναμειγνύονται με τους
θνητούς, να ερωτεύονται και να συναλλάσσονται όπως αυτοί, εμφορούμενοι από τα
ίδια με αυτούς συναισθήματα, πολλοί όμως
συμβολισμοί της Μυθολογίας, όπως ο αριθμός τρία και οι, διαφόρων εκφάνσεων
2016
τευχος
73ον
Το Διονυσιακό πνεύμα
των Χριστουγέννων
Μανιοδότης κι εκστατικός, βαθιά ερωτικός, πνεύμα
της φύσης και της γονιμότητας, του κρασιού και του
γλεντιού… Ναι, ο Βάκχος, ο Διόνυσος, αέναος κι αειθαλής, μας χαμογελάει ακόμη μες από τα βάθη των αιώνων, μεταμφιεσμένος σε Θείο Βρέφος. Ίσως να σοκάρει
η ιδέα ότι πίσω από τη «μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης» θα μπορούσε να βρίσκεται η λατρεία ενός θεού
που μοιάζει διαμετρικά αντίθετος με το σεμνό και μετρημένο Ιησού. Κι όμως, το διονυσιακό υπόβαθρο του
Δωδεκαημέρου είναι πολύ έντονο για ν’ αποτελεί απλή
σύμπτωση!
Γλυκό μου βρέφος,
Διόνυσέ μου και Χριστέ μου…
Άγγελος Σικελιανός «Διόνυσος ἐπὶ λίκνῳ»
Αρκετοί υποστηρίζουν ότι πίσω από τα Χριστούγεννα βρίσκονταν οι γιορτές του Ηλιοστασίου, οι οποίες
τιμούσαν ηλιακές οντότητες, όπως ο Ηρακλής και ο
Μίθρας. Σε άρθρο του τεύχους 13, είχαμε αναλύσει
αυτήν ακριβώς τη διάσταση της χριστιανικής γιορτής.
Άλλωστε, αποτελεί πλέον κοινό μυστικό, ότι στις 25
Γλυπτό ανάγλυφο του 330 πχ. Εικονίζεται το
Σπήλαιο του Πάνα ως φάτνη, όπου ο Ερμής παραδίδει το θείο βρέφος Διόνυσο στις Νύμφες,
υπό το βλέμμα του Διός, του Απόλλωνος και της
Δήμητρας.
Δεκεμβρίου η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία χαιρέτιζε τη
γέννηση ενός άλλου Σωτήρα: του Ανίκητου Ήλιου, που
ταυτιζόταν όχι μόνο με το Μίθρα αλλά και με τον ίδιο
Συνέχεια στην σελίδα 3
Τα μυστικά των Ημερολογίων
Συνέχεια στην σελίδα 7
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ
-Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ
ΑΝΙΚΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
O
όρος της αστρονομίας
«Χειμερινό Ηλιοστάσιο»
χρησιμοποιείται για να
χαρακτηρίσει μία συγκεκριμένη
στιγμή του έτους, όταν ο ήλιος
βρίσκεται στη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση νοτίως του ισημερινού. Ο ίδιος όρος χρησιμοποιείται και για να χαρακτηρίσει
το αντίστοιχο σημείο από τη μεγαλύτερη δυνατή απόκλιση της
εκλειπτικής από τον ουράνιο
ισημερινό.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο συμβαίνει κάθε
χρόνο στο Βόρειο Ημισφαίριο της Γης
στις 21 ή 22 Δεκεμβρίου, οπότε παρατηΣυνέχεια στην σελίδα 9
Η αρχιχρονιά, ή Πρωτοχρονιά, όπως έχουμε περισσότερο συνηθίσει να την λέμε, είναι μια από τις πιο αγαπημένες
γιορτές των Ελλήνων, αλλά και ολόκληρης σχεδόν της ανθρωπότητας. Έχει καθιερωθεί στους περισσότερους λαούς του κόσμου να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την 1η Ιανουαρίου και είναι γεγονός πλέον η ύπαρξη δορυφορικών εκπομπών από όλες τις χώρες προς όλες τις χώρες της γης, για μια όσο το δυνατόν
χρονογράφημα
Χαρούμενες Γιορτές
Συνέχεια στην σελίδα 10
Δεν γνωρίζω, φίλοι μου πως νιώθετε εσείς τις «άγιες» τούτες μέρες,
αλλά εγώ σίγουρα δεν νιώθω γύρω μου την αγιότητα της γέννησης κάποιου που σώνει και καλά προσπαθεί με κάθε μέσο, το χριστιανικό σινάφι,
να μας πείσει εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια ότι αυτός ο κάποιος που γεννήθηκε σε μία δήθεν φάτνη ήταν ο Θεάνθρωπος.
Είναι όντως ένα κακοστημένο και κακοϋφασμένο παραμύθι που μέρα με
την μέρα ξεφτίζει ο ιστός του και τα μεγαλειώδη ψεύδη τους θα μετουσιωθούν σε μπούμερανγκ και θα τους κατασπαράξουν. Και όπως λέει και
μια Κυπριακή παροιμία «το παννίν το ασιήμον της νεφανταρκάς», που
σημαίνει {το άσχημο το κακοϋφασμένο πανί δεν πουλιέται, αλλά μένει σε
κείνον που το ύφανε. Έτσι και οι βρισιές και η κακή συμπεριφορά γυρνάνε
πίσω και εκθέτουν εκείνον που το έπραξε}.
Στην εφημερίδα μας όλα αυτά τα χρόνια παρουσιάσαμε με λεπτομέρειες
τα ασύστολα ψεύδη τους και τις ιστορικές αναλήθειες τους.
Η ΑΡΧΑΙΑ ΨΥΧΗ ΖΕΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ ΑΘΕΛΗΤΑ ΚΡΥΜΜΕΝΗ.
Συνέχεια στην σελίδα 13
Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ
hellenic way
Ελληνικός δρόμος
Hellenic Way
www.hellenicway.com
Εκδότης:Πολιτιστικός Σύνδεσμος
Ελλήνων & Φιλελλήνων Καναδά
Publisher :Cultural Association of Hellenes
& Philhellenes of Canada
1010 Broadview Avenue, Suite 901
Toronto Ontario, M4K 2R8
Tel: 416 425-5728
Συντάσσεται από επιτροπή:
Editor: Media Committee of the
C.A.H.P.C.
Άρθρα σύμφωνα με το
πνεύμα
της
εφημερίδας
είναι ευπρόσδεκτα, αλλά η
δημοσίευση τους εναπόκειται
στη συντακτική επιτροπή.
Οι επιστολές θα πρέπει να
φέρουν το πλήρες όνομα του
αποστολέα, αλλά μπορούν
να δημοσιευθούν μόνο τα
αρχικά του, εάν αυτό επιθυμεί
ο αποστολέας. Τα άρθρα δεν
επιστρέφονται.
We welcome submission of articles in the
spirit of the newspaper, but publication
is at the discretion of
the editing committee.
Letters should bear
the full name of the
sender, but only their
initial may be published if they so wish.
No articles will be returned
• Το παρόν τεύχος κυκλοφόρησε σε 3,000 φύλλα
• Η επόμενη έκδοση, στην
Εαρινή Ισημερία.
Ευχαριστήριο
Ευχαριστούμε όλους τους φίλους
και συνεργάτες, που έχουν βοηθήσει
για την έκδοση της εφημερίδας μας.
Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τα περιοδικά
«Ελληνική Αγωγή» , « Ενδοχώρα»,
« Δαυλός», « Ιχώρ», « Ελληνική Διεθνής Γλώσσα» ... και γενικά όλα τα
έντυπα που τόσο πρόθυμα μας έχουν
επιτρέψει την αναδημοσίευση άρθρων τους, τόσο σημαντικών για τον
Ελληνισμό.
Πολιτιστικός Σύνδεσμος Ελλήνων
και Φιλελλήνων Καναδά.
Winter Solstice, 2016
2
Η Ιταλία γιόρτασε την παγκόσμια ημέρα
Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού
Xenitia ήταν αφιερωμένο στη
μουσική της ποίησης και στην
ποίηση της μουσικής.
Στις 5 το απόγευμα πραγματοποιήθηκε συζήτηση
στρογγυλής τραπέζης στην
Πανοραμική άποψη της Νάπολη
οποία προήδρεψε ο αντιδήμαρχος Νάπολης Νίνο Ντανιέλε με θέμα η κλασική παιδεία
Λογοτεχνικό μαρακαι η κρίση των κλασικών
θώνιο, συναυλία, συλυκείων. Τη συζήτηση διοργάζητήσεις και θεατρική
νωσε η Φιλελληνική Εταιρεία
παράσταση περιελάμΙταλίας και το Φεστιβάλ Φιλοβανε το πρόγραμμα
σοφίας της Μεγάλης Ελλάδος.
Αναγνώσθηκε ψήφισμα για
της πρώτης Παγκόσμιτην αναγνώριση της κλασικής
ας Ημέρας Ελληνικής
παιδείας ως άυλης κληρονοΓλώσσας και Ελληνιμιάς της ανθρωπότητας
κού Πολιτισμού, που
γιορτάστηκε στη Νάπολη της Ιταλίας τον
περασμένο Απρίλη.
Ο λογοτεχνικός μαραθώνιος είχε ξεκινήσει στις 10 το
πρωί και κατά τη διάρκεια του
τα παιδιά του Σχολείου Γλώσσας της Ελληνικής Κοινότητας
Νάπολης, αλλά και μαθητές
των κλασικών λυκείων που
είχαν δηλώση συμμετοχή
ανέγνωσαν επιλεγμένα αποσπάσματα της διαχρονικής
ελληνικής γραμματείας.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του συγκροτήματος
Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού έκλεισε με το ανέβασμα
στα αρχαία ελληνικά του
έργου “Απολογία του Σωκράτη” του Πλάτωνα από το
Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, σε σκηνοθεσία Δήμου
Αβδελιώτη με τους ηθοποιούς
Βασίλη Καράμπουλα και Θανάση Δισλή.
Την πρωτοβουλία για την
καθιέρωση της Παγκόσμιας
Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας
την είχε αναλάβει η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων
Ιταλίας. Πηγή
Επιστολές Αναγνωστών
Αγαπητή επιτροπή του ελληνικού δρόμου.
Σήμερα έλαβα την επιστολή σας και
την αξιόλογη εφημερίδα σας «ελληνικός
δρόμος» του Τορόντο. Γέμισα χαρά, αλλά
και λύπη, διότι εδώ στην Ελλάδα έχει χαθεί
η Ελληνική γλώσσα, και τα ελληνικά γράμματα. Οι εφημερίδες εδώ είναι φυλλάδες
που σκοπό έχουν την παραπληροφόρηση,
αλλά και την υποβάθμιση του λόγου.
Συγχαρητήρια στους εκδότες και τους
Προς τον
Hellenic Way
1010 Broadview Ave. Suite 901
Toronto On. M4K 2R8
ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ
/ SUBSCRIPTION COUPON
Παρακαλώ εγγράψετε με ως συνδρομητή στον «ελληνικό δρόμο»
και ταχυδρομήστε το έντυπο στην παρακάτω διεύθυνση:
Please include me as a subscriber for the Hellenic Way and to mail me the
publication to the address below:
Name:_______________________________________________
Address:_____________________________________________
Tel.# ____________________________Fax: ________________
E-mail address:________________________________________
I am enclosing $ _______________________________________
αρθρογράφους σας. Μπράβο, είστε αυτό
που διαρκώς τονίζω σε όλους τους τόνους,
ότι οι ομογενείς είναι οι σπόροι των καθαρών ανθών των Ελλήνων τώρα που διαλύεται κάθε Ελληνικότητα.
Πιστεύω ακράδαντα, ότι μια μέρα οι
Έλληνες της διασποράς θα δώσουν χέρι
βοηθείας, διασώζοντας την κατεστραμμένη
χώρα, οικονομικά, πολιτιστικά και ίσως
πολιτικά.
Μας κυβερνούν χρόνια τώρα ανδρείκελα, άβουλα, αγράμματα, απολίτιστα και
εθνοκτόνα τρωκτικά.
Εδώ στην μητέρα πατρίδα, έχει πεθάνει η Δημοκρατία, το Σύνταγμα και οι
νόμοι περί ηθικής και αξιοκρατίας.
Έχει χαθεί κάθε έννοια κοινωνικής πολιτικής. Η ζούγκλα και ο κανιβαλισμός για
λίγα Ευρώ είναι εμφανείς. Η ασυδοσία των
κυβερνώντων που τηρούν τους κανόνες
της Τρόικας δημιουργούν τρομοκρατία στο
λαό που πρωτόγνωρα είναι αδρανής και
άβουλος.
Έτσι έχω εναποθέσει τις ελπίδες μου στο
Ελληνικό φυτώριο του απόδημου Ελληνισμού. Σ`αυτήν την ομογένεια που έχει
ιστορικά πρωτοστατήσει στην παλιγγενεσία.
Χαιρετισμούς σε όλους τους φίλους εκεί.
Δημήτρης Γαλουτζής
Γιαννακοχώρι Ναούσης ( Ημαθία )
Όπως ήδη θα το έχετε καταλάβει, φίλοι αναγνώστες του ελληνικού δρόμου, η εφημερίδα που κρατάτε στα χέρια σας δεν ασχολείται
με την τρέχουσα επικαιρότητα.
Άλλωστε, σκοπός της ύπαρξης
μας, δεν είναι η καταγραφή της
επικαιρότητας αλλά η προβολή του
Ελληνικού πολιτισμού και η αναγέννηση του Οικουμενικού Ελληνισμού.
Γι’ αυτήν την πολυπόθητη Αναγέννηση μαχόμαστε. Και είναι ο πιο
γλυκός αγώνας. Αρκεί να νιώθεις
τις υψηλές ιδέες του Ελληνισμού
και να αντιλαμβάνεσαι την αναγκαιότητα και την κρισιμότητα
των καιρών και οι αγώνες σου τότε
μετατρέπονται σε χαρά και οι κόποι
σου σε θυσία.
Όταν όμως τα γεγονότα φωνάζουν βοήθεια, και η Ελλάδα μας
αγκομαχεί και οι συμπατριώτες
μας γογγύζουν, εμείς πιστοί στις
πατροπαράδοτες αξίες του Ελληνισμού θα ενώσουμε τις φωνές μας
και θα ορθώσουμε ένα απροσπέλαστο τείχος, κυματοθραύστη, στον
οποιοδήποτε κίνδυνο.
Και είναι πολλοί οι κίνδυνοι
και πάμπολλοι εποφθαλμιούν την
πατρίδα μας και θέλουν τον διαμελισμό της και τον πλήρη αφανισμό
της.
Αλλά ξεχνούν πως η Ελλάδα
των θρύλων δεν πεθαίνει, μπορείς
να σκοτώσεις ή να εξοντώσεις μιαν
ιδέα;
Μπορείς να διαμελίσεις και
να εξαφανίσεις μια χώρα που η
γενεσιουργός Οικουμενικότητα της
επωάζει και γαλουχεί ολόκληρη την
ανθρωπότητα;
Ναι, είναι αλήθεια, πως η Ελλάδα μας βρίσκεται ίσως σε μια από
τις πιο δύσκολες στιγμές της τρισχιλιόχρονης και πλέον ιστορίας της.
Μιλιούνια οι εχθροί, μας άλωσαν και από έξω και από μέσα.
Εμείς όμως εκεί στον αγώνα. Αντέχουμε.
Αναρωτηθήκατε ποτέ, αγαπητοί
συνέλληνες, πως τα καταφέρνουμε και ξαναγεννιόμαστε μέσα από
την τέφρα μας. Πως, ενώ όλοι μας
θεωρούν τελειωμένους, εμείς βρίσκουμε καινούργιους τρόπους και
αναποδογυρίζουμε τους πάγκους
ανασηκωνόμαστε και ξανά προς
την δόξα τραβάμε, όπως λέει και
ένα πασίγνωστο εμβατήριο μας.
Δεν έχετε παρά να βουτήξετε
στην ελληνική γραμματεία και να
εναγκαλιστείτε, σώματι και πνεύματι, με τους τρισένδοξους προγόνους μας και να γνωριστείτε με την
οικουμενικότητα του Ελληνισμού.
Θα λυθούν όλες σας οι απορίες.
Θα νιώσετε την ηρωικότητα των
προγόνων σας.
Θα νιώσετε στις φλέβες σας να
ρέει το άλικο αίμα ίδιο με αυτό με
τους προπάτορες σας.
Γιατί, φίλοι μου οι ήρωες δεν
γεννιούνται, Γαλουχούνται.
ελληνικός δρόμος
Το Διονυσιακό πνεύμα
των Χριστουγέννων
Συνέχεια από την σελίδα 1
τον αυτοκράτορα. Όμως, στου χρόνου τα γυρίσματα, ο Χριστός, παίρνοντας το μανδύα του «Νοητού
Ήλιου», κατέληξε να αντικαταστήσει τις παλιότερες
αυτές μορφές.
Ωστόσο, πίσω από τις ρωμαϊκές ηλιολατρείες, που τόνωναν την αίγλη του αυτοκράτορα κι έστρεφαν στους
ουρανούς τις ελπίδες του κόσμου για σωτηρία, υπήρχε
ένα άλλο, πολύ πιο αρχέγονο πλαίσιο από γιορτές και
έθιμα. Άλλωστε, σε παλιότερες εποχές η ζωή των ανθρώπων ήταν βαθιά δεμένη με την ύπαιθρο και την
καλλιέργεια της γης και η θρησκεία τους καθρέφτιζε
αυτήν ακριβώς την ιδιαίτερη σχέση.
Διόλου παράξενο, λοιπόν, που γύρω από την περίοδο
των Χριστουγέννων ανακαλύπτουμε μια ποικιλία από
γιορτές διονυσιακές και γονιμικές: τα «Αλώα», που
τιμούσαν επίσης τη Δήμητρα και την Περσεφόνη, τα
«Κατ’ αγρούς Διονύσια», εύθυμη αγροτική γιορτή, και
τα «Λήναια», όπου γίνονταν θεατρικοί αγώνες – γιατί
φυσικά ο Βάκχος ήταν και θεός του θεάτρου.
Το «αίμα του σταφυλιού»
Η πολυσύνθετη μορφή του Διόνυσου, μαγική και συνάμα βαθιά μυστικιστική, ρίχνει βαριά τη σκιά της
πάνω στο πρόσωπο του Ιησού. Μοιάζει σαν να ’ναι
σχεδόν ο ένας το alter ego του άλλου, καθώς και οι
δυο ενσαρκώνουν πανάρχαια αρχέτυπα. Άλλωστε, και
οι δύο σήκωσαν το φορτίο των πόθων και των προσδοκιών αμέτρητων ανθρώπων!
Δεν είναι λίγες οι ομοιότητές τους. Η γέννησή τους δεν
θα μπορούσε παρά να είναι υπερφυσική, καθώς υπήρξαν γιοι ενός θεού και μιας θνητής. Και οι δύο καταδιώχτηκαν και υπέφεραν, πέθαναν κι αναστήθηκαν.
Εμφανίστηκαν ως Σωτήρες κι έκαναν θαύματα, αλλά
επίσης πρόσφεραν στους ανθρώπους και την ελπίδα
της μεταθανάτιας λύτρωσης.
Μιλήσαμε πριν για την ηλιακή υπόσταση του Ιησού.
Πίσω απ’ αυτήν ίσως να κρύβεται η φωτεινή μορφή
του Βάκχου, ο οποίος συνδυάζει χαρακτηριστικά
σεληνιακά και ηλιακά. Μάλιστα, είχε και το επίθετο Λαμπτήρ, «εκείνος που λάμπει, που φωτίζει». Στην
Πελλήνη της Αχαΐας γιόρταζαν προς τιμήν του τα Λαμπτήρια, φέρνοντας τη νύχτα αναμμένες δάδες στο
ιερό του (Παυσανίας, 7. 27, 3). Τέτοιου είδους έθιμα
θυμίζουν το «άγιο φως» και τις λαμπάδες του Πάσχα.
Πάντως, σε ορισμένα μέρη της Ελλάδας, όπως στην
Ηλεία, τη Θράκη και τη Ρόδο, ο γιος της Σεμέλης ταυτιζόταν με τον ίδιο το θεό Ηλιο. Ο Μακρόβιος έχει
διασώσει τον εξής στίχο:Ἥλιος, ὃν Διόνυσον ἐπίκλησιν
καλέουσιν. Επιπλέον, στη θρησκεία των Ορφικών, ο
Βάκχος ταυτίζεται με το Φάνη, τον «πυριφεγγή» δημιουργό του σύμπαντος (ορφικός ύμνος 52).
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο που ενώνει το
Χριστό με το Διόνυσο να είναι το κοινό τους σύμβολο:
το σταφύλι, που ονομάζεται βότρυς, στα αρχαία ελληνικά. Μέγας βότρυς αποκαλείται ο Ιησούς από το χριστιανό συγγραφέα Κλήμη τον Αλεξανδρέα. Βότρυς πέπειρος (ώριμος) χαρακτηρίζεται στον Ακάθιστο Ύμνο
(ωδή 7). Μάλιστα, φτάνει στο σημείο να ταυτιστεί με
το ίδιο το φυτό που γεννά το μεθυστικό καρπό: «Ἐγώ
εἰμι ἡ ἄμπελος ἡ ἀληθινή», παρουσιάζεται να λέει στο
Κατά Ιωάννην (15, 1-5). Εντυπωσιακή είναι μια εικόνα
βυζαντινής τεχνοτροπίας του 15ου αιώνα από την
Κρήτη. Απεικονίζει το Χριστό να ξεπροβάλλει μες από
ένα κλήμα, με τους δώδεκα αποστόλους να κάθονται
στα κλαδιά του!
Το κόκκινο κρασί έφτασε να ταυτίζεται με το ίδιο το
αίμα του Ιησού. Μια από τις ποικίλες παραδόσεις
που σχηματίστηκαν ανά τους αιώνες γύρω από τα
Χριστούγεννα είναι ότι τα μεσάνυχτα της παραμονής
το νερό στα πηγάδια και τις πηγές μπορούσε να μετατραπεί σε αίμα ή οίνο. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό
στοιχείο των διονυσιακών γιορτών· στη διάρκειά τους
συχνά λεγόταν ότι μια πηγή έρεε κόκκινο κρασί αντί
νερό. Στις Βάκχες, την τραγωδία του Ευριπίδη, ο οίνος
αναβλύζει μέσα από τη γη κατά τα εκστατικά όργια
των Μαινάδων:
«Μια τους χτυπά ένα βράχο με το θύρσο
και δροσερό νερό αναβρύζει· μια άλλη
αγγίζει με το θύρσο της το χώμα
κι ο θεός εκεί κρασιού μια βρύση ανοίγει…»
(Βάκχαι 704-7, μετ. Θρασύβουλου Σταύρου)
Ο Διόνυσος και το Ιερό Δέντρο
Μπορείτε να φανταστείτε τα Χριστούγεννα χωρίς το
χριστουγεννιάτικο δέντρο; Αν και το στοιχείο αυτό λάμπει διά της απουσίας του από τη Βίβλο, στο νου των
απανταχού χριστιανών το στολισμένο έλατο αποτελεί
αναπόσπαστο στοιχείο των εορτασμών. Η επίσημη
άποψη είναι ότι το τούτο έθιμο έφτασε στη χώρα μας
κατά τη βασιλεία του Όθωνα, το 19ο αιώνα, ενώ οι
ρίζες του ανιχνεύονται στις γερμανικές παραδόσεις
του 15ου-16ου αιώνα. Κι όμως, ο συμβολισμός του Δέντρου είναι πανάρχαιος, καθώς συνδέεται άρρηκτα με
τη γη, τη Μάνα Γαία, αλλά και με τον ίδιο τον Διόνυσο,
ως θεό της βλάστησης.
Είχε τους τίτλους Δενδρεύς, Ένδενδρος και Δενδρίτης.
Μάλιστα, κατά μια πολύ ενδιαφέρουσα σύμπτωση, ένα
από τα ιερά του φυτά είναι το έλατο. Σε νομίσματα και
αγγεία του 6ου και του 5ουαιώνα, ένα ολόκληρο έλατο
ή ένα κλαδί του παρουσιάζεται σαν θύρσος (το χαρακτηριστικό διονυσιακό ραβδί) στα χέρια των Κενταύρων και των Σατύρων.
Στις Βάκχες του Ευριπίδη, οι Μαινάδες κοιμούνται
αποκαμωμένες μες στο δάσος του Κιθαιρώνα πάνω
σε φύλλα έλατου (ή βαλανιδιάς). Αλλά και ο Πενθέας,
βασιλιάς της Θήβας και εχθρός του Διόνυσου, ανεβαίνει πάνω σ’ ένα τέτοιο δέντρο για να παρακολουθήσει κρυμμένος τις γυναικείες τελετουργίες. Όμως, οι
Μαινάδες τον εντοπίζουν, ξεριζώνουν το δέντρο και
διαμελίζουν τον αλαζόνα βασιλιά. Εικάζεται ότι η αφήγηση αυτή αποτελεί απόηχο του ορφικού μύθου για το
μικρό Διόνυσο Ζαγρέα, ο οποίος βρήκε μαρτυρικό θάνατο κομματιασμένος απ’ τους ζηλόφθονους Τιτάνες.
Κι όμως, έτσι έπρεπε να γίνει. Βλέπετε, οι σωτήρες θεοί
είναι αναγκασμένοι να γνωρίσουν τον πόνο και το
θάνατο, όπως κι εμείς. Έρχονται έτσι πιο κοντά στα
βιώματα των θνητών, σχεδόν γίνονται ένα μαζί τους,
αποκτώντας διπλή υπόσταση – θεϊκή κι ανθρώπινη
συνάμα. Ίσως γιατί μόνο έτσι μπορούν οι άνθρωποι
να ταυτιστούν μαζί τους και να εναποθέσουν σ’ αυτούς τις ελπίδες τους, όπως την προσδοκία για μια
δική τους προσωπική ανάσταση ή για μια μεταθανάτια ευτυχία.
«Καταργήστε τα Χριστούγεννα!»
Έστω όμως κι αν η σκοτεινή πλευρά – ο πόνος, το
αίμα κι ο θάνατος – αποτελεί στοιχείο των διονυσιακών παραδόσεων, η ουσία του Βάκχου είναι το γλέντι
και η χαρά της ζωής. Το τραγούδι, ο χορός, η μέθη,
το θέατρο, ο αισθησιασμός είναι τα υλικά που δίνουν
ψυχή στη λατρεία του. Εκείνος ανατρέπει τη ρουτίνα
της σκληρής καθημερινότητας χαρίζοντας πινελιές
ευτυχίας ακόμη και μες στις μακριές, κρύες νύχτες του
χειμώνα.
Ωστόσο, φαίνεται ότι τα τόσα διονυσιακά στοιχεία
που εισήλθαν στον εορτασμό των Χριστουγέννων
ενοχλούσαν κάποιους ακραιφνείς χριστιανούς. Έτσι, ο
Πολύδωρος Βιργίλιος, ιταλικής καταγωγής ιστορικός
που έζησε το 15ο-16ο αι., έγραφε τα εξής:
Χοροί, μάσκες, παντομίμες, θεατρικά έργα και άλλες
τέτοιες χριστουγεννιάτικες διαταράξεις που τώρα
συνηθίζουν οι Χριστιανοί προήλθαν από τις ρωμαϊκές
γιορτές, τα Σατουρνάλια [σ.σ. γιορτή προς τιμήν του
Κρόνου] και τα Βακχανάλια [σ.σ. εορτασμός του Βάκχου]. Αυτό θα έπρεπε να κάνει όλους τους ευσεβείς
Χριστιανούς να απεχθάνονται αιώνια τέτοια έθιμα.
Μπορεί σήμερα να μας φαίνεται αδιανόητο να προσπαθήσει κανείς να … καταργήσει τα Χριστούγεννα.
Κι όμως, μια προτεσταντική ομάδα που ονομαζόταν,
όχι τυχαία, Πουριτανοί προσπάθησε το 17ο αιώνα
Συνέχεια στην σελίδα 5
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
3
ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΕΣΕΩΣ
ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
του Η.Λ.Τσατσόμοιρου
Η Αποκρυπτογράφησις
των σημασιών
των 24 Γραμμάτων
του Αλφαβήτου
Συνέχεια από το προηγούμενο
Σ
Σορός = λάρναξ, κάλπη, τεφροδόχος. Ο
Όμηρος αναφέρει την λέξι: «ως δε και οστέα
νώιν ομή σορός αμφικαλύπτοι» (Ιλ. Ψ 91:
Έτσι δε και τα οστά των δύο μας η ίδια νεκρική λάρναξ είθε να καλύπτη}. Τι σκεύος όμως
ήταν η «λάρναξ», στην οποία εναπετίθεντο τα
οστά τα απογυμνωμένα εκ της σαρκός διά της
πυράς και καθαρισμένα δι` οίνου; Η λάρναξ
ήταν σκεύος «σκαπτόν» δηλαδή είχε λάβει
την κοίλη μορφή του δι` εκ-σκαφής, αφαιρέσεως ενός μέρους της αρχικής μορφής, π.χ.
του ξύλου ή της πέτρας , ώστε να σχηματισθή
επ` αυτών μία κοιλότης. Είναι δε φανερό, ότι
και οι κινήσεις του ανθρώπου που «σκάπτει»
και ο ήχος τον οποίο προκαλεί το σκάψιμο
αποκαλύπτουν την ορθότητα του φθόγγου με
σημασία «ΣΚΑΠ» ο οποίος έγινε η ρίζα της
λέξεως «σκάπτω» Aς αναγνώσω την λέξι. Η
έναρξι κατασκευής μιας λάρνακος αρχίζει με
το «ΣΚΑΠ».
Σορός =
λάρναξ, κάλπη,
τεφροδόχος. Ο Όμηρος
αναφέρει την λέξι: «ως δε και
οστέα νώιν ομή σορός αμφικαλύπτοι» (Ιλ. Ψ 91: Έτσι δε και
τα οστά των δύο μας η ίδια νεκρική
λάρναξ είθε να καλύπτη}. Τι σκεύος
όμως ήταν η «λάρναξ», στην οποία εναπετίθεντο τα οστά τα απογυμνωμένα εκ της
σαρκός διά της πυράς και καθαρισμένα δι`
οίνου; Η λάρναξ ήταν σκεύος «σκαπτόν»
δηλαδή είχε λάβει την κοίλη μορφή του δι`
εκ-σκαφής, αφαιρέσεως ενός μέρους της αρχικής μορφής, π.χ. του ξύλου ή της πέτρας
, ώστε να σχηματισθή επ` αυτών μία κοιλότης. Είναι δε φανερό, ότι και οι κινήσεις
του ανθρώπου που «σκάπτει» και ο ήχος
τον οποίο προκαλεί το σκάψιμο αποκαλύπτουν την ορθότητα του φθόγγου
με σημασία «ΣΚΑΠ» ο οποίος έγινε
η ρίζα της λέξεως «σκάπτω» Aς
αναγνώσω την λέξι. Η έναρξι
κατασκευής μιας λάρνακος αρχίζει με το
«ΣΚΑΠ».
