FME t LnIT(I W.I4NQLOLV

vemw UNETOVNI \\f CTOGIaskrach Nederland • ENERGIE NoEqLAuo Tweede Kamer der Staten-Generaal T.a.v. de Vaste Commissie voor Economische Zaken Postbus 20018 2500 EA Den Haag Ons kenmerk Behandeld door Telefoon E-mail Datum Onderwt?rp

2016.0458

E. Terheggen 14 december 2016 Wetsvoorstel voortgang Energietransitie Geachte Commissie, Minister Kamp heeft u het wetsvoorstel Voortgang Energietransitie aangeboden. Tal van producten en diensten ten behoeve van de energietransitie zijn en worden door bedrijven ontwikkeld. Deze bedrijven zien voor zichzelf een rol in de transitie en voelen zich gesteund door de Energieagenda, waarin het scheppen van voorwaarden voor innovatie een belangrijk uitgangspunt is. De organisaties die deze brief ondertekenen, Energie-Nederland, VEMW, VOEG, FME, UNETO-VNI en LTO Glaskracht vertegenwoordigen een groot aantal bedrijven die zich met deze brief nadrukkelijk uitspreken voor het aannemen van het Wetsvoorstel op korte termijn. Met deze wet worden de kaders helder, een noodzakelijke voorwaarde voor investeren en innovaties. Wij vinden het belangrijk om een gezamenlijk geluid vanuit de markt te laten horen en roepen daarom op tot een voortvarende behandeling van het wetsvoorstel.

Naast bedrijven zijn ook netbeheerders en netwerkbedrijven (onderdeel van de holding van netbeheerders) betrokken bij de transitie. Een goed samenspel tussen deze organisaties vraagt om een heldere afbakening ten opzichte van de markt. Het voorstel bakent het domein af van de netbeheerder. Het is van belang dat ook het domein van de netwerkbedrijven (die onderdeel zijn van de holding) wordt begrensd om te voorkomen dat zij met behulp van publiek geld commerciële activiteiten ontplooien.

Afbakening domein netwerkbedrijven moet helder De toevoeging van een limitatieve opsomming in de wet van het type activiteiten dat door netwerkbedrijven uitgevoerd mag worden, zien wij als een verbetering ten opzichte van de huidige E&G wet die hierover veel onduidelijkheid laat bestaan. Wel dient de bewoording van de limitatieve opsomming nader verduidelijkt te worden om de ACM voldoende handvaten te geven. Om een voorbeeld te geven: de termen ‘in hoofdzaak’ en ‘betrekking hebben op’ geven ACM onvoldoende houvast om te kunnen handhaven. Het is van belang om nog duidelijker aan te geven welke werkzaamheden behoren tot het domein van het netwerkbedrijf en welke niet.

Flexibiliteitsdiensten behoren in dat domein zeker niet thuis. Dit moet de wet helder maken. Ook de Memorie van Toelichting doet hier en daar, zeker ook in vergelijking met de consultatieversie, afbreuk aan duidelijkheid.

de gewenste 1

FME rtçnNcOGV vemw UNETOVNI V/ Cr06 skrach Nederland ENERGIE PFUfRLAND Bijvoorbeeld de suggestie dat netwerkbedrijven ook activiteiten kunnen verrichten achter de meter. Dit is typisch een marktactiviteit en daarom onwenselijk. Ook hier is een heldere afbakening noodzakelijk.

Publiek geld van netbeheerders mag niet worden ingezet voor commerciële activiteiten Bedrijven ervaren dat zij niet kunnen concurreren met diensten die — vaak in concurrerende offertes onder de kostprijs — (Indirect) worden gefinancierd uit de gereguleerde inkomsten die via de netbeheerder binnenkomen bij de netwerkgroepen. Daardoor wordt de voor de energietransitie noodzakelijke, groei van diensten en producten door energieleveranciers, installatiebedrijven en andere bedrijven ernstig belemmerd.

Aanscherping verbod op “bevoordeling” om toezicht in al zijn vormen doorACM mogelijk te maken Het Wetsvoorstel legt bevoordeling door de netbeheetder aan banden. Echter, niet alle vormen van bevoordeling zijn uitgesloten. Bedrijfswinsten van netbeheerders via holdingconstructies kunnen worden gebruikt voor commerciële activiteiten van netwerkbedrijven. Deze marktverstoring hindert nieuwe marktinitiatieven. Bovendien worden zo gelden bedoeld voor het uitvoeren van de wettelijke taak ingezet voor andere activiteiten. Vooral de consument is hiervan de dupe omdat hij gedwongen meebetaalt aan activiteiten buiten het publiek domein. Juist om de ACM een kans te geven om dit type activiteiten te bestrijden is het noodzakelijk te bepalen dat ook “indirecte” bevoordeling niet is toegestaan.

