Transcript Kerst vindplaats van hoop - ds. René de Reuver

Kerst vindplaats van hoop - ds. René de Reuver
Ik weet niet hoe het u vergaat, maar eigenlijk had ik dit jaar geen zin in kerst. De aangrijpende
verhalen en foto’s van de dodelijke bomaanslagen door IS in een Koptische kerk in Caïro, op de
kerstmarkt in Berlijn en de in puin geschoten straten van Aleppo staan voor mij in schril contrast met
de gezellige huiselijkheid van kerst. Het aangrijpende filmpje van een wanhopige Syrische jongeman
die smeekt om hulp, alhoewel hij alle vertrouwen in mooipraters allang verloren heeft en de
afschuwelijk beelden van de uitgebrande bussen met geëvacueerde burgers uit Aleppo krijg ik niet
uit m’n hoofd. Door sommigen wordt Aleppo wel een nieuw Srebrenica genoemd. En dan zijn Caïro,
Berlijn en Aleppo slechts drie plaatsen waar mensenlevens door extremisten niet worden geteld. Al
deze beelden verdringen mijn kerstgevoel.
Voeg hierbij het groeiend aantal politieke leiders dat zich groot en sterk maakt en elkaar verdringt op
de apenrots. Ze zien zichzelf als ‘redders van het vaderland’. Als degenen die opkomen voor het
eigen volk tegenover de boze buitenwereld. De wereld van Kerst, van licht, vrede en hoop botst op
de harde werkelijkheid van alledag. Deze twee werelden krijg ik niet bij elkaar.
Toch vier ook ik vandaag Kerst. De kerkelijke kalender is onverbiddelijk. En: gelukkig maar. Stel dat ik,
u, wij mensen overgeleverd waren aan onze emoties. Deze door niets en niemand doorbroken
zouden worden. We zouden verdwalen in het doolhof van onze gevoelens. Goddank klinkt vandaag
op dit kerstfeest het Evangelie. Als reset van mijn emoties. Als een vindplaats van hoop in een
hopeloze wereld.
Niet om in deze donkerste dagen van het jaar weg te dromen uit de harde werkelijkheid van het
leven. Veilig achter gesloten gordijnen, in een door de kerstboom sfeervol verlichte kamer, gezellig
met geliefden aan het kerstdiner. Als welkome afleiding van de misère om ons heen. Alsof de
geboorte van Christus en de ellende van deze wereld gescheiden werelden zijn.
Trouwens, feestelijk eten kan op elke willekeurige dag van het jaar. Daar hoeft het geen Kerst voor te
zijn. En lang niet iedereen heeft familie of vrienden waar gezellig mee gegeten kan worden. Velen
ontberen dit vandaag! En familie garandeert nog geen feestelijk familiediner...
In de kerstnacht ging gaat het er heel wat minder geriefelijk en veel rauwer aan toe dan bij menig
luxe kerstdiner. De geboorte van Christus vond plaats in een even chaotische wereld als die van ons.
Ook toen waren er veel mensen op drift. De eersten die horen van de geboorte van Jezus zijn
herders, onaanzienlijke laaggeschoolde arbeiders. Voor hen gaat de hemel open en zingen de
engelen hun hoogste lied. Zien en horen vergaan de herders. Zomaar omstraalt hen hemels en
vernemen ze een ongehoorde boodschap. In de stad van David, de grote koning van vroeger, is de
redder, de messias, de Heer geboren. Je zult het zomaar, onverwacht, horen.
De aanwijzing waar hij te vinden is maakt het nog bizarder. In Bethlehem, de geboortestad van
koning David, in die tijd een gehuchtje van niks, kunnen ze hem vinden. Over het huis waarin hij
geboren is wordt niks gezegd, Het enige dat de engelen nog opmerken is dat hij in een doek
gewikkeld is en ligt in een voerbak. Een doek en een voerbak zijn de herkenningstekens van de
redder, de messias, de Heer.
Kerst zet de wereld op z’n kop. Jezus, God die redt, de messias blijkt een in een doek gewikkelde
baby in een voerbak te zijn. Gekker, vreemder, kaler moet het niet worden. De traditie heeft van de
geboorteplek van Jezus een romantische stal gemaakt. Knus met os en ezel. Maar de herders vinden
het kindde messias, in een tochtige kraamkamer, in een voerbak! ‘Maria wikkelde hem in een doek,
en legde hem in een voerbak voor de dieren. Want er was voor hen nergens plaats om te slapen’, zo
vertaalt de Bijbel in gewone taal in kaal proza. Uitgerekend deze plek blijkt een vindplaats van hoop
te zijn. In dit kind wordt zichtbaar dat God redt.
Kerst is het feest van God die zich laat vinden in de misère van het leven: een tienermoeder met een
baby in een voerbak, ergens achteraf. Het is het feest van licht in het donker. Van hoop te midden
van hopeloosheid.
God komt in de ontluistering van het leven, onder mensen voor wie het leven een probleem
geworden is. Hij komt niet met een theoretische verklaring of rechtvaardiging waarom de dingen
gaan zoals ze gaan. Hij theoretiseert niet, maar komt, niet voor even op visite, maar als lotgenoot. Hij
wordt één van ons. Hij komt, deelt en draagt ons armoedige en kwetsbare bestaan.
Kerst vertelt niet het verhaal van een god die succesvol leven bekroont door het een leveltje hoger te
tillen. Nee, het is het verhaal van God die afdaalt om te redden wat verloren is. OM licht te scheppen
in de duisternis. Om levens vol zorg, teleurstelling, mislukking en verdriet te delen, te dragen en
hoop te geven.
Kerst is niet het verhaal van succes en glamour. Het kind is niet te vinden in het paleis van de koning
van Jeruzalem die niemand op zijn apenrots duldde. Niet het paleis maar de stal blijkt een vindplaats
van hoop.
Naar mijn gevoel staat Kerst haaks op de ellende van deze wereld. Wat een zegen dat vandaag het
kerstverhaal klinkt. Geen verhaal over ons succes of om bij weg te dromen uit de harde wereld. Maar
het verhaal van God die zich laat vinden in de moeite van leven. Die licht brengt in de duisternis door
ons niet aan ons lot over te laten, maar ons nabij te zijn: Immanuël, God met ons.
Kerst zet de wereld op zon kop. Ook die van mijn emoties. Een Napolitaans kerstlied laat de hemelse
engelen het vreemde van dit feest bezingen. Ondanks hun ‘Ere zij God’ begrijpen ze er niets van. Zou
God gek geworden zijn om in het stro te gaan liggen terwijl hij over de hemel dient te regeren? Zo
vragen ze zich af.
Juist dit vreemde reset mijn emoties. Het maakt van een tochtige kraamkamer met een in een doek
gewikkelde baby in een voerbak een vindplaats van hoop.
‘Hoe diep ook het duister waarin Hij verschijnt,
zijn ster aan de hemel heeft alles omlijnd.
Hij is ons tot lichtbron in donkere nacht.
Het zonlicht van Pasen wint hier al aan kracht! ‘ (Lied 503 vers 4)