Αρκτικό γράμμα, λοιπόν, της νέας λέξεως
το «Σ». Διά του «Ο» προσδιορίζεται γενικώς
ο χώρος εναποθέσεως εντός της εκσκαφής
πράγματός τινός. Εν προκειμένω όμως πρόκειται περί επωνύμων, ρητών («Ρ») οστών
(«Ο»), τα οποία θα εμφανισθούν με εγχάραΣυνέχεια στην σελίδα 5
hellenic way
Winter Solstice, 2016
4
Ο ΚΑΛΟΣ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ
Ανδρέας Κωνσταντινίδης, B.A., M.A.
Σ
ύμφωνα με τους αριθμούς που
έχουν υπολογισθεί κατά το έτος 2014, ο
παγκόσμιος πληθυσμός των χριστιανών είναι
περίπου δύο δισεκατομμύρια και εκατό εκατομμύρια, ο αριθμός των μουσουλμάνων ένα
δισεκατομμύριο και οκτακόσια εκατομμύρια,
των αθεϊστών ένα δισεκατομμύριο και εκατό
εκατομμύρια, των Ινδουιστών ένα δισεκατομμύριο, των Ιουδαίων δεκαπέντε εκατομμύρια,
κλπ. Δηλαδή, σαν ποσοστό του παγκόσμιου
ανθρώπινου πληθυσμού, ο οποίος ανέρχεται
περίπου στα επτά δισεκατομμύρια και διακόσια εκατομμύρια, οι χριστιανοί είναι περίπου
το 30% – λιγότεροι από ένας στους τρείς ανθρώπους.
Ε
ξετάζοντας τους λόγους, για τους
οποίους το 70% του πληθυσμού της Γης
(οι επτά στους δέκα ανθρώπους) δεν είναι χριστιανοί, το χειρότερο συμπέρασμα στο οποίο
μπορούμε να καταλήξουμε, είναι ότι αυτοί οι
άνθρωποι έχουν… επιλέξει μια θρησκεία διαφορετική από τον χριστιανισμό – είτε ότι επέλεξαν τον αθεϊσμό. Γράφω εδώ ότι αυτό είναι
το «χειρότερο συμπέρασμα» για δυο λόγους:
(1) Η πίστη σε μια θρησκεία – είτε ο αθεϊσμός
– πολύ σπάνια είναι μια προσωπική επιλογή,
και (2) Η επιλογή συνεπάγεται ευθύνη και…
λογική – και αφού οι οπαδοί μιας θρησκείας
πάντοτε πιστεύουν ότι η δική τους θρησκεία
είναι η καλύτερη, τότε θεωρούν τους αλλόθρησκους και τους άθεους σαν ανεύθυνους
και… παράλογους. Και συνεχίζω με την εξέταση και την ανάλυση της αξιολόγησης αυτής
και της κρίσης μας.
Ε
άν εξαιρέσουμε ένα πολύ μικρό
αριθμό ανθρώπων, οι υπόλοιποι από
εμάς δεν αποφασίζουμε ελεύθερα σε πια θρησκεία ανήκουμε. Από τους πρώτους μήνες
της ζωής μας – είτε από τα πρώτα χρόνια – οι
γονείς μας, και γενικά η κοινωνία μέσα στην
οποία γεννηθήκαμε, αποφασίζει τη θρησκεία
που θα ακολουθήσουμε. Δηλαδή, η θρησκεία
στην οποία πιστεύουμε έχει ομοιότητες με
το ονοματεπώνυμο μας – είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας μας και του
ψυχολογικού κόσμου μας. Τοποθετείται…
πέραν πάσης αμφιβολίας και επανεκτίμησης.
Μερικές φορές, ίσως ορισμένα γεγονότα στη
ζωή μας να μας κάνουν να αμφιβάλλουμε για
τη λογικότητα της θρησκευτικής πίστης μας,
αλλά οι αμφιβολίες της λογικής σκέψης μας
συγκρούονται με τα συναισθήματα μας – και
σχεδόν πάντοτε τα συναισθήματα κερδίζουν
τη σύγκρουση με τη λογική. Και τώρα δυο
λέξεις για τη φύση των ανθρώπινων συναισθημάτων.
Ε
κτός από τα συναισθήματα της
χαράς, λύπης, τρόμου, μίσους κλπ., τα
οποία επηρεάζονται εξίσου σχεδόν από τη
φυσική και πνευματική οντότητα ενός ανθρώπου – καθώς ο άνθρωπος επικοινωνεί με
το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον του –
υπάρχει και το αποκαλούμενο «θρησκευτικό
συναίσθημα» και «θρησκευτική συνείδηση»,
το οποίο διαμορφώνεται από την ανθρώπινη κοινωνία, εντός της οποίας γεννιέται και
μεγαλώνει ένας άνθρωπος. Και αφού η κοινωνία είναι το μέτρο με το οποίο ο άνθρωπος
αξιολογεί τη προσωπικότητα του, τις επιτεύξεις του και, γενικά, τη κοινωνική θέση του, η
διάσταση και αποξένωση από τη θρησκευτική
πίστη της κοινωνίας του, είναι ουσιαστικά
αδιανόητη και... ακατανόητη. Ένα θέμα,
λοιπόν, είναι η θρησκευτική πίστη, και άλλο
θέμα η λογική σκέψη. Ενώ η λογική σκέψη
απαιτεί αντικειμενικά στοιχεία, αριθμούς,
στατιστικές και αποδείξεις, η θρησκευτική
πίστη απαιτεί… πίστη. Δεν είναι τυχαίο το
γεγονός ότι όσο ανέρχεται η δύναμη της παιδείας και των γνώσεων σε έναν άνθρωπο,
τόσο κατέρχεται η δύναμη της πίστης.
Τ
ο γεγονός ότι η πίστη σε μια θρη-
σκεία δεν είναι προϊόν ούτε προσωπικής
επιλογής ούτε ανθρώπινης λογικής, είναι
πολύ εύκολο να το αναγνωρίσουμε με ένα
απλό βλέμμα στον παγκόσμιο, γεωγραφικό
χάρτη. Αυτό το «απλό βλέμμα» μας ενημερώνει ότι οι οπαδοί της κάθε διαφορετικής
θρησκείας είναι κατά κανόνα συγκεντρωμένοι
σε ορισμένες κοινωνίες, σε ορισμένες χώρες
και σε ορισμένες περιοχές της Γης. Οι οπαδοί
του χριστιανισμού, για παράδειγμα, βρίσκονται σε χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής,
οι μουσουλμάνοι σε χώρες της Ασίας και της
Αφρικής, κλπ. Όσον αφορά ορισμένες χώρες
της Μέσης Ανατολής, όπως τη Συρία το Ιράκ
και την Υεμένη, για παράδειγμα, όπου συναντούμε διασκορπισμένους Σιίτες και Σουνίτες
μωαμεθανούς, το θέμα εξηγείται από το γεγονός ότι τα σύνορα των χωρών αυτών έχουν
επιβληθεί από τις παλαιές, αποικιοκρατικές
χώρες της Βρετανίας και της Γαλλίας, και τα
σύνορα αυτά περιέλαβαν διαφορετικές κοινωνίες.
Α
φού η θρησκευτική πίστη, λοιπόν,
δεν στηρίζεται ούτε στην ανθρώπινη λογική, ούτε στην ελεύθερη ανθρώπινη επιλογή,
οι οπαδοί μιας θρησκείας δεν είναι λογικά και
υπεύθυνα… υπαίτιοι για τη θρησκευτική πίστη τους. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει τις
σύγχρονες, δημοκρατικές χώρες να νομοθετήσουν υπέρ της προστασίας των πιστών όλων
των θρησκειών, καθώς και εναντίον των θρησκευτικών διακρίσεων. Συγχρόνως, όμως, οι
προοδευτικές αυτές κυβερνήσεις διαχώρισαν
τις αρμοδιότητες του πολιτικού συστήματος
από τις ασχολίες των θρησκευτικών αρχών –
ναι, διαχωρισμός κράτους και εκκλησίας. Το
κράτος έχει απόλυτη ανάγκη από την ανθρώπινη λογική, των ανθρώπινων γνώσεων και
της επιστήμης – και οι θρησκείες, οι οποίες
βασίζονται στις προφητείες, στη πίστη και
στα… θαύματα, δεν έχουν να προσφέρουν
απολύτως τίποτε στο σύγχρονο κράτος.
Τ
ο γεγονός ότι η πίστη σε μια θρη-
σκεία δεν στηρίζεται στην ανθρώπινη
λογική, και ότι όλες οι θρησκείες στηρίζονται
σε θρησκευτικά συναισθήματα, δεν δύναται
να αποκλείσει τη πιθανότητα της διαλεκτικής πάνω στη βάση της ανθρώπινης λογικής
– πάντα υπάρχουν ελπίδες για λίγο… φως!
Είναι υπό το πνεύμα αυτό που προσφέρω τα
ποιήματα μου που ακολουθούν. Σε τελευταία
ανάλυση, αν οι χριστιανοί νομίζουν ότι δικαιούνται να αποκαλούν «ειδωλολάτρες» τους
δημιουργούς της πανένδοξης Κλασσικής Ελλάδας, εμείς οι Έλληνες του σήμερα έχουμε
το κάθε δικαίωμα να επιστρέψουμε τη «φιλοφρόνηση» σε αυτούς – και να τους αποκαλούμε θρησκόληπτους οπαδούς του πανάρχαιου
Μωυσή και του Ιησού…
Ο ΚΑΛΟΣ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ
Αν αντίχριστος σημαίνει ν’ αγαπάς
όλους τους συνάνθρωπους σου,
και όχι μόνο τους «αδελφούς» χριστιανούς…
Αν αντίχριστος σημαίνει να πονά
και να λιώνει η καρδιά σου,
σαν βλέπεις τις τραγωδίες των «αμαρτωλών»…
Αν αντίχριστος σημαίνει να σε βασανίζουν
τρομερές αμφιβολίες,
για τη φιλευσπλαχνία του «καλού» θεού σου…
Αν αντίχριστος σημαίνει να ζητάς
ευθύνες από τον «δημιουργό»,
για τις πολλές ατέλειες της δημιουργίας του…
Αν αντίχριστος σημαίνει να πηγαίνεις
δυο βήματα πιο πέρα,
από τις δέκα εντολές του «πατριάρχη» Μωυσή…
Αν αντίχριστος σημαίνει ν’ αγκαλιάζεις
τον Μέγα Ηράκλειτο,
τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη…
Αν αντίχριστος σημαίνει να σέβεσαι
το άγιο Ελληνικό πνεύμα,
που χάρισε το φως σε ολόκληρο τον κόσμο…
Αν αντίχριστος σημαίνει να μη φοβάσαι
μπροστά στον Πιλάτο,
και να μη γονατίζεις στα πόδια του Καίσαρα…
Αν αντίχριστος σημαίνει να απαιτείς
και τον γήινο παράδεισο,
και να μη βολεύεσαι μονάχα με τον ουράνιο…
Αν αντίχριστος σημαίνει να αφορίζεις
τους Βυζαντινούς αρχιερείς,
σαν στοιχειά αναχρονιστικά και ανθελληνικά…
Αν αντίχριστος σημαίνει όλες τις ανωτέρω
πασιφανείς αλήθειες,
και μια σωρεία άλλες παρόμοιες…
Ναι, λοιπόν, τότε είμαι – και περηφανεύομαι –
ο καλός αντίχριστος…
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ
ΜΑΧΕΤΑΙ ΤΟ «ΑΓΙΟ» ΠΝΕΥΜΑ
Τρίζω τα δόντια και σφίγγω τις γροθιές.
Πρέπει να νικήσω αυτή την αρρώστια –
αχόρταγο σαράκι μου τρώει τα σωθικά.
Μου σκότωσε τον Απόλλωνα και την Αθηνά μου.
Πρέπει να νικήσω αυτή την αρρώστια.
Στο σκοτάδι μέσα έκρυψε τον ήλιο μου.
Χάρισε τα πλούτη του κόσμου στον Καίσαρα
και μ’ έστειλε να ψάχνω για παράδεισο στα σύννεφα.
Πρέπει να νικήσω αυτή την αρρώστια.
Όπλα μου η απέχθεια για το ψέμα και το σκοτάδι –
μαζί με την αγάπη μου για τον άνθρωπο και το φως.
Ασπίδα μου η αξιοπρέπεια και η ψυχή της Ακρόπολης.
Ανδρέας Κωνσταντινίδης
Πάντοτε λέγε την αλήθεια, γιατί
το ψέμα ατιμάζει τον ελεύθερο
άνθρωπο.
Σοφοκλής
ελληνικός δρόμος
Το Διονυσιακό πνεύμα
των Χριστουγέννων
Συνέχεια από την σελίδα 3
στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ να απαγορεύσει εντελώς
τον εορτασμό τους, επειδή περιείχε τόσα παγανιστικά
στοιχεία! Κάτι αντίστοιχο έκανε για τον ίδιο λόγο και ο
Όλιβερ Κρόμγουελ, ηγεμόνας της Αγγλίας: έθεσε εκτός
νόμου τους εύθυμους εορτασμούς και τα κάλαντα από
το 1649 ως το 1660. Επιχείρησε να καθιερώσει τα Χριστούγεννα ως αυστηρά θρησκευτική γιορτή, που θα
συνοδευόταν μόνο από προσευχές. Δεν το κατάφερε
για πολύ, όμως…
Τα παιδιά του Διόνυσου
Μπορεί σήμερα η μορφή του Διόνυσου να ανήκει, για
τους περισσότερους ανθρώπους, στο παρελθόν, όμως
τα παιδιά του είναι πάντα εδώ! Το βακχικό, γονιμικό
πνεύμα ζει και βασιλεύει μέσα στις λαϊκές μας παραδόσεις, παρά τις άπειρες διώξεις που υπέστη ανά τους
αιώνες.
Για παράδειγμα, στο χωρίο Βώλακας του νομού Δράμας διεξάγεται στις 7 Ιανουαρίου το τελετουργικό των
«Αράπηδων», μεταμφιεσμένων ανδρών που έχουν
βάψει το πρόσωπό τους με καπνιά. Την επόμενη μέρα
εμφανίζονται οι «Αρκούδες», άνδρες ντυμένοι με προβιές, οι οποίοι κάνουν φαλλικές κινήσεις, βωμολοχούν
και χτυπούν φιλικά με τα ξύλα τους τον κόσμο – στοιχεία πάρα πολύ παλιά. «Κάνομε τους Αράπηδες για το
καλό, για τη σοδειά μας…», λένε οι κάτοικοι. «Έτσι το
βρήκαμε, έτσι το συνεχίζουμε…»
Αντίστοιχα, στις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα των Θεοφανείων, στην Καλή Βρύση Δράμας γιορτάζονται τα
Μπαμπούγερα, που διαρκούν μέχρι τις 8 του μηνός.
Άνδρες φορούν ζωόμορφο προσωπείο και κρεμούν
στη μέση τους βαριά κουδούνια. Χορεύουν, κυνηγούν
εύθυμα τους περαστικούς, αλλά αρπάζουν και τη …
νύφη (έναν άνδρα ντυμένο γυναίκα) σε μια τελετουργία που θυμίζει τους καρναβαλικούς γάμους, ένα έθιμο
που χάνεται πολύ βαθιά στο χρόνο.
Σε τελική ανάλυση, παιδιά του Διόνυσου είμαστε κι
εμείς – όλοι και όλες που επιμένουμε να διατηρούμε
την αισιοδοξία μας και ν’ απολαμβάνουμε την ομορφιά της ζωής, σε πείσμα των καιρών. Όχι μόνο γιατί
η φτώχεια θέλει καλοπέραση, αλλά και για έναν άλλο
λόγο: γιατί ο Βάκχος είναι και θεός πολιτικός κι ανατρεπτικός. Σε μια εποχή κινημάτων και εξεγέρσεων, ο
Διόνυσος Ἐλευθερέας (ελευθερωτής), Δημόσιος και Δημοτελὴς (προστάτης του δήμου και της δημοκρατίας)
δεν μπορεί παρά να είναι εκπληκτικά επίκαιρος!
Βιβλιογραφία
Γκάθρι, Γ. Κ. Σ., O Oρφέας και η Aρχαία Eλληνική Θρησκεία, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 2000
Θεοδοσίου, Στράτος και Μάνος Δανέζης, Ο Κύκλος του Χρόνου:
Αστρονομία και Μυστηριακές Λατρείες, Δίαυλος, Αθήνα 2004
Λεκατσάς, Παναγής, Διόνυσος, Καστανιώτη, Aθήνα 1999
Λεκατσάς, Παναγής, Το Θείον Βρέφος, Καστανιώτη, Aθήνα 1996
Σταύρου, Θρασύβουλος (μετ.), Τραγωδίες του Ευριπίδη, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», Aθήνα 1980
Η συγγραφέας του άρθρου, Χαρίτα Μήνη είναι κλασική φιλόλογος, με μεταπτυχιακές σπουδές στην ψυχολογία. Είναι συγγραφέας πέντε βιβλίων, καθώς και πολλών άρθρων και δοκιμίων. Έχει
δώσει πλήθος διαλέξεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ έχει
εμφανιστεί και σε αρκετές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Σημείωση: Το άρθρο αυτό της Χαρίτας Μήνη δημοσιεύτηκε για
πρώτη φορά στο περιοδικό του Ελεύθερου Τύπου, τα “Φαινόμενα”
Πηγή..
ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ.
Η ΑΛΗΘΕΙΑ είναι ότι ξιπαστήκαμε με την επίσκεψη
του Ομπάμα στην Αθήνα. Δεν είναι δα και μικρό πράγμα,
να σε επισκέπτεται στο ίδιο σου το σπίτι , κοτζάμ Πρόεδρος της Αμερικής –και μάλιστα, ο πολύς Ομπάμα και να
σου πλέκει το εγκώμιο των προγόνων σου από το σπουδαιότερο μνημείο του πλανήτη που σου άφησαν κληρονομιά, την Ακρόπολη! Κι` ακόμα να πλέκει το εγκώμιο
της δημοκρατίας, αναγνωρίζοντας- εις επήκοον πάσης
της ανθρωπότητας, ότι αυτή γεννήθηκε και ανδρώθηκε
στο δικό σου σπίτι! Εδώ! Να χρησιμοποιεί ως βάθρο την
Ακρόπολη, για να απευθυνθεί σε όλο τον πλανήτη! Η
αλήθεια είναι ότι στη συνείδηση της ανθρωπότητας οι
πιο ψηλοί λόφοι είναι Γολγοθάς και Ακρόπολη.
Ε, ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΜΕΝΑ νιώσαμε περήφανοι! Μας έμεινε
και τίποτε άλλο, δυστυχώς, εκτός από τα επιτεύγματα
των προγόνων μας, για να νιώθουμε περήφανοι;Τίποτα!
ΜΙΑ ΑΝΑΣΑ, λοιπόν, μια πνοή φρέσκου ανέμου, στην
αρρωστημένη ατμόσφαιρα της μιζέριας, στην οποία
έχουμε βυθιστεί αύτανδροι, λόγω της υπαίτιας υπαγωγής μας στους δανειστές , ήταν η επίσκεψη του Ομπάμα.
ΗΤΑΝ ΚΑΛΟ που είδαν την Ελλάδα, οι ξένοι, ντυμένη
με την αρχαία της αίγλη μέσα από τα μάτια του Προέδρου των ΗΠΑ, πόσο μάλλον, που την περιέβαλε και
αυτός με τη δική του αίγλη, και την αίγλη του δικού του
θαυμασμού.
ΚΑΛΩΣ Ή ΚΑΚΩΣ, η αξία μας περνάει και μέσα από
τα μάτια των ξένων. Τα μάτια των ξένων είναι μεγενθυτικοί φακοί του καλού και του κακού μας εαυτού.
ΗΤΑΝ ΚΑΛΟ και για μας, που είδαμε την Ελλάδα μας
και μέσα από τα μάτια του Ομπάμα. Ενισχύθηκε –αν μη
τι άλλο. Το πληγωμένο μας αυτοσυναίσθημα. Και ίσως
που ξέρεις !- ενδιαφερθούμε να μάθουμε περισσότερα
για μας.
ΤΙ ΜΑΣ ΕΙΠΕ, λοιπόν, ο Ομπάμα, εμάς τους Έλληνες;
«Οι καρδιές μας έχουν σκιρτήσει από τις τραγωδίες του
Αισχύλου και του Ευριπίδη. Οι πνευματικοί ορίζοντες
άνοιξαν από την ιστορία του Ηροδότου και του Θουκυδίδη. Η αντίληψη μας για τον κόσμο και τη θέση μας σ`αυτήν διευρύνθηκε από τον Σωκράτη και τον Αριστοτέλη».
ΑΡΑΓΕ, ΠΟΣΟΙ από μας, θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε, για δικό του λογαριασμό ο καθένας, αυτολεξεί τα
λόγια του; Σε πόσους από μας μιλάνε αυτά τα ονόματα;
Πόσα από τα παιδιά μας, που έχουν αποφοιτήσει από
το εκπαιδευτικό σύστημα, νιώθουν παρόμοια γι` αυτούς
τους γίγαντες του πνεύματος;
ΕΙΠΕ ΑΚΟΜΑ: «ΟΙ περισσότεροι από μας χρωστάμε
στην Ελλάδα τα περισσότερα από τα τα δώρα που έχουμε –την αλήθεια, την αντίληψη ότι ως άτομα ελεύθερης
βούλησης έχουμε το δικαίωμα να κυβερνούμε τον εαυτόν μας. Γιατί ήταν εδώ, πριν από 25 αιώνες, στους βραχώδεις λόφους αυτής της πόλης, που αναδύθηκε μια νέα
ιδέα. Η δημοκρατία είναι ελληνική. Το κράτος-η εξουσίαπροέρχεται από το δήμο-το λαό. Το ίδιο και η έννοια του
πολίτη-όχι του δούλου αλλά του κύριου του εαυτού μας
με τα δικαιώματα και της υποχρεώσεις που συνεπάγεται
αυτή η η ιδιότητα. Όπως και η πίστη στην ισονομία-όχι
μόνον για τους λίγους αλλά για τους πολλούς, όχι μόνον
για την πλειονότητα αλλά και για τις μειονότητες. Αυτές
είναι οι αρχές που αναπτύχθηκαν σ`αυτό το βραχώδες
έδαφος».
ΑΝ ΕΙΧΑΜΕ ψηλά στη συνείδησή μας, στ` αλήθεια, τη
δημοκρατία μας, στο ύψος που της αρμόζει, θα είχαμε
πέσει τόσο χαμηλά;
ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ: «Ο πιο σημαντικός θώκος και τίτλος δεν
είναι του πρωθυπουργού αλλά του πολίτη. Ο πολίτης
αποφασίζει τι χώρα θα είμαστε τα ιδανικά που θα παλέψουμε και τις αξίες».
ΑΛΗΘΕΙΑ, πόσοι από μας, έχουμε καταλάβει ότι στο
ύψος της έννοιας πολίτης, σε μια δημοκρατία, διακυβεύεται το παν; Αν στεκόμασταν στο ύψος μας, ως πολίτες
θα είχαμε πέσει τόσο χαμηλά;
ΑΥΤΑ, ΛΟΙΠΟΝ, από τον Πρόεδρο του πιο ισχυρού
έθνους της γης, που έχει πίσω του ιστορία μόλις 250
ετών. Κι εμείς που έχουμε πίσω μας τρισένδοξη ιστορία
2500 ετών, τι λέμε;
ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ, πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, κάποιοι
άνθρωποι να είπαν σπουδαία πράγματα και αυτοί ήσαν
Έλληνες. Κι`εμείς είμαστε Έλληνες. Γιατί δεν λέμε σπουδαία πράγματα, παρά λέμε.... Θου Κύριε, φυλακή τω
στόματί μου.
Χρήστος Μπίντας.
από την εφημερίδα Φωνή της Ναούσης
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Συνέχεια από την σελίδα 3
5
κτα σημεία («Σ») . Εσχημάτισα ήδη την λέξι
«σορός».
Σόλος=δίσκος, αρχικώς εκ λίθου κυκλικώς, μετά εκ σιδήρου, του οποίου χρήσιν
έκαμαν στους αγώνες οι αθλητές. Η έννοια
«αυτοχόωνος» (Ιλ. Ψ 826) σημαίνει τον εκ
σιδήρου χυτευθέντα («σόλον αυτοχόωνον»)
προς διάκρισιν του πάλαι ποτέ εκ πέτρας. Ας
δούμε όμως την λέξι: «Άλλ` ότε δη σόλου
είχε μενεπτόλεμος Πολυποίτης όσον τις τ`
έρριψε καυλόροπα βουκόλος ανήρ» { Ιλ.Ψ
844: Μα όταν λοιπόν τον δίσκο πήρε ο πολεμοχαρής Πολυποίτης τον έρριξε τόσο μακρυά,
όσο (ρίχνει) ο αγελαδάρης βοσκός την βουκέντρα}. Είναι μία ωραία σκηνή των βουκόλων
να πετούν την ράβδο την βουκολική, η οποία
περιστρεφόμενη περνά πάνω απ` το κοπάδι
των βοδιών. Εδώ βεβαίως στην λέξι «σόλος» ο διά κινήσεως επάνω-κάτω ή και διά
περιστροφής («Σ») κινούμενος δίσκος («Ο»)
είναι εκ πέτρας (λάος: «Λ») και κατευθύνεται
στον χώρο («Ο») σε κάποιο σημείο ή «στόχο»
(«Σ»).
«Άλλ`
ότε δη σόλου είχε
μενεπτόλεμος Πολυποίτης όσον τις τ` έρριψε
καυλόροπα βουκόλος ανήρ»
{ Ιλ.Ψ 844: Μα όταν λοιπόν
τον δίσκο πήρε ο πολεμοχαρής
Πολυποίτης τον έρριξε τόσο μακρυά, όσο (ρίχνει) ο αγελαδάρης
βοσκός την βουκέντρα}. Είναι
μία ωραία σκηνή των βουκόλων
να πετούν την ράβδο την βουκολική, η οποία περιστρεφόμενη περνά
πάνω απ` το κοπάδι των βοδιών.
Εδώ βεβαίως στην λέξι «σόλος»
ο διά κινήσεως επάνω-κάτω ή
και διά περιστροφής («Σ») κινούμενος δίσκος («Ο») είναι
εκ πέτρας (λάος: «Λ») και
κατευθύνεται στον χώρο
(«Ο») σε κάποιο σημείο
ή «στόχο» («Σ»).
Σοφία= ευφυΐα, δεξιότης, εμπειρία εν
τινί τέχνη ως εν τη τεκτονική: «Αλλ` ως τε
στάθμη δόρυ νήιον εξιθύνει τέκτονος εν παλάμησι δαήμονος, ος ρα τε πάσης/ ευ ειδή
σοφίης υποθημοσύνησιν Αθήνης» { Αλλ`
όπως η ίσαλος ( η οριζόντια γραμμή) του
πλοίου επιτυγχάνεται ολοτελώς ως ευθεία δι`
εκάστης ξυλίνης δοκού στα χέρια του ναυπηγού του έμπειρου, ο οποίος ως είναι επόμενο, γνωρίζει καλά όλες τις σχετικές γνώσεις
ως παραγγελίες (της ευφυΐας και εμπειρίας)
της Αθηνάς}. Σοφός ήταν ο έμπειρος, ο «εν
πάντεσσ’ έργοισι δαήμων» ( Ιλ.Ψ 671). Ο
ερμηνεύων με ορθό τρόπο διά του λόγου τα
συμβαίνοντα (πραττόμενα) αλλά και τα προ
αυτών διά του καταχωρηθέντος (γραπτού) λόγου (πρβλ. «φωνή ομηρεύσαι») και εκδίδων
«μαντεύματα», δηλαδή προγνώσεις επί των
μελλόντων να συμβούν. Εμπειρία ήταν γνώσι
συντελούσα στην αύξησι της ικανότητος του
ανθρώπου όπως εξάγη χρήσιμα πορίσματα
εκ των προγενεστέρων συμβάντων και των
συντελουμένων, ά ώστε να προετοιμασθή για
τα μέλλοντα να συμβούν. Αυτή η παλινδρομούσα κίνησι «Σ» προς το παρελθόν αλλά και
προς το μέλλον (« τα τ` εόντα τα τ` εσσόμενα
προ τ` εόντα») εντός του ευρύτερου οικουμενικού χώρου («Ο») φωτίζει («Φ») και κατευθύνει («Ι») τον άνθρωπο («Α»).
Στάθμη ή Δωρ.-α: προ της εποχής της αναΣυνέχεια στην σελίδα 7
τα παντα ρει και ουδεν μενει και τα παντα ψυχην ειναι πληρη. ηρακλειτοσ
hellenic way
Winter Solstice, 2016
6
Ένα «φράγμα» στην εισβολή
ξένων όρων στη Γλώσσα μας!
Γράφει ο Αθανάσιος Δέμος
Ε
ίναι γνωστό ότι η Ελληνική Γλώσσα είναι η μητέρα όλων των ευρωπαϊκών
γλωσσών και όχι μόνον. Και δεν
είναι μόνη αυτή η προσφορά της
στη δημιουργία των γλωσσών
αυτών. Συνεχίζει και σήμερα να
είναι πηγή έμπνευσης για δημιουργία νέων λέξεων, γιατί η ελληνική γλώσσα είναι αέναος πηγή
δημιουργίας νέων επιστημονικών
όρων.
Η Γαλλίδα Ακαδημαϊκός Ζακλίν ντε Ρομιγύ, από την πολυετή ενασχόλησή της με
την αρχαία ελληνική γραμματεία, είχε διπιστώσει το πόσο οι ξένοι καταφεύγουν στο
αστείρευτο ελληνικό «γλωσσικό ύδωρ» και
γράφει: «Ανατρέχουν στα ελληνικά για
να ονομάσουν τις σύγχρονες ανακαλύψεις και εφευρέσεις (από την αθανασία
ως τον μεταβολισμό), χωρίς να αναφέρουμε τους πυραύλους ή τους μεγάλους
επιστημονικούς στόχους που ονομάζονται «Αριάδνη» ή «Ερμής» κλπ.
Παρ’ όλα αυτά, όμως, υπάρχει κάποιος
άλλος κίνδυνος για τη γλώσσα. Είναι ο κίνδυνος από την εισδοχή ξένων όρων στη ζωή,
όπως σουπερμάρκετ, πάρκινγκ, φαστ –
φουντ, κλπ. Είναι και αυτή μια κερκόπορτα
για να αλωθεί η γλώσσα μας παρά τον μεγάλο πλούτο που την διακρίνει. Γιατί υπάρχουν
και άλλες κερκόπορτες που παραμονεύουν
(καιροφυλακτούν), όπως τα γνωστά γκρήκλις, κ.α.
Γι’ αυτό, πριν από 25 σχεδόν χρόνια κάποιοι Έλληνες, που κατάλαβαν τον κίνδυνο
αυτόν, αποφάσισαν να ιδρύσουν μια Εταιρεία, που στόχο θα έχει την με κάθε τρόπο
προστασία της Ελληνικής Γλώσσας από
τέτοιους κινδύνους, όπως γίνεται σε άλλα
κράτη, που υπάρχουν παρόμοιες Εταιρείες ή
Οργανισμοί.
Ο Πρόεδρος της Εταιρείας δήλωσε: Αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα συλλογικό όργανο, ώστε να προωθούμε τη νέα ορολογία, να
προλάβουμε πριν έρθουν οι ξένοι όροι, πριν
αλλοιωθεί η Ελληνική Γλώσσα. Η κερκόπορτα για την άλωση της γλώσσας είναι η ορολογία. Πρέπει να την σώσουμε, να αντισταθούμε. Είναι, πιστεύω, ο μοναδικός τρόπος. Η
Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα της Ευρώπης
που προστατεύει τη γλώσσα της…
Το εθνικό έργο της Ελληνικής Εταιρείας
Ορολογίας είναι σημαντικότατο και εθνικό.
