Transcript Beeldessay Japan - Historisch Nieuwsblad

IN BEELD
JAPAN
CONTACT MET HET KEIZERRIJK
Een Nederlands schip nadert Deshima, een kunstmatig halfrond eiland in de baai van Nagasaki, waar de
Vereenigde Oostindische Compagnie een handelspost heeft met dertig huizen. De Nederlanders mogen
daar wonen en handeldrijven zolang ze de rest van
Japan met rust laten en hun contacten beperken
tot tolken en prostituees. Afbeelding Rijksmuseum
Amsterdam
OP REIS NAAR
DE SHOGUN
In 1600 meren 24 scheepslieden uit de Nederlanden met hun schip
De Liefde aan op de rede van Nagasaki. Dat is het begin van een lange
periode van handelscontacten tussen Japan en de Republiek. Omdat
de Japanse shogun weinig moet hebben van de bekeerzucht van
Europeanen mogen de Nederlanders zich vanaf 1641 alleen op het
kleine eilandje Deshima bewegen. Daar hebben ze wel een monopolie
op de handel tussen Japan en het Westen.
DOOR ANNEMARIE LAVÈN EN GEERTJE DEKKERS
6
HISTORISCH NIEUWSBLAD
FLIRT OPPERBEVELHEBBER
Hoewel de Nederlanders van 1641 bij de gewone
Japanner vandaan worden gehouden, mogen ze wel
contact onderhouden met geisha’s. De hier afgebeelde handelaren werken vermoedelijk voor de VOC.
Afbeelding HH/Bridgeman Images
In naam is Japan een keizerrijk maar in de tijd van de VOC
ligt de werkelijke macht bij de shogun, de legerleider die het
land vanuit Edo regeert. Als de eerste Nederlanders in
Japan arriveren, is de macht in handen van Tokugawa
Ieyashu (1534-1616). William Adams, een van de opvarenden
van De Liefde, wordt een belangrijke adviseur van deze
shogun. Afbeelding HH/Bridgeman Images
Reis mee naar Japan
RITUEEL
Tijdens het shogunaat leeft
de keizer in een gouden
kooi in Kyoto. Daar ontvangt
hij wel buitenlandse gasten,
zoals deze Nederlanders.
Illustratie uit 1670 door
Arnoldus Montanus. Afbeelding HH/Bridgeman Images
8
HISTORISCH NIEUWSBLAD · september 2015
DOEN!
Van 11 t/m 23 mei 2016 organiseert
Historisch Nieuwsblad een ‘hofreis’
naar Japan. U reist van Hirado via
Nagasaki, Kyoto en Miho naar Tokio. Zo
volgt u de route naar het hof van de shogun die
de Nederlandse handelaars jaarlijks moesten
afleggen voor een verplicht eerbetoon aan de
shogun. Tijdens de reis geven vermaarde deskundigen uitleg over de geschiedenis van Japan
en de relatie met Nederland. De reisleiding is
in handen van Judith Stalpers. Zij is verbonden
aan Historisch Nieuwsblad, heeft jarenlang als
correspondent in Japan gewoond en gewerkt,
en kent het land als geen ander. Kijk voor meer
informatie over het programma, de sprekers en
de begeleiding, en voor praktische informatie op
www.historischnieuwsblad/reizen.
september 2015 · HISTORISCH NIEUWSBLAD
9
CONCURRENTEN
Decennia voor de eerste
Nederlanders in Japan aankwamen, dreven Portugezen
al handel met het land, zoals
deze zeelui die een lading
aan land brengen. Onder
meer vanwege aanhoudende pogingen Japanners te
bekeren werden ze het land
uitgezet. Nederlanders wisten hun plaats in te nemen.
Detail van een kamerscherm,
1594-1618. Afbeelding HH/
Bridgeman Images
GOUD
Als Nederlandse schepen naar Japan
varen, liggen in de ruimen Bengaalse zijde,
Hollands laken, Indische specerijen, huiden
uit Siam en curiositeiten. Die verkopen
de handelaren voor zilver, goud en koper.
Japanse prent van een VOC-schip. Afbeelding HH/Bridgeman Images
INSPECTIE
De goederen uit Nederlandse schepen
worden bij aankomst strikt gecontroleerd
en gewogen in handelskantoren. Aquarel
door Ishizaki Yushi. Afbeelding RMN/Bibliothèque nationale de France, Parijs
september 2015 · HISTORISCH NIEUWSBLAD
11
GEÏSOLEERD
Bij Nagasaki ligt een schiereiland.
Als er in 1634 een kanaal wordt
gegraven, wordt de verbinding
met de stad verbroken. Zo ontstaat
Deshima, dat een uitmuntende
woonplaats blijkt voor Europeanen:
dichtbij de haven, zodat handel
mogelijk is, maar ook afgezonderd,
zodat de bewoners zich niet met Japan kunnen bemoeien. Afbeelding
HH/Bridgeman Images/KB
ONTGRENDELD
ATTRACTIE
Voor Japanners zijn de Nederlandse
bezoekers een exotische bezienswaardigheid. Ze noemen hen ‘Rode barbaren’ en vergapen zich aan hun cultuur.
Ze zien de Nederlanders graag zingen,
acteren of muziek maken. Afbeelding/
HH Bridgeman Images
12
HISTORISCH NIEUWSBLAD · september 2015
Een Nederlander en een Duitser tekenen
een contract in de handelspost Yokogawa, nadat Japan in 1859 een einde heeft
gemaakt aan het zelfgekozen isolement.
Het Nederlandse monopolie op de
handel met Japan is ten einde. Nieuwe
handelsnetwerken en havens komen op,
waarvan Yokogawa er een is. Japanse
houtsnede uit 1861. Afbeelding HH/Everett Collection