Transcript Accents 4 – december 2016

december 2016 | accents nr. 4
ACCENTS
nr. 4
december 2016
annada 7
radio | televisiun | multimedia | www.rtr.ch
Chattà ina sora da RTR sin
las inslas da la Scozia
Gerd Rehm: Da Nürensdorf
a Mompé - da DRS tar RTR
Las Americas – Vita
rumantscha vi sur mar
pagina 13
paginas 8
pagina 3
La revoluziun mobila
tar RTR
pagina 26
Il vent daventa pli criv
Ditg da la vart protegida dal
vent, s’accorscha il Grischun
adina dapli ch’el n’è betg pli
in’insla dals fortunads. Cun
consequenzas era per la
lavur da RTR.
sa preschentan sco salvaders ed
Turissem e tschains d’aua
differenzià. Dus temas che vegnan
empermettan da restituir segirezza,
En confrunt cun quest panorama
influenzads principalmain da fac-
bainstanza ed impurtanza.
plitost somber sa preschenta il Gri-
turs exogens (clima e martgà inter-
schun, il champ d’acziun primar da
naziunal) e cun ils quals RTR è s’oc-
«Make – tge e tgi er adina
– great again!»
RTR, sco idilla. A l’emprima egliada
cupà adina puspè durant l’entir onn
en mintga cas. Cun guardar pli pre-
èn: la crisa dal turissem ed il privel
Permanentamain a la chatscha da
cis sa preschenta dentant in maletg
(cunt. pag. 2)
privels e da monsters ch’èn da liquiDonald Trump, Wladimir Putin, Re-
dar – ina premissa per lur existenza
cep Tayyip Erdogan, Victor Orban:
sco manaders – ristgan els dentant
nums che stattan per in stil politic
da manchentar u perfin impedir la
che sa derasa adina dapli – era tar
tschertga da soluziuns per ils pro-
nus en Svizra: liberar il pievel dal
blems gronds da noss mund: in’eco-
dictat da las elitas e dar la plenipo-
nomia che stagnescha e che n’è anc
tenza a quels ch’enconuschan ils
betg sa revegnida da las specula-
vairs quitads e la voluntad autenti-
ziuns finanzialas, la migraziun da
ca dal pievel.
persunas che n’èn betg pli duman-
Els èn maisters da coreografar emo-
dadas dals martgads globalisads, la
ziuns. Lur tactica è da transfurmar
perspectiva dad in’ulteriura unda da
malsegirtads en temas, ristgs ab-
dischoccupaziun enorma per conse-
stracts en privels acuts e privels en
quenza da la proxima revoluziun
smanatschas che mettan en dumon-
tecnica ed ils problems pli e pli acuts
da la segirtad da la naziun. Els sezs
pervia da la midada dal clima.
Editorial
Il clima sa mida: Ils glatschers lieuan, ed en la politica va in vent criv.
(Foto: Keystone)
medias concessiunadas. L’iniziati-
quenza: la SRG SSR na pudess
fatschas sco «la SRG SSR è daven-
va «No Billag» vul impedir ch’il sta-
betg realisar sia incumbensa e
tada memia gronda», «il gigant
La Confederaziun ha
di
daventass in «emettur per l’e-
SRG SSR provochescha», ubain
incumbensà la SRG
Sche questa idea vegn acceptada, è
lita»
«ina televisiun finanziada cun con-
SSR da realisar in
quai la fin da la SRG SSR – ed era la
suttametter al parlament la
tribuziuns na po betg emetter tan-
program da radio e
fin da RTR. Ultra da la «No Billag»
concessiun che tutga actual-
ta reclama». La SRG SSR sto restar
televisiun per mintgina da nossas
circuleschan propostas en connex
main tar las cumpetenzas dal
averta per la critica e lura era reali-
quatter regiuns linguisticas. L’of-
cun la reorganisaziun da la SRG
Cussegl federal – consequen-
sar tschertas midadas concretas.
ferta sto contribuir al svilup cultu-
SSR. Uschia p.ex.:
za: la SRG SSR perdess sia li-
Tuttina, nus stuain far attenziun
ral, divertir, infurmar e pussibilitar
•
bertad schurnalistica e da-
da betg «bittar or il pop cun l’aua da
ventass in «emettur statal».
bogn» ed – en il mender cas dals cas
incasseschia
contribuziuns.
scumandar la reclama en la te-
•
a la populaziun da furmar in’atgna
levisiun – consequenza: la
opiniun. Per finanziar questa in-
SRG SSR stuess far sia lavur
Nus na vulain betg simplamain re-
– era da gist «mazzar l’uffant». Igl è
cun 1/4 damain entradas
fusar tut las criticas ed ideas per
evident: sche la SRG SSR vegn sut
porscher be quai ch’il sectur
midadas. Era la SRG SSR n’è betg
las rodas, vala quai era per RTR!
privat na po betg far – conse-
perfetga. Savens aud jau ren-
cumbensa incassescha la Billag las
contribuziuns che van a la SRG
SSR ed a las autras 35 chasas da
•
Oscar Knapp, president SRG.R
2
december 2016 | accents nr. 4
Il vent daventa pli criv
(cunt. da pag. 1)
batta ed emess quella live sin rtr.ch
e sin HbbTv. La pussaivladad d’e-
concret da perder ina part u perfin
metter live occurrenzas en tun e
ina gronda part dals tschains d’aua.
maletg – uschenumnads livestre-
In franc ferm e la naiv che vegn adi-
ams – è in’offerta nova da RTR.
na pli tard, che va adina pli baud e
In’offerta ch’ans renda indepen-
che croda en quantitads adina pli
dent d’in chanal da televisiun e che
modestas pericliteschan gia oz
chatta adina dapli accoglientscha
l’existenza da bun dus terzs dals
tar noss public.
hotels en il Grischun, e pli e pli era
Cun la premiera dal musical Vico
quella da las regiuns da sport d’en-
Torriani, cun il derbi da ballape
viern.
Cuira 97 vs. Schluein Ilanz, quel da
Sch’il Grischun perda ils tschains
hockey Engiadina vs. San Murez-
d’aua en ina dimensiun pli gronda,
zan e cun il campiunadi da ballape
lura vegni stgir en bleras vi-
da las scolas medias dal Grischun
schnancas.
han er il sport regiunal ed il divertiment profità da questa nova pus-
Rapportar a moda professiunala ed independenta
saivladad. E l’onn proxim vegnin
Il stil da la debatta politica ha cu-
livestreams.
nus ad emetter anc dapli da quests
menzà a sa midar era tar nus. El è
Gian Ramming,
daventà pli emoziunal e main ra-
schefredactur RTR
Politica e sport live tar RTR
(bb) Era l’onn proxim cuntinuescha RTR cun sia producziun da livestreams sin rtr.ch e sin HbbTV (RTR+).
Intgins temas e termins ch’èn gia enconuschents:
26 da schaner: discussiun da podium en vista a la votaziun davart ils
gieus olimpics 2026 en il Grischun (collavuraziun cun Regionaljournal
Graubünden da SRF, Südostschweiz e Bündner Tagblatt)
11 da favrer: EHC San Murezzan – CdH Engiadina: il derbi da hockey
da la 2. liga
11 da mars: live da la cursa da slopestyle al Surselva Jam a Breil
17 d’avrigl: US Danis-Tavanasa – CB Trun-Rabius: il derbi da ballape
da la 4. liga
Ulteriurs livestreams èn planisads en il decurs dal matg enfin la fin
dal 2017. Tematicas e termins vegnan communitgads cuntinuadamain sin ils chanals da RTR ed en La Quotidiana.
ziunal. Fatgs giogan ina rolla pli
pitschna ch’era gia, emoziuns han
percunter conjunctura auta. E las
emprovas d’influenzar ils rapports
«Big data» – tge è quai propi?
da las medias èn s’augmentadas.
Il settember hai jau terminà mes studi da Master of Science
en Business Administration a la HTW a Cuira. Ed ils davos
mais dal studi sun jau era ma fatschentada cun il tema «big
data».
dad in e scadin pon vegnir duvradas
la campagna da votaziun per u cun-
Cun «big data» è manegià ina massa
tecziun da datas e la sfera privata
duvradas d’assicuranzas per predir
ter il Parc Adula èn exempels per
da datas cumplexas da diversas
vegnir violada. Profitar profite-
cas da donns ed uschia per adattar
quest svilup. Che RTR è bun da tut-
funtaunas che vegn producida en in
schan las interpresas che rimnan
las premias, èn la protecziun da da-
tina rapportar a moda professiuna-
curt temp. Uschia per exempel da-
las datas, perdents essan nus – ils
tas e la sfera privata periclitadas. Igl
la ed independenta, dond a noss pu-
tas da Facebook, da la Supercard dal
carstgauns che publitgeschan lur
è perquai impurtant che mintgina e
blic tut ils fatgs relevants per pu-
Coop ubain datas che vegnan rim-
datas senza resalvas. Ils blers pen-
mintgin dat adatg, nua che sias da-
dair far in’atgna opiniun, avain nus
nadas da Vossa app da fitness. Cun
san: «Tge vul ins far cun mias datas,
tas persunalas vegnan publitgadas.
demussà en quests cas. Sco punct
programs spezials èsi pussaivel d’a-
jau na sun betg uschè interessant».
Flurina Huonder,
culminant dals rapports davart il
nalisar quellas datas e da survegnir
Ma quai na constat betg! Las datas
documentalista RTR
Parc Adula ha RTR organisà ina de-
infurmaziuns da detagl per progno-
Tant la discussiun en connex cun la
transfurmaziun dal Rustico a Laax
en ina dimora per requirents d’asil,
las discussiuns en Val Müstair er en
connex cun requirents d’asil sco era
stitgar il cumportament da cumpra
dals clients e bler auter pli. Cun
quella savida po la fatschenta respectiva lura far reclama pli effectiva. «Big data» dat era la pussaivladad da crear novs models da
fatschenta ubain d’optimar products. En quest cas è «big data» insatge bun che po gidar da meglierar
nossa vita quotidiana. «Big data» ha
dentant er ina vart negativa: cun
rimnar ed analisar datas po la pro-
dad interpresas. Duvrar las datas
per far reclama effectiva n’è anc
betg uschè insatge negativ, ma cura
che las datas vegnan per exempel
3
december 2016 | accents nr. 4
Chattà ina sora da RTR sin las inslas da la Scozia
A la tschertga d’ina chasa da medias che ha las medemas
schanzas e sfidas sco RTR sun jau viagiada a Stornoway, sin
las inslas Hebridas en Scozia. Là hai jau chattà quella chasa
da medias. Ed anc bler dapli.
gena. La fin d’emna na datti nagin
uschia dals pli divers aspects da la
program special, per quai mancan
cultura gaelica. Cun discurrer sur
ils raps. Dentant: dapi intgins onns
da las finas differenzas linguisticas
datti in emettur da televisiun speci-
ch’ins chatta en ils divers vitgs da
fic per gaelic, BBC Alba («Alba» vul
l’insla, sur da l’impurtanza da la tgi-
dir «Scozia» per gaelic). Mussadas
ra da l’istorgia orala e cun baiver té
Gia il viadi a Stornoway è aventurus.
chasa da medias publica da la Gron-
vegnan emissiuns gaelicas, las ble-
(en be dus dis sun jau ma disada vi
Il viadi il pli direct maina da Turitg a
da Britannia, la BBC, metta a dispo-
ras cun suttitels. Tenor Margaret
da la cultura da té britannica, sco
Londra, suenter a Glasgow e per finir
siziun in emettur da radio ed in cha-
Mary mussa BBC Alba per exempel
era da viver cun ina rait da handy
– cun in pitschen «hötterli» da 30
nal da televisiun per ils Gaelics. La
era disciplinas da sport u concur-
minimala) ha il sulegl plaunet dà
plazzas – sin la «Isle of Lewis» a
scheffa dad omadus è Margaret
renzas en tschertas ligas che nagin
adia sur il «loch». Ed uschia è era
Stornoway. L’unica firma aviatica
Mary Murray che jau inscuntr il di
auter emettur na mussa. Uschia
mes adia arrivà.
che sgola a Stornoway ha num
suenter mia bellischma excursiun
possian els era gudagnar in public
Durant la visita da las localitads dal
«Flybe» – pervi dals retards regulars
cun Marion tras pastgiras verdas, a
betg gaelic e crear attenziun e sim-
studio, en discurs cun schurnalistas
la numnan ils indigens surriend
rivas selvadias e sper muntaneras
patia per la lingua minoritara.
e schurnalists, dentant era cun via-
«Fly-Maybe». Ed effectiv: era jau hai
nursas.
dastgà far l’experientscha e spetgar
Era l’inscunter cun Margaret Mary
cumenza cun retard. Il motiv: Flybe.