Οι επιστήμονες της Ε.Ε.Ο. εργάζονται πυρετωδώς, μεταφράζοντας ξένους όρους που
χρησιμοποιούμε καθημερινά στα Ελληνικά.
Σκοπός τους να καταφέρουν να αναπτύξουν και να διαδώσουν τις ελληνικές εκδοχές
όσων όρων έρχονται και εισβάλουν με ορμή
στο καθημερινό μας λεξιλόγιο και να αλώσουν την ελληνική. Ένα δείγμα του έργου
τους φαίνεται μέσα από μερικά παραδείγματα σημαντικών ξένων όρων, αντίστοιχοι των
οποίων υπάρχουν πλέον στα Ελληνικά.
Χούλιγκαν = αθλοβάνδαλος, μπάσκετ
= καλαθόσφαιρα, στούντιο = εργαστήριο, μόνιτορ = μηνύτορας – παρακολουθητήρας, σουπερμάρκετ = υπεραγορά,
φαξ = τηλεομοιοτυπία, γκλάμουρους
= εκθαμβωτικός, CD = σύμπυκνος –
σύμπακτος δίσκος, κομπιούτερ = ηλεκτρονικός υπολογιστής, φορμάρισμα
= μορφοτυποποίηση, τσιπ = πλίνθιο
(τουβλάκι), κέρσορας = δρομέας, φαστ
– φουντ = ταχυφαγείον, κοκτέιλ = ανάμειγμα, σόου = παράσταση, πάρκινγκ =
στάθμευση, ντεκορατέρ = διακοσμητής,
σπόνσορας = χορηγός, ντεκολτέ = εξώστηθο, γκράφιτι = τοιχογραφή, μπούμεραγκ = αυτεπίστροφον. Υπάρχουν πολλοί
παρόμοιοι όροι ξενόγλωσσοι που μπήκαν
στην καθημερινή μας ομιλία.
Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι όροι που είναι στην ελληνική γλώσσα, αλλά αποδίδουν
λάθος νόημα. Για παράδειγμα λέμε: κινητό
τηλέφωνο. Το τηλέφωνο δεν κινείται μόνο
του, αν δεν το μεταφέρει ο άνθρωπος. Γι’
αυτό το ορθό είναι να λέμε: φορητό τηλέφωνο.
Στην εποχή μας αρκετές χώρες, όπως η
Γαλλία, βασίζονται κατά πολύ στα επιστημονικά συμπεράσματα των ινστιτούτων ορολογίας, ώστε να προασπίσουν τις εθνικές γλωσσικές καταβολές τους. Έχουν φθάσει μάλιστα
σε σημείο να απαγορεύουν, με συγκεκριμένες
διατάξεις, την χρήση όρων που, ενώ μπορούν
να αποδοθούν στη γλώσσα τους, «χρησιμοποιούνται» στην αλλοδαπή εκδοχή τους.
Η ελληνική γλώσσα βάλλεται καθημερινά
από χίλιες δυο πλευρές. Ιδίως, έπειτα από την
εμφάνιση των εκατοντάδων ραδιοφωνικών
και τηλεοπτικών σταθμών σε όλη τη χώρα.
Χωρίς βέβαια να εξαιρείται και ο Τύπος ημερήσιος και περιοδικός.
Οι βασικοί άξονες που κινείται η ΕΛΕΤΟ είναι δύο. Η δημιουργία νέων όρων που
αποδίδουν στην ελληνική έννοιες και λειτουργίες, οι οποίες καταφθάνουν από το εξωτερικό και η διάδοσή τους. Στην ΕΛΕΤΟ μετέχουν κάθε ειδικότητας επιστήμονες. Γλωσσολόγοι, μεταφραστές, διερμηνείς, τεχνικοί
επιστήμονες, μαθηματικοί, φιλόλογοι.
Η Εταιρεία έχει να παρουσιάσει σημαντικό έργο σε δύο βασικούς τομείς των «εισηγμένων» επιστημών: της πληροφορικής και
των τηλεπικοινωνιών, διά της εκδόσεως πολύτιμων λεξικών με απόδοση στην ελληνική
των χιλιάδων όρων και των δύο επιστημών.
Στις περιόδους εκλογών έρχεται στο προσκήνιο ένα μόνιμο πρόβλημα της γλώσσας
μας και συγχρόνως αναδεικνύουν την αμηχα-
νία των δημοσιογράφων, σχολιαστών και πολιτικών απέναντι στους «καινούριους» πολιτικούς όρους που εισβάλλουν στο λεξιλόγιό
μας: έξιτ πολ, ντιμπέιτ, γκάλοπ, κλπ., που
έγιναν λέξεις του καθημερινού λεξιλογίου
μας, αποκαλύπτοντας μια πρωτοφανή ένδεια
της πλουσιότερης γλώσσας του κόσμου: της
Ελληνικής.
Το φαινόμενο δεν είναι μόνον γλωσσικό.
Πρόκειται για μια φυσιολογική εξέλιξη, αφού
οι έννοιες που περιγράφονται από ξενικούς
όρους δημιουργήθηκαν στο δυτικό ημισφαίριο, εκεί όπου κυριαρχεί ο αμερικανοβρετανικός πολιτισμός και σημειώνεται η τεχνολογική πρόοδος στις μέρες μας.
Μπορεί ο τεχνολογικός αυτός πολιτισμός
να «διασπείρει» και να δανείζει όρους προς
τον υπόλοιπο κόσμο. Όμως είναι θεμιτή και η
άμυνα της κάθε γλώσσας, πολύ περισσότερο
της ελληνικής, που επί σειρά αιώνων κυριαρχούσε στον πολιτισμένο κόσμο και κατόρθωνε να ανανεώνεται, δημιουργώντας τους κατάλληλους μηχανισμούς εκσυγχρονισμού της.
Το πρόβλημα της ορολογίας είναι ιδιαίτερα
ζωτικό για κάθε γλώσσα. Ο πρόεδρος της
Ελληνικής Εταιρείας Ορολογίας δήλωσε: «Η
Κερκόπορτα για την άλωση μιας γλώσσας είναι η ορολογία».
Η ορθότητα της παραπάνω γνώμης αποδεικνύεται καθημερινά από την πληθώρα λέξεων που εισβάλλουν στην ελληνική γλώσσα,
αλλοιώνοντας την φυσιογνωμία και το ηχόχρωμά της. Σύμφωνα με τις σχετικές μελέτες,
η Ελλάδα είναι η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που προστατεύει τη γλώσσα της. Η ελληνική γλώσσα κακοποιείται μέρα με τη μέρα
από χιλιάδες πλευρές. Εντυπωσιακό είναι
το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ειδικοί
επιστήμονες, ότι η κακοποίηση της γλώσσας
μας αυξήθηκε κατακόρυφα με την εμφάνιση
της ελεύθερης ραδιοφωνίας και τηλεόρασης,
όταν εκατοντάδες ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί άρχισαν να χρησιμοποιούν
τη γλώσσα χωρίς κανέναν έλεγχο. Και το
χειρότερο, αναθέτοντάς την να την μιλήσουν
άνθρωποι χωρίς την απαιτούμενη παιδεία.
Η γενικότερη έκρηξη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης παρέσυρε και τον γραπτό Τύπο στη δίνη της κακομεταχείρισης
της γλώσσας, αφού ο πολλαπλασιασμός των
εφημερίδων και η αύξηση του κόστους της
παραγωγής είχε ως αποτέλεσμα να ελαττωθεί
η προσοχή που δινόταν παλιά στον τρόπο
γραφής των κειμένων. Έτσι, οι εφημερίδες
από προπύργια της γλώσσας έγιναν αναπαραγωγοί της πιο «εύκολης» εκδοχής της.
Η εισροή ξένων όρων είναι αναπόφευκτη,
αφού κάθε μέρα ο παγκόσμιος πολιτισμός
παράγει έννοιες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Αποτελεί, όμως, και ανάλογη
πρόκληση για την κάθε γλώσσα να αντιδρά
με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο στις νέες
συνθήκες. Τα ΜΜΕ έχουν τώρα σημαντικότατο ρόλο στην προστασία της γλώσσας μας.
Αν δεν γίνει αυτό υπάρχει κίνδυνος κάποια
στιγμή οι δημόσιες συζητήσεις (ντιμπέιτ) στις
εκλογές να γίνονται στα αγγλογκρέκικα.
ΟΛΒΙΟΣ ΕΣΤΙΝ ΙΣΤΟΡΙΗΣ ΕΣΧΕ ΜΑΘΗΣΙΝ. ΕΥΡΥΠΙΔΗΣ
ελληνικός δρόμος
Το τρισυπόστατο της Εκάτης
και οι τριαδικές θεότητες
Συνέχεια από την σελίδα 1
τριαδικές θεότητες εκφράζουν μία βαθύτερη φιλοσοφική και υπαρξιακή αντίληψη για τη γένεση, το θάνατο και, γενικά, τη μοίρα του ανθρώπου, χωρίς ιδιαίτερες δαιμονικές ή μοιρολατρικές προλήψεις.
Έτσι και η πιο σκοτεινή θεότητα της αρχαίας Ελλάδας, η Εκάτη δεν έχει τίποτα κοινό με τα ξωτικά
της Αγγγλοσαξωνικής μυθολογίας ή τους μυθικούς
δαίμονες της Μεσοποταμίας, όπως την πρωτόπλαστη Lilith της Kabbale και του Talmud.
Η Εκάτη ήταν κόρη Τιτάνων (του Πέρση και της
Αστερίας), προϋπήρχε των Θεών του Ολύμπου και
κυριαρχούσε σε Γη, Θάλασσα και Ουρανό. Και όταν ο
Ζευς αναγνωρίσθηκε Θεός των Θεών και των θνητών
την τίμησε διατηρώντας όλες τις θεϊκές της δυνάμεις,
όπως ο Ησίοδος μας γνωρίζει στη Θεογονία του (στ.
411-412): «η (Αστερία) δ’ υποκυσαμένη Εκάτην τέκε,
την περί πάντων Ζευς Κρονίδης τίμησε».
Η Εκάτη ήταν γνήσια
Ελληνική θεότητα.
Προστάτευε όσους
απένειμαν δικαιοσύνη, τους κυνηγούς,
τους πολεμιστές, τους
ψαράδες και τα κοπάδια των βοσκών, εξ’
ου και η προσωνυμία
της κουροτρόφος.
Είχε στενή σχέση με
τον Άδη και η μυθολογία την θέλει διαμεσολαβητή της επανόδου της Περσεφόνης
από τον κάτω κόσμο
και της απόδοσής της
στη μητέρα της Δήμητρα.
Αργότερα, στους κλασσικούς χρόνους, η θεότητα της
Εκάτης αρχίζει να παίρνει άλλη διάσταση. Πρώτος ο
Ευριπίδης στη «Μήδεια» την παρουσιάζει σαν προστάτιδα των μαγισσών, άποψη που μετά πολλούς
αιώνες μας μεταφέρει και ο W. Shakespeare στην τραγωδία του «Macbeth». Ίσως από την κλασσική αρχαιότητα και μετά, η Εκάτη «ταυτίζεται» με τη Δήμητρα (ή
την Άρτεμη) και την Περσεφόνη σε μία τριαδική οντότητα, θηλυκού γένους όπως αυτές που συναντούμε σε
πολλές θρησκείες.
Η ταύτιση αυτή είναι καθαρά συμβολική, δεδομένου
ότι εκφράζει την επικυριαρχία των τριών θεϊκών
οντοτήτων στον Ουρανό και τη Σελήνη (Εκάτη), στη
Γη (Άρτεμη) και στον Άδη(Περσεφόνη). Τρεις όμως
ήσαν και οι μυθικές Γοργόνες, η Σθενώ (Δύναμη), η Ευρυάλη(Θάλασσα) και η Μέδουσα (Σοφία), αλλά και οι
φοβερές Ερινύες, Τισεφόνη, Αλυκτώ καιΜέγαιρα, που
γεννήθηκαν από το αίμα του Ουρανού όταν αυτός
ακρωτηριάσθηκε από τον Κρόνο.
Αλλά και η ίδια η Εκάτη, στους ύστερους χρόνους
της αρχαιότητας, εμφανίζεται σαν τρισυπόστατη
εκφράζοντας ουσιαστικά τους τρεις κόσμους (Θεϊκό,
Γήινο και Νεκρικό). Οι προς τιμήν της εορτές, τα Εκάτεια ετελούντο σε τρίστρατα, κατά προτίμηση εκτός
των πόλεων ενώ, σε μία άλλη γιορτή κάθαρσης των
οικιών, τα Οξυθύμια, επικαλούντο το όνομά της για
την εκδίωξη των κακών πνευμάτων. Τα αγάλματα της
θεάς έφεραν, συνήθως, τρία πρόσωπα ενώ, σε άλλες
εκδοχές το πρόσωπο της γυναίκας συνόδευαν ένα
πρόσωπο αλόγου και ένα, λέοντα.
Ο Αριστοτέλης χαρακτήριζε το 3 ως τον αριθμό του
Παντός και οι Πυθαγόρειοι πίστευαν στο τριγωνικό
(πρωταρχικό) σχήμα της γήινης επιφάνειας γι’ αυτό
και οι Ναοί και οι Πόλεις κτίζονταν στις γωνίες ισοσκελών τριγώνων όπως, π.χ. η Ακρόπολη των Αθηνών,
ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα και ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Το Ορφικό Τρίπτυχο συντίθετο από
τις έννοιες της Ύπαρξης, της Ζωής και της Διάνοιας
ενώ στην Αλχημεία τα αιθερικά στοιχεία ήσαν τρία, το
αλάτι, ο υδράργυρος και το θείο.
Το τρίμορφο και τρισυπόστατο της Εκάτης αποτελεί,
ίσως, την πιο παλιά και αρχέγονη προσέγγιση του
ανθρώπινου υπαρξιακού προβλήματος μέσα από τη
συσχέτισή του με το Θείο και τον Θάνατο. Δεν είναι,
εξάλλου τυχαία, η -με διάφορες μορφές- υιοθέτηση
τριαδικών θεϊκών σχημάτων σε πολλές μεταγενέστερες θρησκείες, όπως τους αρχαίους Κέλτες, τους Βουδιστές, τους προ-Ισλάμ Άραβες, τους Ινδουιστές κ.ά.
Πολλές είναι και οι αρχαιοελληνικές τριαδικές θεότητες, είτε αμιγώς θηλυκές, όπως η Κόρη(της οποίας το
όνομα θεωρείται τόσο ιερό ώστε να απαγορεύεται
η προφορά του), η Δήμητρακαι η Εκάτη, είτε μικτές
όπως στην Αρκαδία όπου ελατρεύοντο ο Ποσειδώνας, η Δήμητρα και η άλλη κόρη τους, η Δέσποινα ή
στα Καβείρια Μυστήρια όπου ελατρεύοντο ο Αξιόκερσος(Άδης), η Αξιόκερσα (Περσεφόνη) και ο Καδμίλος (Ερμής). Το δωδεκάθεο χωρίζεται ισότιμα σε 6
(3x2) θηλυκές θεότητες και 6 (3x2) αρσενικές ενώ και
ήσσονος σημασίας θεότητες (Ώρες, Χάριτες, Μοίρες)
αναφέρονται πάντα σε τριάδες.
Στις δύο από τις τρεις
μονοθεϊστικές θρησκείες
(Ιουδαϊσμό και Ισλάμ) η
Τριαδική Θεότητα καταργήθηκε πλήρως, ενώ
στο Χριστιανισμό προσέλαβε τη μορφή της Αγίας
Τριάδας με τις όποιες
δογματικές - θεολογικές
ιδιομορφίες της. Αυτό
όμως που έχει σημασία
είναι ότι το θηλυκό στοιχείο εξοβελίσθηκε πλήρως από τη Χριστιανική
αντίληψη της θεότητας
και περιορίσθηκε μόνο
στην αναγνώριση της
«θεοτόκου» και «παναγίας» Μητέρας του Ιησού, «αειπαρθένου» (;) και «μεσολαβήτριας» υπέρ των ανθρώπων, όχι όμως θεάς.
Μέσα από αυτή την αντίληψη δεν είναι περίεργη η
δαιμονοποίηση του θηλυκού στοιχείου στα ύστερα Ρωμαϊκά χρόνια και το Μεσαίωνα. Ακόμα και
στον W. Shakespeare, οι μάγισσες («Macbeth») είναι
μάλλον (!) θηλυκές και η Εκάτη αναγνωρισμένη από
όλους θεά των. Η θεά-μητέρα των αρχαίων θρησκειών υποτιμήθηκε τόσο τα χρόνια της μονοθεϊστικήςθεοκρατικής αντίληψης που θα έπρεπε να περάσουν
πολλοί αιώνες για να αναγεννηθεί, έστω και μερικώς,
η αρχαιοελληνική άποψη της «ισοθεΐας» των δύο φύλων μέσα από την πρόοδο και την εξέλιξη των κοινωνιών και των πολιτικών συστημάτων.
Τα νερά των ποταμών δεν γυρίζουν πίσω όσο και αν
τα διέτασσε ο Κανύτ, ο βασιλιάς των Σαξώνων. Είναι
απόλυτα βέβαιο ότι οι δαιμονοποιήσεις δεν μπορούν
να αποτελούν διαμορφωτές της ιστορίας του μέλλοντος, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Σε μία τέτοια
μελλοντική κοινωνία πιστεύουμε ότι «Θεότητες» σαν
την Εκάτη θα βρουν τη θέση που τους αρμόζει στο
Πάνθεον της Φιλοσοφίας και της Κοινωνικής και Αισθητικής αρμονίας.
Του Αντώνη Καμμά, γιατρού, αντιπροέδρου ΤΕΙ Αθήνας.
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Συνέχεια από την σελίδα 5
7
πτύξεως της ναυπηγικής τέχνης, η οποία ίσως
να άρχισε στην μεγάλη ως πέλαγος λίμνη, την
ονομασθείσα αργότερα Θεσσαλίαν, πρώτοι
«τέκτονες» υπήρξαν οι «ελλοί κύκλωπες»
οικοδόμοι και τειχοποιοί, οι μετέπειτα πελασγοί. Αυτοί με ένα νήμα, στο άκρο του οποίου εκρέμετο λίθος, καθώριζαν την κατακόρυφη θέσι επί της νοητής οριζόντιας γραμμής
του εδάφους, επί του οποίου θα ανεγείρετο
η οικοδομή ή το τείχος. π.χ. «σταθμώ κυπαρισσίνω (τέκτων) ξέσσεν επισταμένως και
επί στάθμην ίθυνεν» {τον παραστάτη (τον
όρθιο στύλο) τον εκ κυπαρίσσου, ( τον οποίον
κάποτε ) ο οικοδόμος πελέκησε έντεχνα και
στην κατακόρυφο με το «ζύγι « έφερε: Οδυσ.
Ρ 341}. Επίσης συναντούμε την στάθμη ως
μέθοδο ανευρέσεως της οριζόντιας ευθείας
διά νήματος ανεξαρτήτως της κλίσεως του
εδάφους:
«Πρώτον μεν πελέκεας στήεν, διά τάφρον ορύξας
πάσι μίαν μακρήν, και επι στάθμην ίθυνεν
αμφί δε γαίαν έναξεν»
{Πρώτα μεν τους πελέκεις έστησεν εν μέσω
της ορυχθείσης τάφρου όλους σε μία γραμμή
και με το νήμα ανεύρε την κάθετη και οριζόντια θέσι των, τους περιέβαλε δε με χώμα
( που συμπίεσε στην βάσι αυτών): Οδυσ.Φ
120-122}.
«σταθμώ κυπαρισσίνω (τέκτων)
ξέσσεν επισταμένως και επί στάθμην
ίθυνεν» {τον παραστάτη (τον όρθιο
στύλο) τον εκ κυπαρίσσου, ( τον οποίον κάποτε ) ο οικοδόμος πελέκησε
έντεχνα και στην κατακόρυφο με το
«ζύγι « έφερε: Οδυσ. Ρ 341}. Επίσης
συναντούμε την στάθμη ως μέθοδο
ανευρέσεως της οριζόντιας ευθείας διά
νήματος ανεξαρτήτως της κλίσεως του
εδάφους:
«Πρώτον μεν πελέκεας στήεν, διά τάφρον ορύξας πάσι μίαν μακρήν, και επι
στάθμην ίθυνεν
αμφί δε γαίαν έναξεν»
{Πρώτα μεν τους πελέκεις έστησεν εν μέσω της ορυχθείσης τάφρου
όλους σε μία γραμμή και με το νήμα
ανεύρε την κάθετη και οριζόντια θέσι
των, τους περιέβαλε δε με χώμα ( που
συμπίεσε στην βάσι αυτών): Οδυσ.Φ
120-122}.
Αξιοσημείωτο είναι, ότι «στ-αθμός» ελέγετο ο κεντρικός στ-ύλος ο υποβαστ-άζων την
στέγη. Διαβάζομε στην «Οδύσσεια» (Ρ 96):
«μήτηρ (Οδυσσέως) δ` αντίον ίζε παρά
σταθμόν μεγάροιο»{ η μητέρα του Οδυσσέως
πλησίον του στύλου ( οποίος υποβαστάζει
την στέγη) του μεγάλου εκάθητο}. Ακόμη
«σταθμός» ελέγετο ο στ-άβλος ( στάνη ή
ιπποστάσιο), και για τούτο πρέπει να τον υποθέτουμε και ως χώρο εστεγασμένο. Τέλος ελέγετο : «σταθμόν έχω» με την σημασία ακόμη
του μετρώ, υπολογίζω, προσάπτω βαρύτητα
εις τι, π.χ. «ως τε τάλαντα γυνή χερνήτις
αληθής η τε σταθμόν έχουσα και έριον αμφίς
ανέλκει ισάζουσ`» {Ιλ.Μ 434: όπως και τους
(δύο) δίσκους (της ζυγαριάς), γυναίκα αποζώσα εκ των χειρών αυτής, η οποία κατά τον
ίδιον τρόπον βαστάζουσα τον οριζόντιο άξονα
(επί του οποίου ήσαν προσδεμένοι οι δίσκοι)
το έριο σηκώνει επιδιώκουσα να ισορροπήση
(τα δύο σκέλη του ζυγού)}.
Μετά από αυτές τις εξηγήσεις του νοηματικού περιεχομένου της λέξεως «στάθμη» ας
αναγνώσουμε τα γράμματά της. Η παλίνδρομη κίνηση του νήματος του οικοδόμου (ζύγι)
Συνέχεια στην σελίδα 9
oποιος κοπιaζει για το καλo, δεν πρeπει ποτe να απελπiζεται και για τiποτε. Μeνανδρος
hellenic way
Winter Solstice, 2016
8
Λειτουργικός νεφρικός ιστός
από Κύπριο επιστήμονα
Τον ρωτάω αν είναι και ο ίδιος ονειροπόλος.
Δρ Χριστόδουλος Ξυναρής: Καινοτομείς αποσκοπώντας στο αδύνατο.
Ο δρ Χριστόδουλος Ξυναρής μιλά στον
«Φ» για την προσπάθεια δημιουργίας λειτουργικού νεφρικού ιστού.
Λευκωσία: Πριν από τέσσερα χρόνια, τον Οκτώβριο
του 2012, μια επιστημονική ανακοίνωση έδωσε ελπίδες
σε εκατομμύρια νεφροπαθείς και ανοίγοντας τον δρόμο
για τη λύση του παγκόσμιου προβλήματος της περιορισμένης διαθεσιμότητας οργάνων για μεταμόσχευση. Η
δημοσίευση, την οποία υπέγραφε μία ερευνητική ομάδα
του Ινστιτούτου Φαρμακολογικών Ερευνών «Μάριο
Νέγκρι» στο Μπέργκαμο της Ιταλίας, ανακοίνωνε τη
δημιουργία του πρώτου λειτουργικού νεφρικού ιστού
από εμβρυικά κύτταρα ποντικού.
Γράφει: Κυριακή Μιχαήλ
Ήταν το τέλος του πρώτου μέρους ενός «τρελού», όπως
ο ίδιος το χαρακτηρίζει, προγράμματος που είχε ξεκινήσει, ο τότε μεταδιδακτορικός ερευνητής και επικεφαλής
της ομάδας των ερευνητών στο Ινστιτούτο Νέγκρι,
συμπατριώτης μας βιολόγος δρ Χριστόδουλος Ξυναρής.
Στις αρχές Δεκεμβρίου, βρέθηκε για λίγες μέρες στην
Κύπρο, για να τιμηθεί με τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος του Αστέρα της Ιταλίας, από τον Ιταλό Πρέσβη
στην Κύπρο, Guido Cerboni.
Τον τίτλο του παρεχώρησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Ιταλίας Σέρτζιο Ματταρέλλα, κατόπιν εισήγησης
του Ιταλού Πρέσβη στην Κύπρο, ως αναγνώριση της
σημαντικής προσφοράς του Κύπριου επιστήμονα, όχι
μόνο στην πρόοδο της επιστημονικής έρευνας στην Ιταλία, αλλά και στη συνεργασία και στη φιλία μεταξύ των
δύο χωρών.
Όπως αποκαλύπτει σε συνέντευξή του σκοπεύει να
εγκαταστήσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα και στην Κύπρο, στο πεδίο των βλαστοκυττάρων και της αναγεννητικής ιατρικής, τα οποία αποτελούν και το επιστημονικό
πεδίο της δράσης του.
«Καινοτομείς αποσκοπώντας στο αδύνατο»
Συναντηθήκαμε με τον δρα Ξυναρή, στην Ιατρική
Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με την οποία
άρχισε πρόσφατα να συνεργάζεται. Σκοπεύει, μάλιστα,
να εγκαταστήσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα και στην
Κύπρο, όπως μας είπε, στο πεδίο των βλαστοκυττάρων
και της αναγεννητικής ιατρικής, τα οποία αποτελούν
και το επιστημονικό πεδίο της δράσης του. Όπως μας
εκμυστηρεύεται, βρίσκεται σε μία καλή φάση για να
αρχίσει να δουλεύει πάνω στο συγκεκριμένο θέμα στην
ιδιαίτερη του πατρίδα, με στόχο την ανάπτυξη μεθόδων
παρασκευής και διατήρησης βλαστοκυττάρων για ερευνητικούς και θεραπευτικούς σκοπούς. Και ο λόγος για
όλα αυτά, περισσότερο συναισθηματικός. Όσο για τον
τίτλο του ιππότη, «μοιάζει πιο πολύ με τον Δον Κιχώτη
που δεν έκανε κανένα πόλεμο και ήταν ονειροπόλος».
«Ναι, μα χρειάζεται. Χωρίς φαντασία δεν μπορείς να
κάνεις αυτή τη δουλειά. Πρέπει να φανταστείς κάτι
που δεν υπάρχει, να αποσκοπείς στο αδύνατο μερικές
φορές, για να επιτύχεις μια καινοτομία. Είναι βασική
αρχή. Αν συνεχίσουμε να κάνουμε, ό,τι γινόταν πάντα,
ως εκ των πραγμάτων αποκλείουμε την πιθανότητα να
δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο. Ουσιαστικά πρέπει
να έχεις κάποιου είδους «παράνοια» για να κάνεις ό,τι
δεν έχουν κάνει οι άλλοι πριν από σένα. Συνήθως, ο
λογικός άνθρωπος προσαρμόζεται στο περιβάλλον του,
ενώ ο «παρανοϊκός», προσπαθεί να τροποποιήσει το
περιβάλλον του και να το προσαρμόσει στις ιδέες του,
στις υποθέσεις του, στη φαντασία του. Οπότε, εξ ορισμού, η πρόοδος, η ανάπτυξη και η καινοτομία, προέρχονται από ανθρώπους οι οποίοι δεν ακολούθησαν την
πεπατημένη. Όμως, δεν είναι αρνητικό να γνωρίζεις ότι
αυτό που επιδιώκεις ενδεχομένως είναι «τρελό» ή αδύνατο. Τουναντίον, είναι χρήσιμο να ξέρεις ποιος είσαι,
να γνωρίζεις τα αδύνατα και δυνατά σου σημεία. Ο πιο
δύσκολος εχθρός που πρέπει να αντιμετωπίσει γενικά
ο ερευνητής ή γενικότερα ο ερευνών άνθρωπος, είναι ο
ίδιος ο εαυτός του. Αν ξέρει τις αδυναμίες, τα θετικά και
αρνητικά του, μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συνείδηση,
τη λογική και φυσικά την τρέχουσα γνώση, για να λύσει
προβλήματα. Μπορεί έτσι οι αδυναμίες του να μετατραπούν στα πιο ισχυρά του όπλα».
Το επιστημονικό πεδίο δράσης του, είναι η αναγεννητική ιατρική, η οποία δημιουργήθηκε πριν από μερικά
χρόνια σαν ένας κλάδος της ιατρικής, με σκοπό να
αναγεννά όργανα ή να κατασκευάζει όργανα στο εργαστήριο για να αντικαταστήσουν κατεστραμμένους
ιστούς. Όπως μας εξηγεί ο δρ Ξυναρής, η αναγεννητική
ιατρική, χρησιμοποιεί ουσιαστικά τεχνικές της αναπτυξιακής βιολογίας και της μηχανικής, για την κατασκευή
οργάνων ή ιστών με σκοπό να χρησιμοποιηθούν για
την αντικατάσταση οργάνων που έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη. «Η ενασχόληση μου, κινείται σε αυτή
τη σφαίρα και οι επιστημονικές μου ασχολίες είναι τα
βλαστοκύτταρα και η αναγεννητική ιατρική. Σπούδασα
βιολογία, μετά έκανα διδακτορικό στην πειραματική
φαρμακολογία, με σκοπό την αναγέννηση του μυοκαρδίου, ακολούθως μεταδιδακτορικό στα βλαστοκύτταρα
συμμετέχοντας σε ένα πρόγραμμα «Μαρί Κουρί» της
Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπούσε στην ανεύρεση
νέων μεθόδων για την αναγέννηση των νεφρών».
