Transcript Paul Hilbers over vooruitblikkend toezicht

Hilbers is directeur van de divisie Financiële
Stabiliteit van De Nederlandsche Bank en onder
andere lid van het Bazels Comité. Hij werkte
eerder bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF)
in Washington. Hilbers studeerde wiskunde en
econometrie en promoveerde in internationale
economie.
8
| Boegbeeldinterview
Paul Hilbers over
vooruitblikkend
toezicht
‘De wijze les van de crisis is dat micro-prudentieel
toezicht op financiële buffers alleen onvoldoende is
om de financiële sector gezond en stabiel te houden.
Er is daarnaast behoefte aan meer vooruitblikkend,
macro-prudentieel toezicht. Dat maakt ons wijzer
over de gevoeligheid van financiële instellingen voor
mogelijke problemen.’ Aldus Paul Hilbers. Alexander
Beijer van EY ging met hem in gesprek over toezicht,
stresstests en het vergroten van diversiteit in het
kader van systeemrisico’s.
We willen zaken
beter zien aankomen
in hoeverre is macro-prudentieel toezicht nieuw?
‘We waren daar al voor de crisis mee bezig, maar pas door de
crisis is gebleken dat we dit soort toezicht echt nodig hebben.
Het macro-prudentieel toezicht richt zich op de wisselwerking
tussen financiële instellingen, markten, infrastructuur en de
macro-economische omgeving. Dat vraagt om andersoortige
analyses dan de micro-prudentiële analyses die vooral betrekking
hebben op de aanwezigheid van buffers.’
kunt u een voorbeeld geven?
‘De huizenmarkt en de vastgoedmarkt zijn erg belangrijk. Uit
onderzoek van het IMF blijkt dat een crisis zich zelden ontwikkelt
zonder dat de vastgoedmarkt daarvan mede de oorzaak is, of
daaraan op zijn minst een negatieve bijdrage levert. Daarom zijn
wij gespitst op het volgen van de ontwikkelingen in de vastgoedmarkten, bijvoorbeeld de Nederlandse huizenmarkt.
Wij zijn geïnteresseerd in de vraag of de prijsontwikkelingen in
de grote steden een voorbode zijn van de ontwikkelingen in de
rest van Nederland. Dat is van belang om te kunnen bepalen of
zich een zeepbel ontwikkelt en hoe financiering daarin mogelijk
een rol speelt. In dat geval moeten we misschien iets doen aan
de financieringszijde, maar we kijken ook naar de aanbodkant.
In 2017 willen we daarover een studie naar buiten brengen.’
Systeemrisico |
9
Waar komen macro- en micro-prudentieel toezicht samen?
‘Als je een uitspraak moet doen over de gezondheid van de financiële
sector en het systeem, dan kijk je naar allebei. Zowel naar de mate
waarin is voldaan aan de toezichteisen in termen van kapitaal en
liquiditeit, als naar het systeem en de relaties tussen economie, markten
en instellingen. Wij doen als toezichthouder die analyses, maar de
instellingen moeten zelf ook aan de slag met stresstests.’
We zijn zeker niet
tegen de komst van
nieuwe spelers
Op basis van scenario’s die de centrale bank aangeeft?
‘Dat is inderdaad één van de typen stresstests, waarbij financiële instel­
lingen moeten bekijken hoe ze zullen reageren op specifieke scenario’s
van macro-economische ontwikkelingen en marktontwikkelingen.
We vinden dat de instellingen daarnaast ook zelf dieper moeten nadenken
over hun eigen specifieke risico’s. Het is niet zo dat alleen wij of de
European Banking Authority een keer per jaar langskomen voor een
stresstest. Instellingen moeten voortdurend zelf hun gevoeligheid
voor ontwikkelingen testen. Dat is een belangrijke toevoeging.’
Gebeurt dat al voldoende?
‘Zeker de grote banken doen het regelmatig. De mate waarin men
vertrouwd is met dit soort exercities draagt bij aan de kwaliteit ervan.
Wij toetsen of de stresstests verantwoord zijn gedaan. Dit gaat de goede
kant op, maar het kan nog verder verbeteren.’
Instellingen moeten
voortdurend zelf hun
gevoeligheid testen
10 | Boegbeeldinterview
We schrijven niet voor,
maar vragen om uitleg
Banken lijken steeds minder divers te worden. is dat een (systeem)
risico?
‘Banken doen inderdaad op veel terreinen hetzelfde. Dat kan tot
ongewenste samenhang leiden. Het risico bestaat eruit dat banken dan
in dezelfde mate worden getroffen door problemen. Dat kan leiden tot
een relatief grote schok in het systeem. Ook kunnen banken hetzelfde
gaan reageren op die problemen. Als alle banken besluiten het marktaandeel in een bepaalde markt te vergroten, dan gaat dat niet lukken.
Dan klim je over elkaar heen. De gelijkvormigheid van de reacties is dan
dus een risico. We zijn daarom ook zeker niet tegen de komst van nieuwe
spelers, bijvoorbeeld vanuit de fintech­hoek. Dergelijke initiatieven
vergroten de diversiteit van het bankenlandschap.’
Moet je dat stimuleren?
‘Laat ik het zo stellen: we gaan het in ieder geval niet tegenwerken met
onnodige hinderpalen. Het overmatig lastig maken leidt tot een handhaving van de status quo. In de fintech­sfeer zijn we daarom bezig met
het creëren van meer ruimte op het gebied van vergunningen.
We moeten echter de risico’s niet uitvlakken. Cyberrisk is bijvoorbeeld
een belangrijk aandachtspunt. Een ander risico is dat fintech kan leiden
tot marktconcentraties en een disruptieve invloed kan hebben op het
bestaande bankwezen. Als bestaande banken ineens veel business kwijtraken en anders moeten gaan opereren, dan wil je dat als financiële
stabiliteitsautoriteit ook bekijken. Je bent daarmee dus niet tegen nieuwe
ontwikkelingen, maar het aanpassingsproces moet wel stabiel verlopen.
Een systeemrisico is de snelheid waarmee en de manier waarop het
bancaire systeem zich aanpast aan nieuwe ontwikkelingen. Problemen in
nieuwe vormen van bankieren hebben daarnaast ook een uitstraling naar
het vertrouwen in het bestaande bankwezen. We bespreken dat met de
banken en ze moeten er zelf ook goed over nadenken.’
Dan kom je meer in de sfeer van de bedrijfsmodellen terecht?
‘We willen zaken beter zien aankomen. We kijken daarom ook meer dan
vroeger naar bedrijfsmodellen en strategieën. Dat is expliciet een onderwerp van gesprek met de banken. Wij beseffen dat we geen bankiers
zijn en willen zeker niet op de stoel van de bestuurder gaan zitten.
Maar wij verwachten wel een coherent verhaal, waarbij goed over de
risico’s en de afdekking is nagedacht. Dat geeft ons een gevoel van
comfort. Wij schrijven dus niet voor, maar vragen om uitleg. Wat is het
business model precies? Sommige banken vinden het lastig om dat goed
uit te leggen. En als de strategie moeilijk haalbaar lijkt dan leggen we
dat terug bij de bank. Met vooruitziende blik.
Systeemrisico | 11