La Maria Cadruvi da la
Scozia
tgezzas culturalas ed ina natira che
anc in bun mument dapli che planisà
sin mia partenza vers la Isle of Lewis.
Per Margaret Mary èsi dal tuttafatg
In ulteriur highlight ma spetga il
quantas parallelas ch’i dat tranter
Suenter l’arrivada a Stornoway hai
normal da viver cun sia famiglia a
glindesdi suentermezdi, suenter
mes mund en Svizra rumantscha e
jau constatà trais chaussas. Primo:
Glasgow e da viagiar regularmain a
nossa visita d’in lieu cultic cun mo-
quest tut auter mund, il pli sisum la
mia colliaziun cun la Svizra via tele-
Stornoway ed Inverness tar ils stu-
nolits – in lieu da bellezza, tranter
Scozia. Ed uschia sun jau bunamain
fonin ed internet vegn ad esser pli-
dios da radio e televisiun, e da temp
blers lais («loch» per gaelic). En il
in pau trista che mes sgol enavos da
tost stgarsa. Secundo: jau sun en in
en temp a Londra en la chasa princi-
café dasper ils monolits inscuntrain
Flybe parta questa giada tenor ura-
territori, nua che jau n’hai nagina
pala. Cun discurrer cun ella vegn jau
nus numnadamain Annella, quasi la
ri. Gugent avess jau scuvert anc da-
schanza da chapir la lingua, numna-
a savair ch’il radio gaelic è ferma-
Maria
pli da quest lieu magic.
damain il gaelic. E terzo: Marion ma
main focussà sin novitads d’auta
Gàidheal. Ella fa gia dapi blers onns
Ladina Heimgartner,
spetga anc adina, malgrà il retard.
qualitad e sin musica e cultura indi-
reportaschas da radio e s’occupa
directura RTR
giar tras quellas cuntradas, las ri-
Cadruvi
dal
Radio
lascha givlar il cor, realisesch jau
nan
Marion è la substituta da la directura
dal BBC Radio nan Gàidheal e da BBC
Alba ed ella è vegnida per mai a l’eroport. «Ti na pos betg visitar Stornoway senza avair vis l’Isle of Harris»,
ri Marion, cura che jau prend plazza
da la «fallida» vart da l’auto. Ella
maina cun schlantsch la roda da manischar – e gia essan nus sin via vers
l’insla schumellina, l’Isle of Harris: in
viadi da 200 kilometers tras ina cuntrada sco or dals pli kitschigs films da
Rosamunde Pilcher.
Novitads, musica e cultura
indigena
La cuminanza linguistica gaelica
viva sin las inslas Hebridas, dentant
er en il vest dal continent ed in ils
Highlands da la Scozia. Var 70’000
persunas discurran oz anc questa
lingua cun ragischs celticas che
tuna per mias ureglias sco versets
Margaret Mary Murray, directura dal radio e da la televisiun gaelica (a dretga), ha infurmà Ladina
da striegn or da films mistics. La
Heimgartner davart las atgnadads da la pitschna chasa da medias en Scozia.
4
december 2016 | accents nr. 4
En memoria
Richard Cavigelli (*1942 – †2016)
Richard Cavigelli, l’anteriur schefredactur dal Radio
Rumantsch, è mort ils 3 da november 2016 en la vegliadetgna da 74 onns. Dal 1983 enfin la fin dal 2005 è el
s’engaschà per RTR, e quai en las pli differentas
funcziuns.
(rtr) Richard Cavigelli nascha ils 12
da december 1942. El passenta sia
• 2003 – 2005 redactur regiunal
Radio Rumantsch a Glion
giuventetgna a Siat en Surselva,
Sco ch’el ha ditg pli tard èn questas
nua che sia famiglia fa il pur. Suen-
differentas incumbensas stadas per
ter il seminari da scolasts dat el
el ina da las grondas fascinaziuns
trais onns scola a Curaglia. Silsuen-
da sia professiun sco schurnalist.
ter fa el il studi da scolast secundar
Las funcziuns ch’el ha gì durant
a l’Universitad da Friburg. Avant
passa dus decennis tar RTR hajan
che entrar en plazza tar RTR in-
sfurzà el da restar flexibel e da s’a-
struescha el 14 onns a Glion. Durant
dattar a novas sfidas ed al grond
22 onns s’engascha el lura per RTR
svilup ch’il Radio e la Televisiun Ru-
en differentas funcziuns:
mantscha han fatg durant quel
• 1983 – 1989 redactur infurma-
temp.
ziun Radio Rumantsch ed em-
La lingua rumantscha e la musica
prim correspundent RTR en Cha-
han adina interessà Richard Cavi-
sa federala a Berna
gelli. Sco giuven scolast ha el sunà
• 1984 – 1987 president da la cumissiun Radioscola
• 1989 – 1994 schefredactur Radio
Rumantsch
orgla, dirigì il chor da Curaglia e pli
tard lura era la Societad da musica
musicala, quai p.ex. cun s’enga-
era dà vinavant durant ils curs da
da Medel. Durant il temp a Glion è el
schar sco organist en sia vischnan-
rumantsch da stad a Laax e durant
era stà engaschà a la Scola da musi-
ca paterna, a Siat. La lingua ru-
ils onns sco redactur e schefredac-
• 1994 – 2003 coordinatur re-
ca Surselva sco scolast per instru-
mantscha n’ha betg mo fatschentà
tur tar RTR han bleras collegas e
dacziun infurmaziun Radio Ru-
ments a flad. Suenter sia pensiun ha
el en stanza da scola. Sias enconu-
blers collegas pudì profitar da ses
mantsch
el puspè laschà reviver la passiun
schientschas sin quest champ ha el
fin sensori linguistic.
«Igl era in um vegl entadem il nuegl che veva in plugl en in egl»
Enconuschevas Vus questa moda
vistà ils onns 1960 emigrants ru-
rumantschs. Era quai è archiv!
l’archiv e preschenta ellas en ina
da dir? Jau betg. Jau hai udì quel-
mantschs en l’America – ed in
Chattar fastizs dals perdavants,
nova furma. Fin ussa pon ins per
la l’emprima giada en l’archiv da
dad els ha recità questa moda da
bellas istorgias ed infurmaziuns
exempel gia tadlar e guardar en
RTR! Co quai?
questa rubrica tge ch’il pictur ar-
En connex cun las elecziuns pre-
tist Alois Carigiet ha ponderà,
sidialas en l’America ha Flavio
Huonder tschertgà per la rubrica
1000 segns da l’archiv
«l’archivar recumonda» contribuziuns
realisadas
cun
cura ch’el ha creà il maletg en la
chasa dal Cussegl grond a Cuira,
ubain tge ch’è ed era la fascina-
Ru-
ziun da las aclas e da la chatscha!
mantschas e Rumantschs en ils
dir. Sin www.rtr.ch/archiv/ar-
interessantas. Cun la rubrica
Stadis Unids. Ed el ha chattà!
chivar-recumonda pon ins anc
«l’archivar recumonda» prenda
Alexi Monn,
Tranter auter aveva prof. Augu-
tadlar bler bels tuns ed era guar-
RTR quellas istorgias plaun a
responsabel d+a
stin Maissen (1921-1992) inter-
dar fotografias dals emigrants
plaun or da las profunditads da
5
december 2016 | accents nr. 4
«Stab program RTR» – supporters
cun passiun
Fotografias pon mussar ils chaus che tutgan tar ina partiziun – explitgar tge che quels fan di per di n’è dentant betg
uschè simpel.
novs termins e ca. 25 indicaziuns
ziun cun noss collegas da SRF – nua
d’arranschaments. In’incumbensa
che vegn fatga dal rest era la coor-
impurtanta – per ch’ils temas na
dinaziun dal Teletext per ils sutti-
tschessian mai.
tels tudestgs (TXT 777) – RSI, RTS e
3sat, procurain nus che las emis-
Il champ da lavur da la partiziun
schaments,
mintgatant in detg cumbat da da-
Televisiun Rumantscha –
era quai è «stab program»
siuns da RTR survegnian il spazi
stab program RTR è vast, fitg vast!
Uschia procurain nus per exempel
tas, termins e fegls. Damai, tranter
En la sparta televisiun procurain
ziun e ch’ellas vegnian transmes-
per temas ed inputs. Quai faschain
auter a maun da nossa lavur, gene-
nus per las planisaziuns da l’onn e
sas a temp.
nus cun manar l’agenda (sistem
reschan, planiseschan e coordine-
per la planisaziun da la structura
Saja quai sco ultima instanza per
OpenMedia) per las redacziuns ra-
schan las redacziuns lur program.
da las emissiuns Telesguard, Cun-
controllar las contribuziuns da re-
dio, televisiun ed online: invits cun
Las dimensiuns: en media arrivan
trasts, Controvers, Minisguard e
flexiun televisivas, sco assistents
termins ed accreditaziuns, arran-
di per di var 30 infurmaziuns cun
Pled sin via. En stretga collavura-
da producziun tar ils Controvers u
giubileums,
euv.
–
necessari en ils sistems da planisa-
Gian Claudio Caprez tschertga la survista.
Hanna Last (emprendista da commerzi, 3. onn) – mintga di è in regal.
Tanja Derungs na perda mai insatge ord egl.
Claudine Cavegn, grazia a sia gronda experientscha po ella respunder
(bunamain) a tut las dumondas.
6
december 2016 | accents nr. 4
«Stab program RTR» – supporters cun passiun
Telesguards da votaziun, ubain era
sco responsabels per il barat da da-
•
promoziun online, Swiss Tele-
«Kikeri6» eventuals gudogns da
text e survistas da pressa
jackpot, bons a las victuras da top 3,
totecas d’emissiun en differentas
•
coordinaziun, scleriment e documentaziun
da
dumondas
giuridicas
e.u.v. Quai è ina buna occasiun per
vegnir en contact cun noss public.
faschain ina lavur pretensiusa che
Radio Rumantsch – quels
davos las culissas
fa plaschair e che satisfa.
Gratulaziuns – la plattafurma che
Ulteriurs servetschs televisivs:
attira il pli fitg l’attenziun da nossas
Cumpetenzas en l’administraziun ed en l’organisaziun
•
contracts cun auturas ed au-
audituras ed auditurs? Absolut –
Intginas lavurs vegnan simplamain
sco per exempel livestreams,
turs libers
paupra, sch’insatge na funcziune-
fatgas – (quasi) nagin na s’accorscha
podis, projects da votaziuns/
contact per societads da ge-
scha betg! Ils resuns arrivan imme-
da quai, auter cura che insatge na
elecziuns, ed auter pli
stiun collectivas (SUISA, Pro-
diat tar nus. Per fortuna èn quai
funcziunescha betg tenor giavisch.
Litteris)
paucs negativs, quai vala medema-
Era questas lavurs fan part da noss
dumondas da terzs per duvrar
main per ils gieus ed autras acziuns:
mintgadi:
material da film (festivals, mu-
gugent tramettain nus sa chapescha
•
seums)
cuppinas a giubilaras, a victuras dal
furmas cun differents clients – nus
•
•
•
contact cun societads da dretgs
d’auturs cun sistem da rapport
ed onuraris
•
•
sustegn da projects spezials,
sustegn ed assistenza dal schefredactur.
creaziun e furniziun dal pro-
Gian Claudio Caprez,
gram RTR en «La Quotidiana»
responsabel stab program RTR
Doro Gjat e Berdon gudognan e van
al SUNS Europe
Ina chanzun furlana gudogna il premi da la giuria e la
gruppa da rock ladina da la Val di Fascia il premi dal public.
(jp) Set furmaziuns èn sa participa-
SUNS per l’otgavla giada
das sonda, ils 19 da november, a
L’istorgia da SUNS ha cumenzà il
SUNS Ladinia 2016, il festival da
2009 ad Udine en il Friaul. Il festival
musica per linguas minoritaras. In
da musica per linguas minoritaras
auditori plain a Moena/I, musica sin
da la regiun mediterrana e da las
aut nivel e la moderaziun dal Furlan
Alps ha silsuenter gì lieu mintg’onn.
Michele Polo e da la chantautura la-
Il 2011 è il festival stà en terra ru-
dina Martina Iori han procurà per
mantscha, a Falera. L’onn passà è
ina saira reussida.