Εκπαιδεύτηκε σε διάφορα μέρη του κόσμου. Ιαπωνία,
Εδιμβούργο, Βιέννη. Κάθε τεχνική και μια διαφορετική χώρα, για να καταλήξει τελικά στην Ιταλία. Ο
λόγος; «Γνώρισα κάποιον, ο οποίος αργότερα έγινε ο
πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Νεφρολόγων,
τον Τζιουζέπε Ρεμούτσι, με τον οποίο δεν έπρεπε να
αλλάξω συχνότητα για να επικοινωνήσω. Μπορούσαμε
να επικοινωνούμε με δύο λέξεις. Ήταν ο διευθυντής
του Ινστιτούτου Μάριο Νέγκρι στο Μπέργκαμο και μου
έκανε πρόταση να εργαστώ σ’ αυτό». Δέχτηκε την πρόταση του και ξεκίνησε να εργάζεται, μέχρι και σήμερα,
στο Ινστιτούτο Μάριο Νέγκρι, έναν μη κερδοσκοπικό
οργανισμό. Το ειδικό ενδιαφέρον του, εστιάζεται στους
νεφρούς, οπότε και ξεκίνησε ένα πρόγραμμα με σκοπό
την κατασκευή νεφρικών ιστών στο εργαστήριο. «Ήταν
εντελώς τρελό στην αρχή. Τελικά πραγματοποιήθηκε
το πρώτο μέρος που αφορούσε την κατασκευή νεφρών
από εμβρυικά κύτταρα ποντικού. Για το δεύτερο μέρος
που αφορούσε την κατασκευή ανθρώπινων λειτουργικών ιστών ήταν αδύνατο να γίνει με την ίδια μεθοδολογία, αλλά όπως είπα και πριν, μερικές φορές στην
έρευνα αποσκοπούμε στο αδύνατο. Φτάνοντας στα
μισά του δρόμου είναι ήδη επιτυχία, γιατί αναγνωρίζεις
σημαντικά τεχνικά προβλήματα. Αμέσως μετά υπέβαλα
αίτηση για χρηματοδότηση σε έναν οργανισμό στην
Αμερική. Πήρα χρηματοδότηση 100.000 δολαρίων από
τα προγράμματα καινοτομίας του Juvenile Diabetes
Research Foundation και ολοκλήρωσα το πρώτο μέρος
της δουλειάς που δημοσιεύτηκε το 2012.
»Τώρα τροποποιήσαμε τη μεθοδολογία μας και προσπαθούμε να κατασκευάσουμε ανθρώπινους ιστούς που
να μπορούν να μεταμοσχευθούν. Το βασικό πρόβλημα με το in vitro (στο σωλήνα) είναι ότι πάντα λείπει
κάτι. Λείπει το μηχανικό στρες, λείπει το αίμα, λείπουν
διάφορα στοιχεία και συστατικά απαραίτητα για την
κανονική ανάπτυξη του νεφρού. Μια από τις λύσεις
που σκεφτόμαστε είναι να αναπτύξουμε τον νεφρό
μέσα σε ζώα: όταν ακόμα είναι σε ένα πολύ πρώιμο
εμβρυϊκό στάδιο ο νεφρός που κατασκευάσαμε, να μεταμοσχευθεί σε έμβρυα ζώων για να ωριμάσει και όταν
είναι ώριμο να μεταμοσχευθεί στον ασθενή. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ιστός, μπορεί να πάρει κύτταρα
από το ζώο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα μπορεί να
μεταμοσχευθεί στον άνθρωπο. Αν έχει κύτταρα από το
ζώο, ο οργανισμός του ασθενούς θα το απορρίψει. Προσπαθούμε, λοιπόν, να βρούμε λύση σ’ αυτό και άλλα
θέματα.
«Ένας άλλος τρόπος που σκεφτόμαστε, είναι να κατασκευάσουμε έναν βιοαντιδραστήρα, ο οποίος να μπορεί
να μιμηθεί τις συνθήκες που επικρατούν στο ανθρώπινο
έμβρυο, όπου και καλλιεργήσουμε τον ιστό μας για να
ωριμάσει. Αυτό, όμως, είναι πολύ πιο δύσκολο λόγω
έλλειψης της σχετικής τεχνολογίας. Το ζώο είναι πιο
κοντινό στον άνθρωπο και μπορεί να βοηθήσει να αναπτυχθεί ο ανθρώπινος ιστός σε ένα φυσιολογικό περιβάλλον. Οπότε και εμείς σε αυτή τη φάση αποσκοπούμε
στο να κατασκευάσουμε τον νεφρό με τέτοιο τρόπο,
ώστε ανατομικά να μοιάζει στον εμβρυικό νεφρό του
ανθρώπου και μετά να το μεταμοσχεύσουμε σε ζώντες
οργανισμούς για να ωριμάσει. Όμως, θέλω να είμαι
προσγειωμένος κι όταν με ρωτούν οι ασθενείς δεν λέω
πότε θα είναι εφικτό αυτό. Η έρευνα, η επιστήμη γενικότερα είναι γραμμένη όχι με επιτυχίες, αλλά με συνεχείς αποτυχίες. Εμφανίζεται μια επιτυχία κάθε τόσο.
Αλλά και οι αποτυχίες, πρέπει να είναι εποικοδομητικές. Αν είναι αποτυχίες που προκαλούν απογοήτευση,
τότε στο τέλος ακολουθείς την πεπατημένη που λέγαμε
πριν».
Ανταγωνισμός με τους Ιάπωνες
Με το θέμα της χρηματοδότησης, όπως μας λέει, «δύσκολα επιβιώνουμε, όπως δύσκολα επιβιώνουν οι ερευνητές στην Ευρώπη, αν εξαιρέσουμε τη Γερμανία και
κάποιες σκανδιναβικές χώρες. Όμως, μέσω φιλανθρωπικών οργανισμών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων,
βρίσκουμε τη χρηματοδότηση που χρειάζεται για να
προχωρήσουμε. Από την άλλη, όμως, έχουμε να ανταγωνιστούμε Ιάπωνες, οι οποίοι κάνουν παρόμοιες έρευνες με τις δικές μας, με μεγάλες ομάδες των 20 και 30
επιστημόνων, ενώ οι δικές μας περιορίζονται στους 3-4.
Όμως, είμαστε στο παιγνίδι. Φυσικά, μακάρι να βρούμε
τη λύση, να σωθούν οι ασθενείς και όποιος φτάσει πρώτος στο τέρμα, δεν έχει σημασία.
Προσωπικά έχω μια καλή συνεργασία με μια ομάδα στη
Jikei Ιατρική Σχολή του Τόκιο, η οποία κάνει συμπληρωματική δουλειά ως προς τη δική μας και συναντηθήκαμε στο Σικάγο πριν λίγες μέρες με σκοπό να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να βρούμε λύσεις στα τρέχοντα
τεχνικά προβλήματα».
ΟΛΗ Η ΕΞΟΥΣΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΦΥΣΙΝ. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ
Συνέχεια στην σελίδα 12
ελληνικός δρόμος
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΑΝΙΚΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
Συνέχεια από την σελίδα 1
ρείται η μικρότερη ημέρα και η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου. Ορίζεται δε ως η
επίσημη έναρξη του χειμώνα. Αντίστροφα, στο Νότιο Ημισφαίριο παρατηρείται
η μικρότερη νύχτα του χρόνου και ορίζεται ως η επίσημη έναρξη του καλοκαιριού.Το «Λιοστάσι» στην λαογραφία Στην Αρχαία Ελλάδα στο Χειμερινό Ηλιοστάσιο γιόρταζαν την γέννηση του Διονύσου, γιου του Δία και της παρθένου
Σεμέλης, τον οποίον αποκαλούσαν «σωτήρα» και «θείο βρέφος», ήταν ο «καλός
ποιμένας» και οι ιερείς του κρατούσαν
την ποιμενική ράβδο. Τον χειμώνα οι Έλληνες θρηνούσαν για τον σκοτωμό του
από τους Τιτάνες, αλλά στις 30 Δεκεμβρίου γιόρταζαν την αναγέννησή του. Ο
ήλιος λατρεύονταν από τους Αρχαίους
Έλληνες σαν Θεός και τον απεικόνιζαν
πάνω σε πύρινο άρμα όπου ξεκινώντας
κάθε πρωί σκόρπιζε το φως του στην γη.
Επίσης τον ταύτιζαν με τον Απόλλωνα
τον Θεό του φωτός. Με την πάροδο των
αιώνων τα γενέθλια του Θεού Ήλιου
μετετράπηκαν σε γενέθλια του Υιού του
Θεού, παράδοση που πέρασε και στους
εκκλησιαστικούς πατέρες. Οι Ρωμαίοι
στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν τα Βρουμάλια (Brumalia < bruma = η τροπή
του Ηλίου), που ήταν αφιερωμένα στη
μικρότερη ημέρα του χρόνου και στα
γενέθλια του Μίθρα, του ανίκητου Ήλιου
(Dies Natalis Solis Invicti), που είχε καθιερωθεί επί αυτοκράτορα Αυρηλιανού το
275. Νωρίτερα, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα
Σατουρνάλια (17-23 Δεκεμβρίου), όπου
επικρατούσε κλίμα γενικής ευφορίας και
ανταλλάσσονταν δώρα. Και οι δύο αυτές
γιορτές είχαν αναφορές στα αρχαιοελληνικά Κρόνια.Στα βυζαντινά χρόνια τα
Βρουμάλια διαρκούσαν από τις 24 Δεκεμβρίου έως τις 17 Ιανουαρίου. Τις ημέρες αυτές οι αυτοκράτορες προσέφεραν
δώρα στους συγγενείς τους φίλους και
στο προσωπικό των ανακτόρων. Η Σύνοδος της Ρώμης το 743 κατάργησε τις
γιορτές, θεωρώντας τες ειδωλολατρικές.
Οι Χριστιανοί ήδη από τον έκτο αιώνα
γιόρταζαν στις 25 Δεκεμβρίου αντί του
Μίθρα τον «Ήλιο της Δικαιοσύνης» τον
Ιησού Χριστό και τη γέννησή του.
Οι αγγλοσαξωνικοί λαοί τιμούσαν τo
χειμερινό ηλιοστάσιο με παγανιστικές
ηλιολατρικές γιορτές, όπως το άναμμα
φωτιάς (Yule Log), για να χαιρετίσουν
την επάνοδο του ήλιου στο βόρειο ημισφαίριο.
Ένα ενδιαφέρον εθιμικό δρώμενο του χειμερινού ηλιοστασίου τηρείται μέχρι σήμερα στο
Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Οι συμμετέχοντες
χωρίζονται σε δύο ομάδες, στους Καθαρούς και
τους Ακάθαρτους.Οι Καθαροί, ντυμένοι με την
τοπική ενδυμασία -σκουροπράσινο σακάκι και
μαύρο δερμάτινο παντελόνι- φορούν στο κεφάλι
ένα είδος ψεύτικης κόμμωσης σε διάφορα σχήματα, που πολλές φορές φτάνει σε ύψος τα τρία
μέτρα και σε βάρος τα είκοσι πέντε κιλά! Οι Ακάθαρτοι φορούν προβιές και στα πρόσωπά έχουν
άγριες μάσκες.
Η γιορτή αυτή, κατά την παράδοση, έλκει την
καταγωγή της από τη λατρεία της τευτονικής
θεάς της γονιμότητας Πέρτχα ή Πέρχθα. Παλαιότερα συνηθιζόταν την ημέρα του χειμερινού
ηλιοστασίου να τοποθετείται στο αναμμένο τζάκι
ένα αρκετά μεγάλο ξύλο, που ονομαζόταν μαμμή
ή μπάμπω.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς,
είναι επίσης συνδεδεμένο και με την εορτή των
Χριστουγέννων που εορτάζονται σήμερα σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο και συμβολίζουν την
νίκη των ζωοποιών Δυνάμεων του Φωτός επάνω
στο φοβερό σκοτάδι.
Πηγή...
www.hellenicway.com
o «ελληνικός δρόμος»
στα πέρατα
της οικουμένης
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Συνέχεια από την σελίδα 7
9
μέχρι ηρεμίας, η ίσαλος γραμμή του πλοίου
ως οριζόντια, επί της οποίας ο ιστός (κατάρτι)
και το κρεμασμένο εκ της κορυφής του ιστού
νήμα του τέκτονος που θα συνέπιπταν (άνευ
ταλαντεύσεων), επιτρέπουν να θεωρήσουμε
ότι η κίνησι αυτή του νήματος ως προσφέρουσα τις πλέον χρήσιμες πληροφορίες για τις
εργασίες του τέκτονος ετέθη ορθώς ως το αρκτικό γράμμα της νέας λέξεως («Σ») Το «Τ»,
όπως θα αναπτύξω στο οικείο λήμμα, είναι τό
«τύπτω» αλλά ταυτοχρόνως και το «Τ» του
τέκτονος και το «Τ» του σχήματος του ζυγού.
Ήταν ακόμη το πρώτο εργαλείο του λιθοξόου,
το οποίο απεκαλείτο και «τύκος». Εκ του «τύκου» και το «τύπτω» (κτυπώ). Η δε ταχύτης
του κτυπήματος δίδει και ηυξημένο αποτέλεσμα. Αυτά για το «Τ». Αυτό το ισάζω (φέρω
σε ισορροπία, ηρεμία) και ακόμη το κτυπώμας λέει το τρίτο γράμμα- έγινε για αποτροπή
της Άτης (της μανίας, αλαζονείας, αφροσύνης) των ανθρώπων «Α» υπό της Θέμιδος
«Θ» δηλαδή των θεσμών, της νομής των αγαθών κατά τον πρέποντα τρόπο, ο οποίος δεν
είναι άλλος από αυτόν της μητρός «Μ» προς
τον άνθρωπον «Α» ή της μητρός της οδηγούσης στο φως «Η».
Σίδαρος:
Δωρικός τύπος
της λέξεως σίδηρος.
Υπάρχει μία θεωρία της
επιστήμης της χημείας, η
οποία δέχεται ότι : η χημική ορολογία αποτελεί σύνοψι
της ιστορίας του πολιτισμού της
ανθρωπότητος. Οι επιστήμονες
συμφωνούν, ότι η αναγνώρισι, εξόρυξι, χύτευσι και κατεργασία των
μετάλλων προυποθέτει πάντοτε
προηγμένο πολιτισμό. Κατά την
επιστήμη της χημείας τα ονόματα
των πρώτων μετάλλων, όπως χρυσός, άργυρος, μόλυβδος, χαλκός,
σίδηρος ανήκουν στην προ«ινδοευροπαική» εποχή και η
προέλευσί των είναι εντελώς
αδιερεύνητη ετυμολογικώς.
Βεβαίως « Ινδοευρωπαίοι» δεν υπήρξαν ποτέ.
Σίδαρος: Δωρικός τύπος της λέξεως σίδηρος. Υπάρχει μία θεωρία της επιστήμης
της χημείας, η οποία δέχεται ότι : η χημική
ορολογία αποτελεί σύνοψι της ιστορίας του
πολιτισμού της ανθρωπότητος. Οι επιστήμονες συμφωνούν, ότι η αναγνώρισι, εξόρυξι, χύτευσι και κατεργασία των μετάλλων
προυποθέτει πάντοτε προηγμένο πολιτισμό.
Κατά την επιστήμη της χημείας τα ονόματα
των πρώτων μετάλλων, όπως χρυσός, άργυρος, μόλυβδος, χαλκός, σίδηρος ανήκουν
στην προ-«ινδοευροπαική» εποχή και η
προέλευσί των είναι εντελώς αδιερεύνητη
ετυμολογικώς. Βεβαίως « Ινδοευρωπαίοι»
δεν υπήρξαν ποτέ. Εδώ όμως θα αποδείξω,
ότι ο «σίδηρος» διά του οποίου, όπως συμφωνούν όλοι, κτίζεται ο τεχνικός πολιτισμός, υπήρξε γνωστός στους κατοίκους του
ελληνικού χώρου προ και αυτού του Διός.
Αρχίζω εκ της «Θεογονίας» (στιχ.159,1)
«Η δ` εντός στεναχίζετο Γαία πελώρη ..
Αίψα δε ποιήσασα γένος πολιού αδάμαντος
τεύξε μέγα δρέπανο».....
{ Αυτή δε η πελώρια γη εντός, (του εδάφους
εφαίνετο ως να) εξέπεμπε πάταγο... Αμέσως
δε, αφού εξήγαγε (παρήγαγε) το γένος του
Συνέχεια στην σελίδα 13
Ο ΜΕΝ ΝΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΕΥΣ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ
hellenic way
Winter Solstice, 2016
10
Τα μυστικά των
Συνέχεια από την σελίδα 1
πιο «συντονισμένη» αλλαγή του χρόνου, παρ’ όλη τη
διαφορά της ώρας. Από την Αυστραλία και την Ιαπωνία μέχρι τη Βρετανία και την Ισλανδία, έως τις χώρες
της Μεσογείου, οι άνθρωποι γιορτάζουν με χαρά και
πανηγυρισμούς την Πρωτοχρονιά, ίσως γιατί κάθε
νέος χρόνος φέρνει μαζί του την ελπίδα για καλύτερες
μέρες. Η 1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν ημέρα της πρώτης
του χρόνου από τους Ρωμαίους το 153 π.Χ. Στο Βυζάντιο η 1η Ιανουαρίου υιοθετήθηκε και καθιερώθηκε
σαν ημέρα πρωτοχρονιάς το 1000 μ.Χ. Πριν από το 153 π.Χ., σαν πρώτη του έτους ημέρα,
εορταζόταν η 1η Μαρτίου, ενώ σε άλλες περιοχές του
τότε γνωστού κόσμου η πρώτη ή η ενδέκατη Σεπτεμβρίου, αλλά και η πρώτη νουμηνία (αρχή της νέας
Σελήνης) μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21η Ιουνίου),
όπως συνέβαινε στο αττικό σεληνιακό ημερολόγιο ή
η πρώτη νουμηνία μετά την φθινοπωρινή ισημερία,
όπως ίσχυε στο μακεδονικό ημερολόγιο. Σε αυτό το
σημείο θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα κάτι που
συνήθως διαφεύγει της προσοχής μας. Εάν η πρώτη
Μαρτίου εκληφθεί σαν η πρώτη ημέρα του χρόνου,
τότε δικαιολογείται και μιας άλλη μορφής αρίθμηση
των μηνών του έτους, σύμφωνα με την οποία ο Σεπτέμβριος, ο Οκτώβριος, ο Νοέμβριος και ο Δεκέμβριος είναι ανιστοίχως ο έβδομος (επτά-Σεπτέμβριος), ο
όγδοος (οκτώ-Οκτώβριος) ο ένατος (εννέα-Νοέμβριος]
και ο δέκατος (δέκα-Δεκέμβριος) μήνας του χρόνου. Ο
Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος είναι ο 11ος και 12ος
μήνας αντιστοίχως του έτους σε αυτήν την περίπτωση. Κατανοούμε ότι μέσα από μια εσωτερική μυστική
παράδοση όπου ο Μάρτιος είναι ο μήνας της εαρινής
ισημερίας, όπου έχουμε ίση ημέρα – ίση νύκτα, ίσο
φως – ίσο σκοτάδι και αρχίζει κατόπιν μια σταδιακή
αύξηση του φωτός εις βάρος του σκότους μυημένοι
των ιερατείων «περνούν» το συμβολισμό της σύλληψης του εμβρύου του θεού του φωτός ή σε άλλο κωδικοποιημένο συμβολισμό την ανάσταση το Θεού. Γι’ αυτό άλλωστε στην πρώτη περίπτωση από, την
25η Μαρτίου (περίοδος εαρινής ισημερίας) έως την
25η Δεκεμβρίου, ημέρα γέννησης του Χριστού, παρέρχεται χρόνος εννέα μηνών ακριβώς. Το σημαντικότερο, που πρέπει όμως να προσέξουμε εδώ, είναι η
καλά κρυμμένη και κωδικοποιημένη σημασία των ημερομηνιών που λαμβάνονται σαν Πρωτοχρονιές. Ενώ
λογικά η μετά την γέννηση του Χριστού χρονολόγηση
θα έπρεπε να ξεκινά από την 25η Δεκεμβρίου που είναι το σημείο αντιστροφής της χρονολόγησης, όλως
περιέργως, ξεκινά μια εβδομάδα αργότερα, την πρώτη
Ιανουαρίου, που είναι η πρώτη ενός μηνός, αφιερωμένου στον αγαπημένο Θεό των Ρωμαίων Ιανό, το θεό
των θεών, όπως τον αποκαλούσαν. Ο χριστιανικός
κόσμος θεωρεί σαν πρώτη ημέρα του χρόνου την
πρώτη Ιανουαρίου επειδή αυτή ήταν όπως λέγεται η
ημέρα της περιτομής του Ιησού. Ο Γ.Ζ. Κωσταντινίδης
γράφει στο λεξικά του της Αγίας Γραφής: «Παρα της
Ορθοδόξου Εκκλησίας η περιτομή του Ιησού Χριστού
εορτάζεται μετά οκτώ ημέρας από τα Χριστούγεννα,
ήτοι την 1ην Ιανουαρίου». Στο Λουκά διαβάζουμε
επίσης: «Όταν συμπληρώθηκαν οκτώ μέρες, έκαναν
στο παιδί περιτομή και του έδωσαν το όνομα Ιησούς».
Γνωστά σε κάποιους από μας ίσως είναι και κάποια
θρακομακεδονικά κάλαντα που ξεκινούν ως εξής:
«Πρωτοχρονιά του χρόνου αρχή η του Χριστού περιτομή και η μνήμη του Αγίου του Μεγάλου Βασιλείου». Προκύπτει όμως αμέσως ένα μεγάλο ερώτημα: Αφού η
1η Ιανουαρίου καθιερώθηκε σαν Πρωτοχρονιά το 153
π.Χ., πώς είναι δυνατόν να συνέπεσε με τόση ακρίβεια
ώστε 153 χρόνια αργότερα ο Χριστός να γεννιέται την
25η Δεκεμβρίου (ημέρα γέννησης και του Μίθρα), ώστε
να μεσολαβούν ακριβώς 8 ημέρες μέχρι την περιτομή
του, την 1η Ιανουαρίου; Μια θεία χριστιανοκεντρική
διαδικασία ελάμβανε υπόψη της ένα παγανιστικό ημερολόγιο, τους Εβραίους, οι οποίοι ακολουθούσαν άλλη
ημερολογιακή διαδικασία; Και κάτι ακόμη: Πόσοι άραγε γνωρίζουν ότι η αρχή
της ισχύουσας χρονολόγησης, αλλά και η Πρωτοχρονιά μεχρι τις μέρες μας έχει καθιερωθεί εξαιτίας της
εβραϊκής περιτομής του Χριστού και όχι εξαιτίας της
γέννησής του; Αλλά και στην Πάτμο, ένα από τα σημαντικά κέντρα του χριστιανισμού, γιατί εορτάζεται η
Πρωτοχρονιά το Σεπτέμβριο και αποκαλείται Πρωτοσεπτεμβρία;
σινίων Μυστηρίων είναι ο Ίακχος-Βάκχος-Διόνυσος
που συμβολίζεται με τον ταύρο, ένα ζώο σύμβολο δύναμης αλλά και γονιμότητας, αφού οργώνει το χωράφι για να πέσει ο σπόρος, τότε ο θάνατός του από το
ξίφος του Μίθρα, μιας ηλιακής θεότητας (σκηνή που
συναντάμε συχνά σε αρχαία γλυπτά) σημαίνει το κτύπημα της ουράνιας δύναμης στο ον της γαίας-χθονός
που πρέπει να θυσιασθεί για να τροφοδοτήσει και να
θρέψει ενεργειακά τους ανώτερους κόσμους.
Η 25η Δεκεμβρίου λοιπόν παραδοσιακά εθεωρείτο στα
προ Χριστού χρόνια σαν η ημέρα γέννησης του Μίθρα,
ενός άλλου αγαπημένου θεού των Ρωμαίων, ειδικά
των Ρωμαίων λεγεωνάριων, που έχουν σαν σύμβολο
τον χρυσαετό. Οι λεγεωνάριοι, ακολουθώντας την χαμένη βαθιά στον χρόνο παράδοση των στρατιωτικών
μυστικών εταιρειών, είχαν σαν πυρήνα τους μια εξαιρετικής ισχύος μυστική εταιρεία, η οποία λειτουργούσε
σαν κινητήριος δύναμή τους. Ήταν η αδελφότητα
την Αρβάλων, όπου οι εταίροι λάτρευαν τον Ιανό σαν
πατέρα τους, μαζί με την μόνιμη συντροφιά του, τον
Γιούπιτερ-Δία, ουράνια οντότητα. Μας επιτρέπεται
λοιπόν να υποθέσουμε ότι ο Μίθρας είναι μια μορφή
του Απόλλωνος, αλλά και του Διονύσου Ερυθρέως,
θεού του πολέμου, που γίνεται Ρούντρα στην Ινδία. Ο Μίθρας γεννιόταν την 25η Δεκεμβρίου ελπίζοντας
ότι θα φέρει με την γέννησή του την ισορροπία στο
κοσμικό στερέωμα στον ουρανό και στη γη. Δόξα στα
ύψιστα και ειρήνη στη γη. Όμως και ο Ιανός ξεκινούσε
τη ζωή του με παρόμοιες προσδοκίες για ισορροπία
στον κόσμο και εποπτεία στον πόλεμο και στην ειρήνη. Φαίνεται ότι κάτι γκριζοσκότεινο κρύβεται πίσω από
όλα αυτά. Είναι αυτό που ο λαός απλά λέει «το παιχνίδι μοιάζει να είναι στημένο». Όπως θα δούμε στη συνέχεια εδώ κρύβεται μια πολύπλοκη διαδικτύωση σε πλανητικό επίπεδο κάποιων
ιερατείων που άλλοτε συνεργάζονται και άλλοτε περνούν στην αντιπαλότητα.
Στο άρθρο μου (τεύχος 3 του «Ιχώρ») έχω ήδη μιλήσει
για τα «ιερατεία βορρά και νότου» που συμβολικά
θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε και ιερατεία του
αετού και του φιδιού, μιας ουράνιας και μιας χθόνιας
λατρείας. Όπου οι θεότητες εμφανίζονται ουράνιες, οι
λαοί που τους τιμούν αναπτύσσουν μονοκρατορικά
θρησκευτικοπολιτικοκοινωνικά καθεστώτα. Όπου οι
λατρείες είναι χθόνιες εμφανίζονται κοινωνίες χωρίς
ιδιαίτερες δομές με τάσεις προς την αναρχία. Όπου οι
ουράνιες και χθόνιες θεότητες αλληλοδιαπλέκονται,
εκεί έχουμε φαινόμενα δημοκρατικής διακυβέρνησης
είτε μέσω της διαδικασίας του κλήρου ή μέσω της δημογεροντίας ή από έναν συνδυασμό και των δύο. Η Ρώμη το 506 προχωρά στην δημοκρατία ακολουθώντας την Αθήνα του Κλεισθένη, που ήδη από το
507 με την βοήθεια του Ιερατείου της Ελευσίνας είχε
προχωρήσει σε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Ο Κλεισθένης καταγόταν από το γένος των Ευμολπιδών που
με κληρονομικό δικαίωμα είχαν τον τίτλο των Ιεροφαντών των Μυστηρίων. Εάν ο μυστικός θεός των Ελευ-
Οι Μίθρας-Απόλλων-Διόνυσος και ο Ιανός, ο θεός
των θεών αποτελούσαν και οι δύο μαζί τις άλλες
όψεις της αυτής θεϊκής οντότητας για τους μυημένους
Ρωμαίους. Μόνο έτσι προκύπτει λογική συνέχεια στο
γεγονός ότι η χρονολόγηση, που ισχύει μέχρι τις μέρες
μας και ξεκινά μετά την γέννηση του Χριστού, αρχίζει
να λογαριάζεται μια εβδομάδα μετά την γέννηση του
Μεσσία. Ο θεός λοιπόν της 25ης Δεκεμβρίου και της
1ης Ιανουαρίου, πέρα από τις φαινομενικές διαφορές,
θα πρέπει να είναι η ίδια θεία οντότητα. Μάλιστα πολύ
πιθανόν φαίνεται να είναι ότι και η 7η Ιανουαρίου, η
αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, προστάτη των Ιωαννιτών, κρύβει μέσα από τους συμβολικούς ήχους τον Ιανό-Ιωάννη. Άλλωστε όλοι γνωρίζουμε την αναφορά στην Αγία Γραφή όπου ο Ιωάννης ο
Πρόδρομος φέρεται να έχει υπάρξει στο παρελθόν και
σαν προφήτης Ηλίας, δηλαδή σαν ήλιος. Επίσης και το
ότι γεννιέται ταυτόχρονα με τον Χριστό δεν είναι μια
Οι τα φώτα έχοντες αλλήλοις δόσωσιν
ελληνικός δρόμος
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
11
ν Ημερολογίων
μέσα σ’ αυτές. Γι’ αυτό σύμφωνα με τον Κάτωνα οι
Αρβάλες τιμούσαν και τον Άρη-Μαρς των χωραφιών,
όχι σαν αγροτικό ή γονιμοποιό θεό, όπως αρκετές
φορές συνέβαινε όταν τον διέπλεκαν με τον Διόνυσο,
αλλά κανονικά σαν θεό του πολέμου, προστάτη των
εθνικών γαιών. Όμως και ο Άρης-Μαρς βρίσκεται σε άμεση σχέση με
τον Γιούπιτερ και τον Ιανό – Κύρινο, μια ιερή τριάδα
για τους μυημένους Ρωμαίους στρατιωτικούς, αλλά
και για τον λαό γενικότερα, μια που σ’ αυτούς τους
απλή σύμπτωση. Γι’ αυτό άλλωστε και όλες αυτές οι εορτές, 25η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 7ηΙανουαρίου απέχουν
μεταξύ τους περίπου 1 εβδομάδα, δηλώνοντας το
τρισυπόστατο επτά, που σύμφωνα με τον Φίλωνα
είναι ο αριθμός που συμβολίζει τους ιδεοχώρους της
Δημιουργίας των Θείων Οντοτήτων, μετά το τέλος της
εξαήμερης Δημιουργίας του υλικού κόσμου. Ακόμη και
η περιτομή του θείου βρέφους φαίνεται να έχει σχέση
με την αποκοπή των γεννητικών οργάνων του Κρόνου
από τον Δία, που συμβολικά, όπως θα δούμε στην συνέχεια «πέρασε» σαν περιτομή. Οι αδελφοί Αρβάλες, που ισορροπούσαν διαμέσου
των τελετουργικών τους τις δυνάμεις του ΜίθραΑπόλλωνα και του Ιανού-Διονύσου, είχαν ειδικά ιερουργικά δρώμενα για τον φυτικό κόσμο. Με απόλυτο
σεβασμό εκτελούσαν εξευμενιστικές τελετές για τα
δένδρα που ήταν ανάγκη να κοπούν. Αυτό σε συνδυσσμό με την λατρεία του Διόνυσου Δενδρίτη (στην
οποία έχω αναφερθεί εκτεταμένα σε παλαιότερό
μου άρθρο με τίτλο «Διόνυσος Δενδρίτης, Λευκή Θεά
και το Χριστουγεννιάτικο Δένδρο – Τα προ Χριστού
Χριστούγεννα»), δείχνει τα ισχυρά κατάλοιπα μιας
κυριαρχούσας λατρείας στον ευρωπαϊκό χώρο, της
Μεγάλης Μητέρας Θεάς, Κυβέλης-Ρέας ή Μάνας ΡέαςΜαρέας (Μαρίας) και του υιού της Μίθρα-ΑπόλλωναΔιονύσου-Ιανού-Γιούπιτερ (Χριστού). Άλλωστε στο ίδιο
άρθρο αναλύεται λεπτομερώς η σχέση Ινούς – Λευκοθέας με τον Διόνυσο, μια Λευκή Θεά, που θα την
βρούμε πιο κάτω να λάμπει σαν σύζυγος του ΙανούΊακχου-Διονύσου με το όνομα Καρδέα ή Κερδώ – Δήμητρα – Λευκοθέα.
