Transcript HOLOCAUST MEMORIAL DAY Laura Fontana

Italië en de herinnering aan de Holocaust: de paradox van Auschwitz.
Van de mythe van de onschuld tot aan het selectieve geheugen
(met een verwijzing naar de herinnering aan de Holocaust in Nederland)
Laura Fontana, historica, Verantwoordelijke voor Italië bij de Mémorial de la Shoah in Parijs
Tussen het najaar van 1943 en begin 1945 werd door het Italiaanse fascistische bewind en de
Duitse bezetter de deportatie van ongeveer zevenduizend in heel Italië gearresteerde Joden
georganiseerd alsmede die van 1800 Joodse Italiaanse burgers die in juli 1944 werden
gedeporteerd vanuit de Griekse eilanden van de Dodecanese. De meesten van hen gingen naar
Auschwitz vanwaar zij niet zouden terugkeren. Ondanks het feit dat de tragedie in omvang
beperkter zou blijven dan in andere door de nazi’s bezette Europese landen, mag deze geenszins
worden gebagatelliseerd, los worden gezien van de in 1938 geheel onder Italiaanse
verantwoordelijkheid ingezette fase van juridische vervolging (rassenwetten) noch aan de hand van
de canon van de “goedwillige Italiaan” worden goedgepraat.
De redding van meer dan twee derde van de Joodse gemeenschap in Italië hing samen met diverse
factoren welke tijdens de lezing zullen worden geanalyseerd. Hierbij zullen de specifieke elementen
van de Italiaanse Holocaust ten opzichte van, bijvoorbeeld, de Holocaust in Nederland waar 80%
van de Joden gedeporteerd en vermoord werd, aan de orde komen.
Hoe is men toch in Italië vanuit de stilte omtrent deze pagina uit de nationale geschiedenis
gekomen tot een niet langer verborgen, maar gedeeltelijk en selectief verhaal dat meer gebaseerd
lijkt te zijn op de symboliek van het slechte tegenover het goede en op de oneindige
vermenigvuldiging van de Treni della Memoria (thans vanuit Italië georganiseerde reizen met
educatief karakter via de routes van de dodentreinen) en de educatieve uitstapjes naar Auschwitz
dan op een serieus historisch besef? Waarom wordt het – zeer zeker lichtende maar slechts een
minderheid vertegenwoordigende - voorbeeld van de Italiaanse redders (de Goeden) niet
gecompenseerd door een evenzo grote aandacht voor de rol van degenen die in Italië
verantwoordelijk waren voor de Jodenvervolging en voor de passiviteit van de Italiaanse
samenleving ten aanzien van de vervolging van medeburgers van Joodse afkomst?
Is het mogelijk een parallel te trekken met de, zeer verschillende, geschiedenis van de Holocaust in
Nederland waardoor we beter kunnen begrijpen of het Italiaanse voorbeeld een paradigmatisch
geval vormt, dan wel een constante in de herinnering aan de Holocaust in West-Europa?
Laura Fontana is sinds 1990 werkzaam in het onderricht van de Holocaust. Ze geeft diverse
seminars aan Italiaanse en buitenlandse universiteiten, musea en Holocaust-musea,
overheidsinstellingen en privé-instellingen en is schrijfster van een groot aantal essays in het
Italiaans, Frans en Engels. Ze is hoofd Holocaust-onderricht van de gemeente Rimini en sinds 2009
verantwoordelijke voor Italië bij de Mémorial de la Shoah in Parijs.
Sinds 2013 is zij wetenschappelijk coördinator bij de Mémorial de la Shoah ten behoeve van het
internationale project EHRI European Holocaust Research Infrastructure dat wordt gecoördineerd
door het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies in Amsterdam en waarin de
belangrijkste onderzoeksinstellingen in de wereld op het gebied van de genocide op de Joden
verenigd zijn. In die hoedanigheid verzorgt zij seminars voor Europese onderzoekers.
Tot haar werkveld behoren: sport onder het nazisme, nazi-taal, onderwijs over de Holocaust,
beeldmateriaal en visuele bronnen met betrekking tot de Holocaust en dwangarbeid in het Derde
Rijk.
Ze werkt samen met het tijdschrift Revue d’histoire de la Shoah geleid door Georges Bensoussan als
essayschrijfster en lid van het wetenschappelijk comité.
www.fontana-laura.it
Meer informatie en reserveringen