SUNS vegnì organisà a Cagliari en
Doro Gjat dal Friaul e Berdon da la
Sardegna, nua che «Me&Marie», la
Val di Fascia han gudagnà il premi
gruppa rumantscha cun Roland
da la giuria e quel dal public ed han
Vögtli e Maria Moling, è ida cun la
uschia pudì participar ils 3 da de-
plima. Il duo ha lura era cuntanschì
cember al final da SUNS Europe ad
l’emprim plaz al final da SUNS Euro-
Udine. La èn els s’inscuntrads cun
pe ad Udine
La Svizra rumantscha è vegnida represchentada al festival SUNS 2016
gruppas ed interprets da minori-
da «She, York», Sarah Clavadetscher e Patrick Arteage, cun la chanzun
tads da tut l’Europa.
«Solitari».
7
december 2016 | accents nr. 4
Gian Ramming daventa schef svilup tar RTR
Gian Ramming, schefredactur e commember da la direcziun
RTR, daventa a partir dal 2017 manader da la nova partiziun svilup tar RTR.
(rtr) Il svilup digital mida cuntinua-
derablamain. Sut sia batgetta èn
damain il diever da las medias ed ils
formats da radio e televisiun cum-
basegns da la populaziun. RTR sa
provads vegnids sviluppads ena-
prepara per questas sfidas futuras e
vant e novs formats èn vegnids
creescha perquai ina nova partiziun
lantschads cun success. Uschia per
che vegn a s’occupar dals svilups da
exempel l’emissiun da novitads per
l’interpresa. La chasa da medias pu-
uffants Minisguard ubain las emis-
blica per la Svizra rumantscha
siuns spezialas da votaziuns ed
duess uschia vegnir rinforzada a
elecziuns a la televisiun. Era la pur-
lunga vista, quai era per pudair
schida online sin rtr.ch è vegnida
ademplir las aspectativas da las Ru-
engrondida successivamain sut l’e-
mantschas e dals Rumantschs en-
gida da Ramming.
vers ina chasa da medias dal futur.
da la direcziun RTR e tras la fusiun
(scheffa communicaziun), Beat Loz-
dal stab da direcziun cun la gestiun
za (schef servetschs centrals), Pius
schef dal svilup tar RTR.
Tamara Deflorin daventa
commembra da la direcziun
RTR
commerziala vegn creada la parti-
Paulin (schef tecnica), Gian Ram-
Gian Ramming lavura dapi 13 onns
Sper questa midada realisescha
ziun servetschs centrals.
ming (schef svilup) e vacant (sche-
per RTR. Dapi il 2009 è el s’enga-
RTR il medem mument ina reorga-
Uschia sa cumpona la direcziun da
fredacturA).
schà sco schefredactur per l’inter-
nisaziun interna. La manadra com-
RTR en il futur da: Ladina Heimgart-
presa RTR ed ha furmà quella consi-
municaziun daventa commembra
ner (directura), Tamara Deflorin
A partir dal 2017 vegn Gian Ramming a manar questa partiziun sco
Tgi vegn – tgi mida – tgi sa scolescha
Diana Jörg rinforza la
Dal settember 2009 fin il mars
Isabelle Jaeger cumen-
Selina Chistell turna il
squadra
communica-
2010 ha el fatg in praticum tar RTR
za il schaner 2017 en la
favrer 2017 tar RTR e
ziun e marketing da
per lura far il studi da multimedia
squadra dals Cuntrasts.
lavura sco reportra ra-
l’october 2016 fin il fa-
producziun a la HTW a Cuira. Du-
Cun l’autra mesadad
dio e redactura news-
vrer 2017.
rant il studi ha el fatg in praticum
dal pensum da lavur re-
desk/multimedia.
sco producent da multimedia tar il
sta ella en la redacziun newsdesk/
Oceana Galmarini fa in
Westdeutscher Rundfunk a Düs-
multimedia.
praticum da trais mais
seldorf. Suenter il studi ha el la-
dal december 2016 fin il
vurà in mez onn tar la communica-
Catrina Cavegn fa dal
tar
favrer 2017 tar SRF en
ziun digitala da Swiss Internatio-
schaner fin il fanadur
sguard da l’avrigl fin il
la
nal Air Lines e lura lavurà dus onns
2017 in praticum en la
settember 2017.
sco cussegliader tecnic tar il tpc.
redacziun Battaporta/
redacziun
da
la
Rundschau. Suenter turna ella puspè tar RTR.
Sandro
Spreiter
Orlando Cadonau fa in
praticum da sis mais
Battaporta/Mini-
Minisguard. Ella vegn
Lea Spinatsch da Savo-
Anna Serarda Campell
da Sedrun ed ha fatg l’emprendis-
gnin cumenza l’avust
cu-
mida a partir dal scha-
sadi sco assistenta da commerzi en
2017 l’emprendissadi
menza l’entschatta da
ner 2017 en la squadra
detagl. Dal 2013 fin il 2014 ha ella
da commerzi.
schaner 2017 sco mai-
dals Cuntrasts a Cuira
frequentà la School of Storytelling
naproject
e
sia
and Digital Photography / School
producziun
terminescha
multimedia. El è creschì
funcziun sco correspundenta da
of Video Production e Design a la
Cordiala gratulaziun e
si a Flem ed ha fatg l’emprendissa-
la Chasa federala a Berna e da la
Media Village a Cape Town en
bun’entschatta.
di sco electronist da multimedia.
Bassa.
l’Africa dal Sid.
8
december 2016 | accents nr. 4
«Mo ina giada hai jau prendì
Suenter ch’el sto metter da la vart la trumbetta, va el en il Canada. Returnà en Svizra sa preschenta el il 1980 per ina
plazza tar radio DRS a Turitg. Ed ussa, suenter 36 onns tar la
SRG SSR, va Gerd Rehm la fin da quest onn en pensiun.
er in tecnicist da tun han els offrì
quella plazza al giuven cun las affinitads tecnicas e musicalas. Ed
uschia è ida a fin sia carriera musicala ed ha cumenzà quella che ha
manà el la finala tar RTR a Cuira.
«Quant temp duvrain nus?», m’ha
tecnica sco musicala. D’ina vart ils
Ils onns 1980 fin il 1993 tutgava il
Gerd Rehm dumandà, cura che nus
inschigners e stagners, da l’autra
Radio Rumantsch organisatorica-
avain tschertgà in termin per noss
vart ils musicists. Omaduas tradi-
main tar DRS, pia tar la Svizra tude-
discurs. Da la mes’ura ch’el aveva
ziuns battan er en il pèz da Gerd. La
stga. Las fatschentas da persunal ed
proponì èn la finala daventadas
vart tecnica ha la finala dominà sia
era las finanzas vegnivan admini-
duas uras. E sche jau n’avess betg
vita professiunala che ha cumenzà
stradas a Turitg. Uschia è Gerd era
stuì interrumper nossa baterlada
cun l’emprendissadi sco mecanist
vegnì bainprest en contact cun Cui-
pervia dal proxim termin, fissi bain
d’aviuns tar la Swissair a Kloten.
ra che tirava a niz las resursas da la
pussaivel che nus discurissan anc
Pauc pli tard chattain nus el den-
Bassa per ses basegns. Cumenzà hai
oz da las persunas, cun las qualas el
tant sco student da musica al Mo-
ha lavurà durant tut quels onns,
zarteum a Salzburg, a l’UdK, l’uni-
La carriera da Gerd Rehm tar la
«Viagiond cul microfon» per cunti-
dals numerus projects ch’el ha rea-
versitad dals arts, a Berlin e lura
SRG SSR ha cumenzà l’onn 1980.
nuar cun registraziuns da chant e
lisà, da ses hobis e da sia famiglia
sco trumbettist da professiun en
cun ils quatter biadis, per ils quals
differents orchesters en Germania.
dumonda: co vinavant? Cuntinuar
el sa legra ussa d’avair dapli temp.
In problem da sanadad al sforza
cun la musica, lavurar sco mecanist
cun incumbensas per l’emissiun
musica, ina lavur sco fatga per l’anteriur musicist da professiun.
dentant da far ina pausa pli lunga, e
d’aviuns ubain tschertgar ina nova
Da Nürensdorf a Mompé
Dal musicist al tecnicist
da tun
quella passenta el durant quasi dus
sfida? El sa decida per ina nova sfi-
Insacura sa tschenta la dumonda
onns sco guid da pestga e chatscha
da e s’annunzia tar radio DRS cun
da midar dal tuttafatg da Turitg a
Creschì si e Gerd Rehm a Wolfhau-
e sco mecanist en in champ turistic
l’idea da vulair daventar redactur.
Cuira. La mentalitad grischuna, la
sen en il chantun da Turitg. En sia
en il Canada.
Damai
Turitg
cuntrada che regurdava el vi dal
famiglia datti tant ina tradiziun
Returnà en Svizra sa tschenta la
tschertgava quel mument dentant
Canada e natiralmain l’opziun da
ch’il
radio
da
pudair lavurar tar RTR, en in’interpresa che aveva gist cumenzà a sa
sviluppar e s’emancipar dal frar
grond, han levgià la decisiun. Suenter l’analisa da pro e contra cumenza Gerd sia lavur sco tecnicist da
tun a la Via dal Teater 1 a Cuira.
Gia durant il temp ch’els abitavan a
Nürensdorf passentavan el, sia
dunna Ruth ed ils uffants il temp liber en Surselva, ina regiun che
Gerd aveva emprendì d’enconuscher durant la lavur per il Radio
Rumantsch. Durant ina spassegiada arrivan els fin a Mompé Medel,
ina fracziun da la vischnanca da
Mustér. E là han els bajegià ina chasa da vacanzas ch’è daventada dimora fixa il mument che Gerd è vegnì engaschà il 1991 tar RTR. Tant
en Surselva sco er a Cuira, tranter
collegas da lavur, ma er en ils differents gremis, vegniva savens midà
Bainprest baratta Gerd Rehm la tecnica da radio e televisiun cun ils instruments da musica.
dal rumantsch al tudestg il mument
9
december 2016 | accents nr. 4
ina decisiun or dal venter»
ch’il visavi percurscheva ch’il par-
tuns e reportaschas che han manà el
dada dal millenium» lura dentant
fatschenta en spezial cun la coordi-
tenari da discussiun na dumagnava
dad in chantun dal Grischun a l’au-
funcziunà senza incaps. Ulteriurs
naziun actuala e futura da las fre-
betg uschè bain la lingua. Forsa che
ter. La gronda revoluziun tecnica ha
projects pli gronds ch’el ha tgirà èn
quenzas e dals meds tecnics per ap-
quai è sa midà en il decurs dals ul-
cumenzà l’entschatta dals onns
tranter auter era stads quels en con-
parats senza cabel en Svizra ed a
tims onns – ma la tentaziun da di-
1990. En nossa pitschna interpresa
nex cun las novas tecnologias da di-
l’exteriur.
scurrer tudestg cun quellas persu-
èsi savens stà pussaivel da far lavur
stribuziun da radio (DAB) e televi-
Decisiuns «or dal venter» na pren-
nas è anc adina gronda. E quai è era
da piunier. Uschia p.ex. er il 1993,
siun (DVB-T) e las installaziuns per
da Gerd Rehm betg savens. Sch’ins
stà in dals facturs principals che
cura ch’il Radio Rumantsch ha in-
la distribuziun futura via DAB en la
dastga crair ad el è quai insumma
Gerd chapescha, ma na discurra
troducì sistems digitals d’emissiun e
regiun dal Pass dal Lucmagn, da
capità ina suletta giada en sia vita,
betg – almain betg cun in e scadin –
da musica che han remplazzà il gira-
l’Engiadin’Ota e da la Bregaliga ed
numnadamain cura ch’el ha decidì
rumantsch.
plattas ed il tecnicist che seseva du-
en differents tunnels en il Grischun.
pli u main spontan dad ir en il Cana-
rant las emissiuns da l’autra vart da
Ed adina puspè è Gerd era stà involvì
da. Avess el betg fatg quai, na fiss el
Dal RBB93 a la nova chasa
da medias
la fanestra da vaider e fascheva l’as-
sco planisader e responsabel en
forsa betg sa tschentà tar la SRG
sistenza tecnica per il moderatur.
projects da construcziun. Uschia en
SSR, betg tar RTR ed era betg a Ca-
Durant tut quels onns a Cuira è Gerd
En buna memoria restan ad el era
connex cun ils studios regiunals e da
strisch, nua ch’el ha bajegià avant
Rehm s’occupà cun blers, fitg blers
las agitaziuns chaschunadas da la
la nova chasa da medias a la Via da
paucs onns sia nova chasa.
projects. Ina da las emprimas lavurs
midada dal 20avel al 21avel tschien-
Masans 2, in project che ha procurà
E sco nus enconuschain Gerd, è era
pli grondas è stada quella da projec-
taner. Ins temeva che quella midada
per bain inqual notg senza sien.