Η αδελφότητα των Αρβάλων (για την ακρίβεια «Αρουάλων», από το λατινικό άρουα=χωράφια, παραφθορά του ελληνικού άρουρα) δεν προστάτευε μόνο το
κόψιμο των δένδρων, αλλά, όταν ήταν αναγκαίο να
κοπούν, επόπτευε και επιμελείτο με ιερότητα τον
τεμαχιασμό τους, τη μεταφορά τους, ακόμη και την
υπόσχεση των αγοραστών ότι θα το σεβασθούν κατά
την καύση τους. Αναφέρουμε όλα αυτά τα σχετικά με την λατρεία των
δένδρων από τους οπαδούς της προχριστιανικής θρησκείας για να καταδειχθεί ο βαθύτατος σεβασμός σ’
αυτό το κομμάτι της φύσης που μόνο δίνει και τίποτε
δεν παίρνει. Πάνω απ’ όλα όμως οι Αρβάλες προστάστευαν τα χωράφια, τις γαίες τους και ότι υπήρχε
Το ότι ο Ιανός αποδεικνύεται ότι έχει σχέση και με τον
Απόλλωνα φαίνεται από τη λατρεία του Απόλλωνα με
το επίθετο «Δυαδικός». Εδώ ο Απόλλων εμφανίζεται
«τετράχειρος» και «τετράωτος», μια καθαρή συγχώνευση του Υακίνθου και του Αμυκλαίου Απόλλωνα, μια
διπροσωπία απολύτως αντίστοιχη με αυτήν του Ιανού.
Ο σημαντικότερος ναός του Ιανού είχε κτισθεί στην
Ρωμαϊκή Αγορά από τον αυτοκράτορα Νουμά, μεταξύ
δε των μεταρρυθμίσεων (κυρίως θρησκευτικών), στις
οποίες προέβη, ήταν και η τροποποίηση του ημερολόγιου. Διαπιστώνουε και εδώ την άμεση σχέση του θεού
Ιανού με το ημερολόγιο, εκτός όλων των άλλων. Από
αυτήν ακριβώς την περίοδο της βασιλείας του Νουμά,
γύρω στον 7ο αιώνα π.Χ., επικράτησε η συνήθεια να
είναι ανοικτές οι πύλες του ναού όταν το κράτος βρισκόταν σε καιρό πολέμου και να κλείνουν μόνον εάν
αποκαθίστατο πλύρως η ειρήνη. Και αυτό συνέβαινε
τρεις θεούς αφιερώνονταν τα όπλα – λάφυρα των
αντιπάλων. Ο Ιανός σαν διπρόσωπος θεός είναι θεός
και του πολέμου και της ειρήνης, κάτι αντίστοιχο ήταν
και ο Ζεύς Μειλίχιος, θεός της καλοσύνης και του
ελέους και ο Δίας Μαιμάκτης, που προκαλούσε αιματοχυσίες. Ο Ιανός, μαζί με όλα τα άλλα ήταν και ο θεός
προστάτης των θυρών, ο θεός που άνοιγε τις πόρτες
προς το φως και προς το σκοτάδι. Ήταν ο θεός της
εισόδου και της εξόδου. Στη λατρεία του Ιανού πάντα
ισχύει, σύμφωνα με έναν ιερατικό κανόνα, μια επίκληση που απευθύνεται σε όλους μαζί τους άλλους θεούς,
κάτι που σε συμβολικό επίπεδο μπορούμε να το δούμε
και σαν αγκάλιασμα όλων των θεών, όπως το έχουμε συναντήσει και στη λατρεία του θεού του ελέους,
Διονύσου-Διός Μειλιχίου στην αρχαία Αθήνα, όπου ο
βωμός του ήταν και βωμός των 12 θεών. Ο Ιανός σαν θεός της φιλότητας και της καλοσύνης
λάμπρυνε τις γιορτές χαράς και ενθουσιασμού, εμπνέοντας τους πιστούς του. Όμως και σαν προστάτης
από τον κίνδυνο εχθρικών επιδρομών, βρισκόταν
πάντα εκεί για την προστασία του λαού και της χώρας. Σαν θεός προστάτης των δημοσίων πυλών και
των κομβικών διασταυρώσεων των μεγάλων δρόμων
«επόπτευε» τους διερχόμενους, ώστε να αποτρέπεται
η είσοδος κατασκόπων ή ραδιούργων εχθρών. Οι Ρωμαίοι έκτιζαν σε όλα τα προαναφερθέντα κομβικά σημεία της χώρας ιερά του Ιανού. Ήταν επίσης προστάτης των αποδημούντων και των παλιννοστούντων.
Εξαιτίας αυτών των ιδιοτήτων του προήλθαν και τα
σύμβολά του, το κλειδί, η ράβδος, όπως κι η παράστασή του με δύο αντιθέτων διευθύσεων πρόσωπα. Στο
σημαντικότερό του ιερό, που βρισκόταν στην αγορά
της Ρώμης υπήρχε άγαλμά του, όπου το ένα πρόσωπό
του έβλεπε προς την ανατολή και το άλλο προς την
δύση. Αυτό μας θυμίζει πολύ και το ιερό των Δελφών,
όπου το ανατολικό μέρος ήταν αφιερωμένο στον
Απόλλωνα και το δυτικό στο Διόνυσο. διότι οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι οι πύλες του ναού του
αγαπημένου τους Θεού Ιανού έπρεπε να είναι ανοικτές
σε περίοδο πολέμου, για να βγαίνει και να υπερασπίζεται ανά πάσα στιγμή την επικράτεια. Σε διάστημα 11
αιώνων από το 7οπ.Χ. έως τον 4ο μόνο δέκα φορές
και για λίγο χρόνο έκλεισαν οι πύλες του ναού του
θεού Ιανού. Εδώ κατανοούμε ακόμη περισσότερο τη
σχέση του Ιανού με μειλίχιους θεούς της ειρήνης αλλά
και με τον θεό του πολέμου Μαρς-Άρη πολύ περισσότερο. Παίρνοντας τώρα την θεία οντότητα του ΓιούπιτερΔία, συντρόφου-συνοδού του Ιανού, σαν μια ακόμη
έκφραση της ουσίας του Ιανού, βρίσκουμε στη δίια
ποιότητά του το θεό του φωτός (Δίος = φωτεινός)
από το αστραποβόλημα των κεραυνών, με το λατινικό
επίθετο Lucetius, που μας παραπέμπει στο lux-lucis =
φως, αλλά από την άλλη και στο γκριζόμαυρο σκότος
των νεφών της βροντής. Γι’ αυτό άλλωστε και ο Δίας
με αυτά του τα χαρακτηριστικά γινόταν μάρτυρας, εγγυητής, αλλά και τιμωρός στις δικαιοπραξίες των ανθρώπων, επικυρώνοντας τις αμοιβαίες δεσμεύσεις του
με μια συμβολική βροντή, που φαίνεται πως παρέμεινε
μέχρι τις μέρες μας σαν τον ήχο του κτυπήματος του
σφυριού των δικαστών κατά την έκδοση αποφάσεων,
αλλά και των κατακυρώσεων των πλειστηριασμών. Συνέχεια στην σελίδα 14
« Δεν μπορώ να διδάξω τίποτα σε κανένα παρά μόνο να τον κάνω να σκέπτεται»
ΣΩΚΡΑΤΗΣ.
hellenic way
Winter Solstice, 2016
12
Λειτουργικός νεφρικός ιστός
από Κύπριο επιστήμονα
Συνέχεια από την σελίδα 8
Η μεγάλη πρόκληση
Η μεγάλη πρόκληση και το τελικό ζητούμενο είναι να
κατασκευάσουν νεφρικό ιστό με κύτταρα του ιδίου του
ασθενούς, με τα λεγόμενα επαναπρογραμματισμένα
πολυδύναμα βλαστοκύτταρα, για να είναι συμβατό με
τον δέκτη. «Δηλαδή, να παίρνουμε κύτταρα από τον
ασθενή, να τα κατευθύνουμε με κάποιους παράγοντες
να γίνονται πολυδύναμα βλαστοκύτταρα σαν αυτά που
υπάρχουν στα έμβρυα και μετά να τα διαφοροποιούμε
ξανά για να παράγουμε τον ιστό που θέλουμε. Υπάρχουν κάποια ερευνητικά προγράμματα σε εξέλιξη αυτή
τη στιγμή με υποσχόμενες προσεγγίσεις. Μέχρι πριν
από λίγα χρόνια ήταν δύσκολο για τους επιστήμονες
να εξασφαλίσουν ανθρώπινα εμβρυικά βλαστοκύτταρα
στο εργαστήριο, λόγω της σπανιότητας των διαθέσιμων ανθρώπινων εμβρύων και φυσικά λόγω ηθικών
θεμάτων. Ένας Ιάπωνας, ο καθηγητής Γιαμανάκα, ανακάλυψε πώς να επαναπρογραμματίζει ώριμα κύτταρα
του δέρματος σε πολυδύναμα βλαστοκύτταρα σχεδόν
πανομοιότυπα με αυτά που απομονώνονται από τα
έμβρυα και αυτό άνοιξε καινούργιες οδούς στο πεδίο
της αναγεννητικής ιατρικής. Γι’ αυτό, άλλωστε, αυτή η
ανακάλυψη χάρισε το βραβείο Νόμπελ στον Γιαμανάκα. Μπορεί πρακτικά κάποιος να παράξει πολυδύναμα
βλαστοκύτταρα από όλους δυνητικά τους ανθρώπους
και θεωρητικά να τα χρησιμοποιήσει για την κατασκευή
ιστών ή οργάνων. Υπάρχει, όμως, κι εδώ πρόβλημα και
συγκεκριμένα, τα ανατομικά προβλήματα, καθώς κατασκευάζονται στο εργαστήριο. Εμείς έχουμε τη δική
μας προσέγγιση στο ‘’Μάριο Νέγκρι’’. Τυπώνουμε με 3D
εκτυπωτές τη δομή που θέλουμε, κάτι ως ένα εκμαγείο
δηλαδή και βάζουμε μέσα τα κύτταρα.
Στη συνέχεια τους δίνουμε αυξητικούς παράγοντες και
γίνονται πολύπλοκες δομές, με σκοπό να φτιάξουμε διαφορετικά μέρη του νεφρού, τα οποία θα βάλουμε μαζί
για να αναπαράξουμε μία δομή που να μοιάζει ανατομικά στον νεφρό. Ακολούθως, αυτό θα μεταμοσχευθεί σε
ένα ζώο για να ωριμάσει. Σε ποιο στάδιο θα πρέπει να
το μεταμοσχεύσουμε στο ζώο, είναι κάτι για το οποίο θα
πρέπει να κάνουμε πολλά πειράματα, για να εντοπίσουμε τη χρονική στιγμή και το σημείο της μεταμόσχευσης.
Είναι χρονοβόρα διαδικασία και εξαιτίας αυτού αν έχεις
σκοπό να προσεγγίσεις φαρμακοβιομηχανίες για να σε
υποστηρίξουν, πρέπει να τους δείξεις ότι θα έχουν άμεσο κέρδος σύντομα. Από την άλλη, πρέπει να εξασφαλίσεις ότι η τεχνική σου θα είναι προσβάσιμη από όλους
τους αρρώστους. Ουσιαστικά, πρέπει να κρατήσεις μία
ισορροπία ανάμεσα στα πιθανά οφέλη της εταιρείας, η
οποία είναι απαραίτητη για να φτάσεις στον άρρωστο
και της κοινωνικής συνεισφοράς της επιστήμης».
Τα επιστημονικά επιτεύγματα πρέπει να είναι
προσβάσιμα σε όλους
Ρωτώ τον δρα Ξυναρή, αν πιστεύει πως κάποια στιγμή
η επιστήμη θα είναι σε θέση να κατασκευάζει όργανα
που θα αντικαθιστούν τα χαλασμένα. «Αυτή τη στιγμή,
μπορούν να κατασκευάζονται οργανοειδή (ιστοί που
μοιάζουν με όργανα) από ένα ζώο και να μεταμοσχεύονται μέσα σε ένα άλλο ζώο για να ωριμάσουν. Αυτό
μπορεί να γίνεται με τη μέθοδο που περιέγραψα προηγουμένως ή με άλλες προσεγγίσεις που συνδυάζουν γενετική μηχανική και μεθόδους εμβρυολογίας. Ο σκοπός
αυτών των μεθόδων είναι τα ζώα (συνήθως γουρούνια)
να χρησιμοποιηθούν σαν επωαστήρες οργάνων άλλων
ζώων και ενδεχομένως και ανθρωπίνων οργάνων. Ακόμα όμως και να καταφέρουμε να παράξουμε όργανα
που να ομοιάζουν ανατομικά με αυτά του ανθρώπου θα
υπάρχουν προβλήματα. Υπάρχουν πολλοί ιοί στα ζώα,
οι οποίοι δεν υπάρχουν και είναι παθογόνοι στον άνθρωπο. Αν τους μεταφέρεις μαζί με το όργανο, μπορεί
να δημιουργήσεις άλλα προβλήματα. Όμως, υπάρχει η
δουλειά του Τζόρτζ Τσιέρτζ, ο οποίος με μια καινούργια
μέθοδο που μπορεί να διορθώσει το γενετικό υλικό των
οργανισμών (χρησιμοποιώντας μία μέθοδο γνωστή ως
CRISPR/Cas9 gene-editing ), εξουδετέρωσε 62 ιούς
γουρουνιών ταυτόχρονα. Οπότε, με αυτή τη μέθοδο
μπορεί να εξουδετερωθούν οι ιοί πριν τη μεταμόσχευση. Όπως καταλαβαίνετε έχουμε ακόμα πολύ δρόμο για
να φτάσουμε στο σημείο να μεγαλώνουμε όργανα μέσα
σε ζώα για σκοπούς μεταμόσχευσης. Θεωρητικά όμως
είναι δυνατόν.
Σχετικά με αυτή τη μέθοδο γονιδιακής διόρθωσης πρέπει να αναφέρουμε ακόμα ένα σημαντικό επίτευγμα. Οι
επιστήμονες κατάφεραν να τροποποιήσουν γονίδια ανθρώπινων εμβρύων για θεραπευτικούς σκοπούς. Έχει,
ήδη, δοθεί έγκριση στην Αγγλία και στην Κίνα να διατηρούνται τα τροποποιημένα ανθρώπινα έμβρυα μέχρι
οκτώ μέρες στο εργαστήριο και να χρησιμοποιούνται
μόνο για πειραματισμό in vitro. Ο σκοπός είναι να μάθουν οι ερευνητές πώς γίνεται να αλλάζουν συγκεκριμένα γονίδια και μετά να εφαρμόσουν αυτή τη γνώση για
να θεραπεύουν κληρονομικές παθήσεις».
Τίθεται, όμως, ένα ερώτημα, μας λέει ο δρ Ξυναρής.
«Πού αρχίζουν και πού σταματάνε τα όρια της αρρώστιας; Η παχυσαρκία είναι αρρώστια; Ο εθισμός στο
αλκοόλ είναι αρρώστια; Πρέπει, δηλαδή, να αποφασίσουμε πρώτα τον ορισμό της ασθένειας, γιατί σε
πολλές περιπτώσεις η γραμμή είναι οριακή. Δηλαδή, αν
κάποιος θέλει να διορθώσει, τα γονίδια του παιδιού του
όταν είναι έμβρυο για να αποφύγει την παχυσαρκία ή
τον εθισμό στο αλκοόλ θα είναι εφικτό; Εάν θέλει να το
κάνει να τρέχει γρήγορα ή να ακούει καλύτερα; Ο καθηγητής γενετικής Dan MacArthur του Χάρβαρντ είχε
πει ως πρόβλεψη ότι τα εγγόνια του, ‘’θα προέρχονται
από έμβρυα επιλεγμένα και διορθωμένα, και αυτό δεν
θα αλλάξει καθόλου την ανθρωπότητα’’ γιατί θα είναι
‘’σαν να ένα απλό εμβόλιο’’. Όμως, είναι τόσο απλό;
Ποιος θα έχει πρόσβαση στα ‘’εμβόλια’’; Αν κάποιος
έχει την οικονομική ευχέρεια να κάνει τη γενετική τροποποίηση, ενώ κάποιος άλλος όχι, σημαίνει ότι η διαφορά στις κοινωνικές τάξεις δεν θα είναι μόνο οικονομικής
φύσεως, αλλά και βιολογικής. Κάποιοι που θα μπορούν
να αλλάξουν το γονιδίωμά τους, θα είναι ανώτεροι βιολογικά.
»Δημιουργούνται πολλά προβλήματα στον άνθρωπο
του μέλλοντος. Προσωπικά, δεν αντιμετωπίζω το θέμα
αρνητικά, νοουμένου ότι θα ελέγχεται επαρκώς, διότι
είναι ένας τρόπος να διορθώνουμε κληρονομικές παθήσεις. Πρέπει, όμως, να λάβουμε πολλά θέματα υπόψη
πριν επιτρέψουμε να εφαρμοστούν αυτές οι τεχνικές
ευρέως. Πρώτα πρέπει να σιγουρευτούμε ότι πρώτα
είναι ασφαλείς και μετά σε ποιες περιπτώσεις θα χρησιμοποιούνται. Τα επιστημονικά επιτεύγματα πρέπει να
είναι διαθέσιμα σε όλους εάν όντως ο σκοπός της επιστήμης είναι να καλύψει ανθρώπινες ανάγκες, διαφορετικά μπορεί να γίνει όπλο στα χέρια μιας μόνο ομάδας
ανθρώπων. Όσον αφορά στη δική μου δουλειά, οι θεραπείες ή οι μέθοδοι που αναπτύσσουμε θέλω να μπορούν
να εφαρμοστούν παντού και να έχουν πρόσβαση όλοι οι
άνθρωποι σε αυτές, ανεξαρτήτως φυλής, εθνικότητας ή
γεωγραφικού πλάτους», μας λέει με έμφαση.
Η πολυπλοκότητα του νεφρού λειτούργησε ως
μαγνήτης
Αυτό που λειτούργησε ως μαγνήτης για τον δρα Χριστόδουλο Ξυναρή, ώστε να ασχοληθεί τελικά με τον
νεφρό, είναι η πολυπλοκότητά του. «Ο νεφρός είναι ένα
εξαιρετικά πολύπλοκο όργανο. Γνωρίζουμε από πολύ
παλιά, από τον μύθο του Προμηθέα, ότι μπορεί να γίνει
αναγέννηση οργάνων, όπως το συκώτι. Αλλά ο νεφρός
είναι πολύ πιο δύσκολο να αναγεννηθεί με ενδογενείς
μηχανισμούς όπως συμβαίνει στο συκώτι λόγω του ότι
ο νεφρός εμπεριέχει δομές που αρχιτεκτονικά και ανατομικά είναι πολύπλοκες, όπως για παράδειγμα τα σπειράματα». Μου δείχνει μια φωτογραφία στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Είναι το σπείραμα του νεφρού, το οποίο
φιλτράρει το αίμα και μου μιλά για τα κύτταρα που ονομάζονται ποδοκύτταρα. «Είναι σαν τα πόδια ανάμεσα
στα οποία υπάρχουν οι πόροι, μέσα από τους οποίους
φιλτράρεται το αίμα. Αυτές οι δομές λειτουργούν ως
φίλτρα διήθησης που κατακρατούν μεγάλα μόρια, όπως
είναι οι πρωτεΐνες, ενώ άλλα όπως το νερό, άλατα κτλ.
φιλτράρονται για να περάσουν στα ούρα».
Στη συνέχεια μου δείχνει μια φωτογραφία του νεφρικού ιστού που κατασκεύασαν. «Αν γίνει σε μεγάλη
κλίμακα με κύτταρα του αρρώστου, μπορείς να βρεις
λύση και να αλλάξεις την ιστορία της ιατρικής και της
ανθρωπότητας. Απομονώσαμε κύτταρα από εμβρυικά
κύτταρα ποντικού, τα καλλιεργήσαμε στο εργαστήριο
σε ένα 3D σύστημα, τρισδιάστατο και τους δώσαμε
αυξητικούς παράγοντες. Μετά από πέντε μέρες τα μεταμοσχεύσαμε σε έναν αρουραίο και δώσαμε κάποιους
παράγοντες. Με αυτή τη διαδικασία, τα κύτταρα πείθονται ότι πρέπει να ακολουθήσουν αυτό το συγκεκριμένο
αναπτυξιακό πρόγραμμα και να αναπαράξουν αυτή την
πολύπλοκη δομή».
Πηγή
Όρισε στον εαυτό σου έναν
χαρακτήρα και έναν τρόπο
ζωής που θα τον κρατάς είτε
είσαι μόνος σου είτε με άλλους.
Φρόντιζε να τιμωρείς τα
ελαττώματα σου, για να μην
τιμωρείσαι από αυτά,
Επίκτητος
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ
ΕΠΟΧΙΑΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ
ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ
ΕΛΛΗΝΩΝ & ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ
ΚΑΝΑΔΑ
Ει θεοί εισί κακοί, ουκ εισί θεοί. Ευριπίδης
ελληνικός δρόμος
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Συνέχεια από την σελίδα 9
λευκού σιδήρου, κατεργάσθηκε μέγα δρέπανο}. Η λέξι «γένος» είναι αξιοσημείωτο
ότι και σήμερα αναφέρεται και στα μέταλλα.
Ονομάζεται δε γένος ή κορμός το φυσικό αρχικό κράμα, εκ της κατεργασίας του οποίου
προκύπτουν τα προϊόντα του.
embolus
embryo
embryogenesis
embryogenic
embryograph
embryologic
embryological
embryologist
embryology
emery
emetic
emmetrope
emmetropia
emvolo
emvrio
emvriogenesis
emvriogenis
emvriographia
emvriologikos
emvriologikos
emvriologos
emvriologia
emiris
emetikos
emmetrops
emmetropia
έμβολο
έμβρυο
εμβρυογένεσις
εμβρυογενής
εμβρυογραφία
εμβρυολογικός
εμβρυολογικός
εμβρυολόγος
εμβρυολογία
εμύρις
εμετικός
εμμέτρωψ
εμμετροπία
empathy
emphasis
emphatic
emphatically
emphysema
empiric
empirical
empirism
empiricist
emporium
empyema
empathia, simpathia
emphasis
emphatikos
emphatika
emphisima
empirikos
empirikos
empirizmos
empiristis
emporion
empiima
εμπάθεια, συμπάθεια
έμφασις
εμφατικός
εμφατικά
εμφύσημα
εμπειρικός
εμπειρικός
εμπειρισμός
εμπειριστής
εμπορείον
εμπύημα
Χρονογράφημα
Συνέχεια από την σελίδα 1
13
Χαρούμενες Γιορτές
Να σας αριθμήσω μερικά από τα χοντρά ψέματα τους και σεις αγαπητοί
φίλοι δεν έχετε παρά να τα διασταυρώσετε.
Η φτωχική και άσημη πόλη της Ναζαρέτ όπου υποτίθεται γεννήθηκε ο
Εμμανουήλ ούτε καν υπήρχε στα χρόνια που λέγεται ότι έζησε ο Ζεσουά.
Όπως δεν υπήρχε ούτε καν στον χάρτη της εποχής εκείνης πόλη με
το όνομα Βηθλεέμ. Όσο για την περίφημη φάτνη και τους ποιμένες που
πήγαν πρώτοι και πρόσφεραν βοήθεια στην λεχώνα μητέρα, αυτά είναι
παραμύθια για παιδιά κάτω των τριών ετών.
Θα μου πείτε γιατί κάτω των τριών; Γιατί πρώτον, δεν υπήρχαν καν
βοσκοί, λόγω χειμώνα, την περίοδο αυτή.
Όσο για τον μεγαλοπρεπή ναό της Γέννησης, το έχουμε δημοσιεύσει σε
προηγούμενες εκδόσεις, ήταν ο περικαλλής ναός του Άδωνι που τον σφετερίστηκαν οι χριστιανοί πολύ αργότερα από την υποτιθέμενη γέννηση
του ξυλουργού της Ναζαρέτ. Εάν δείτε φωτογραφίες το ναού θα διαπιστώσετε αμέσως πως δεν έχει να κάνει τίποτε με τις πλίθινες χριστιανικές
εκκλησιές.
Εάν, τα εκατομμύρια των προσκυνητών γνώριζαν ότι ο περίφημος αυτός ναός δεν είναι αυτός που γεννήθηκε ο Θεός τους, δεν θα πατούσε κανένας εκεί, φαντάζεστε το χρήμα που θα έχαναν.
Η περίφημη σφαγή των τεσσάρων χιλιάδων νηπίων που διέταξε ο βασιλιάς Ηρώδης. Κατ΄ αρχάς ο Ηρώδης δεν ήταν βασιλιάς της Ιουδαίας τα
νηπιακά χρόνια που υποτίθεται ότι έζησε ο Χριστός. Δεύτερον ο αριθμός
την νηπίων είναι υπερβολικά μεγάλος για τα χωριουδάκια της Γαλιλαίας.
Και άφησα τελευταία την ημερομηνία της γέννησης, γιατί αυτή κι’ αν
δεν βγάζει μάτια.
Πρέπει να είσαι φανατικά τυφλός για να μην βλέπεις το εξόφθαλμο
τερατογενές ψέμα.
Κατ’ άλλα, πάνω από δύο δισεκατομμύρια χριστιανοί κοροϊδεύουν εαυτούς και αλλήλους τις παγωμένες τούτες μέρες με θερμές ευχές και «καλά
χριστούγεννα».
Ο Φιλαλήθης
Στην Ελλάδα ο σίδηρος
απαντάται ως σιδηροπυρίτης ( Fe Se2) και
μάλιστα εν αφθονία. Οι
κρύσταλλοι του σιδηροπυρίτη έχουν το λαμπρό χρώμα
του χρυσού. Ο σιδηροπυρίτης
είναι η βάσι για την παραγωγή του
χάλυβος. Ο χάλυψ είναι ένωσι του
σιδήρου και του άνθρακος ( C ) σε
ποσοστό 2% . Η κατεργασία του
συντελείται επάνω σε άνθρακα με
ισχυρή εμφύσησι αέρος και σε θερμοκρασία 1200οC. Τότε τα προκύπτοντα προιόντα είναι 1) ο τεφρός
χυτοσίδηρος και 2) ο λευκός (πολιός) χυτοσίδηρος, που είναι
σκληρός (αδάμας), τήκεται
δε σε 1200οC. Έχουμε όμως
κείμενα αποδεικνύνοντα
την χύτευσι των μετάλλων;
Στην Ελλάδα ο σίδηρος απαντάται ως σιδηροπυρίτης ( Fe Se2) και μάλιστα εν αφθονία.
Οι κρύσταλλοι του σιδηροπυρίτη έχουν το
λαμπρό χρώμα του χρυσού. Ο σιδηροπυρίτης
είναι η βάσι για την παραγωγή του χάλυβος.
Ο χάλυψ είναι ένωσι του σιδήρου και του άνθρακος ( C ) σε ποσοστό 2% . Η κατεργασία
του συντελείται επάνω σε άνθρακα με ισχυρή
εμφύσησι αέρος και σε θερμοκρασία 1200οC.
Τότε τα προκύπτοντα προιόντα είναι 1) ο τεφρός χυτοσίδηρος και 2) ο λευκός (πολιός)
χυτοσίδηρος, που είναι σκληρός (αδάμας),
τήκεται δε σε 1200οC. Έχουμε όμως κείμενα
αποδεικνύνοντα την χύτευσι των μετάλλων;
Εκ της «Θεογονίας» και πάλι (στίχοι 861866):
«...πολλή δε πελώρη καίετο γαία
ατμή θεσπεσίη και ετήκετο κασσίτερος ως
τέχνη υπ` αιζηών εν ευτρήτοις χοάνοισι
θαλφείς, ηέ σίδηρος, ό περ κρατερώτατός εστίν,
ούρεος εν βήσσησι δαμαζόμενος πυρί κηλέω
τήκεται εν χθονί δίη υφ` Ηφαίστου παλάμησιν»
{τεράστια δε γαιώδης μάζα εκαίγετο αναδίδουσα ατμώδη σύννεφα κατά θεϊκήν εντολή
και έλυωνε ως κασσίτερος διά της αποκτηθείσης πείρας των ρωμαλέων μεταλλουργών,
δηλαδή σε διάτρητες χοάνες θερμανθείς, και
ο σίδηρος, ο οποίος σκληρότατος είναι στις
βαθειές χαράδρες των βουνών, αφού κατεργάζεται με πυρ υπέρ-θερμο, λυώνει εντός του
«χώματος του Διός» (πυριμάχου χώματος)
χάρι στις επινοήσεις του Ηφαίστου.- Σημ.
Την φράσι «πυρί κηλέω» ερμήνευσα «με πυρ
υπέρθερμο» Ο Ησύχιος λέγει: «κηλός, ξηρός» επομένως «πυρ ξυρόν» δεν είναι άλλο
παρά η φωτιά η υπέρθερμη η εξαφανίζουσα
πάσαν υγρασίαν, η φθάνουσα στην τήξι και
αυτών των μετάλλων. Είναι αμφίβολο, εάν οι
διδάσκοντες και οι διδασκόμενοι στα πανεπιστήμια ή πολυτεχνικές σχολές έχουν ασχοληθή ποτέ με το κείμενο αυτό}.
Υπάρχουν όμως και δύο αναφορές του
Ομήρου, οι οποίες ομιλούν για τις μεθόδους
Συνέχεια στην σελίδα 15
ΜΗΤΡΟΣ ΤΕ ΚΑΙ ΠΑΤΡΟΣ ΤΕ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΤΙΜΙΩΤΕΡΟΝ Η ΠΑΤΡΙΣ ΕΣΤΙ (...) ΠΛΑΤΩΝ.
hellenic way
Winter Solstice, 2016
14
Τα μυστικά των Ημερολογίων
Συνέχεια από την σελίδα 11
Αυτά σε κυριολεκτικό αλλά και σε συμβολικό επίπεδο
έχουν να κάνουν με τον Ιανό σαν θεό σύμβολο της
αρχής και του δικαίου, που πρέπει να το βλέπεις από
όλες τις πλευρές. Γι’ αυτό άλλωστε και ο Ιανουάριος
εκτός από 1ος μήνας του χρόνου ήταν και ο μήνας
που αναδείκνυε του νέους άρχοντες της χρονιάς. Επειδή επίσης ήταν θεός πάσης ενάρξεως (της ημέρας, του
μήνα, του έτους, της ώρας), γι’ αυτό είχε και την προσωνυμία «Πατέρας του Χρόνου». Αυτή του η προσωνυμία ίσως δεν
είναι άσχετη με
το γεγονός ότι ο
Ιανός διασυνδεόταν και με τον
Κρόνο-χρόνο, ο
οποίος είχε και
στο πίσω μέρος
του κεφαλιού του
μάτια, μια ακόμη
«ιανική» έκφραση του θείου. Σύμφωνα με μια
παμπάλαια παράδοση ο Ιανός
υπήρξε εκτός από
επιχώριος θεός της Ιταλίας και ο αρχαιότερός της βασιλιάς, που κυβέρνησε κατά τον χρυσό αιώνα του Λατίου, γι’ αυτό και ονομάζεται «αυτόχθων». Στον Ιανό
κατέφυγε ο Κρόνος-χρόνος όταν εκδιώχθηκε από το
Δία. Από τις φοινικικές μυθολογικές παραδόσεις, που
μας περιγράφει ο Στέφανος Κομητάς, πληροφορούμαστε ότι ο Κρόνος είναι ο κρυφός θεός του Ισραήλ.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό δεν είναι και τόσο κρυφό,
αφού είναι εμφανέστατο ότι το Σάββατο, αγγλιστί Saturday (Saturnus day = ημέρα του Κρόνου) είναι
η ιερή ημέρα των εβραίων αφιερωμένη στο θεό αυτόν.