Financiële transparantie voorkomt kruisfinanciering tussen netbeheerder en netwerkbedrijven Ook voor wat betreft transparantie geldt dat het wetsvoorstel (nog) niet het bedoelde effect sorteert: De huidige Elektriciteitswet 1998 en Gaswet bevatten eisen over financiële transparantie, die zijn gericht op de netbeheerder.

Daarin is voorzien in een verplichting tot het voeren van een afzonderlijke boekhouding en deze te publiceren.

Slechts één netbeheerder geeft invulling aan die eis. Alle andere netbeheerders verschuilen zich achter de stelling dat de desbetreffende bepalingen onduidelijk zijn.

Het Wetsvoorstel bevat géén aanvullende eisen voor de financiële transparantie van de netwerkbedrijven.

Toezichthouder ACM heeft daardoor onvoldoende instrumenten om te controleren of netwerkbedrijven de markt verstoren met hun activiteiten en/of de klant via de nettarieven betaalt voor iets waar hij niet van profiteert en/of de klant ongemerkt financieel bijdraagt aan frisicovolle) projecten van netwerkbedrijven. Er dient volledige openbaarheid te zijn over het directe en indirecte gebruik van publieke middelen.

Daarom zou het wetsvoorstel helder moet voorschrijven dat zowel netbeheerders als netwerkbedrijven een gescheiden boekhouding voeren en dat deze openbaar is.

Flexibïliteitsdiensten verplicht inkopen op de markt De sterke groei in (decentrale) duurzame elektriciteitsopwekking en de toenemende elektrificatie kan in de toekomst tot congestie (‘opstoppingen’) in de regionale elektriciteitsnetten leiden. De uitdaging is om het huidige betrouwbaarheidsniveau van de netten te behouden tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten.

Om congestie te voorkomen zal de netbeheerder normaal gesproken zijn netten moeten verzwaren. In sommige gevallen, waarbij slechts op een beperkt aantal momenten sprake is van een hoge piek en de maatschappelijke kosten van verzwaren aantoonbaar hoger zijn dan andere alternatieven, kan incidenteel 2

FME rCHNUCOGY vemw UNETOVNI ‘f ITOGlaikracht ededind • ENERGIE NFOECNO congestiemanagement, ook op de langere termijn, voordeliger zijn. In die gevallen moet de regionale netbeheerder in staat gesteld worden om de te verwachte overbelasting op te lossen door middel van het inkopen van flexibiliteitsdiensten.

Wij kunnen ons op zich voorstellen dat het wettelijk mogelijk moet worden dat de netbeheerder in bepaalde gevallen flexiblliteltsdiensten inzet als alternatief voor netverzwaring. Echter, het is dan cruciaal dat de netbeheerder verplicht wordt om deze flexibiliteitsdiensten in te kopen op de markt.

Daarbij is het van belang dat er altijd een gedegen maatschappelijke kosten-baten afweging wordt gemaakt. Het is de toezichthouder die uiteindelijk beslist of op een bepaalde locatie flexibiliteitsdiensten ingekocht kunnen worden om incidentele congestie te voorkomen. Daarvoor is het noodzakelijk dat een afwegingskader wordt ontwikkeld op basis waarvan netbeheerders een voorstel kunnen indienen bij de toezichthouder voor het inkopen van flexibiliteitsdiensten op de markt als alternatief voor netverzwaring op een bepaalde locatie.

Experimentenregeling biedt voldoende mogelijkheden Het wetsvoorstel bevat een experimentenregeling die het mogelijlf maakt dat netbeheerders, netwerkbedrijven, installateurs en leveranciers kunnen meedoen aan experimenten, die noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling richting de transitie. De nu voorgestelde experimentenregeling biedt voor alle partijen meer dan voldoende mogelijkheden om te experimenteren. We pleiten er dringend voor de experimentenbepaling niet verder te verruimen dan nu door de minister wordt voorgesteld. In dat geval zou de kans op marktverstoring namelijk toenemen.