quai stà in da quels projects ch’el ha
tar e realisar dad A fin Z l’emprim
pudess avair per consequenza in de-
bus da reportascha da RTR. Cun
saster dals sistems e programs digi-
Projects e sfidas senza fin
«or dal venter», mabain a moda fitg
quest pitschen Toyota, era numnà
tals. Per cas che la porta d’entrada
Tras sia lavur en blers gremis na-
raziunala, ponderada e cun la me-
RRB93, ha el lura fatg – per il pli en-
automatica dal studio RTR a Cuira
ziunals è sa dada il 2010 la cha-
dema acribia ed insistenza, cun la
semen cun il redactur da musica
n’avess betg da funcziunar il 1. da
schun d’anc ina giada surpigliar ina
quala el ha era contribuì al fatg che
Giusep Giuanin Decurtins – millis da
schaner 2000, aveva Gerd organisà
nova incumbensa. El daventa ma-
RTR tutga en il sectur da la tecnolo-
registraziuns a chaschun da con-
ina lunga stgala, cun la quala ins
nader da la gruppa da lavur PMSE
gia tar las unitads d’interpresa da la
certs, festas da chant e musica, regi-
avess pudì entrar en chasa via las
(programme making and special
SRG SSR las pli innovativas.
straziuns per producziuns da porta-
fanestras. Per fortuna ha la «mi-
events) da la SRG SSR. Quella sa
da raschun betg planisà e realisà
Café Rumantsch cun la directura da RTR
Erwin Ardüser
(rtr) En collavuraziun cun la Lia Ru-
tgira e promova la lingua e cultura
Avais Vus dumondas, critica e laud
mantscha han er lieu il 2017 sentu-
en il Grischun, quant impurtanta
en connex cun il program e l’offer-
Giubileums da
fatschenta
padas cun la directura da RTR en
che la qualitad dal program è per
ta da RTR?
schaner 2017
las regiuns. Ladina Heimgartner
RTR e tge plans che RTR ha per il
Contactai nus via l’adressa
Ursin Cadisch – 20 onns
vul savair dals giasts tge ch’els pen-
futur.
[email protected]
Tamara Deflorin – 5 onns
Daniela Derungs – 5 onns
san da RTR, tge emissiuns che plaschan spezialmain, tgeninas pli
Partenza
fin da december 2016
Ils termins 2017
Manuela Morgenthaler
Ils 20 da schaner, Lumbrein
Pensiunament
Ils 2 da mars, Turitg
fin da december 2016
Gerd Rehm
pauc e tge che manca en l’offerta da
Cordiala gratulaziun e grazia
RTR. Ils giasts han natiralmain era
la pussaivladad da vegnir a savair
fatgs da la chasa da medias rumantscha RTR: p.ex. co che RTR
In bel dumber da prest 50 persunas ha participà ils 23 da november a Scuol a l’emprima ediziun dal «Café rumantsch cun la
directura da RTR».
fitg per la collavuraziun e la
fidaivladad.
10
RTR sin via
tar Vus
Occurrenzas cun participaziun da RTR
Qua chattais Vus ina survista dals events, nua che RTR
è da la partida.*
Nus ans legrain sin Vossa
visita.
20-01-2017 a Lumbrein:
Café Rumantsch cun la
directura
26-01-2017 a Cuira:
Discussiun al podium
«Olimpia 2026 en il
Grischun?»
dals 6 fin ils 19-02-2017 a
San Murezzan:
Campiunadi mundial da ski
alpin
11-02-2017 a San
Murezzan:
Livestream EHC San Murezzan – CdH Engiadina
11-02-2017 a San
Murezzan:
«Artg musical» cun chant e
musica
02-03-2017 a Turitg:
Café Rumantsch cun la
directura
11-03-2017 a Breil:
Livestream Surselva Jam
12-03-2017 en l’Engiadina:
Maraton da skis engiadinais
*Questa survista vegn
cumplettada mintga mais.
Sin facebook.com/rtr.ch
chattais Vus adina las
occurrenzas actualas.
december 2016 | accents nr. 4
RTR procura per egls traglischants
tar ils pitschens
«Buna saira, mes chars» ... As reguardais Vus anc vi da
l’emprim contact cun RTR en Vossa uffanza?
peschs, sch’il chametg dat en l’aua
ubain co che granella sa furma insumma. Questas ed anc bleras autras dumondas vegnan respundidas
Mes patratgs sgolan enavos en sti-
di? Tgi ha inventà la tiba? Pertge è
va, nua che Tonia Maria Zindel
Clau da Flia daventà eremit? Ils fil-
spetgava cun las istorginas da buna
mins animads raquintan da las
notg ed jau guardava plain tensiun
aventuras da Helveticus e da sia fa-
Minisguard – l’emissiun
d’infurmaziun per uffants
sin il visur da la televisiun. Ina bella
miglia e quai sur in spazi da temp da
Cunquai ch’ils basegns dals uffants
regurdanza da mia uffanza che ha
5000 onns: la Svizra sco ch’ella era
èn tut tenor lur stadi da svilup fitg
stgaffì in liom cun RTR. In tal liom
pli baud, ses mitus da fundaziun, las
differents, na drizza RTR sia atten-
vul RTR er ussa puspè pussibilitar
istorgias da persunalitads svizras
ziun betg mo sin ils pitschens e sin
als uffants rumantschs.
enconuschentas. Mintga episoda è
uffants che na van anc betg a scola,
Grazia a la digitalisaziun ed a l’in-
structurada sco in raquint e conce-
mabain era sin ils scolars. Cun il
frastructura moderna vegnan uf-
pida uschia ch’in uffant da quatter
«Minisguard» – l’emissiun d’infur-
fants oz anc pli baud en contact cun
onns chapescha ella. En las contri-
maziun emnila per ils uffants – de-
filmins ed istorgias audiovisualas.
buziuns sa maschaidan realitad e
clera RTR temas en furma cha-
Avant che ir a letg, pon ils pitschens
raquint. Ed en il futur vegn RTR a
paivla e divertenta e dat impuls da
guardar l’istorgina da buna notg sin
publitgar adina dapli cuntegns au-
ponderar, d’emprender e d’exerci-
l’iPad ubain sin il telefonin da bab e
diovisuals ed er ad integrar ina u
tar. Uschia gida RTR er activamain
mamma. Ma per uffants rumantschs
l’autra istorgia da buna notg da pli
ils giuvenils da sa fatschentar en tut
è la purschida pitschna. Cun ina
baud.
las fassettas pussaivlas cun il mund
en il lexicon.
da las medias.
nova offerta sin la pagina d’internet
geniturs da laschar guardar lur uf-
Dad A fin Z – in lexicon
rumantsch
Tamara Deflorin, manadra commu-
fants cuntegns rumantschs.
Durant ils ultims onns ha RTR de-
nicaziun e marketing RTR
rtr.ch pussibilitescha RTR uss als
clerà blers temas als uffants. Ussa
Helveticus – ed anc bler
dapli
stattan tut ils tocs explicativs a di-
L’entira offerta per uffants e scolars
sposiziun en in lexicon. Uffants pon
chattais Vus sin rtr.ch/uffants.
Pertge ha Johanna Spyri scrit Hei-
uschia scuvrir tge che capita cun ils
11
december 2016 | accents nr. 4
Quai ch’ins sa e n’enconuscha tuttina betg
– en visita tar la RAI Südtirol
Sco Engiadinaisa enconusch’ins il Tirol dal Sid.
Mangiar pizza sur cunfin,
degustar vin a Tramin u
viandar en Val Gherdëina, tut
gia fatg. Dentant – ina visita
tar la RAI Südtirol m’ha
mussà inqual surpraisa en il
mintgadi dal Tirol dal Sid.
La terza staziun da la Peer Review
2016, in barat tranter chasas da
medias pitschnas, ha manà en il Tirol dal Sid, tar la RAI Südtirol. La
chasa da medias da la RAI sa chatta
amez Bulsaun. Il traffic sin via è accuratamain tudestg, ma l’espresso
vegn bavì en la bar ed ha num caffè.
La gruppa dal project Peer Review a chaschun da la dieta tar il Belgischer Rundfunk BRF ad Eupen/Belgia (da
La convenziun dal 2012 – in
pass envers la libertad
sanestra): Toni Wimmer (directur BRF), Yves Stephany (onliner 100,7), Olivier Krickel (schef da program
La RAI Südtirol tutga tar la Radiote-
program Radio RAI Südtirol), Isabelle Jaeger (redactura online & reportra mobile RTR), Lothar Kirch (mana-
levisione Italiana, la gronda RAI
der producziun e tecnica BRF), Wolfgang Mayr (schefredactur RAI Südtirol) e Thomas Rabanser (directur
cun sedia principala a Roma. Tut
tecnic RAI Südtirol).
BRF), Katrin Margraff (manadra online BRF), Michel Delage (onliner 100,7), dr. Renate Gamper (manadra da
quai che sa chatta ordaifer Roma
saja «territorio», raquintan ils colle-
ducziuns cuminaivlas. In’emprima
talianas, ina sper tschella, las plaz-
mund digitalisà. Era qua èsi sa mus-
gas durant la tschaina, ed i vali da
avischinaziun ha pir cumenzà cun
zas da pausa ina sper tschella – ma
sà: in avegnir medial è mo pussaivel
tegnair curtas las mastrinas. Dapi il
la convenziun dal 2012.
ils uffants na sa scuntran betg e las
cun la rait. Sin ina pagina-web san
2012 èn dentant quellas da la RAI
Il mund talian è separà da quel tu-
plazzas èn separadas tras ina saiv.
ils emetturs render accessibels cun-
Südtirol vegnidas in zic pli luccas.
destg. Quai, ed jau sun surpraisa, è
Cunquai che mintga regiun taliana
la realitad betg mo tar la RAI, ma er
en il Tirol dal Sid, surtut a Bulsaun.
Viadi en il mund digital cun
tratg il frain da maun
uschia ils basegns dad in public che
ha da gidar il stadi da sanar ses budget, ha la provinza autonoma Bul-
Betg exagerà. Uschia datti per
Durant l’inscunter a Bulsaun è stà
ner sez quai ch’el taidla u guarda.
saun-Tirol dal Sid surpiglià la finan-
exempel scolas tudestgas e scolas
en il focus l’avegnir dal radio en il
La RAI Südtirol n’ha betg anc ina
tegns en abundanza ed ademplir
pagina schurnalistica en la rait, era
ziaziun da RAI Südtirol e RAI Ladinia. La consequenza: dapli temp
d’emissiun ed ina planisaziun pli
autonoma.
La RAI a Bulsaun – in tetg,
trais emetturs
La RAI Alto Adige, il program talian
percunter, è en lingia directa cun
Roma e vegn finanzià da là. Cun ils
collegas da lingua tudestga u ladina
n’han ils collegas talians, ch’èn sut il
medem tetg, da far nagut. I na dat
naginas conferenzas, sesidas u pro-
vegn adina pli dispers e vul tscher-
Peer Review 2016: tgi sa
sumeglia, s’accumpogna
sch’ella avess gugent ina. Ma ils mu-
Quatter chasas da medias cun ina
ch’èn da la partida per barattar lur
sfida: sa posiziunar sco chasas da
ideas èn s’inscuntrads l’avrigl
studio da radio ch’els survegnan
medias pitschnas en il mund digi-
2016 tar il Belgischer Rundfunk
tal. Co fan ins sez quai e co fan ils
(Eupen/B), il zercladur tar RTR,
auters? Quai è stada la basa da
l’october tar la RAI Südtirol
partenza per la «Peer Review
(Bulsaun/I) ed il november tar Ra-
2016». Ils «peers», ils eguals,
dio 100,7 (Luxemburg).
lins da la RAI molan plaun e surtut
molan els a Roma.
In emprim success han ils collegas a
Bulsaun dentant cuntanschì: il nov
suenter zaias tractativas cun Roma,
è l’emprim studio automatisà da la
RAI insumma – e la RAI ha blers studios.
Isabelle Jaeger, redactura RTR
12
december 2016 | accents nr. 4
Quant attractiv è il Grischun per
medis da chasa?
Questa dumonda è era vegnida tematisada suenter la
premiera dal film «Medis da chasa» da la Televisiun
Rumantscha che ha gì lieu ils 19 d’october en il Kino
Apollo a Cuira.
(bg) Cun ses film dat l’autura
Sylviane Gindrat, ch’è sezza era
media, ina invista en il mintgadi
dal medi da chasa. Tenor ella na
sappia nagut auter che la camera observanta mussar meglier la
valur d’ina consultaziun e la varietad quotidiana en la pratica. Il
film duai era far gust da daven-
tar medi da chasa ed animar las
instanzas politicas da sustegnair las persunas che han questa finamira.
Plaschairs e quitads
Ils uffants ch’el ha virolà avant
27 onns han oz sezs uffants.