Η εναντίωσή του με το Δία, αλλά και το «φάγωμα»
των παιδιών του μας φέρνει στο νού το θεό του σημιτικού κλάδου των Φοινίκων, τον Βάαλ–Κρόνο-ΒαλοΒήλο, στου οποίου τον φούρνο, που βρισκόταν στην
βάση του αγάλματός του, θυσίαζαν τα παιδιά τους οι
Σημίτες. Ανάμνηση αυτών των ανθρωποθυσιών είναι
και η θυσία του Ισαάκ από τον Αβραάμ, κάτι που όμως
δεν ολοκληρώθηκε, γιατί παρενέβη η καλή πλευρά του
θείου. Ο Δίας όμως, γεννημένος σε σπήλαιο, όταν ανδρώθηκε έκοψε τη γεννητικά όργανα του πατέρα του
Κρόνου, αφαιρώντας του συμβολικά τη δύναμη και
την ισχύ του. Αυτό έμεινε στις μνήμες των «Κρονίων»
σαν μια συγκλονιστική πράξη, γι’ αυτό, και το πιθανότερο, θέσπισαν το θρησκευτικό νόμο της περιτομής
που παραδοσιακά τηρείται μέχρι σήμερα. Ο κόσμος ήδη από τότε χωρίσθηκε στο κρόνιο και
δίιο ιερατείο. Ίσως αυτό, αν το κοιτάξουμε και κάπως
παραϊστορικά, να φτάσουμε μέχρι και την προκατακλυσμιαία σύγκρουση της Δίιας – Αθηναϊκής Αιγίδος
με την Ποσειδώνια-Κρόνια Ατλαντίδα, ενώ ξεκίνησε
σαν Ποσειδώνια, έγινε αποικία των Αρκάδων από τον
Άρκα Άτλαντα. Οι Ρωμαίοι ήταν αρκαδικής καταγωγής, αφού και ο γενάρχης τους, Αινείας, ήταν ευγενής
από το βασιλικό οίκο της Τροίας, που ήταν επίσης
αρκαδική αποικία. Αργότερα, όταν ξανακτίσθηκε η
Κωνσταντινούπολη, επέστρεψαν σε αυτή την πόλη του
Βυζαντίου γνωρίζοντας ότι επιστρέφουν στην παλιά
τους, Αινεία. Πάντα όμως γνώριζαν ότι πρώτη κοιτίδα
τους ήταν η Αρκαδία, πατρίδα του Άτλαντα. Γι’ αυτό
και οι Ρωμαίοι δατήρησαν μια ιδιαίτερη ευαίσθητη
σχέση με τις ιστορίες γύρω από την Ατλαντίδα. Άλλωστε, σύμφωνα με μια μυθολογική παράδοση ο
Κρόνος είχε εκτοπισθεί στη Δύση στην περιοχή της
Ποσειδωνίας-Ατλαντίδας. Έτσι μέσα από τα ιστορικά
μυθολογούμενα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι το κρόνιο ιερατείο έχει κάποια βαθιά σχέση με ένα κομμάτι
της Ατλαντίδας, το οποίο στο βαθμό που διατηρούσε
τις αρκαδικές μνήμες του, συνέχιζε να συντηρεί στις
παραδόσεις του τον καλό Κρόνο, τον Κρόνο της χρυσής εποχής, όπου η Αιγαιακή Ελλάδα βρισκόταν σε
άριστες σχέσεις με την ατλαντική της αποικία. Ο διωγμένος από το Δία Κρόνος δίδαξε στον Ιανό,
όταν έφτασε στο Λάτιο, τη γεωργία και άλλες πολλές τέχνες, καθώς και τη ναυπηγική και την χάραξη
νομισμάτων. Ίσως και το νόμισμα της βασιλόπιτας
την 1η Ιανουαρίου να θέλει να μας θυμίσει το πρώτο
νομισματοκοπείο του Ιανού. Όμως και η γλυκύτητα
της βασιλόπιτας φαίνεται να έχει σχέση με τον Ιανό,
αφού, σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Βάρωνα,
ο Ιανός ήταν και θεός των γλυκισμάτων, στα ελληνικά
«πόπανα-γλυκίσματα» επειδή τα πρόσφεραν ο ένας
στον άλλον στις καλένδες-κάλαντα. Το συγκεκριμένο
δε γλύκισμα για τις καλένδες της πρωτοχρονιάς ονομαζόταν «ιανουάλ». Ίσως η βασιλόπιτα θα έπρεπε να
ονομάζεται ιανουλόπιτα, εκτός και αν υποθέσουμε ότι
παρασκευάζεται για να τιμηθεί η μνήμη του «βασιλιά»
Ιανού. Ακόμη και οι μποναμάδες στα κάλαντα έχουν
σχέση με τα μπόνα-δώρα των Ρωμαίων. Οι φιλανθρωπίες του Αγίου Βασιλείου ήλθαν πολύ αργότερα για να είναι αυτές και μόνο η αιτία για τη λαϊκή
παράδοση της βασιλόπιτας. Μελετώντας μάλιστα τα
έθιμα της Παλαιομάνινας Αιτωλοακαρνανίας και τις
αρχαιοελληνικές τους ρίζες βρίσκουμε πολλά πρωτοχρονιάτικα έθιμα να φθάνουν αναλλοίωτα μέχρι τις
μέρες μας. Στα δε χωριά της Πίνδου την πρωτοχρονιά
κόβεται η βασιλόπιτα με το νόμισμα της τύχης, γύρω
από την οποία, πριν ψηθεί, τοποθετούν στεφάνι από
κλαδί αμπέλου, κάτι που μας φέρνει στον νού τον Ιανό-Διόνυσο. Οι Ρωμαίοι ιερείς είχαν μια τελετουργία που ονομαζόταν fetiales, μέσα από την οποία προσπαθούσαν να
προσεγγίσουν έναν εχθρικό ή έναν εν δυνάμει εχθρικό
λαό για να επανορθώσουν μια αδικία και έτσι ή να
συνομολογήσον ειρήνη μαζί του ή να κηρύξουν έναν
ευσεβή δίκαιο πόλεμο. Η φετιάλιος λοιπόν τελετουργία
είχε άμεση σχέση με το «Γιούπιτερ lapis», που πήρε
αυτό το όνομα από μια πέτρα (λάπις) που ρίχνει πίσω
του ο φετιάλιος ιερέας λέγοντας συνήθως μια κατάρα
για τον εχθρό. Γνωστή είναι μέχρι σήμερα η φράση
«έριξε μαύρη πέτρα πίσω του». Ο «Γιούπιτερ Feretrius»
βρίσκεται σε άμεση σχέση με αυτά τα τελετουργικά,
γι’ αυτό και υπήρχε και ένας μικροσκοπικός ναός στο
Καπιτόλιο, που χρησίμευε κυρίως για τη φύλαξη μιας
πέτρας, που θύμιζε τις υποσχέσεις για ιερή δέσμευση
με τον Γιούπιτερ lapis των πιστών του, μια πέτρα που
έμενε πάντα σταθερή στη θέση της και δεν την έριχνε
κανείς πίσω του για να συμβολίσει ότι η συμφωνία
δεν ισχύει πια, όπως και ότι δεν ανήκω πια σε σας και
στους νόμους σας. Η φύλαξη στο Καπιτόλιο αυτής της
πέτρας, στο μικροσκοπικό ναό του Γιούπιτερ αναγκα-
στικά μας οδηγεί σε λογικούς συνειρμούς, που μας
φέρνουν στη βαθύτερη σημασία του τελετουργικού
της πέτρας και συνεπώς και σε σκέψεις για το συμβολισμό της Εκκλησίας του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη
σήμερα. Εδώ, επανατοποθετώντας το ζήτημα της περιτομής,
θα πρέπει να θυμηθούμε ότι, όταν προέκυψε μεταξύ
των Αποστόλων ζήτημα για την περίτμηση ή όχι των
χριστιανών, ο Παύλος πήρε θέση εναντίον της περιτομής, ενώ ο Πέτρος, θέλοντας με επιμονή να διατηρήσει
τις ιουδαϊκές παραδόσεις, τάχθηκε υπέρ αυτής. Γνω-
ρίζουμε όμως ότι οι πέτρες, όπως επίσης τα μενίρ των
Γαλατών ή οι λίθινες στήλες των Ερμών συμβόλιζαν
τον φαλλό, όπως μας λέει ο Χάνεϋ στο έργο του «Ο
σεξουαλικός συμβολισμός στις θρησκείες».
Έτσι η «άγια πετρα-lapis», στην οποία ορκίζονται για
την τήρηση των συμφωνιών, μοιάζει να έχει σχέση και
με τους όρκους που παίρνουν λαοί της Μ. Ανατολής
φέρνοντας εκείνη την στιγμή το χέρι τους στην περιοχή των γεννητικών τους οργάνων. Με του Γιούπιτερ όμως τον όρκο έχει σχέση και ο
«Dius Fidius», που είναι μια ακόμη έκφραση να εμπνέει
εμπιστοσύνη μεταξύ των πιστών του, αλλά που και οι
πιστοί με τη σειρά τους θα πρέπει να εμπιστεύονται ο
ένας τον άλλο. Ο ναός μάλιστα του Ντίους Φίντιους
είχε ένα άνοιγμα προς τον ουρανό, ώστε, όταν ορκιζόταν κανείς, να κοιτάζει ψηλά προς το μεγάλο Πατέρα.
Η ιδιαίτερη αναφορά στους όρκους γίνεται για να
καταδειχθεί μέσα από ποιές διαδικασίες κρατούνται
μυστικά, τα οποία, εάν έβγαιναν προς τα έξω, θα έκαναν πολλούς να δούν με ένα τελείως διαφορετικό μάτι
τη θρησκεία, τα πολιτικά συστήματα, αλλα και τις παραδόσεις, όπως είναι και αυτές με τα «παχνίδια» γύρω
από τα ημερολόγια. Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να δούμε και τις ποιότητες του Γιούπιτερ των Ειδών κάθε μήνα. Οι Ειδοί στους
αρχαίους Ρωμαίους ήταν η 15η ημέρα των μηνών
Μαρτίου, Μαϊου, Ιουλίου και Οκτωβρίου και η 13η
των άλλων μηνών. Ήταν όλες αφιερωμένες στον Δία.
Οι Ρωμαίοι αρχαιογνώστες εξηγούσαν τις εορτές των
Ειδών σαν γιορτές που είχαν σχέση με το φωτεινό και
ουράνιο χαρακτήρα του Γιούπιτερ, σύμφωνα με όσα
Συνέχεια στην σελίδα 17
ελληνικός δρόμος
Γιατί συνηθίσαμε να
χρησιμοποιούμε ξένες
αντί για ελληνικές λέξεις;
Γιατί δεν χρησιμοποιούμε ελληνικές λέξεις;
Έχουμε τόσο ωραία και πλούσια γλώσσα, που είναι απορίας άξιο γιατί συνήθως
χρησιμοποιούμε ξένες λέξεις και εκφράσεις στο καθημερινό μας λεξιλόγιο.
Γιατί έχει επικρατήσει η ιδεοληψία, πως αν μετα-
χειριστούμε την ξένη λέξη θα προκαλέσουμε καλύτερη
εντύπωση και ο λόγος μας θα γίνει πιο πειστικός;
Πρόκειται άραγε για σύμπλεγμα κατωτερότητας;Θεωρούμε εκσυγχρονισμό την καθημερινή μας
συνεννόηση σε αμερικανο-ελληνικά ή γαλλο-ελληνικά
κλπ, διεκδικώντας παγκόσμια πρωτοτυπία.
Ποιος άλλος λαός (του οποίου η γλώσσα διδάσκεται
σε σχολεία και πανεπιστήμια του εξωτερικού) προσπαθεί να εξαφανίσει τον γλωσσικό του πλούτο;
Και σ΄ αυτό (δυστυχώς) είμαστε μοναδικοί . ..
Προτιμούμε, για παράδειγμα, να λέμε (και το χειρότερο, να γράφουμε!):
Πρεστίζ αντί κύρος
Καριέρα αντί σταδιοδρομία
Ίματζ αντί εικόνα
Σαμποτάζ αντί δολιοφθορά
Γκλάμουρ αντί αίγλη / λάμψη
Μίτινγ αντί συνάντηση
Κουλ αντί ψύχραιμος
Τιμ αντί ομάδα
Πρότζεκτ αντί σχέδιο / μελέτη
Ντιζάιν αντί σχέδιο
Τάιμινγκ αντί συγχρονισμός
Σπόνσορα αντί χρηματοδότης / χορηγός
Τσεκάρω αντί ελέγχω
Μοντάρω αντί συναρμολογώ
Ρισκάρω αντί διακινδυνεύω
Σνομπάρω αντί περιφρονώ / υποτιμώ
Υπάρχουν εκατοντάδες παραδείγματα σαν κι αυτά.
Τόσες υπέροχες ελληνικές λέξεις, μένουν στα γλωσσικά
ερμάρια (ντουλάπια), γιατί ξεχάσαμε (κάποιοι ίσως δεν
έμαθαν ποτέ), πώς και πού να τις χρησιμοποιούμε για
να αποδώσουν τα νοήματα όπως πρέπει . . .
Δυστυχώς το αρμόδιο Ελληνικό Υπουργείο, μαζί με το
«Παιδαγωγικό Ινστιτούτο», όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται για τη διατήρηση, με την κατάλληλη διδασκαλία
της Ελληνικής γλώσσας, αλλά κάνουν τα πάντα για την
διάβρωση της.
Από τον Ανδρέα Τσαγκάρη, Πηγή. Ο λόγος για την θλιβερὴ
κατάντια της σημερινής
Ευρώπης και της Ελλάδος
Ὁ λόγος γιὰ τὴν θλιβερὴ κατάντια τῆς σημερινῆς
Εὐρώπης, καὶ τῆς ἐπαίσχυντης ἀντιμετωπίσεως
τῆς Ἑλλάδος, εἶναι ὅτι ἀπώλεσε τὴν Κλασική της
παιδεία, ρίζες, ἀξίες καὶ Παράδοση, κι αὐτὸ ἄφησε τὸν χριστιανισμὸ νὰ ἐξαπλωθῇ καὶ πάλι, δυστυχῶς, εἰδικὰ κάτω ἀπὸ τὴν ἐπιρροὴ τῶν ΗΠΑ,
τῆς χώρας ποὺ ἰδρύθη σὲ πουριτανικὲς ἀξίες.
Ἐπιπροσθέτως ἦταν οἱ χριστιανικὲς ἠγεσίες τῶν
προηγουμένων δεκαετιῶν ποὺ ἐναγκαλίσθησαν
τὸ ἰσλάμ, προώθησαν τὴν ἀνοησία τῆς πανθρησκείας, καὶ ἰσχυρίσθησαν ὅτι τὸ ἰσλάμ εἶναι τὸ
ἴδιο μὲ τὸν χριστιανισμό, ἔχουν τὸν ἴδιο θεό, κι ἂς
συνεργαστοῦν ὅλοι μαζὶ γιατὶ δὲν ἔχουν τίποτε νὰ
χωρίσουν (ἀφελῶς πιστεύοντας τότε οἱ βλαμμένοι, ὅτι θὰ προσυλήτιζαν τοὺς μουσουλμάνους ἢ
ἔστω θὰ τοὺς ἤλεγχαν).
Εἶναι περισσότερο ἀναγκαῖο ἀπὸ ποτέ, ἡ Εὐρώπη
νὰ ἐπιστρέψῃ στὸν Κλασικὸ πολιτισμὸ καὶ Παραδόσεις, ἀποκαθαρίζοντας τὰ χριστιανικὰ στοιχεῖα,
εἰδικὰ στὴν χείριστη μορφὴ τους, τὸν προτεσταντισμό, καὶ στὴν χείριστη ἔκδοση αὐτοῦ, τὸν πουριτανισμό.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~
» Κι ἂς μὴν παραπλανηθοῦν ἢ παρασυρθοῦν νὰ
πιστεύουν οἱ διάφοροι ἄσπονδοι φίλοι μας ἢ οἱ
ἠλίθιοι ἐχθροὶ μας, ὅτι ἡ ἐπίδρασις ἑνὸς οἰουδήποτε εὐδαιμονισμοῦ, ὅπως τοῦ σημερινοῦ, ἢ
ἡ διαβρωτικὴ μέθοδος διαφόρων ψεύτικων καὶ
δολίων ἰδεολογιῶν ποὺ συνήγειρον παλαιότερον
καὶ συνεγείρουν καὶ τοὺς καθυστερημένους καὶ
ἀμαθεῖς ἢ ἐνθουσιώδεις καὶ ἀφελεῖς ἀνθρώπους
τῆς ἐποχῆς μας, εἶναι ἰκαναὶ νὰ διαφθείρουν καὶ
νὰ ἐξουθενώσουν πλήρως τὴν Ἑλληνικὴν ψυχήν.
Διότι εἰς τὴν κατάλληλον στιγμήν, ὅταν θὰ θιγεῖ
τὸ φιλότιμο, τὸ ἰδιαίτερον αὐτὸ καὶ μοναδικὸν
γνώρισμα τοῦ Ἕλληνος καὶ διεγερθεῖ, ἀπὸ οἰανδήποτε πρόκλησιν ἡ Ἐθνικὴ του συνείδησις, ἡ
ἀκατανίκητη, ἡ τιτανική, ἡ φοβερὰ αὐτὴ δύναμίς
του, ποὺ τὸν παρόρμησε, τὸν παρορμᾶ καὶ τὸν
ὡθεῖ εἰς ἀπίστευτες ἐκδηλώσεις, θὰ ἀποδειχθῆ καὶ
σήμερον καὶ αὔριον καὶ πάντοτε, ὅπως συνέβη
καὶ τοῦτο καὶ κατὰ τὸ διάστημα τῶν χιλιετερίδων, ποὺ ὑπῆρξεν, ὑπάρχει καὶ θὰ ὑπάρχει αὐτὴ ἡ
αἰώνια φυλή, ὅτι οὔτε διαφθείρεται οὐσιαστικῶς,
οὔτε δαμάζεται τελικῶς, οὔτε ὑποτάσσεται ὁριστικῶς, ἐπειδὴ ἔχει γαλουχηθῆ, διαποτισθῆ,
ἐμπνέεται, ὀδηγεῖται καὶ κατευθύνεται ἀπὸ τὸ
πνεῦμα, ἀπὸ τὰς ἀρχὰς καὶ τὰ ἰδεώδη τοῦ ἀρχαίου Ἑλληνικοῦ πνεύματος, τὸ ὁποῖον εἶναι ἀδάμαστον, ἀδιάφθορον καὶ ἀθάνατον καὶ διὰ τοὺς
λόγους αὐτούς, ὅπως καὶ ἡ Ἐλευθερία, οὔτε συλλαμβάνεται, οὔτε ὑποκύπτει, οὔτε ἀποθνήσκει!»
~ Ἰ. Πασσᾶς, Ἀρχαῖον Ἑλληνικὸν Πνεῦμα (1977), Πηγή.
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Συνέχεια από την σελίδα 13
15
χυτεύσεως. Οι στίχοι οι οποίοι ακολουθούν
είναι εκ της Ιλιάδος ( Σ468-473). Η Θέτις
παρακαλεί τον Ήφαιστο να βοηθήση τον υιό
της. Ο Ήφαιστος, αφού συζήτησε με την Θέτιδα, φεύγει:
{ Αυτά αφού
είπε, άφησε εκεί
(στην αίθουσα, όπου
συναντήθηκαν) και αυτός επήγε στα φυσερά και
τα έστρεψε στην φωτιά,
τους έδωσε δε έντολή να εργασθούν. <Πως;>. Τα φυσερά (λειτουργούσαν ) με είκοσι
χοάνες, όλα μαζί φυσούσαν και
εξακόντιζαν αέρα ζέοντα με υπέρθερμη πνοή άλλοτε επιταχύνοντας
τον ρυθμό ή διατηρώντας αυτόν
στο ίδιο επίπεδο (βαθμόν) και άλλοτε πάλι όπως ο Ήφαιστος υπεδείκνυε τι η εκτέλεσι του έργου
απαιτούσε}. Οι ενδιαφερόμενοι,
εάν υπάρχουν ιστορικοί της μεταλλουργίας στην Ελλάδα, ας εξαγάγουν τα συμπεράσματά τους.
O Όμηρος όμως και δι` ενός
ακόμη αλληγορικού λόγου
αποκαλύπτει τον τρόπο της
εκ χαλκοπυρίτου ( Fe Cu
S2) αποσπάσεως για
πρώτη ίσως φορά
του σιδήρου.
« Ως ειπών την μεν λίπεν αυτού, βη δ` επί φύσας
τας δ` ες πυρ έτρεψε, κέλευσέ τε εργάζεσθαι.
Φύσαι δ` εν χοάνοισιν εείκοσι, πάσαι εφύσων παντοίην εύπρηστον άυτμήν εξανιείσαι
άλλοτε μεν σπεύδοντι παρέμμεναι, άλλοτε δ` αύτε
όπως Ήφαιστος τ` εθέλοι και έργον άνοιτο»
{ Αυτά αφού είπε, άφησε εκεί (στην αίθουσα, όπου συναντήθηκαν) και αυτός επήγε
στα φυσερά και τα έστρεψε στην φωτιά, τους
έδωσε δε έντολή να εργασθούν. <Πως;>. Τα
φυσερά (λειτουργούσαν ) με είκοσι χοάνες,
όλα μαζί φυσούσαν και εξακόντιζαν αέρα
ζέοντα με υπέρθερμη πνοή άλλοτε επιταχύνοντας τον ρυθμό ή διατηρώντας αυτόν στο
ίδιο επίπεδο (βαθμόν) και άλλοτε πάλι όπως ο
Ήφαιστος υπεδείκνυε τι η εκτέλεσι του έργου
απαιτούσε}. Οι ενδιαφερόμενοι, εάν υπάρχουν ιστορικοί της μεταλλουργίας στην Ελλάδα, ας εξαγάγουν τα συμπεράσματά τους.
O Όμηρος όμως και δι` ενός ακόμη αλληγορικού λόγου αποκαλύπτει τον τρόπο της εκ
χαλκοπυρίτου ( Fe Cu S2) αποσπάσεως για
πρώτη ίσως φορά του σιδήρου. Συλλαμβάνει,
λέγει, Ο Ήφαιστος την Κυπρίαν Αφροδίτη
επί της κλίνης του μετά του Άρεως, αφού
τους παγίδευσε ( Οδύσ. 272-320). Ο χαλκός,
ως γνωστόν, με την λάμψι την υπεροχή και
το χρώμα το ερυθρομελάχροινο ήταν και
είναι μετάλλευμα της Κύπρου. Η κλίνη του
σιδηρουργού είναι ο κλίβανος; δηλαδή ο
αύων, ο ανάπτων επί της κλίνης τα κοιμώμενα μέταλλα, ελέγετο αργότερα και βαύνος
με την σημασία «σιδηρουργός» (εκ του φαύνος-βάναυσος). Πως όμως εκ του ονόματος
του θεού Άρεως ωνομάσθη το μέταλλο αυτό
«σίδηρος»;
Οι λατίνοι με την λέξι “Siderus” εννοούν τον
έναστρον Ουρανό. Αυτό έδωσε την αφορμή
να υποθέσουν μερικοί γλωσσολόγοι, ότι την
Συνέχεια στην σελίδα 17
«Εμοί εις άνθρωπος τρισμύριοι, oι δ’ανάριθμοι ουδ’ είς» Ηράκλειτος Εφέσιος
hellenic way
Winter Solstice, 2016
16
Η Επιφάνεια (Θεοφάνεια) των Θεών και το
καθαρτήριο ύδωρ στον Ελληνικό πολιτισμό
η ένθρονη Θεά υψώνει το κωνικό ποτήρι
της «ιερής κοινωνίας» προς τους τέσσερις
δαίμονες (n λέξη με την αρχαία σημασία
της), οι οποίοι κατευθύνονται σ’ αυτήν
κρατώντας σπονδικές πρόχους.
Αντιστοιχίες
H πίστη στην εμφάνιση του Θείου στους
ανθρώπους, προκειμένου να τους βοηθήσει
ή να τους νουθετήσει, ανήκει στις δοξασίες
όλων των λαών. Ομοίως, και το νερό ως
μέσο καθαρμού και εξαγνισμού απαντάται
στη λατρευτική ζωή πολλών Θρησκειών.
Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε n Επιφάνεια,
n πεποίθηση για την εμφάνιση της θεϊκής
δύναμης.
Η Επιφάνεια είναι n αποκάλυψη της θεότητας στα μάτια των θνητών με σκοπό
την προστασία ή την καθοδήγηση των
τελευταίων. H εδραία πίστη του αρχαίου
ανθρώπου στην ύπαρξη της θεότητας τον
οδήγησε στην απεικόνιση του Θείου με ποικίλες μορφές. Για το λόγο αυτό τα στοιχεία
τα οποία διαθέτουμε για την Επιφάνεια
προέρχονται κατά κανόνα από το χώρο
της τέχνης, n οποία αρχικώς ανεπτύχθη για
να απαθανατίσει τις Θρησκευτικές δοξασίες
και τις λατρευτικές συνήθειες, όχι μόνον
στην αρχαία Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρο
τον αρχαίο κόσμο.
H χρήση της λέξης Επιφάνεια καθιερώθηκε
Το δακτυλίδι του «Μίνωα» που έχει
ως θέμα του τα μινωικά Θεοφάνεια.
κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. αλλά η δοξασία γι’
αυτήν ανάγεται ήδη στη νεολιθική περίοδο.
Τα σχετικά ευρήματα απεικονίζουν το Θείο,
τη Μητέρα Θεά, αλλά προφανώς θεοποιούν την ανθρώπινο ιδιότητα της γονιμότητας. Με την πάροδο του χρόνου και τη
σύμπηξη κοινωνικών ομάδων με κεντρική
εξουσία, n θρησκεία συστηματοποιείται με
την ύπαρξη του ιερατείου και την ανάπτυξη της θρησκευτικής ζωής. H τέχνη καλείται πλέον να εξυπηρετήσει τις λατρευτικές
ανάγκες των πιστών.
Εν Ελλάδι το πρώτο ίσως παράδειγμα
Επιφάνειας απαντάται στη μινωική Κρήτη.
O πρώτος κατά σειράν εμφανίσεως πολιτισμός στην Ευρώπη προσφέρει και το
πρώτο δείγμα οργανωμένης λατρευτικής
ζωής. H εν λόγω Επιφάνεια απεικονίζεται
σε δακτυλίδια, σφραγιδόλιθους και σφραγίσματα πάνω σε πηλό. Πρόκειται για μια
γυναικεία μορφή, γυμνή από τη μέση και
πάνω με πλουμιστή μινωική φούστα.
Στο μυκηναϊκό πολιτισμό πλούσια σε Θρησκευτικά στοιχεία είναι n σκηνή που κοσμεί
το περίφημο χρυσό δακτυλίδι της Τίρυνθας:
Στην κρητομηκυναϊκή τέχνη το φίδι και το
πτηνό – συνήθως περιστερά – αποτελούν
συχνότατες μορφές επιφάνειας της θεότητας. Εν προκειμένω n ομοιότητα των απεικονίσεων αυτών με περιστατικά που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη και στην
Καινή Διαθήκη αντιστοίχως είναι πρόδηλες.
Για τους αρχαίους αγγειογράφους, εξάλλου,
προσφιλέστατο Θέμα ήταν n εμφάνιση, n
Επιφάνεια του Διονύσου στις πιστές ακόλουθές του, τις Μαινάδες.
Ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος: Θέμα
πολλών αμφορέων και κυλίκων είναι n
παρουσίαση της Δήμητρας, Θέας της γεωργίας, στον Τριπτόλεμο, τον ηγεμόνα της
Ελευσίνας στον οποίο δίνει τους σπό-ρους
Διόνυσος και Μαινάδες,
αμφορέας από τον Άμαση,
γύρω στα 540 π.Χ.
και του αποκαλύπτει τα μυστικό της καλλιέργειας της Γης. Αυτό το δώρο του δίνει για
τη φιλοξενία που της προσέφερε ο πατέρας
του, όταν n θεά αναζητούσε την Περσεφόνη. Αλλά εάν όλα αυτά είναι ευρέως άγνωστα είναι πασίγνωστες οι «κάθοδοι» των
θεών στα πεδία των μαχών του Τρωικού
πολέμου για να βοηθήσουν τους πολεμιστές, τους οποίους ο καθένας προστάτευε.
H επιστημονική Θεωρία, την οποία διατύπωσε πριν από λίγα χρόνια n Χέλγκα Πόις
ενισχύει την άποψη της μαζικής πίστης
στην εμφάνιση της Θεότητας και προσθέτει
έναν ακόμη κλάδο, πέραν της τέχνης, σαν
πηγές από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία για να προσεγγίσουμε το
εν λόγω θέμα. Σύμφωνα, λοιπόν, με τη Θεωρία αυτή, n οποία είναι n επικρατούσα, η
«Αίθουσα του Θρόνου» στο ανάκτορο της
Κνωσού στην Κρήτη δεν κατασκευάσθηκε
προκειμένου να φιλοξενεί τον εκάστοτε
άρχοντα αλλά για να στεγάζει τελετουργίες
κατά τη διάρκεια των οποίων επιτελείτο n
Επιφάνεια της θεότητας στους Παριστάμενους πιστούς.
Τα 4 στοιχεία
«Των δε δη τεττάρων εν όλον έκαστον είληφεν η του κόσμου σύστασις. εκ γαρ
πυρός παντός ύδατός τε και αέρος και
γης συνέστησεν αυτόν ο συνιστάς. » Πλάτων, Τίμαιος 32 c 5-7
Στο χωρίο αυτό ο Τίμαιος στον φερώνυμο
πλατωνικό διάλογο αναφέρει – σε ελεύθερη απόδοση – ότι n δημιουργία του σύμπαντος απαίτησε την ολότητα και των
τεσσάρων στοιχείων, γιατί ο Δημιουργός
το έπλασε από όλη τη φωτιά, όλο το νερό,
όλον τον αέρα και όλη τη γη.
H λειτουργία του νερού ως συστατικού
στοιχείου της δημιουργίας του κόσμου
ήταν επικρατούσα άποψη μεταξύ των φιλοσόφων στην αρχαία Ελλάδα. Πέραν της
πλατωνικής Θεωρίας ανάλογη είναι και n
διδασκαλία του Εμπεδοκλή για τέσσερα
«ριζώματα» που αντιστοιχούν στα τέσσερα
προαναφερθέντα στοιχεία.
Επόμενο ήταν λοιπόν να αναγνωρισθούν
στο ύδωρ υπερφυσικές ιδιότητες και οι
άνθρωποι να το συνδέσουν με διάφορες
δοξασίες και τελετουργίες.
Στην πρώιμη αρχαιότητα το νερό αξιοποιήθηκε ως «εγγυητής» για την τήρηση των
όρκων. Σταδιακά όμως εξελίχθηκε σε μέσο
καθαρμού και μύησης στα διάφορα μυστήρια και συνδέθηκε κυρίως με τις τρεις σημαντικές στιγμές στη ζωή του ανθρώπου:
τη γέννηση, το γάμο και το θάνατο.