Uitkieden enkelvoudige storingsreserve zet betrouwbaarheid hoogspanningsnet onder druk We maken ons zorgen over de voorgenomen uitzonderingen op het principe van de enkelvoudige storingsreserve.

Dit belangrijke uitgangspunt zorgt er op dit moment voor dat het elektriciteitsnet voldoende robuust wordt aangelegd én bedreven. De minister stelt nu voor om uitzonderingen op dit principe toe te gaan staan en het toezicht hierop over te hevelen van de toezichthouder naar de minister. Wij pleiten ervoor uitzonderingen te laten toetsen door de ACM. Alleen op die manier is toezicht door de ACM en inspraak voor gebruikers mogelijk.

Wij zijn tevens van mening dat netbeheerders na een grote stroomstoring een onafhankelijk onderzoek moeten laten uitvoeren naar de oorzaak en dat dit onderzoek openbaar gemaakt moet worden. Zo kan getoetst worden of de storing verwijtbaar is aan de netbeheerder omdat deze haar netbeheer niet heeft uitgevoerd in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving, of dat het simpelweg een geval van ‘pech’ betreft.

Netverliezen gas in nettarieven Met het stranden van het wetsvoorstel STROOM ontbreekt nog altijd de wettelijke basis om de netverliezen gas aan de regionale netbeheerders toe te wijzen. De netverliezen gas (veroorzaakt door kwaliteit van het gasnet, meetfouten en aansluitingen zonder leverancier) kunnen alleen beïnvloed worden door de regionale netbeheerders.

Het is daarom heel goed dat het Wetsvoorstel hiervoor alsnog een wettelijke basis realiseert zodat de regionale netbeheerders de kosten voor het inkopen van het gas ter dekking van de netverliezen in hun tarieven mee kunnen nemen. Daarmee normaliseert de positie van de leveranciers op dit punt en wordt gelijk aan de situatie bij elektriciteit.

3

FME4I 1NUCQGV vemw UNETOVNI ‘ ‘f ) J CtOGlaskrcht Nederland • ENERGIE Kort samengevat: Het Wetsvoorstel is noodzakelijk om de energietransitie niet af te remmen. Daarom verzoeken wij u dringend om het Wetvoorstel voortvarend en in ieder geval véâr het verkiezingsreces te behandelen.

Daarenboven wijzen we er u als gezamenlijke vertegenwoordigers van vele bedrijven op dat de volgende aanscherpingen tot een verdere verbetering van het Wetsvoorstel leiden: • • • Een glasheldere domeinafbakening van de netwerkbedrijven.

Het verbieden van “indirecte” bevoordeling door netbeheerders.

Financiële transparantie van netbeheerders en netwerkbedrijven.

• Het toetsen van uitzonderingen op de storingsreserve door ACM en het verplichten van onderzoek na een grote stroomstoring.

Daarnaast pleiten wij voor het ongewijzigd laten van: • De bepalingen ter zake van de experimenteerruimte.

• De bepalingen rondom de netverliezen.

Met inbegrip van deze aanpassingen ontstaat een robuust kader. Dit is dringend noodzakelijk omdat onze bedrijven de motor zijn van de transitie. Juist door de dynamiek van markt wordt er geïnvesteerd en tegen zo laag mogelijk kosten voor de consument. Immers, door het samenspel met klanten en concurrenten overleeft het product met de beste prijs/kwaliteit. Dit stimuleert vervolgens nieuwe investeringen en ontwikkeling van nieuwe producten.

Een voortvarende behandeling van het wetsvoorstel is van het grootste belang. Wij zijn graag bereid om onze punten verder toe te lichten.

Met vriendelijke groet, Namens, Energie-Nederland Medy van der Laan, voorzitter Vereniging voor Energie Milieu en Water (VEMW) Hans Grünfeld, Algemeen directeur VEMW 4

FME I)LHOLOCY vemw UNETO-VNI Vrijhandelsorganisatie voor Energie en Gas IVOEG) Richard van Ravenstein CTOlath Nederland • ENERGIE Vereniging EME-CWM (FME) Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink — voorzitter FME UNETO-VNJ, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel Titia Siertsema (Drs. T. Siertsema MBA, Voorzitter UNETO-VNI) Land- en Tuinbouworganisatie Glaskracht Nederland (LTO Glaskracht Nederland) Nico van Ruiten 5