Quests contacts èn per il prota-
gonist dal film Gian Bundi, medi
a Vella, ina da las grondas satisfacziun da sia professiun. La
protagonista Edith OechslinDecurtins, media da chasa a Cuira, appreziescha da savair lavurar cun giuven e vegl e da pudair
pratitgar ina medischina generala. Gian Bundi che va en 5
onns en pensiun ha chattà in
successur. Main allegraivla è la
situaziun a Cuira en la pratica
gronda. Enfin il 2020 dovran els
sis novs medis da chasa. Il tema
da la discussiun suenter il film è
Ils protagonists dal film cun ils responsabels da RTR (da sanester): André Müller, manader medicinal Grisomed; Gian Bundi, medi da chasa Vella; Edith Oechslin-Decurtins, presidenta da l’Associaziun da medis da
chasa Grischun; Sylviane Gindrat, autura dal film; Anna Serarda Campell, moderatura da la saira; Bertilla
Giossi, producenta Cuntrasts; Rudolph Leuthold, manader da l’Uffizi da sanadad dal chantun Grischun; David
Truttmann, manader reflexiun RTR.
stada la dumonda, pertge ch’i
saja uschè grev da chattar medis da chasa.
Punct e medicament
Ils participants da la discussiun
èn dal medem avis: il medi da
chasa dovri er en il futur. Per la
presidenta da l’Associaziun da
medis da chasa Grischun Edith
Oechslin-Decurtins e per André
Müller, manader medicinal Grisomed, sto la lescha vegnir midada. Actualmain ha in medi
grischun ina valur da punct da
taxa pli bassa ch’in collega en in
auter chantun. La secunda differenza: sch’i dat in’apoteca en
la vischinanza na d’astga il medi
betg dar medicaments, e senza
quella autodispensaziun gudogna in medi damain. Facit: pervia da questas raschuns n’è il
Grischun betg attractiv per medis giuvens. Tenor Rudolph Leuthold, manader da l’Uffizi da sanadad dal chantun Grischun, sto
l’iniziativa per midar la lescha
vegnir dals medis e da lur represchentants. La Regenza saja
averta per ina discussiun.
Il film «Medis da chasa» pon ins
guardar sin PLAY RTR ubain sin
la pagina rtr.ch en la rubrica Televisiun/Cuntrasts.
13
december 2016 | accents nr. 4
Impressum
editura : Radiotelevisiun Svizra
­Rumantscha, 7000 Cuira
gremi editorial : Ladina Heimgartner (lh), Erwin Ardüser (ea),
Johann Clopath ( jc ), Tamara
Deflorin (td)
gremi redacziunal : Patrick Alig
(pa), Erwin Ardüser (ea), Bernard
Bearth (bb), Johann Clopath ( jc ),
Tamara Deflorin (td), Armin
Gruber (ag), Ladina Heimgartner
(lh), Daniel Wasescha (dw)
per questa ediziun han era
collavurà : Prisca Bigliel (pb), Gian
Claudio Caprez, Guadench Dazzi
(gd), Giusep Giuanin Decurtins
(ggd), Bertilla Giossi (bg), Flurina
Huonder, Isabelle Jaeger, Diana
Jörg, Oskar Knapp, Mathias Kundert
(mk), Alexi Monn, Paula Nay, Casper
Nicca, Jachen Prevost (jp), Gian
Ramming, Michael Spescha, David
Spinnler (ds), David Truttmann (dt),
Flavio Tuor (ft)
grafica e cumposiziun : Johann
Clopath
correctorat : Lia Rumantscha
stampa : Somedia Production,
Cuira
datas da publicaziun : 4 giadas
l’onn ( 1-3 / 1-6 / 1-9 / 1-12 )
Vivan e lavuran en ils Stadis Unids da l’America: Jeannette Pringle, Angela Hendry-Wabel, Agiua Heath e
Mirco Raguth Tscharner.
Las Americas – Vita
rumantscha vi sur mar
L’America – nagliur auter ordaifer la Svizra vivan tantas
Rumantschas e tants Rumantschs. En vista a l’elecziun dal
successur da Barack Obama hai jau visità trais Rumantschas ed in Rumantsch che vivan en ils Stadis Unids da
l’America.
vart na vul ella betg perder quai
Agiua Heath è naschida e creschida
na ed il 2014 èn els emigrads en
Er Angela Hendry-Wabel vuless
si en l’America. Cura ch’ella era ina
l’America.
turnar en Svizra, la dumonda è mo
poppa è sia tatta da Zuoz vegnida
ch’ella ha cuntanschì en l’America.
L’onn proxim vul Mirco Raguth
Tscharner empruvar sia fortuna a
Hollywood. Baud ni tard vuless el
turnar, il pli gugent en il Grischun.
cura. Ed er Agiua Heath po s’ima-
discurriva betg englais ed uschia
Bye bye America – Allegra
Grischun?
contact : accents @ rtr.ch,
Radiotelevisiun Svizra
Rumantscha,
Via da Masans 2, 7000 Cuira
tel. 081 255 75 75
han ella e ses frars emprendì ru-
Turnar en Svizra ubain restar per
mantsch. Jeannette Pringle è ida
adina en l’America? Questa du-
Paula Nay,
cun 21 onns en l’America per lavu-
monda fatschenta tut ils quatter
redactura RTR
rar sco au-pair ed emprender en-
protagonists. Jeannette Pringle è
glais. Oz, 35 onns pli tard, è l’Ameri-
en in dilemma. Dad ina vart vul ella
La documentaziun multimediala
Gugent resguardain nus Voss
giavischs per ulteriurs abunaments, midadas d’adressa, e.u.v.
ca ses dachasa. Patria ha ella den-
turnar per pudair passentar dapli
davart la «vita rumantscha vi sur
tant anc adina mo ina: Sagogn. Ella
temp cun la parentella, da l’autra
mar» chattais Vus sin rtr.ch.
ediziun : 3’300 exemplars
era sin : rtr.ch/accents
sin visita a California. La tatta na
ha stuì sentir che betg tut n’è uschè
glorius en l’America. Mirco Raguth
Tscharner aveva avunda da la
Svizra ed è ì en l’America per far ina
scolaziun sco actur. Il giuven
d’Aschera/Schiers vuless daventar
l’emprim star da Hollywood rumantsch. Angela Hendry-Wabel è
ida en l’America pervia dal job. A
Las Vegas ha ella emprendì d’enconuscher ses um ch’è oriund da Ber-
ginar dad ir a viver en l’Engiadina,
cura ch’ella è pensiunada.
14
december 2016 | accents nr. 4
1
2
Era quai ha
muventà
RTR e ses public
durant il 2016
7
8
1 In mument istoric: L’avertura dal tunnel da basa dal Gottard. 2 En contact direct cun il public da la Muma, l’exposiziun
Musada-Mastergnanza ad Andeer. 3 Ina premiera: «sil punct», l’emissiun d’actualitad da la Televisiun Rumantscha. 4 Clà
Riatsch (sanestra) survegn il premi SRG.R 2016. 5 Durant
in’emna ha RTR fatg viadi tras il Vorarlberg. 6 Locomotiva da
la VR/RHB cun nov design RTR. 7 Reclama en atgna chaussa
a l’exposiziun professiunala per scolaziun e furmaziun
«Fiutscher». 8 Il selfie cun Tumasch chattais Vus sin la pagina
da facebook da RTR. 9 Cun la Microlotta sin viadi en il Gri-
11
15
schun ed era en la Bassa. 10 Grazia a RTR ha Dabu Fantastic
emprendì rumantsch.
16
15
december 2016 | accents nr. 4
3
5
4
6
11 La debatta pro e contra Parc Adula ha sveglià emoziuns.
12 Livestream da la premiera dal musical Hotel Victoria.
13 Betg insatge dal mintgadi: Intervista per rumantsch cun
in victur olimpic. 14 L’Open Air Lumnezia: Dapi 1984 in termin fix en l’agenda da RTR. 15 «Sen baun»: Noss 42avel
Top Pop Rumantsch. 16 Trais dunnas ed in um: Il team da
moderaziun dal Telesguard. 17 Cun RTR adina al puls da la
festa da musica federala a Montreux. 18 Cun retschertgas
avain nus identifitgà il public da tschep, ma era il public che
consumescha occasiunalmain l’offerta da RTR e ch’i vala da
9
pledentar anc meglier en l’avegnir.
12
10
13
14
1
17
18
16
december 2016 | accents nr. 4
«Jeu less in di daventar moderatur»
(pb) Mintg’onn durant il mais da no-
pagnar collavuraturas e collavura-
a nus. Suainter vagnsa fatg egna
ziùns da natalezi agl studio. Suain-
vember vegn organisà per uffants
turs da RTR durant la lavur, mabain
tura tras Ia tgea da RTR. Nus eassan
ter vagnsa stgieu vurdar sco’gl
da la 5. e 6. classa en tut la Svizra il
gist esser sezs in mument schurna-
ieus a vurdar noua c’ign prenda sei
prendan sei igl Telesguard. IgI e sto
«di dal futur». Durant quest di pon
list u schurnalista.
pigi radio. Suainter eassan ieus
nunadieu cool.
ils giuvenils accumpagnar il bab, la
egna etascha ansei. La noua c’ign fa
Gian Schneider, Ziràn
mamma, l’onda u la vischina a la la-
Igl mieus gi tier RTR
la teievisiun, tràntraint vagnsa nus
vur. Era quest onn ha RTR survegnì
La damàn sunt jou sto sei las 06:30.
ear ampriu d’ancanuscher la schefa
Il di dil futur tier RTR
visitas da 14 uffants. Durant il di a
Par ir egn gi tier RTR. La antscheata
Ladina Heimgartner. Nus vagn ear
Arrivai a Cuera avon Ia casa dil RTR
Cuira n’han els betg mo pudì accum-
a la Prisca Bigliel getg bagnvagnieu
stgieu easser durànt las gratula-
ha Prisca BigIieI menau nus atras la
casa dil RTR. Suenter che Prisca ha
mussau a nus la casa savevan nus
prender part ad ina sesida. Ei han
discussiunau tgei ch’ei han fatg e
tgei ch’els vulan far. Pli tard havein
nus partgiu si nus en gruppas ed
astgavan far intervestas cun tut las
persunas che eran cheu. Suenter
havein nus giu ina pintga pausa e
vein saviu dar ballapei da meisa.
Suenter la pausa era ei temps dad ir
a gentar. Ei ha dau in bien paunin e
sco dessert ha ei dau in toc cremschnitta. Suenter che nus havein
magliau quei bien gentar astgavan
nus esser in tec da «DJ». Lu astgavan nus ir tier Gaby Degonda. Leu
havein nus taclau las gratulaziuns.
Il davos astgavan nus scriver in text
dil entir di. Ei era fetg cool.
Ils 10 da november han mattatschas e mattatschs da Scuol enfin a Ziràn e Sedrun pudì guardar sur la spatla a
Gianluca Casutt, Falera
schurnalistas e schurnalists da RTR en la chasa da medias a Cuira.
Joelle Jäger, Sagogn
Cletg da chatscha – cletg cun RTR
Party da Silvester e «Super Tge chaussas»
(rtr) Durant la chatscha ha RTR pu-
(bb) Perquai che nagin n’ha guda-
public da RTR fin suenter mesa-
spè tschertgà la preda da chatscha
gnà il jackpot da 1’000 frs. datti ils
notg.
2016. 21 differents animals èn ve-
31 da december in «Super Tge
gnids annunziads da chatschadu-
chaussas». Durant l’avantmezdi
La party cuntinuescha
ras e chatschadurs, da lur confami-
avais Vus la schanza da telefonar al
La damaun da Bumaun cuntinue-
gliars u d’amis. Sonda, l’emprim
Radio Rumantsch e gudagnar 2 gia-
scha il Radio Rumantsch ses pro-
d’october, ha Armando Janett,
das 500 francs.
gram spezial. L’avantmezdi rimnan
guardiachatscha da Tinizong, tratg
Betg tuttas e tuts festiveschan Sil-
nossas redacturas buns giavischs
la sort tranter tut las predas annun-
vester en l’ustaria u fan ina party.
per il 2017 che vegnan accumpa-
ziadas. Gudagnà ha quest onn Cor-
Bleras e blers giaudan quella saira a
gnads da Vossa musica preferida.
sin Claglüna d’Ardez che stat a Fili-
chasa. Il Radio Rumantsch accum-
I vala en mintga cas la paina da per-
sur. El gudogna la patenta da
pogna sias audituras e ses auditurs
sequitar durant ils dis da festa tut
e fa festa gronda cun musica, gieus
ils chanals da RTR – era per guardar
e barlot. Durant il concert sin gia-
enavos sin tut quai ch’è capità il
visch avais Vus la pussaivladad da
2016.
chatscha per l’onn 2017 en la valur
da passa 700 francs, sponsurada da
la Banca Raiffeisen Grischun Central.