Στην Ιλιάδα κύρια θέση κατέχουν οι αναφορές, οι οποίες αφορούν το λουτρό των
νεκρών και τον καθαρμό των πολεμιστών,
επιτιθεμένων και αμυνομένων, πριν από
διάφορες τελετουργικές ή λατρευτικές πράξεις.
O καθαρμός κατά τη γέννηση αποτελούσε
κατ’ ουσίαν αναπαράσταση του μύθου,
σύμφωνα με τον οποίο, μόλις γεννήθηκε ο
Δίας τον έλουσαν στον ποταμό Γορτύνιο, ο
οποίος μετονομάσθηκε σε Λούσιο. Το λουτρό αυτό του νεογέννητου ανθρώπου συνιστά και τον πρώτο θρησκευτικό καθαρμό
του.
Και εδώ οι ομοιότητες με τη χριστιανική
βάπτιση, κατά τη διάρκεια της οποίας δίδεται n άφεση το προπατορικού αμαρτήματος, είναι εμφανείς.
Πριν από το γάμο το λουτρό της νύμφης σε
καθορισμένες πηγές γινόταν xάριν της γονιμότητας. Η παλαιότερη λατρεία της Ρέας,
της Μητέρας Γης, n οποία κάρπιζε από τη
βροχή είχε αφήσει το κατάλοιπό της.
Ως προς το Θάνατο το μεγαλειώδες έργο
των τριών τραγικών ποιητών γέμει σχετικών καταγραφών. Ενδεικτικά αναφέρεται n
αισχύλειος τραγωδία «Οιδίπους επί Κολωνώ».
O τυφλός πια Οιδίπους προαισθανόμενος
την τελευτή του βίου ζητεί από τις κόρες
του, την Αντιγόνη και την Ισμήνη, να του
φέρουν νερό για να λουσθεί. Αλλά το νερό
επιτελούσε την καθαρτήρια λειτουργία του
και μετά Θάνατον.
O νεκρός περνά από την Αχερουσία λίμνη
για να βρεθεί στο βασίλειο του Άδη, όπου
πίνει από το νερό της Λήθης, για να ξεχάσει
τα επίγεια. Τέλος, το ύδωρ ήταν το μέσο
μύησης σε διάφορα μυστήρια, όπως στα
Καβείρια.
Στα Ελευσίνια κατά τη λήξη τους γέμιζαν
δύο κρατήρες με νερό. Τον έναν τον άδειαζαν προς την Ανατολή ζητώντας από τον
ουρανό να βρέξει και τον άλλο προς τη
Δύση ζητώντας από τη γη να «συλλάβει».
Του Φώτη Χρονόπουλου, από αρθρο του
στην Εφημερίδα Έθνος
ελληνικός δρόμος
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
Τα μυστικά των Ημερολογίων
Συνέχεια από την σελίδα 14
μας πληροφορεί ο
Μακρόβιος. Οι Ειδοί
σηματοδοτούσαν
την πανσέληνο που
ήταν η πιο φωτεινή
στιγμή του μήνα,
αφού μετά το φως
ενός λαμπερού
ήλιου της μέρας
είχαμε το διάχυτο
φως της πανσελήνου της νύκτας. Ο
Ιανός και Γιούπιτερ
ήταν αλληλοσυμπληρωματικές
θεότητες, όπως ήδη
είπαμε. Ο Ιανός ήταν το σύμβολο Prima, ο Γιούπιτερ
ήταν το σύμβολο Summa. Γράφει σχετικά με αυτό ο
Ντυμεζίλ: «Πρέπει να επικεντρώσουμε το πρόβλημα
στο σύνολο των «ιδιαιτέρων ημερών» του μήνα, συνυπολογίζοντας και τις καλένδες, τις μέρες δηλαδή που
«αντιπαρατίθενται» στις Ειδούς, και οι οποίες έχουν
κι αυτές έναν προστάτη, τον Ιανό. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι καλένδες, που μόλις αναφέρθηκαν, έχουν
σχέση άμεση με τα τραγούδια ύμνους που συνήθως
τραγουδούν τα παιδιά, τα γνωστά μας κάλαντα. Ακόμη και η αγγλική λέξη κάλενταρ (ημερολόγιο της χρονιάς) έχει σχέση με τις καλένδες. Συνεχίζει όμως ο Ντυμεζίλ: «Ο Ιανός είναι ο θεός των
Πρίμα και οι Καλένδες είναι η πρώτη μέρα του μήνα.
Τα δικαιώματα του Γιούπιτερ πάνω στις Ειδούς, που
αποτελούν την κορύφωση του μήνα, μια σύνδεση της
αύξουσας και φθίνουσας δεκάτης πέμπτης ημέρας
του μήνα, δεν πρέπει να στηρίζονται σε μιαν ανάλογη αιτία, καθώς ο Γιούπιτερ, κατέχει τη σούμα. Και
οι Καλένδες και οι Ειδοί ανήκουν αμοιβαία σ’ αυτούς
τους δύο θεούς, όπως άλλωστε, για τους ίδιους λόγους και επί του εδάφους πλέον, στον Ιανό ανήκει ο
πρώτος λόφος, ο Ιανίκουλος, ενώ στον Γιούπιτερ ο
λόφος της Ακρόπολης, ο Καπιτόλιος. Σχετικά με τον
Ιανουάριο, το μήνα του Ιανού, «οι Ημέρες» του Οβιδίου χρησιμοποιούν με επιμονή αυτή τη φιλοσοφία των
δύο άκρων, σχετικά με τις Καλένδες, πολλαπλασιάζει
τις αναφορές στον Πρίμους χαρακτήρα του Ιανού,
μετά, στις 13 του μήνα, τουτέστιν στις πρώτες Ειδούς
που συναντάμε στο ποίημα του Οβιδίου προχωρά σε
άλλες παραλλαγές αυτή τη φορά πάνω στο «μεγαλείο» magnus maior maximus (μεγάλος – μεγαλύτερος
- μέγιστος) που συνδέεται έντεχνα με τον τίτλο Αύγουστος και κορυφώνεται με το σούμους (του Γιούπιτερ).
Η έννοια αυτή είναι σημαντική, αφού θα σηματοδοτήσει στο Καπιτόλιο το δεύτερο υπερθετικό του Γιούπιτερ, ενώ το πρώτο δηλώνει την ωφέλιμη αγαθότητά
του ή τη γενναιοδωρία του. Με λίγα λόγια ο Γιούπιτερ
βρίσκεται στην κορυφή του ordo Deorum(τάξη θεών)
αλλά και τουordo mundi (τάξη του κόσμου). Μέχρι το
σημείο αυτό η μορφή του Γιούπιτερ παραμένει ίδια και
απαράλλακτη με εκείνη που μας είχαν αποκαλύψει για
τον Γιούπιτερ της αρχέγονης τριάδας τα καθήκοντα
του αρχιερέα του και η θέση του μέσα στην ιδεολογία
των βασιλικών θρύλων. Στην αρχαία Ελλάδα ο θεός των θεών, ο Ζεύς, δεν
κυριαρχεί σαν δίιος φωτεινός ηλιακός θεός στα ημερολόγια. Αυτό θα συμβεί πολύ αργότερα. Τα ελληνικά
ημερολόγια είναι κυρίως σεληνιακά διατηρώντας τη
μνήμη από τις παμπάλαιες ελληνικές μητροκεντρικές
κοινωνίες. Παρόλ’ αυτά οι Έλληνες θα καθιερώσουν
για λογαριασμό κι άλλων λαών το ηλιακό ημερολόγιο.
Ο Έλληνας βασιλιάς της Αιγύπτου Πτολεμαίος ο Γ΄ ο
Ευεργέτης (279-222 π.Χ.) ήταν ο πρώτος που πρότεινε
στους Αιγυπτίους ιερείς να διορθώσει το αιγυπτιακό
έτος ακολουθώντας το ηλιακό ημερολόγιο. Αν και η
πρότασή του τελικά δεν έγινε αποδεκτή, το πρώτο
βήμα ήδη είχε γίνει. Όμως στον Έλληνα αστρονόμο
Σωσιγένη (46 π.Χ.) οφείλεται η δημιουργία του Ιουλιανού ημερολογίου, ενός καθαρά ηλιακού ημερολογίου,
το οποίο προσαρμόθηκε από τον Πάππα Γρηγόριο
13ο (1582 μ.Χ.) και χρησιμοποιείται μεχρι σήμερα. Ως προς τα αρχαία ελληνικά ημερολόγια, οι παλιότεροι συμβολισμοί της χρονιάς δίνονται από τον Όμηρο
στην Οδύσσεια, στα σημεία που αναφέρονται οι μύθοι γύρω από τον θεό Ήλιο, ιδιαίτερα στο τμήμα της
Οδύσσειας που αναφέρεται στην Τρινακρία (Σικελία).
Στην αρχαία Αθήνα είχαν υιοθετήσει ένα σεληνιακό
ημερολόγιο που η διάρκειά του ήταν ίση με 354 μέρες.
Αυτό το ημερολόγιο περιελάμβανε εναλλάξ πλήρεις
μήνες 30 ημερών και κοίλους μήνες 29 ημερών. Έτσι
είχαμε 6 μήνες από 30 μέρες και 6 μήνες από 29. Αυτό
μας δίνει σύνολο 354 ημερών. Για μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη του αττικού ημερολογίου σας δίνουμε
τους 12 μήνες του έτους των αρχαίων Αθηναίων σε
μια κατά προσέγγιση αντιστοιχία με το σημερινό γρηγοριανό ημερολόγιο. Για την εύρεση των
ημερών οι αρχαίοι
Αθηναίοι είχαν χωρίσει κάθε μήνα σε 3
δεκαήμερα. Και έτσι
έλεγαν για να συγκεκριμενοποιήσουν
κάποια ημέρα π.χ.
3η ημέρα δευτέρου
δεκαημέρου ή 6η
ημέρα 1ου δεκαημέρου κλπ.
Περιέργως αυτό
κατά κάποιον τρόπο έχει μείνει και σε
μας μέχρι σήμερα.
Λέμε: Κυριακή η κύρια ημέρα, Δευτέρα η δεύτερη ημέρα, Τρίτη ή τρίτη ημέρα κ.ο.κ. φθάνοντας στην Παρασκευή που εξαιτίας θρησκευτικών υποχρεώσεων είναι
η προπαρασκευή για την ημέρα του Σαββάτου που
είναι εβραϊκή θρησκευτική «σφήνα» μέσα στην ελληνική αρίθμηση των ημερών. Το αρχαίο ελληνικό ημερολόγιο χρησιμοποιόταν ακόμη και από τους Πτολεμαίους, τους Έλληνες βασιλείς
της Αιγύπτου. Στη Μακεδονία και Θράκη υπήρχαν
όμως και άλλα δύο ημερολόγια. Το σημαντικότερο
όμως ήταν αυτό που είχε υιοθετηθεί και από τους
Πτολεμαίους.
Είναι φανερό ότι, για να γίνει δυνατή μια ημερολογιακή «ενορχήστρωση» που να μας βγάλει τις ημερομηνίες γέννησης του Χριστού, αλλά και άλλων εορτών
στις περιόδους που πρέπει, ώστε να εναρμονίζονται
με παλαιότερες λατρείες, θα πρέπει να υπάρχει ένα
θρησκευτικοπολιτικό κέντρο, που να διαθέτει μια γιγαντιαία υπόγεια διαδικτύωση με τη βοήθεια μυστικών
εταιρειών…
Ήδη στο άρθρο μου «Ο Διόνυσος Δενδρίτης και το
χριστουγεννιάτικο δένδρο» περιγράφω σκηνές από
τα Ελευσίνια Μυστήρια… αλλά και για παραδόσεις
του χριστουγεννιάτικου δένδρου που το φορτώνουμε
με μπάλες, κάτι που ίδια και απαράλλακτα και στην
αρχαία Ελλάδα έκαναν, αφού και τότε κρεμούσαν σε
πευκοέλατο μπάλες συμβολίζοντας έτσι τους πλανήτες. Ακόμη και μελομακάρονα είχαν που τα ονόμαζαν
πλακούντια, αλλά και κουραμπιέδες που τους ονόμαζαν αλφήτεια (από το αλφός = λευκός) που ήταν
κάτασπρα γλυκίσματα αφιερωμένα στη Λευκή Θεά,
Ινώ, μητριά του βρέφους Διονύσου, που σαν Κερδώ τη
βρίσκουμε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Κερδώ είναι η
Καρδέα, η σύζυγος του Ιανού του θεού των θεών… Για εκατοντάδες χρόνια στην καρδιά του λαού μας
έχουν φωλιάσει τα λόγια του Χριστού, τα οποία όντως
δόνησαν την ψυχή μας, ίσως επειδή βαθιά μέσα μας
από παππού σε εγγόνι διατηρήθηκε η σοφία και καλοσύνη ενός Ορφέα, ενός Πυθαγόρα, ενός Σωκράτη. Γιώργος Τσαγκρίνος. Περιοδικό «Ιχώρ» 2003
Πηγή... Περισσότερα: http://www.schizas.com
ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΕΡΓΟΝ ΕΣΤΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.
Συνέχεια από την σελίδα 15
17
ονομασία «σίδηρος» οι έλληνες σχημάτισαν
εξ αφορμής της μετεωριτικής προελεύσεως
του καθαρού σιδήρου. Η λέξι «σίδηρος» κατά
το Δωρικό τύπο της ήταν σίδ-αρος ή σιδ-άρειος, ερμηνεύεται δε και ως εκ σιδήρου ή
χάλυβος κατασκευασμένος. Η επιδίωξι σκληρύνσεως του σιδήρου τότε επιτυγχάνετο ( και
ίσως και σε πολλές περιπτώσεις και σήμερα)
δι` εμβαπτίσεώς του σε ψυχρόν ύδωρ. Ο σίδηρος ο εμβαπτόμενος εξέβαλλε ήχο συριστικό όμοιο με το «Σ...», το οποίο εσχημάτισε το
«σίζω» με σημασία την ως άνω.
Η ανάγνωσι
τώρα των γραμμάτων αποκαλύπτει
την επινόησι: Για την αφαίρεσι βεβαίως εκ της πελωρίας γης ( ρήμα «συλάω») του
σκληρού, δηλαδή του τραχέος
και άκαμπτου (« σκληρόν»: Θεογονία 837 ) τέκνου της, απαιτείται
το «σκάπτειν», επίσης η παλίνδρομη
κίνησι των φυσερών. Όλες αυτές οι
ενέργειες μπορούν πράγματι να εμφανισθούν δι` ενός «Σ», συμβόλου, ως
έλεγα, της παλίνδρομης κινήσεως. Δι`
όλων αυτών των φροντίδων ο άνθρωπος την παγιδευμένη εντός των σπλάχνων της γης ( ρήμα «ίσχω», έτερος
τύπος του «έχω: «Ι» ) δύναμι («Δ»)
του μετάλλου άγει, οδηγεί χάριν
των ανθρώπων («Α») σε ροή
(«Ρ»), δηλαδή τήξι και εντός
κοίλου για την συγκέτρωσί
της εντός χώρου («Ο»)
δίδει σ` αυτήν την
τελική της μορφή («Σ»:
Ο Άρης τέλος ως έξοχος πολεμιστής είχε
δώσει το όνομά του στα όπλα τα πολεμικά.
Στον
Όμηρο τα εκ σιδήρου πολεμικά όπλα
απεκαλούντο «αρήια ( Ιλ.Ζ 340), εν αντιθέσει προς τα εκ χαλκού, τα οποία εκαλούντο
«χάλκεα» (Ησίοδος,Εργ. Ημ.στίχ. 150). Ο
σίζων και κοκκινίζων ως ο φλοιός του ροδιού
(σίδιον=το ρόδι ) εκ της φωτιάς αλλά και της
ντροπής Άρης ( κατά τον αλληγορικό μύθο)
έδωσε το όνομά του στον σίδηρο.
« Αλλ` όψεσθ, ίνα τώγε καθεύδετον εν
φιλότητι εις εμά δέμνια βάντες...». {Αλλ`
κυττάχτε – λέγει ο Ήφαιστος στους άλλους
θεούς- να διαπιστώσετε ότι τω όντι ευρίσκονται και οι δύο επί της κλίνης άνευ οργασμού
στα δικά μου δεσμά προχωρήσαντες}. Αυτά
περί σιδήρου.
Η ανάγνωσι τώρα των γραμμάτων αποκαλύπτει την επινόησι: Για την αφαίρεσι βεβαίως
εκ της πελωρίας γης ( ρήμα «συλάω») του
σκληρού, δηλαδή του τραχέος και άκαμπτου
(« σκληρόν»: Θεογονία 837 ) τέκνου της,
απαιτείται το «σκάπτειν», επίσης η παλίνδρομη κίνησι των φυσερών. Όλες αυτές οι ενέργειες μπορούν πράγματι να εμφανισθούν δι`
ενός «Σ», συμβόλου, ως έλεγα, της παλίνδρομης κινήσεως. Δι` όλων αυτών των φροντίδων
ο άνθρωπος την παγιδευμένη εντός των σπλάχνων της γης ( ρήμα «ίσχω», έτερος τύπος του
«έχω: «Ι» ) δύναμι («Δ») του μετάλλου άγει,
οδηγεί χάριν των ανθρώπων («Α») σε ροή
(«Ρ»), δηλαδή τήξι και εντός κοίλου για την
συγκέτρωσί της εντός χώρου («Ο») δίδει σ`
αυτήν την τελική της μορφή («Σ»: σήμα).
Η Συνέχεια Στο Επόμενο
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
hellenic way
Winter Solstice, 2016
18
Διόνυσος, Βάκχος, Μαινάδες, και Απόλλων
Δ
ιόνυσος, ο γιος του Δία και της Σεμέλης,
Θεός της έμπνευσης, της φώτισης, της
βαθύτερης ενόρασης, της ανθρώπινης συμπόνιας και κατανόησης, αξίες που θεμελιώθηκαν
στο νου και την ψυχή μιας ολόκληρης φυλής, μέσα
στο πέρασμα των αιώνων. Θεός της αμπέλου και
του ηλιακού οίνου, που προσφέρεται σε δείπνο
μυστικό, σε τελετή γαμήλια, στον αποχαιρετισμό
μιας ολόκληρης ζωής. Θεός που αμφισβητήθηκε
για την ελληνική καταγωγή του, όπως αμφισβητήθηκε και ολάκερη η φυλή που τον λάτρεψε. Θεότητα ελληνική, παρούσα σε περιόδους πανάρχαιας
ανιμιστικής λατρείας, παρούσα στην αρχαιότητα
και εν δυνάμει παρούσα στη σύγχρονη ελληνική
πραγματικότητα.
Ο Διόνυσος, επίσης Διώνυσος, γιος του Θεού Δία,
ανήκει στις ελάσσονες πλην όμως σημαντικές Θεότητες του αρχαιοελληνικού πανθέου, καθώς η λατρεία
του επηρέασε σημαντικά τα θρησκευτικά δρώμενα της
ελλαδικής επικράτειας.�����������������������������
����������������������������
Παρόλο που δεν είναι Ολύμπιος Θεός και ο Όμηρος δείχνει να τον αγνοεί !! Ήδη από τον 6ο π.κ.ε. αι. αναπαρίσταται μαζί με
τους Ολυμπίους, αν και εμφανίζεται σχετικά απόμακρος. Ενίοτε απεικονίζεται να κάθεται δεξιά του
πατρός του στα Ολύμπια δώματα. Ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας,
αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση
ανάμεσα στα δύο». Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει«το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού»�����������������������
����������������������
γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή
σοφία ή το αρχέτυπο του Κατεργάρη, παρόν σε όλες
σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.
Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος γεννιέται από
τον μηρό του πατέρα του,��������������������������
�������������������������
στη νήσο Ικαρία και παραδίδεται σε δώδεκα νύμφες ή υδάτινα πνεύματα, τις
Υάδες, οι οποίες γίνονται τροφοί του Θεϊκού παιδιού.
Αργότερα, ως ένδειξη ευγνωμοσύνης την υπηρεσία
τους, οι Υάδες εξυψώθηκαν στο ουράνιο στερέωμα
όπου λάμπουν ως αστερισμός των Υάδων. Είναι Πυριγενής, και Λιμναίος, φέροντας εγγενώς την ποιότητα
της «λίμνης ή του έλους». Ο Διόνυσος είναι επίσης
Διθύραμβος, δηλαδή διγενής, γεννημένος πρώτα από
τη φωτιά και κατόπιν από το νερό, ακολουθώντας την
παράδοση ανάλογων αρχέγονων θεοτήτων. Ο Διόνυσος, επίσης, συνδέεται με τη γονιμότητα, μέσω του εκπληρωμένου έρωτα και το επίγραμμα του Ανακρέοντα
στον θεό αρχίζει με τις λέξεις «Ω Κύριε, που σύντροφοί
σου στο παιχνίδι είναι ο ισχυρός Έρως, οι μαυρομάτες
νύμφες και η Αφροδίτη!»
Γιος του Δία και της Σεμέλης κόρης του Κάδμου, ο
Διόνυσος διασώζεται από τις φλόγες που έζωσαν το
παλάτι του πατέρα της -μετά από την εμφάνιση του
Δία σε όλο του το μεγαλείο- χάρη στην παρέμβαση της
Γης, που άφησε τον κισσό να τυλίξει τους κίονες του
ανακτόρου και να διασώσει το Θείο Βρέφος. Ο Δίας
τοποθέτησε το Βρέφος στον μηρό του εν αγνοία της
Ήρας και το έβγαλε στο φως την κατάλληλη στιγμή,
όταν ολοκληρώθηκε η κύησή του. Εξαιτίας του γεγονότος ότι γεννήθηκε ανάμεσα στα αστροπελέκια του
Δία και την πυρκαγιά του ανακτόρου, ο Διόνυσος έφερε την επωνυμία πυριγενής και εξαιτίας του γεγονότος
ότι συνέχισε την κύησή του στον μηρό του πατέρα του
μηρορραφής, διμήτωρ και δισσότοκος.
Ο Θεός περιπλανάται στην Αίγυπτο και τη Συρία,
τρελός από το μίσος της Ήρας. Θεραπεύεται από τη
Ρέα στη Φρυγία. Η Ρέα, επίσης, είναι εκείνη που τον
διδάσκει την τελετουργική λατρεία και ορίζει το ένδυμα του Θεού και των Μαινάδων ακολούθων του. Η
ακολουθία του Θεού συμπληρώνεται με τους Σατύρους και τους Σειληνούς.Θεός εκπολιτιστής ο Διόνυσος συνέχισε την περιπλάνησή του, διδάσκοντας ανά
τον κόσμο τις ιδιαίτερες τελετές του και την καλλιέργεια της αμπέλου. Αλλού έγινε δεκτός ως Θεός, αλλού
ως τυχοδιώκτης άνθρωπος, γεγονός που προκάλεσε
σύμφωνα με τον μύθο και ανάλογες αντιδράσεις εκ
μέρους του, ευνοώντας τους φίλους και τιμωρώντας
τους εχθρούς, όπως φαίνεται στο παράδειγμα του
Προίτου, βασιλέα της Τίρυνθας, των τριών θυγατέρων
του βασιλέα Μινύα στον Ορχομενό ή τις κόρες του
αττικού δήμου των Ελευθερών.
Στον Όμηρο ο Διόνυσος
δεν είναι ακόμη Ολύμπιος,�����������������������
����������������������
Στη ζωοφόρο του Παρθενώνα καταλαμβάνει μια θέση
ανάμεσα στους καθισμένους
Θεούς περίπου μεταξύ του
Όμηρου και της εποχής του
Φειδία. Ο Διόνυσος, όποια
κι αν ήταν η φύση του, είναι
ένας μετανάστης Θεός, που
εισέρχεται στην Ελλάδα αργότερα από τους υπόλοιπους
Ολύμπιους, από το Βορρά,
από την Θράκη. Δεν έρχεται
ασυνόδευτος, σαν καθώς
πρέπει Θεός που σέβεται τον τίτλο του. Πάντα τον
ακολουθεί η θορυβώδης συντροφιά του από τους Σάτυρους και τις Μαινάδες και αυτό επίσης τον ξεχωρίζει
από τους υπόλοιπους Θεούς.
Ο ίδιος ο Θεός των Θεών ο Δίας, ο Άρης, η Αθηνά, ο
Ποσειδώνας δεν έχουν τέτοια ακολουθία.�����������
����������
Αφού ο άνθρωπος φτιάχνει τους Θεούς του κατ’ εικόνα του, είναι
χρήσιμο και διασκεδαστικό να εξετάσουμε την φύση
και τις λειτουργίες του Διόνυσου και της φασαριόζικης
ακολουθίας του. Κατ αρχάς οι Σάτυροι είναι, τι άλλο
θα μπορούσαν να είναι, παρά οι Σάτρες. Αυτοί οι Σάτρες – Σάτυροι έχουν πολλά χαρακτηριστικά με τους
περισσότερο μυθολογικούς Κένταυρους. Η μαρτυρία
των μακεδονικών νομισμάτων είναι διδακτική. Αλλά
εδώ σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθώ στις λιγότερο
τερατόμορφες, από την συνοδεία του Θεού Διόνυσου,
τις Μαινάδες,
Είναι πολύ πιο ευχάριστη, η συντροφιά από��������
�������
τις γυναίκες ακόλουθες του Διόνυσου, τις Μαινάδες. Αυτές
οι Μαινάδες είναι τόσο αληθινές όσο και οι Σάτυροι.
Ουσιαστικά ακόμη περισσότερο, γιατί κανείς ποιητής
ή ζωγράφος δεν επιχείρησε ποτέ να τους αποδώσει
οπλές, αυτιά και ουρές αλόγου. Όμως, τόσο επίμονη
είναι η απέχθεια για κοινότοπα γεγονότα, ώστε συνεχώς μας λένε ότι οι Μαινάδες είναι καθαρά μυθολογικά πλάσματα και ότι τα όργια των Μαινάδων ποτέ
δεν εμφανίστηκαν ιστορικά στην Ελλάδα.
Θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε τις Μαινάδες ως το
γυναικείο απλώς αντίστοιχο των Σάτυρων. Οι Σάτυροι,
αντιπροσωπεύουν πρωτόγονους υπόδουλους λαούς,
αλλά οι Μαινάδες δεν αντιπροσωπεύουν απλώς τις
γυναίκες της ίδιας φυλής.����������������������������
���������������������������
Το όνομά τους δεν είναι παραφθορά κάποιου φυλετικού ονόματος. Αντιπροσωπεύει μια ψυχική και σωματική κατάσταση, είναι σχεδόν ένα λατρευτικό επίθετο. Μαινάδα σημαίνει «τρελή
γυναίκα» και οι Μαινάδες είναι γυναίκες-λάτρεις του
Διόνυσου οποιοσδήποτε φυλής, κατειλημμένες, μανιασμένες, ή, όπως θα έλεγαν οι αρχαίοι, εμπνευσμένες
από το πνεύμα του (ένθεες).
Μαινάδα είναι μόνο ένα, αν και ίσως το πιο συνηθισμένο, από τα πολλά ονόματα που απευθύνονται
σε αυτές τις γυναίκες λάτρεις. Στη Μακεδονία μας
λέει ο Πλούταρχος τις αποκαλούσαν Μιμαλλόνες και
Κλώδωνες, στην Ελλάδα Βάκχες, Βασσαρίδες, Θυιά-
δες, Ποτνιάδες και τα παρόμοια. Μερικοί από τους
τίτλους μετατράπηκαν σταδιακά σε κύρια ονόματα,
άλλοι παρέμειναν συνειδητά επιθετικοί προσδιορισμοί.
Κατά βάθος όλοι εκφράζουν την ίδια ιδέα, γυναίκες
κατειλημμένες από το πνεύμα του Διόνυσου.��������
�������
Ο Πλούταρχος στη χαριτωμένη πραγματεία του για τη «Δεισιδαιμονία» μας λέει πως όταν ο διθυραμβικός ποιητής
Τιμόθεος έψελνε έναν ύμνο στην Άρτεμη, αποκαλούσε
την κόρη του Δία έτσι: «Μαινάδα, Θυιάδα, Φοιβάδα,
Λυσσάδα» Μπορούμε να αποδώσουμε τους τίτλους
ως Τρελή, Ορμητική, Ένθεη, Λυσσασμένη. Ο λυρικός
ποιητής Κινεσίας, του οποίου τα άσματα ήταν αναμφίβολα διατυπωμένα σε λιγότερο οργιαστική γλώσσα,
σηκώθηκε και είπε: «Εύχομαι να είχες μια τέτοια κόρη.»
Η ιστορία μας διδάσκει δυο πράγματα. Αρχικά
δείχνει ότι οι όροι Μαινάδα και Θυιάδα χρησιμοποιούνταν στην εποχή του Τιμόθεου ως επίθετα, δεν
είχαν ακόμη αποκρυσταλλωθεί σε κύρια ονόματα
και δεν αφορούσαν μόνο τις λάτρεις του Διόνυσου,
αλλά οποιαδήποτε οργιαστική Θεότητα. Επιπλέον, το
απόσπασμα καταμαρτυρεί σαφώς ότι οι μορφωμένοι
άνθρωποι, προς το τέλος του πέμπτου αιώνα π.κ.ε.
είχαν αρχίσει να θέτουν υπό συζήτηση τις διαμορφωμένες θεολογικές αντιλήψεις. Ωστόσο οι λατρευτικές
τελετές και τα ακόμη περισσότερο λατρευτικά επίθετα απείχαν πολύ από την άποψη των μορφωμένων.
Ευτυχώς μπορούμε να αποδείξουμε ότι, σίγουρα το
επίθετο Θυιάδα, και πιθανώς τα επίθετα Φοιβάδα και
Μαινάδα, αφορούσαν όντως υπαρκτά ιστορικά γυναικεία πρόσωπα. Το επίθετο Λυσσάδα, που σημαίνει
«λυσσασμένη», δεν ήταν απίθανο να υπερισχύσει στην
ποίηση. Ο χορός στις Βάκχες αυτοαποκαλείται «γοργά
κυνηγόσκυλα της Λύσσας», αλλά ο τίτλος προφανώς
δε θα είχε απήχηση στις σεβάσμιες δέσποινες.
Οι Θυιάδες
Στους Δελφούς μαθαίνουμε τα περισσότερα για τη
φύση και τη λατρεία τους, στους Δελφούς όπου ψηλά
στον Παρνασσό, ο Διόνυσος τελούσε τα όργια
του. Αυτό δε μπορεί να το αρνηθεί ούτε ο Αισχύλος,
αν και υποστηρίζει τον Απόλλωνα. Για τούτο βάζει την
ιέρεια στην τελετουργική απαγγελία της των τυπικών
δυνάμεων σχεδόν απρόθυμα να επιμαρτυρήσει:
«Και τις Νύμφες τις τιμώ που κατοικούν εκεί
όπου είναι το Κωρύκειο άντρο το βαθύ, που το συχνάζουν τα πουλιά και μένουν οι θεοί. Ο Βρόμιος βασιλεύει εκεί -κι ούτε που το ξεχνώ αφ’
ότου, θεός αυτός, οδήγησε σε πόλεμο τις Βάκχες κι
ύφανε θάνατο -λαγός σαν νάταν- του Πενθέα».