Da sanestra: Fabian Bergamin,
manader Banca Raiffeisen
Grischun Central, Corsin Claglüna, victur da la concurrenza
e Sergio Guetg, producent
moderaziun Radio Rumantsch.
trametter salids da musica. Ils moderaturs han preparà surpraisas
Detagls dal program sin rtr.ch e
che fan buna luna e diverteschan il
mintga di en La Quotidiana.
17
december 2016 | accents nr. 4
«Lisa va» – ubain: jau fatsch in film da kino
Seser en ina sutga cotschna,
pulstrada, en il stgir, il tun
vegn da tut las varts,
davant il maletg stretg,
illuminà che tira mai or da la
sutga en in auter mund, en
in’autra istorgia.
protagonist? Quai è alura stà sim-
Ed a la fin dals quints
pel: jau hai simplamain dumandà
Almain en il Grischun para il film da
el, ed el ha simplamain ditg gea.
chattar interess. Il film va en il Kino
Apollo ed en il Kinocenter a Cuira,
Ed alura hai jau filmà
vegn schizunt si Mustér e la pre-
Filmà bler, filmà cun ina camera
miera, quella ha lieu ils 4 da set-
DSLR e pli tard cun ina camera digi-
tember 2016 a Tusaun. Jau stun
tala da kino. Filmà, taglià, ensemen
davant il Kino Rätia: vegn insum-
cun mia partenaria Rebecca, co-
ma insatgi? Jau sun gnervus e spa-
Il kino è per mai grond – e quai è el
lurà, cumponì e registrà la musica,
negià sin las reacziuns dals aspec-
gia adina stà. E perquai ha jau gia
scrit ils suttitels e la fin finala la-
daditg pensà: ina giada en mia vita
schà far ina DCP, in disc spezial
è plaina, ed anc adina vegn dapli
in film per il kino, quai vuless era
ch’ils kinos dovran per laschar ir il
glieud. Spontanamain vegn orga-
jau far. Ditg e fatg … ma na, na!
film. Trais onns èn passads, e gea,
nisada ina segunda preschenta-
Uschè simpel n’è quai betg. L’em-
jau hai emprendì ina massa: da for-
ziun. E la glieud ri da la premiera,
prim dovra quai in’istorgia, ina vai-
mats da kino, da resoluziun da ma-
reagescha sin il film, participescha,
ra istorgia, in’istorgia che po fasci-
letg, da colur, dal tun – ch’è gea
sco che jau fatsch magari en la
nar. Ed uschia èsi ì in pèr onns, fin
betg mo stereo, mabain surround
sutga cotschna, pulstrada, en il
che jau hai chattà l’istorgia. In bel
5.1. E gea, jau hai fatg in film da
stgir dal kino, cura che l’istorgia sin
di sin il banc da vischnanca, discu-
kino. Ma tge ussa? Co vegnir en las
la taila tira mai or en in’autra istor-
tond cun noss davos pur, ha jau re-
salas da kino cun in film davart in
gia.
alisà ch’el, il Dumeni, è propi il da-
pur, cun in film rumantsch? Ed era
vos pur, e ch’el, che ha gist passà
qua sa mussi: il mund dal kino è tut
ses 80avel, na vegn betg a far il pur
in auter che quel da la televisiun.
en perpeten, e che nossa vischnan-
Sche nus faschain in film per la te-
cidì da far mez la distribuziun. Era
ca da Casti è adina stada ina vi-
levisiun, sche va quel simplamain
qua datti bler d’emprender, marke-
schnanca da purs e ch’ella n’è betg
sur l’emettur. Ma ils kinos ston ins
ting, scriver texts da pressa, far ina
Per preschentaziuns dal film «Lisa
pli ditg quai: in’istorgia! La decisiun
motivar bain, per ch’els laschian ir
pagina d’internet, etc.
va» guardar www.imagineria.ch
è prendida, ma sco persvader il
in film rumantsch. Jau sun ma de-
L’autur dal film Casper Nicca ed ...
... il protagonist Dumeni Dolf.
taturs. Geabain, els vegnan. La sala
Casper Nicca, autur
dal film da kino «Lisa va»
e redactur RTR
18
december 2016 | accents nr. 4
Adia «La truvaglia» – bainvegni
«Ina chanzun – in’istorgia»
La rubrica cultica da Benedetto Vigne è ida a fin ils 7
d’october. En ina seria
speziala ha il redactur preschentà sias tschintg truvaglias musicalas preferidas.
(ft) Durant bunamain 10 onns ha la
rubrica quotidiana da noss Benni
enritgì il program dal Radio Rumantsch cun ina rubrica che tractava chanzuns ch’ins n’auda betg savens e tocs insolits or dal vast spectrum da pop, rock, jazz, country u
schlagher – apunta: vairas truvaglias musicalas.
Quest settember ha Benedetto Vigne festivà ses 65avel anniversari e
va cun quai en pensiun, u meglier
Dapi il 1991 lavura Benedetto Vigne per il Radio Rumantsch sco redactur da musica. La columna
musicala quotidiana «La truvaglia» ha el tgirà dapi il 2006.
ditg en pensiun parziala. Cun sia
emissiun «Las perlas» ch’ins po
pa di per di cun temas or dal mund
tadlar mintga venderdi tranter las
da musica e preschenta in’istorgia
19:00 e las 20:00 resta el vinavant
che ha in connex cun ina chanzun
fidaivel ad audituras ed auditurs dal
ch’è da nov en il program da musica
Radio Rumantsch.
dal Radio Rumantsch u che stat en
En pensiun dentant va «La truva-
connex cun in fatg actual.
glia». La rusna vegn cumpensada
La nova rubrica è ultra da quai era
cun la rubrica «Ina chanzun –
daventada digitala e na divertescha
in’istorgia».
uschia betg sulettamain ils auditurs
al radio. Sin il portal rtr.ch/musica
Ina nova rubrica musicala
pon ins guardar il videoclip che
«Ina chanzun – in’istorgia» s’occu-
tutga tar l’istorgia
La concurrenza
Co ha num la nova purschida per uffants sin rtr.ch?
¨
¨
¨
RTR uffants
RTR Simsalabim
RTR pitschnins
Premis:
2 taxas da partenza per il Maraton da skis engiadinais 2017.
Tramettai la resposta fin ils 5 da schaner 2017 ad:
[email protected] ubain a
RTR Radiotelevisiun Svizra Rumantscha
Accents
Via da Masans 2
7000 Cuira
Ils victurs da la davosa concurrenza:
Tarcisi Cavigelli, Siat
Angela Carina Blumenthal, Vella
19
december 2016 | accents nr. 4
Al puls da la cultura – RTR cun ina nova purschida culturala online
Dapi quest atun ha RTR ina
plattafurma culturala.
Quella rimna tut las novitads, tut las emissiuns e tut
ils dossiers che tractan
tematicas culturalas, da la
musica fin a la litteratura.
(dt) RTR ha ina bella paletta dad
emissiuns e contribuziuns al radio
ed en la televisiun che tractan tematicas culturalas: il Magazin da
cultura,
l’Artg
musical,
il
Soundcheck u era contribuziuns e
Sin rtr.ch/cultura chatt’ins er infurmaziuns e contribuziuns dal chantautur ed autur Linard Bardill che ha
reportaschas en ils Cuntrasts, en
festivà l’october ses 60avel anniversari.
Vita e cretta, en il Telesguard ubain
Corin, Linard ed
«Angelina»
damai er esser quai che reguarda
band turitgaisa Dabu Fantastic.
Rumantsch. Entant che las novi-
la cultura «al puls». Uschia han
Medemamain èn da chattar en la
tads, il sport e perfin l’aura avevan
La nova purschida culturala sin
chattà plazza il davos temp sin la
rubrica dossiers che purtrete-
fin uss ina plattafurma multime-
rtr.ch ha la finamira da dar ina va-
plattafurma multimediala tut ils
schan ils chantauturs rumantschs
diala sin rtr.ch è quai ussa da nov er
sta invista en quai che schabegia
rapports davart ils Dis da littera-
Linard Bardill e Corin Curschellas
il cas per la cultura.
culturalmain en il Grischun ed en
tura a Domat ubain la versiun ru-
che han pudì festivar quest atun in
general en noss mintgadi. RTR vul
mantscha dad «Angelina» da la
anniversari radund.
en il program quotidian dal Radio
Per la 20avla ediziun da 2xNadal – in viadi en l’Armenia
Dapi il 1997 collavuran la SRG SSR, La Posta e la Crusch
Cotschna Svizra en il rom da l’acziun 2xNadal.
en realitad. Perquai quintan ils or-
tranter auter cantinas per glieud
ganisaturs era per la 20avla ediziun
paupra, acziuns da pachets da
cun in success.
mangiativas ubain la realisaziun
(mk) En sasez eri in’idea fitg prosai-
Svizzers èn in pievel pragmatic, ed i
Las donaziuns da rauba or da
d’in servetsch da spitex.
ca da dar vinavant regals da Nadal
quinta oravant tut quai che gida
l’acziun 2xNadal 2016/17 vegnan a
ch’ins na po betg duvrar, ma ils
betg mo simbolicamain, mabain er
restar per gronda part en Svizra,
cumprar in pachet virtual, damai
In café per 2xNadal
a Zuoz ed a Trun
da far ina donaziun en furma da da-
Per la 20avla ediziun prevesa
ners. La destinaziun principala per
RTR duas emissiuns «In café per
questas donaziuns è quest onn
2xNadal» al radio:
l’Armenia, nua che la Crusch
• ils 28 da december en la pa-
Cotschna Svizra ha organisà l’octo-
stizaria furnaria Klarer a
ber in viadi schurnalistic. RTR è stà
Zuoz
ma i dat era la pussaivladad da
da la partida ed ha pudì trair a niz
questa visita era per il magazin da
A Vanadsor en il nord da l’Armenia vivan bleras victimas dal
terratrembel dal 1988 anc oz en baraccas. Ad ellas distribuescha
la Crusch Cotschna pachets da mangiativas.
• ils 6 da schaner en la Casa
sogn Martin a Trun
religiun da l’emissiun Vita e cretta
mintgamai tranter las 9:00 e las
(16-10-2016) e per la Marella (23-
12:00.
10-2016). Tgi che s’interessescha
Mintgin è envidà da vegnir spe-
per la vita e la cultura en l’Armenia
rasvi per in café e da purtar re-
chatta las emissiuns sin la pagina
gals sco per exempel mangia-
rtr.ch.
tivas conservablas, products
Ils projects en l’Armenia che ve-
d’igiena u gieus per uffants.
gnan a profitar da las donaziuns èn
20
december 2016 | accents nr. 4
La cumissiun ecclesiastica è s’inscuntrada
Ina giada l’onn s’inscuntra la
redacziun da l’emissiun
«Vita e cretta» cun la
cumissiun ecclesiastica da
RTR per in barat d’experientschas.
(rtr) En la seduta dal november èn
vegnidas tractadas tranter auter
dumondas davart il nov concept da
l’emissiun
ch’è
vegnì
introducì
l’entschatta da fanadur 2016. ll magazin
preschenta trends, discus-
siuns e novitads or dal mund da las
religiuns, accumpogna e reflectescha dumondas etic-filosoficas da
Temp d’emissiun dal magazin «Vita e cretta»: Dumengia, 08:00-09:00 e 20:0021:00 (rep.).
Responsabels RTR e commembers da la cumissiun ecclesiastica (da sanester): Mathias Kundert,
redactur RTR, Raffael Müller, redactur RTR, reverenda Fadri Ratti, reverenda Stefan Bösiger, sur
Marcus Flury, Gabriela Desax, redactura RTR, diacon Guido Tomaschett e Guadench Dazzi, producent redacziun Reflexiun RTR.
nossa vita. L’emissiun duai porscher
stimuls da tempra reflexiva, quai en
è l’emprima part, inclusivamain las
Guadench Dazzi, producent re-
Quellas vegnan ad accumpagnar la
maniera frestga ed accessibla. En-
novitads or dal mund da las reli-
dacziun «Reflexiun» ha er infurmà
redacziun sco in fil cotschen, e trac-
tant che la segunda part dal maga-
giuns, da tempra schurnalistica, cun
davart la planisaziun 2017. L’onn
tadas en furma concentrada durant
zin cun il «Pled sin via» ed ils «Suns
rapports, reportaschas, intervistas,
proxim stat sut l’ensaina da las fe-
in’emna tematica l’october da l’onn
sin via» èn da tempra pli meditativa
discussiuns, elements explicativs.
stivitads «500 onns refurmaziun».
proxim.
RTR a la «Sonda lunga» 2016
Ils Furbaz e Tonia Maria Zindel èn stads ils pigliasis dal
program che RTR ha offrì al public durant l’occurrenza
«Sonda lunga».
(rtr) Ils 12 da november ha gì lieu a
tenda cotschna da teater entravan ils
Cuira la 10avla ediziun da la «Sonda
visitaders en il mund magic da colurs
lunga». Cun in program cultural fitg
ch’il teatrist Roman Weishaupt e la
varià, cun concerts, occurrenzas ed
scenografa Gianina Flepp avevan
exposiziuns carmala l’event onn
creà aposta per quel di. Ed en il studio
per onn millis da persunas en la
da la Televisiun Rumantscha spetga-
chapitala grischuna. E quest onn ha
va Tonia Maria Zindel ils uffants che
era RTR participà.
han pudì sfundrar cun ella en il regi-
Avant la chasa da medias RTR eran
navel da las paraulas.
pustadas la Microlotta, la tenda culi-
sa preschentads al public da la
stuì star colonna davant isch per in-
narica dal team d’Amarenda da Sum-
Star colonna per ils Furbaz
«Sonda lunga» en l’auditori da la
summa survegnir in plaz per in dals
vitg ed ina tribuna sin la quala Rolf
Avant che ir sin turnea da Nadal
BCG/GKB. Marie Louise Werth e ses
dus concerts ch’els han dà en la sala
Caflisch e ses collegas divertivan il
tras l’entira Svizra han ils Furbaz dà
trais «buobs» han tratg tut ils regi-
fullanada.
public cun musica da jazz. Passond la
suatientscha a l’invit da RTR ed èn
sters ed intgantà lur fans che han
21
december 2016 | accents nr. 4
Nadal – Natale – Noël – Weihnachten
Per la 5avla giada è il concert
da Nadal da la SRG SSR
vegnì organisà da RTR.
Dumengia, ils 11 da december, ha la baselgia da San
Lurench a Sent ospità
furmaziuns da musica da
tuttas quatter regiuns
linguisticas da la Svizra.
(ggd) A Sent han las duas furmaziuns La Cumbricula, in ensemble
vocal ch’è da chasa en l’Engiadin’Ota (dir. Jachen Janett) e C’est
si B.O.N. che ha ragischs a Tschlin
(Barbara Gisler – cello ed ils trais
Janetts da Sulgen: Curdin – accordeon, Madlaina – viola e Niculin –
saxofon) interpretà musica da
tempra festiva e chanzuns da Nadal indigenas ed internaziunalas.
Dapi la fundaziun l’onn 1998 diregia Jachen Janett (a sanestra) il chor La Cumbricula.
Il concert da Nadal da la SRG
cantica en la scena. Ils trais chan-
– vusch/arpa celtica, Alex Merigo –
uschia sa numna quest quartet che
tadurs
Peter
vusch/ghitarra e Peo Mazza –
sa cumpona da dus eufoniums
Berweger e Daniel Preisig han
bodhrán/percussiun). Lur musica
(Thomas Rüedi e Roland Fröscher)
mussà che er il jodlar ha ses reper-
dechanta l’istorgia da Nadal en ina
e da duas tubas (Auriane Michel e
tori da chanzuns d’advent e da Na-
furma
Elisa
Guy Michel). Igl è adina in daletg
dal. Brigitte Schmid ha accumpa-
Netzer di «la lora musica è un po’
d’udir questa furmaziun da classa
Il Jodelterzett Meier-Berweger-
gnà ils trais umens cun l’accorde-
un InterRail europeo».
auta ad interpretar arranscha-
Preisig da l’Appenzell Dadora re-
on.
Quatter grondius musicists da Fri-
ments da titels enconuschents sco
preschenta la Svizra tudestga.
Da la Svizra taliana deriva il re-
burg-Berna
Cantina Band or da Star Wars, Ok-
Quest ensemble vala oz sco perla
numà Train Ride-Trio (Elisa Netzer
Svizra romanda. Les Tubadours,
SSR pudais Vus tadlar al Radio
Rumantsch, e quai dumengia, ils
25 da december 2016, a las
09:00 ed a las 18:00.
Andreas
Meier,
E co plaschan ils ACCENTS a Vus?
In resun sin ils ACCENTS 03/2016
an die LIA RUMANTSCHA, die mich
stets rasch und freundlich «be-
Ich freue mich auf jede Ausgabe
dient»!
von ACCENTS, lese alle Seiten
Auch mich stört (genau wie Ladina
durch und unterstreiche die weni-
Heimgartner auf Seite 3, 2. Spalte,
gen Worte, die ich nicht verstehe.
zweitunterste Frage/Antwort) «la
(weil ich nicht so gut Rätoroma-
salata da bustabs en ils logos … SRG
nisch schreiben kann, verfasse ich
SSR IDEE etc.»
diese Zeilen halt auf Deutsch!)
Unverstandene Wörter gebe ich bei
Cordials salids dal Lai da Constanza
PLEDARI ONLINE ein und erhalte
dort fast immer eine befriedigende
«Antwort». Notfalls wende ich mich
Gieri Battaglia
original-arcaica.
represchentan
la
lahoma ubain Over the Rainbow.
22
december 2016 | accents nr. 4
RTR ed ils Dis da litteratura a Domat
L’entschatta da november sa scuntran onn per onn «an
Domat» betg mo litterats e magliacudeschs, mabain er
auturas e puras, ghitarrists e schurnalists.
(gd) Ils Dis da litteratura èn per Ra-
e da mintga communicaziun. Quai
diotelevisiun Svizra Rumantscha
che nus avevan lantschà l’onn pas-
tant incumbensa sco er opportuni-
sà sco experiment multimedial è
tad. Sco occurrenza d’impurtanza
quest onn sa verifitgà sco fil
per la litteratura e cultura ru-
cotschen cun in bun eco da vart da
mantscha vai per l’ina per rapportar
noss public. En furma d’in diari ha
davart quai che curra e passa a Do-
RTR rapportà online successiva-
mat, per l’autra è quest festival per
main cun texts, tuns e maletgs da
RTR er ina buna pussaivladad d’in-
tut quai ch’è schabegià, vegnì ditg e
teragir cun noss public e d’ans pre-
preschentà durant quests trais dis.
La redactura Esther Berther en intervista cun l’autur Tim Krohn
schentar.
RTR als Dis da litteratura
Ils Dis da litteratura tar RTR
Radiotelevisiun Svizra Rumantscha
Tircal porschan dentant er ina buna
teratura era moderaturas e redac-
Sper contribuziuns da radio d’ac-
n’ha dentant betg mo rapportà dals
occasiun per vegnir en contact di-
turs da RTR da scriver texts litte-
tualitad essan nus era quest onn
Dis da litteratura, mabain è era sa
rect cun noss auditurs e nossas
rars. Tranter ils tschintg nominads
stads preschents sur place cun
preschentà cun agens puncts da
aspectaturas. Igl è er in lieu per
èn stads era la moderatura Alice
emissiuns spezialas: cun in Maga-
program. Gia tradiziun ha il Tavulin
scuvrir novs talents che pudessan
Bertogg ed il redactur da musica
zin da cultura live da Domat e cun
litterar cun Esther Krättli, Clà Ri-
in di magari scriver per ils Impuls da
Gion Dominic Pohle.
ils
sa
atsch e Martin Camenisch che vegn
RTR e sco che la concurrenza litte-
Las emissiuns e tut ils detagls dals
fatschentads cun il pled sco punct
Cuntrasts
Focus
ch’èn
registrà davant public en sala a Do-
rara Premi Term Bel da quest onn
Dis da litteratura 2016 sa chattan
da partenza e basa da la litteratura
mat. La sala ed il foyer da la halla
ha mussà, intimeschan ils Dis da lit-
sin nossa pagina rtr.ch/cultura.
Enfin la fin d’october han ins pudì admirar «Drifted pit, OI#16231» davant la chasa RTR a Cuira.
Sin confruntaziun?
Davant la chasa RTR è stà parcà quest’onn in object d’art tut
spezial. Il vehichel cun ses gnieu da betun para d’esser sin
confruntaziun cun RTR.
prender, irritar ed animar da reflec-
OI#16231» ed i fa la parita sco sche
tar. Las singulas ovras èn repartidas
quella avess l’intenziun da prender
en l’entira citad. E gist davant chasa
sut l’auto la tabla da reclama da RTR.
RTR ha l’artist Bob Grasma, che viva
Ma nagina tema. I sa tracta d’in vehi-
(rtr) L’acziun d’art cun il titel «En il
trais giadas occurrenzas da gener tut
e lavura a Turitg, parcà – u meglier
chel fitg paschaivel che ha attirà l’at-
lieu» u «Am Ort» è in project da l’u-
spezial a Cuira. La finamira principa-
ditg installà – ses Ford Taunus Ghia.
tenziun e ch’è vegnì duvrà sco sujet
niun Art-Public che ha gia realisà
la dals responsabels è quella da sur-
L’ovra d’art porta il titel «Drifted pit,
da fotografar d’indigens e turists.
23
december 2016 | accents nr. 4
In’APPlicaziun per la giuventetgna
Tge manegian ils giuvenils, cura ch’els din: quai è ina buna
app? Cun quella dumonda sa fatschenta era RTR gia dapi in
temp.
ziun da mastergn e commerzi che
quest’applicaziun ensemen cun ils
ha gì lieu l’october a Glion, ha RTR
trais giuvenils.
Sper emissiuns da radio e da televi-
fitg activa en las medias socialas ed
la creaziun dad in’app per giuve-
Ina producziun cun
giuvenils per giuvenils
siun è la chasa da medias RTR era
en l’internet. Per l’ILHGA, l’exposi-
nils.
Elin Batista, moderatura RTR, ha
Per l’occurrenza «generaziunDIGI-
manà tras in’ura da divertiment. Era
TALA» da RTR, che ha gì lieu sonda,
la retschertga europeica GENERA-
ils 15 d’october durant l’ILHGA, ha
TION WHAT? ha chattà plaz. Sper
la classa creà in’applicaziun spe-
RSI e RTS vuless era RTR savair da
zialmain per la giuventetgna. En il
persunas tranter 18 e 34 onns tge
decurs dad in’emna han Elia Ma-
giavischs, opiniuns e speranzas
nuel Eberle, Fabio Senti e Lilian
ch’ellas han. Cun differents exempels
Schlosser sviluppà in chalender
ha Mirco Manetsch, producent Mini-
d’occurrenzas. Cun quest’app pon
sguard/Battaporta RTR, explitgà co
las utilisadras ed ils utilisaders rim-
che la retschertga funcziuna. Cum-
nar e derasar termins d’occurren-
plettà l’ura per glieud giuvna ha la di-
zas. L’uschenumnà «Eventplaner»
rectura Ladina Heimgartner. Ella ha
è gia accessibel, dentant mo cun ils
dà resposta a la dumonda: «Tge fa
telefonins d’Android. Suenter la
RTR en ils programs per ils giu-
incumbensà la classa H 14 da la
Scola media mercantila a Glion cun
preschentaziun da l’app ha Ladina
vens?». Dapli davart il project GENE-
Ils acturs principals da l’occurrenza che RTR ha organisà en spezial per
Heimgartner, directura RTR, ma-
RATION WHAT? sin rtr.ch.
ses public giuven a l’ILHGA 2016 (da sanester): Fabio Senti; Roman
negià ch’els hajan prestà buna la-
Müller, scolast; Elia Manuel Eberle; Lilian Schlosser ed Elin Batista, la
vur entaifer in’emna e che RTR saja
Diana Jörg, referendaria
moderatura RTR.
fitg
marketing & events RTR
interessà
da
perfecziunar
Il mund dal passlung en Val Müstair
Per la terza giada arriva il «Tour de ski» en Val Müstair.
Questa giada durant dus dis.
il sprint da Silvester en Val Müstair.
cursas e raquinta era las istorgias
Il 1. da schaner datti lura anc las
interessantas sper la loipa. Il team
cursas da distanza da diesch kilo-
da RTR fa videos per la pagina
(ds) La Val Müstair è il lieu da par-
Tour de ski che fa part dal cup
meters per ils umens e da tschintg
online da RTR, dentant pon ins
tenza dal Tour de ski 2016/17. Il
mundial da passlung cumenza cun
kilometers per las dunnas. Las cur-
persequitar il Tour de ski en Val
sas da lunga distanza datti per
Müstair era via ils chanals da las
l’emprima giada en Val Müstair sin
medias socialas da RTR.
ils trajects che la FIS ha omologà.