Ο Αισχύλος τείνοντας προς το μονοθεϊσμό, αποδεχόταν πρόθυμα μόνο τις δύο Θεότητες που ήταν
ουσιαστικά μία, δηλαδή το Δία και «Διός προφήτης δ’
έστί Λοξίας πατρός» τον Πατέρα και το Γιο, αυτούς
και το γένος των αρχαίων χθόνιων θεοτήτων των
οποίων ήταν οι διάδοχοι. Όμως η θρησκευτική παράδοση γνώριζε έναν άλλον μετανάστη, το Διόνυσο και ο
Αισχύλος δεν μπορεί να τον αγνοήσει εντελώς. Στα αετώματα του μεγάλου ναού παριστάνονταν ανάγλυφα,
αναφέρει ο Παυσανίας, στο ένα άκρο ο Απόλλωνας,
η Άρτεμις, η Λητώ και οι Μούσες, και στο άλλο άκρο
η «δΰσις τε Ήλιου καί Διόνυσός τε καί αί γυναίκες
Θυιάδες.» Το τελετουργικό έτος στους Δελφούς ήταν
χωρισμένο μεταξύ του Απόλλωνα και του Διόνυσου.
Η αναπαράσταση στην εικόνα από έναν κρατήρα
στο Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγ. Πετρούπολη είναι σύντομη επιτομή της θρησκευτικής ιστορίας των Δελφών, επισημαίνοντας τα τρία της επίπεδα. Σε πρώτο
πλάνο είναι ο ομφαλός της Γαίας καλυμμένος με ταινίες: «Πρώτα στην προσευχή μου αυτή πιο πάνω απ’
όλους τους Θεούς βάζω τη Γαία, τη μάντισσα την πιο
παλιά»
Τη Γαία, της οποίας οι διάδοχοι, η Θέμις και η Φοίβη,
δεν είναι παρά μορφές δικές της. Ψηλότερα στην εικόνα είναι άλλες θεότητες υπερτιθέμενες αυτής της
πρωτόγονης χθόνιας λατρείας. Ο Απόλλωνας και ο
ελληνικός δρόμος
Χειμερινό Ηλιοστάσιο, 2016
19
Διόνυσος, Βάκχος, Μαινάδες, και Απόλλων
Διόνυσος δίνουν τα χέρια, ενώ γύρω τους είναι μια
συντροφιά Μαινάδων και Σάτυρων. Δεν είναι σίγουρο
ποιος θεωρείται πρωτοαφιχθείς, αλλά μάλλον είναι
ο Διόνυσος, καθώς το ιερό κατοικείται ήδη από τους
λάτρεις του. Η αμφίεση του έχει κάτι από την ασιατική
λαμπρότητα σε σύγκριση με την ελληνική απλότητα
του Απόλλωνα. Ο καθένας φέρει τη χαρακτηριστική
του ράβδο, ο Απόλλωνας ένα κλαδί δάφνης, ο Διόνυσος ένα θύρσο.
Στην παράσταση του αγγείου, που χρονολογείται
γύρω στην αρχή του τέταρτου αιώνα π.κ.ε. όλα είναι
ειρηνικά και αρμονικά και οι θεοί δίνουν τα χέρια. Το
δελφικό ιερατείο από παλιά παρουσίαζε δεξιοτεχνία
στη συγκάλυψη ανώμαλων μεταβάσεων στην ιστορία
της θεολογίας. Ο Απόλλωνας έπρεπε να παλέψει με το
αρχαίο μαντικό ΕΡΠΕΤΟ της Γαίας και να το σκοτώσει
πριν καταλάβει το χώρο και είναι σχεδόν βέβαιο ότι
κάποια στιγμή υπήρξεδιαμάχη ανάμεσα στους λάτρεις
του Απόλλωνα και σε αυτούς του Διόνυσου. Ένα πέπλο
λήθης κάλυψε αυτό το παρελθόν που δεν προσφερόταν για διαπαιδαγώγηση ή προπαγάνδα, άλλωστε το
ίδιο έγινε αργότερα και με τους χριστιανούς.
Μια θρησκεία που κατακτά τους Δελφούς, ουσιαστικά κατακτά ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Πιθανότατα, τόσο στους Δελφούς όσο και στην Αθήνα,
επιτελέστηκε το έργο της αναμόρφωσης, τροποποίησης, προσαρμογής της τραχιάς θρακικής λατρείας, μια
διαδικασία αναγκαία για την ευνοϊκή εισαγωγή της
νέας λατρείας στην πολιτισμένη Ελλάδα. Αν λοιπόν
μπορούμε να βεβαιώσουμε την ιστορική ύπαρξη των
Θυιάδων στους Δελφούς, δε χρειάζεται να αμφιβάλλουμε για την ύπαρξη αυτών, ή των αντίστοιχών τους,
στη λατρεία του Διόνυσου σε άλλες περιοχές. Ο Παυσανίας, όταν ήταν στον Πανοπέα, προβληματίστηκε
γιατί ο Όμηρος ονόμαζε τον τόπο «καλλίχορον».
Αναφέρει ότι του το εξήγησαν οι γυναίκες που οι
Αθηναίοι ονομάζουν Θυιάδες. Προσθέτει, προς αποφυγή παρεξήγησης, ότι «αυτές οι Θυιάδες είναι γυναίκες από την Αττική που πηγαίνουν κάθε δεύτερο χρόνο μαζί με τις γυναίκες από τους Δελφούς στον Παρνασσό και εκεί τελούν όργια προς τιμή του Διόνυσου.
Καθ’ οδόν σταματούν να χορέψουν στον Πανοπέα, εξ
ου και το επίθετο που του αποδίδει ο Όμηρος.» Βέβαια
αυτός ο όμιλος ιερών γυναικών, αυτές οι Θυιάδες, είχαν και την επώνυμο πρόγονό τους, τη Θυία.
Ο Παυσανίας, αναφερόμενος στην προέλευση των
Δελφών, λέει πως «Μερικοί πιστεύουν ότι υπήρχε ένας
αυτόχθων άντρας ονόματι Καστάλιος και τον θέλουν
να έχει για θυγατέρα του τη Θυία, η Θυία ήταν η πρώτη ιέρεια του Διόνυσου και τελούσε όργια για το Θεό
και λένε ότι μετά από εκείνη όσες καταλαμβάνονται
από μανία προς τιμή του Διόνυσου αποκαλούνται
Θυιάδες» (όσαι τώ Διονὐσω μαίνονται Θυιάδόας καλεϊσθαί φασιν ύπό άνθρώπων.) Αν «όσες καταλαμβάνονται από μανία προς τιμή του Διόνυσου» δεν είναι
ουσιαστικά Μαινάδες, τότε τι άλλο μπορεί να είναι;
Είναι ευτύχημα που ο Παυσανίας είδε και μίλησε για
αυτές τις γυναίκες, γιατί διαφορετικά οι δηλώσεις του
ότι μαίνονται στις ψηλότερες κορυφές του Παρνασσού
προς τιμή του Διόνυσου και του Απόλλωνα θα θεωρούνταν απλώς μυθολογικές ιστορίες.
Ο Πλούταρχος ήταν ιερέας στη πατρίδα του τη Χαιρώνεια και βαθιά εξοικειωμένος με τις τελετουργίες
των Δελφών. Μία καλή του φίλη, η Κλέα, ήταν «αρχηγός» των Θυιάδων στους Δελφούς. Τις αναφέρει πάνω
από μια φορά. Γράφοντας στο Φαβωρίνο «περί της
Πρώτης Αρχής για το Ψύχος» διατείνεται ότι το ψύχος
έχει τις δικές του ιδιαίτερες ιδιότητες, πυκνότητα, σταθερότητα, ακαμψία, και δίνει ως παράδειγμα το ψύχος
της νύχτας έξω στον Παρνασσό.
«Έχεις ακούσει ο ίδιος στους Δελφούς πώς οι άνθρωποι, που ανέβηκαν στον Παρνασσό για να βοηθήσουν τις Θυιάδες, έπεσαν σε μια βίαιη χιονοθύελλα και
τα παλτά τους πάγωσαν και έγιναν σαν ξύλα, ώστε,
όταν τα τέντωσαν, θρυμματίστηκαν και κόπηκαν σε
κομμάτια.» Τα θρυμματισμένα πανωφόρια μοιάζουν
απόκρυφα, αλλά οι Θυιάδες που βρίσκονταν έξω στο
ψύχος είναι πολύ αληθινές. Δεν αντιμετωπίζεις μια
ορεινή χιονοθύελλα για να συντρέξεις τα μυθολογικά
«πνεύματα της άνοιξης».
Ίσως έμαθε από τη φίλη του την Κλέα ο Πλούταρχος την ευχάριστη ιστορία των Θυιάδων και των
γυναικών της Φωκίδας, που καταγράφει στην πραγματεία του «Γυναικών Αρεταί» «Όταν οι τύραννοι της
Φωκίδας είχαν καταλάβει τους Δελφούς και διεξήγαγαν εναντίον τους το γνωστό ως Ιερό Πόλεμο, οι
ακόλουθες του Διόνυσου που ονομάζονταν Θυιάδες
αλλόφρονες, περιφέρονταν μακριά από την περιοχή
τους και χωρίς να το γνωρίζουν έφθασαν στην Άμφισσα. Όντας φοβερά εξουθενωμένες και χωρίς να έχουν
βρει ακόμη τα λογικά τους, ξάπλωσαν στην αγορά για
να κοιμηθούν εκεί όπου βρέθηκαν.
Τότε οι γυναίκες της Άμφισσας φοβήθηκαν μήπως,
καθώς η πόλη τους ήταν σύμμαχος με τους Φωκείς
και ο τόπος ήταν γεμάτος στρατιώτες των τυράννων,
πάθουν κακό οι Θυιάδες. Άφησαν λοιπόν τα σπίτια
τους και έτρεξαν στην αγορά. Σχημάτισαν έναν κύκλο
σιωπής γύρω τους και στάθηκαν εκεί χωρίς να τις
ενοχλούν καθώς κοιμούνταν. Όταν ξύπνησαν, τις περιποιήθηκαν ιδιαίτερα, τους έφεραν τροφή και τελικά
πήραν άδεια από τους συζύγους τους να τις συνοδεύσουν με ασφάλεια στο δρόμο τους ως τα βουνά».
Αυτές οι Θυιάδες είναι το ιστορικό αντίστοιχο των
Μαινάδων αμέτρητων αγγείων και ανάγλυφων, η
ίδια μανία, η ίδια πλήρης εξουθένωση και ο καταγής
ύπνος. Είναι οι ίδιες όπως στις Βάκχες του Ευριπίδη
στις πλαγιές του Κιθαιρώνα: «Κοιμοΰνταν όλες με λυμένα απ’ τον κόπο τα κορμιά τους, σε τούφα ελάτου
αρμόζοντας τις πλάτες, σε δρυόφυλλα άλλες χάμου το
κεφάλι σεμνά-σεμνά ακουμπώντας».
Από το σεβασμό που έδειξαν οι γυναίκες της Άμφισσας καταλαβαίνουμε ότι, ενώ οι Θυιάδες ήταν αληθινές γυναίκες, ήταν ταυτόχρονα κάτι παραπάνω από
αληθινές. Αυτό μας οδηγεί σε ένα άλλο λατρευτικό επίθετο που παραθέτει ο Τιμόθεος,��������������������
�������������������
«Φοιβάδα».���������
��������
Η Φοιβάδα είναι το γυναικείο αντίστοιχο του Φοίβου, επίθετο
που έχουμε την τάση να το συσχετίζουμε αποκλειστικά
με τον Απόλλωνα.
Ο Απόλλωνας, ονομαζόταν Φοίβος λόγω της αγνής
και ακτινοβόλου ομορφιάς της νιότης. Το επίθετο
αφορά περισσότερο την αγνότητα παρά την ακτινοβόλο ομορφιά- και αν αφορά την ομορφιά, τότε είναι
η «ομορφιά της ιερότητας».
Ο Πλούταρχος αναφερόμενος στην επωνυμία του
Απόλλωνα κάνει την ακόλουθη ενδιαφέρουσα δήλωση: «Οι παλαιοί, μου φαίνεται, ονομάζουν καθετί
που είναι αγνό και καθαγιασμένο φοίβον, όπως
ακόμη οι Θεσσαλοί -νομίζω- λένε ότι, όταν οι ιερείς
τους ζουν σε απομόνωση κάποιες ορισμένες ημέρες, ζουν φοιβικά» Το νόημα σε αυτό το απόσπασμα,
που κυριολεκτικά δεν μπορούμε να το μεταφράσουμε, είναι σαφές. Η ρίζα της λέξης Φοίβος σήμαινε «σε
κατάσταση τελετουργικής αγνότητας, ιερός κατά μια
τελετουργική έννοια» και ως τέτοιος είναι ένθεος
και υπό την προστασία ενός Θεού, ενός ταμπού. Ο
Απόλλωνας πιθανόν να πήρε την προσωνυμία Φοίβος
από το παλιό τάγμα γυναικείων Θεοτήτων τις οποίες
διαδέχτηκε. Ήταν τρίτος στη διαδοχή μετά τη Γαία και
τη Θέμιδα. «Μια άλλη Τιτανίδα, κόρη της Γης, η Φοίβη,
κάθισε (στο μαντικό θρόνο) και δώρο αυτή γενέθλιο
του Φοίβου του το δίνει. Κι από τη Φοίβη πήρε το όνομά του αυτός». Ο Απόλλωνας, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, δεν
πήρε το γενέθλιο δώρο του χωρίς ουσιαστικές εκχωρήσεις. Όχι απλώς πήρε το όνομα της αρχαίας Φοίβης,
κόρης της Γης, αλλά και αναγκάστηκε, μισογύνης όπως
ήταν πάντα, να εκφωνεί τις μαντείες του μέσω του
στόματος μιας μαινόμενης ιέρειας, μιας Φοιβάδας. Ο
Ηρόδοτος στο απόσπασμα που έχουμε ήδη παραθέσει,
ορθά παρατηρεί ότι στην απομακρυσμένη χώρα των
Βησσών, όπως και στους Δελφούς, οι χρησμοί εκστομίζονταν από μια ιέρεια. Η Κασσάνδρα ήταν μια ακόμη
από εκείνες τις γυναίκες-μάντεις της Γαίας. Προφήτευε
στο βωμό-ομφαλό της Θύμβρης, ένα ιερό που πήρε ο
Απόλλωνας όπως και τους Δελφούς. Η μανία της κατά
του Απόλλωνα δεν είναι απλά η πικρία της προδομένης παρθένας. Είναι η οργή της μάντισσας της παλιάς
τάξης που αμφισβητήθηκε, απογυμνώθηκε από τη
νέα. Σπάζει τη ράβδο της, σχίζει τις ταινίες της και φωνάζει. «Καί νϋν ό μάντις μάντιν έκπράξας έμέ».
Η ιέρεια στους Δελφούς, αν και κατ’ ουσία μια Φοιβάδα, ονομαζόταν Πυθία, αλλά το επίσημο όνομα της
ιέρειας Κασσάνδρας ήταν, όπως γνωρίζουμε, Φοιβάς
«ή Φοιβάς ήν καλοΰσι Κασσάνδραν Φρύγες» και ο τίτλος, «η τελετουργικά αγνή», δίνει μια πικρή ειρωνεία
στα λόγια που εκφράζουν τη ντροπή της Εκάβης. Η
λέξη Φοιβάδες, δε χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει
τις Βάκχες, αν και η χρήση της στους Δελφούς οφείλεται στην επίδραση του Διόνυσου, στην οποία επίσης
οφείλεται και το επίθετο Ποτνιάδες. Στις Βάκχες όταν
ο αγγελιοφόρος επιστρέφει από τον Κιθαιρώνα, λέει
στον Πενθέα: «Είδα τις μαινόμενες βάκχες, που σαν
τρελές τα λευκά μέλη γοργά κίνησαν φεύγοντας από
δω. Ήρθα, γιατί θέλω να πω σ’ εσένα και στην πόλη,
βασιλιά, πως απίστευτα πράματα κάνουν και πιο πολύ
από θαυμαστά».
Οι «μαινόμενες βάκχες»���������������������������
��������������������������
(βάκχας ποτνιάδας) βρίσκονται σε ιερατική κατάσταση ιερής μανίας, από όπου
και οι θαυμαστές μαγνητικές δυνάμεις τους. Ο Φώτιος
δίνει μια περίεργη απόχρωση στο ρήμα με το οποίο
συνδέονται οι «Ποτνιάδες». Λέει ότι κανονικά χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια κατάσταση όπου μια
γυναίκα «έχει πάθει κάποιο κακό και ικετεύει μια Θεά»
και «αν κάποιος χρησιμοποιούσε τη λέξη για άντρα,
θα ήταν ανακριβής». Η φράση «κακόν τι πάσχη» μπορεί να σημαίνει μόνο ότι είχε καταληφθεί από τη Θεά
(ένθεος ή κάτοχος) και μπορεί να είχε κατά νου τις
Μαινάδες και τις παρόμοιες λάτρεις. Τη μανία μπορεί
να την προκαλέσει η Μητέρα των Θεών ή ο Διόνυσος,
ουσιαστικά κάθε οργιαστική Θεότητα.
Ίσως υπάρξει η αντίρρηση ότι οι Μαινάδες δεν είναι
ίδιες με τις Θυιάδες ή τις Φοιβάδες. Η άποψή μου είναι
ότι είναι. Η ουσιαστική βάση της αντίληψης είναι οι
γυναίκες- λάτρεις του Θεού από αυτές δημιουργήθηκαν αργότερα οι μυθικές ακόλουθές του. Αυτή είναι η
φυσική τάξη της μυθολογικής γέννησης. Ο Διόδωρος,
όπως οι περισσότεροι σύγχρονοι μυθολόγοι, αντιστρέφει αυτή τη φυσική συνέχεια και η αντιστροφή αυτή
είναι διδακτική.
Περιγράφοντας τη θριαμβευτική επιστροφή του Διόνυσου από τις Ινδίες λέει:
«Και οι Βοιωτοί και οι άλλοι Έλληνες και οι Θράκες σε ανάμνηση τις Ινδικής αποστολής καθιέρωσαν
τις διετείς θυσίες στο Διόνυσο και πίστευαν ότι σε
αυτά τα διαστήματα ο Θεός εμφανίζεται (ΕπιφάνειαΘεοφάνεια) στους θνητούς. Έτσι σε πολλές ελληνικές
πόλεις κάθε δεύτερο χρόνο συναντιούνται βακχικοί
όμιλοι γυναικών και συνηθίζεται οι παρθένες να μεταφέρουν θύρσους και να μαίνονται προς δόξα και τιμή
του Θεού, και οι παντρεμένες να λατρεύουν το Θεό σε
οργανωμένους θιάσους και να μαίνονται, και να γιορτάζουν με κάθε τρόπο την παρουσία του Διόνυσου
κατ’ απομίμηση των Μαινάδων, οι οποίες λέγεται ότι
συνόδευαν το Θεό.» Ο Διόδωρος είναι ένα έξοχο παράδειγμα λανθασμένης μυθοπλασίας. Η μυθολογία εφευρίσκει ένα λόγο
για κάποιο γεγονός, δε βασίζει ένα γεγονός σε μια φαντασίωση.
Καθόλου δεν αρνούμαστε ότι οι Μαινάδες έγιναν
μυθικές. Όταν ο Σοφοκλής λέει: «και στο ιερό δάσος
Την Πατρίδα ουκ ελάττω παραδώσω!
Συνέχεια στην σελίδα 20
hellenic way
Winter Solstice, 2016
20
Διόνυσος, Βάκχος, Μαινάδες, και Απόλλων
Συνέχεια από την σελίδα 19
του Θεού με τους αμέτρητους καρπούς, που ούτε ο
ήλιος ούτε ο άνεμος της θύελλας διαπερνά, εκεί ο Διόνυσος περιδιαβαίνει συνέχεια συνεπαρμένος από την
ιερή του μανία και πίσω του ακολουθούν οι Θεές που
τον ανέθρεψαν» δεν αναφέρεται σε αυτό τον κόσμο
και οι νύμφες που τον ανατρέφουν είναι «Θεές» αλλά
Θεές που, όπως πάντα, είναι κατ’ εικόνα του ανθρώπου που τις δημιούργησε.
Η δυσκολία και η ανακολουθία στις γνώμες όσον
αφορά την ύπαρξη των Μαινάδων οφείλονται κυρίως
σε παρανόηση λέξεων. Μαινάδα είναι κύριο όνομα,
μια καθορισμένη και αποκρυσταλλωμένη προσωπικότητα το ίδιο και η Θυιάδα, αλλά στην αρχή δεν ήταν
έτσι. Μαινάδα είναι η Μαινόμενη, Θυιάδα η Έξαλλη ή
κάτι παρόμοιο, ούτως ή άλλως είναι επιθετικοί προσδιορισμοί. Μαινόμενη, Έξαλλη, Αγνή είναι απλώς τρόποι
περιγραφής μιας ένθεης γυναίκας και ο Θεός είναι ο
Διόνυσος.
Θυιάδα και Φοιβάδα διατηρήθηκαν ως λατρευτικά
ονόματα, ενώ η Μαινάδα έτεινε να περάσει στη μυθολογία. Ίσως αυτό ήταν φυσικό. Όταν ένας λαός φτάνει
σε υψηλό επίπεδο πολιτισμού, υπάρχει η τάση να μη
θεωρείται η τρέλα, εκτός από τους ποιητές και τους
φιλοσόφους, ως θεϊκή, όπως στ’ αληθινά είναι, έτσι τείνουν να αποβάλλουν το επίθετο τρελός και η άχρωμη
Θυιάδα γίνεται όλο και περισσότερο κύριο όνομα. Πάντως το Μαινάδα, ως όνομα αληθινής ιέρειας, δεν είχε
χαθεί εντελώς. Μια επιγραφή της εποχής του Αδριανού, που βρέθηκε στη Μαγνησία και τώρα είναι στο Τσινλί στην
Κωνσταντινούπολη, παρέχει μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία. Αυτή η επιγραφή ιστορεί ένα μικρό θαύμα. Ένας
πλάτανος καταστράφηκε από καταιγίδα και μέσα του
βρέθηκε μια εικόνα του Διόνυσου. Αμέσως έστειλαν
μάντεις στους Δελφούς για να ρωτήσουν τι πρέπει να
γίνει. Η απάντηση ήταν αναμενόμενη. Οι Μαγνήσιοι
είχαν παραλείψει να φτιάξουν «καλοχτισμένους ναούς»
στο Διόνυσο και έπρεπε να επανορθώσουν. Για να γίνει
αυτό σωστά έπρεπε να πάνε στη Θήβα και να πάρουν
τρεις Μαινάδες από το γένος της Καδμείας Ινούς. Αυτές
θα μάθαιναν στους Μαγνήσιους όργια και καλά έθιμα.
Πήγαν στη Θήβα και έφεραν πίσω τρεις «Μαινάδες»
των οποίων τα ονόματα δίνονται: Κοσκώ, Βαυβώ και
Θεττάλη. Αυτές ήρθαν και ίδρυσαν τρεις θιάσους ή ιερούς ομίλους σε τρία σημεία της πόλης.
Βέβαια η επιγραφή είναι ύστερη οι Βαυβώ και Κοσκώ
είναι πιθανόν ορφικές, αλλά το κύριο θέμα είναι σαφές:
στην εποχή του Αδριανού τουλάχιστον τρεις υπαρκτές
γυναίκες ενός συγκεκριμένου γένους ονομάζονταν
«Μαινάδες».
Είναι τόσο προκατειλημμένος ο σύγχρονος μελετητής, από μια σειρά αντιλήψεων-πεποιθήσεων βασισμένων στην Αθήνα της εποχής του Περικλή, από ιδέες
περί τάξεως, νόμου, λογικής και ορίων, που έχει την
τάση να απορρίπτει ως «μυθολογήματα» οτιδήποτε
δεν ταιριάζει στη στερεότυπη και εμφυτευμένη αυτή
πεποίθηση. Οι άντρες και οι αδελφοί των γυναικών
στις ιστορικές εποχές, μας λένε, δε θα άφηναν τις γυναίκες τους να μαίνονται στα βουνά, είναι αδιανόητο
σε σχέση με την αυστηρή ανατολίτικη απομόνωση των
γυναικών της εποχής του Περικλή. Ότι κάθε γυναίκα μπορούσε ανά πάσα στιγμή να
έχει την ελευθερία που είχε μια Μαινάδα είναι σίγουρα απίθανο, αλλά και μια Μαινάδα δεν ήταν η κάθε
γυναίκα, επίσης πολλά μπορούν να ανεχτούν ακόμη
και οι άντρες και οι αδελφοί, όταν επιβάλλονται από
τη λατρευτική θεϊκή παράδοση. Οι άντρες, ακόμη και
στη Μακεδονία, όπου τα ήθη ήταν σίγουρα τραχύτερα,
δεν αρέσκονταν στην τέλεση των βακχικών οργίων. Ο
Βάκχος είναι βέβαιο πως δεν ήρθε για να φέρει ειρήνη,
όπως εξ άλλου ούτε και ο Χριστός. Ο Πλούταρχος συμπεραίνει ότι σε αυτά τα βακχικά όργια οφειλόταν σε
μεγάλο βαθμό η τεταμένη σχέση μεταξύ της μητέρας
Ολυμπιάδας και του πατέρα Φιλλίπου του Μακεδόνα
Αλέξανδρου.
Είχαν δει ένα φίδι να κείτεται στο πλευρό της Ολυμπιάδας και ο Φίλιππος φοβήθηκε ότι ήταν μάγισσα,
ή, ακόμη χειρότερα, ότι το φίδι ήταν φορέας κάποιου
Θεού. Από κείμενα (Σχόλια εις Λυκόφρων 1237 [E.
Sheer], Λυκόφρων Αλεξάνδρα 1236-1239 [E. Sheer])
σχετικά με το θέμα συγκεντρώνουμε τις εξής πληροφορίες:
«Άλλη παράδοση σχετική με αυτά λέει πως όλες οι
γυναίκες αυτές της περιοχής που ενέχονται στα ορφικά
και στα διονυσιακά όργια από πολύ παλιά και έχουν
την επωνυμία Κλώδωνες και Μιμαλλόνες, κάνουν
πολλά πράγματα όμοια με τις Ηδωνίδες γυναίκες και
τις Θρακιώτισσες που ζουν στην περιοχή του Αίμου,
φαίνεται ότι απ’ αυτές και η θρησκευτική λατρεία έγινε
συνώνυμο των οργιαστικών και αλλόκοτων τελετουργιών, η Ολυμπιάδα, λοιπόν, δείχνοντας ζήλο μεγαλύτερο από άλλους για την καταληψία και εξωθώντας
την έκσταση σε πιο βαρβαρικούς τρόπους, έφερε στους
βακχικούς θιάσους μεγάλα φίδια εξημερωμένα, τα
οποία πολλές φορές έβγαιναν από τον κισσό και από
τα κρυμμένα κάνιστρα, και καθώς τυλίγονταν γύρω
από τις ράβδους των γυναικών και τα στεφάνια, τρόμαζαν τους άνδρες»...
Πηγή. http://www.schizas.com/
Οι με αυτοκρατορικά διατάγματα διωγμοί των Ελλήνων (εθνικών) από το χριστιανικό ιερατείο
την εποχή της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (Βυζάντιο)
Τα παρακάτω είναι αυτοκρατορικά διατάγματα από την εποχή του Βυζαντίου με τα οποία δίνονται οδηγίες
προς τους τοπικούς άρχοντες για το πως θα εξαλείψουν τους “Έλληνες”. Σαν Έλληνες θεωρούνται αυτοί που
δεν ασπάστηκαν τον χριστιανισμό αλλά συνέχιζαν να εξασκούν την προγονική τους Ελληνική θρησκεία και να
διαβάζουν και να μελετούν αρχαία κείμενα φιλοσόφων.
Εντύπωση προκαλεί η φράση “διαπράττουν την ασέβεια του Ελληνισμού“! Ο ορισμός του
μίσους! Απολαύστε
Ο εθνικός ιστορικός Ζώσιμος αναφέρει ότι:
΄΄ Ο Αλάριχος είδε τον Αχιλλέα ιστάμενο πάνοπλο και οργισμένο επί των τειχών της
Αθήνας όπως τον περιέγραφε ο Όμηρος και η Πρόμαχος Αθηνά περιερχόταν τα τείχη
οπλισμένη σαν να ετοιμαζόταν να αποκρούσει τους επιτιθέμενους και γι αυτό ο Αλάριχος ζήτησε συνθηκολόγηση.΄΄ Συνεχίζοντας το στράτευμα την πορεία του για την Πελοπόννησο λεηλάτησε τον Πειραιά και σταμάτησε στην Ελευσίνα, όπου καταστράφηκε
από τους μοναχούς το πανάρχαιο ιερό της Δήμητρας και σφαγιάστηκαν ο Θεσπιεύς
ιεροφάντης Ιλάριος και οι ιερείς. Το ιερό της Ελευσίνας μετά την καταστροφή του στους
διωγμούς που έγιναν το 380 μχ είχε αναβιώσει από Μιθραϊστές και λειτουργούσε ως
Μιθραίο.
Το καλοκαίρι του 396 μ.χ ο Αλάριχος ( 350- 412) εισέβαλε στην Πελοπόννησο. Αφού
κατέστρεψε την Κόρινθο λεηλάτησε το Άργος και προχώρησε στο εσωτερικό της Πελοποννήσου χωρίς να συναντήσει καμία αντίσταση. Ο κόσμος φοβισμένος εγκατέλειπε τις
πόλεις και τα χωριά και ανέβαινε στα βουνά για να σωθεί.
Η εκστρατεία αυτή δεν ήταν μία πολεμική αναμέτρηση για κάποια σοβαρή αιτία αλλά
οργανωμένος και βίαιος διωγμός κατά των Ελλήνων και της θρησκείας τους. Σ αυτόν
τον διωγμό τον Αλάριχο τον ενδιέφερε μόνο η αρπαγή θησαυρών έργων τέχνης και τροφίμων για να ταΐσει τα πεινασμένα γυναικόπαιδα και τον στρατό του. O Aλάριχος είχε
σαφή έννοια της αξίας των έργων τέχνης, αυτό φαίνεται από τον θαυμασμό του ΄΄στα
έργα των Θεών΄΄ και την διαφύλαξη της Αθήνας από την καταστροφή. Οι καλόγεροι και
οι φανατισμένοι χριστιανοί που ακολουθούσαν το στράτευμα διέπραξαν τους διωγμούς και τoν σφαγιασμό των Ελλήνων και την καταστροφή των ναών και των αγαλμάτων.
Όσα από τα έργα τέχνης ήταν ογκώδη και δεν μπορούσαν να μεταφερθούν καταστρέφονταν, συχνά μάλιστα οι καλόγεροι όταν δεν προλάβαιναν να ολοκληρώσουν την καταστροφή των αγαλμάτων τότε με μανία τα αποκεφάλιζαν και τους έκοβαν τα γεννητικά τους όργανα για να τα παραμορφώσουν. Όλα έπρεπε να ισοπεδωθούν βιβλιοθήκες
πυρπολήθηκαν, πανεπιστήμια φιλοσοφικές σχολές Ασκληπιεία και θέατρα έκλεισαν με
την αστεία κατηγορία ότι ήταν κατοικία δαιμόνων.
Η συνέχεια στο επόμενο
Μήγαρις ἔχω ἄλλο στὸ νοῦ μου πάρεξ ἐλευθερία καὶ γλώσσα; Δ. Σολωμός