Ils 31 da december datti in’emis-
La populaziun da la Val Müstair ha
siun speziala che cumenza gist
uschia ina sfida anc pli gronda che
suenter il final dal Cup da Spen-
tar las emprimas duas ediziuns dal
gler. Lura s’annunzia RTR davent
Tour de ski a Tschierv. Ils stars in-
dal stadion da passlung a Tschierv
ternaziunals dal passlung arrivan
e rapporta da las decisiuns dals
per la terza giada en Val Müstair,
sprints. Il 1. da schaner rapportain
quai per in dals puncts culminants
nus lura live da las cursas da lunga
da la stagiun da passlung sper il
distanza. E lura vulain nus era sa-
campiunadi mundial a Lahti en
vair dals organisaturs co ch’els va-
Finlanda.
liteschan questa occurrenza e tge
perspectivas che quella ha en l’a-
Al puls da la loipa
RTR rapporta puspè live da las
vegnir en Val Müstair.
24
december 2016 | accents nr. 4
San Murezzan pulsescha
Dals 6 fin ils 19 da favrer
2017 ha lieu a San Murezzan
il campiunadi mundial da ski
alpin (CM). Durant questas
duas emnas stat San
Murezzan en il center e
l’entir mund guarda sin
l’Engiadina.
(td) Sut il motto «San Murezzan
pulsescha» rapporta RTR sin tut ils
chanals dal campiunadi mundial,
da las istorgias a l’ur e da las persunas che stattan davos questa occurrenza. Tge capita a ed enturn
San Murezzan durant questas
duas emnas? Co è l’atmosfera, tgi
lavura e tgi pon ins inscuntrar sin
via?
Inscunter amez il vitg
Ensemen cun radio SRF3 sa pre-
Ensemen cun radio SRF3 sa preschenta RTR davant il café Hauser a San Murezzan.
schenta RTR davant il Café Hauser. Visitadras e visitaders pon dar
visitaders dal CM. Dal studio da ra-
en mia suita en il Palace! Na, quai
funcziunaris, trenaders, fans e vo-
ina baterlada, participar al gieu da
dio rapportan Livio Foffa e Gian-
n’è betg propi mes mund. Ma jau
luntaris. A San Murezzan pudess
tippar, sa sentir sco in atlet e parti-
Marco Maissen mintga di live du-
m’allegrel da pudair infurmar, rap-
ins era dir: Top. Ed jau sun persva-
cipar ad ina cursa da skis virtuala
rant 4 uras.
dì che durant quest temp n’è betg
cun egliers da 360°. En il studio
mo San Murezzan Top of the
s’inscuntran collavuraturas e col-
Livio Foffa, moderatur RTR
World, mabain er il program da
lavuraturs da RTR e da SRF3 cun la
Jau m’allegrel sin bler schampagn,
RTR.
populaziun da San Murezzan ed ils
mintga saira caviar e sin las notgs
Gian-Marco Maissen,
moderatur RTR
RTR rapporta dal campiunadi
mundial da skis alpin 2017
Radio Rumantsch
Live da San Murezzan:
mintga di, 11:00 – 12:00 e 15:00 – 18:00
Televisiun Rumantscha
Telesguard live da San Murezzan:
glindesdi, ils 6 da favrer 2017, a las 17:40 sin SRF1 ubain sin
l’app Play RTR
venderdi, ils 17 da favrer 2017, a las 17:40 sin SRF1 ubain sin
l’app Play RTR
Sin rtr.ch chattais Vus tut quai che capita a San Murezzan
durant il campiunadi mundial da ski alpin.
portar ed era divertir cun tut quai
che curra e passa durant questas
duas emnas. Jau m’allegrel sin
cursas spectacularas cun gronda
tensiun. Sin quai che victuras e
victurs din – speranza bleras
Svizras e blers Svizzers. Bunamain anc pli interessant è dentant
quai che quels che n’han betg per-
Jau m’allegrel da pudair esser part
svadì e ch’èn dischillusiunads din –
da questa gronda festa da skis a
speranza paucas Svizras e paucs
San Murezzan e da pudair parter
Svizzers. Jau m’allegrel era sin tut
mias impressiuns via radio cun au-
il circus enturn il campiunadi, sin
dituras ed auditurs da RTR che na
blers bels inscunters cun sportists,
pon betg esser da la partida.
25
december 2016 | accents nr. 4
Gilles Marchand nov directur SRG SSR
Ils 25 da november ha la radunanza da delegadas e delegads
da la SRG SSR confermà l’elecziun da Gilles Marchand (54)
sco directur general a partir dal 1. d’october 2017.
taziun «No Billag» dal 2018/19 e la
nova lescha davart las medias electronicas – è ina surdada prospectiva
dal stab pli impurtanta che mai.
Cun Gilles Marchand è la successiun
(ssr) L’onn 2001 ha Gilles Marchand
Marchand fitg qualifitgà. Uschia
da Roger de Weck che vegn pensiunà
cumenzà sco directur tar la Televi-
vegn la SSR ad esser postada opti-
il 2018 reglada tenor plan ed ad ura.
siun da la Svizra franzosa RTS. Dapi
malmain per las proximas sfidas.
Roger de Weck vegn a surdar la ba-
la convergenza da radio, tv ed onli-
Sia persunalitad, ses mussament da
tgetta l’october 2017 suenter ch’el è
ne l’onn 2010 maina el cun grond
prestaziun, sia qualificaziun e sia
stà en uffizi bunamain set onns.
success l’unitad d’interpresa RTS.
experientscha garanteschan stabi-
Cun sia experientscha da manage-
litad entaifer la direcziun. En vista a
Gilles Marchand, il nov directur
ment sco directur da RTS, substitut
la midada da las medias ed a pro-
SRG SSR, surpiglia ses nov uffizi
dal directur general e commember
cess da blers onns – la renovaziun
l’october 2017. (Foto: SRG SSR /
da la direcziun da la SSR è Gilles
successiva da la concessiun, la vo-
Marcel Grubenmann)
Service public oz e damaun – la
dieta naziunala 2016
La dieta naziunala da l’onn passà a Cuira ans è anc en buna
memoria e gia ha gì lieu il proxim inscunter annual da la
SRG SSR.
Sut la direcziun da Luigi Pedraz-
tendenzas en auters pajais da
zini, president da la CORSI, l’orga-
l’Europa, nua che las discussiuns
nisaziun purtadra da la SRG SSR
davart la rolla d’in service public
per la Svizra taliana, èn s’inscun-
sin il champ da las medias èn su-
tradas ils 30 da settember a Luga-
megliantas a las nossas – cun la
no var 180 persunas. L’inscunter
gronda differenza che la Consti-
è stà sut il motto «Service public
tuziun garantescha en Svizra il
oz e damaun». Philipp Metzger,
service per quatter linguas naziu-
schef da l’Uffizi federal da com-
nalas, quai che chaschuna logica-
municaziun, ha preschentà il rap-
main dapli custs ch’en in pajais
port dal Cussegl federal davart la
cun sulettamain ina lingua naziu-
visiun da la rolla da las medias en
nala. La discussiun tranter Roger
Svizra. Il Cussegl federal suste-
de Weck, directur general da la
gna il model actual da finanzia-
SRG SSR, e Sergio Ermotti, CEO da
ziun da la SRG SSR, numnada-
la gruppa UBS, ha mussà ch’i dat
main tras contribuziuns da las
anc tschertas differenzas tranter
chasadas ed entradas da la recla-
l’opiniun dal Cussegl federal e
ma. Quest sistem e la solidaritad a
parts da l’economia areguard la
l’intern da la SRG SSR garante-
dumonda tge ch’il sectur privat e
schan la cuntinuaziun da las trais
tge ch’il sectur public stuessan
interpresas da lingua latina (RTS,
far. Quai han era demussà las re-
RSI e RTR). Giles Marchand, direc-
martgas criticas dal schurnalist
tur RTS, ha dà in sguard sin las
Robert Ruoff che ha tranter auter
crititgà l’augment da la reclama
puncts critics menziunads a cha-
en ils programs da televisiun da la
schun da la dieta naziunala a Lu-
SRG SSR. L’inscunter ha pussibili-
gano na svaneschian betg en la
tà ina discussiun averta davart
chaschutta, mabain chattian re-
l’avegnir e la rolla da la SRG SSR.
spostas constructivas.
Impurtant è ussa dentant ch’ils
Luigi Pedrazzini, president da la CORSI.
Oscar Knapp, president SRG.R
26
december 2016 | accents nr. 4
La revoluziun mobila tar RTR
En l’ultima seduta dal 2016 è il cussegl dal public SRG.R (CP
SRG.R) era sa fatschentà cun il schurnalissem mobil tar
RTR. Cun il diever da smartphones ha quel survegnì ina
dimensiun cumplettamain nova.
ziuns da RTR. En spezial emissiuns
lecziun èn ils rapports e las infur-
da radio profiteschan da talas publi-
maziuns lura vegnidas intensiva-
caziuns supplementaras. Cun foto-
das ed igl è era vegnì tratg a niz mo-
grafias e videos survegnan visita-
das da rapportar innovativas sco
ders da la pagina d’internet www.
per exempel via Skype. Il CP SRG.R
rtr.ch e dals ulteriurs chanals da
ha era prendì notizia cun sati-
Grazia als smartphones daventa il
scadin. RTR na plazzescha las con-
RTR anc dapli impressiuns ed infur-
sfacziun dal vast e cumplessiv dos-
schurnalissem adina pli mobil. Il
tribuziuns natiralmain betg sulet-
maziuns che pertutgan las emis-
sier online installà sin www.rtr.ch.
svilup tecnologic permetta la pro-
tamain sin Facebook, mabain era
siuns da radio. Las novitads sin la
Medemamain lauda il cussegl la re-
ducziun, l’elavuraziun e la publica-
sin sia pagina d’internet convenziu-
pagina d’internet vegnan adina pli
portascha multimediala «LAS AME-
ziun da videos sin ils differents cha-
nala. Il CP SRG.R beneventa che
savens era cumplettadas cun grafi-
RICAS – Vita rumantscha vi sur
nals da distribuziun da RTR.
tant la qualitad publicistica sco era
cas e visualisaziuns attractivas.
mar» che ha purtretà trais Ru-
Quellas contribuziuns èn era spe-
la moda e maniera co ch’ils videos
zialmain adattadas per las medias
vegnan producids vegnan controlladas permanentamain. Cun la defi-
Livestreams: ballape e
Parc Adula
van en ils Stadis Unids da l’America.
socialas. Cun ils telefonins san
schurnalistas e schurnalists reagir
niziun da process e structuras cle-
Ils rapports dal campiunadi da bal-
Premi schurnalistic SRG.R
fitg svelt sin l’actualitad e metter a
ras vegn era garantì ch’il newsfeed
lape da las scolas medias dal Gri-
Il Cussegl dal public ha decidì da de-
disposiziun ils cuntegns per in e
na vegn betg inundà da contribu-
schun dals 30 da settember 2016 a
sister en l’avegnir da surdar il Premi
Schiers/Aschera èn vegnids discu-
schurnalistic SRG.R. Il reglament
tads a moda cuntraversa. D’ina vart
correspundent è vegnì abolì. Il Pre-
ha la redacziun da giuventetgna
mi schurnalistic SRG.R onurava
«Battaporta» avischinà l’offerta da
products schurnalistics da la chasa
RTR ad in public pli giuven e rap-
RTR ed è vegnì surdà ils onns 2013
portà en moda e maniera excellen-
enfin 2015. Il premi era dotà cun
ta. Da l’autra vart na s’adressescha
CHF 6’000.00. Il cussegl ha surdà ils
l’occurrenza betg ad in public fitg
ultims onns il premi a suandantas
vast, quai che ha manà ad ina di-
producziuns da RTR:
scussiun davart ils custs ed il niz da
•
mantschas ed in Rumantsch che vi-
resguardar che RTR e la SRG SSR
•
turs, explicitamain era da tematicas
2014: «Dal Magic Wood a l’Action Wood» da Petra Rothmund
s’occupeschan, independentamain
da quotas d’auditurs ed aspecta-
2013: «Allegra Rumantschs»
da Livio Foffa e David Spinnler
talas producziuns. Igl è però era da
•
2015: «Med Ursina i København» dad Astrid Alexandre
da nischa e da minoritads.
Roger Tuor è il nov president dal
Cussegl dal public SRG.R
(srg.r) Ils 21 da matg ha la radunanza generala da la SRG.R elegì Roger
Tuor sco nov president dal Cussegl dal public da la SRG.R. A partir dal
RTR ha rapportà a moda e maniera
Prevista
equilibrada dal project Parc Adula.
Il CP SRG.R è s’inscuntrà l’ultima
Ils 3 da november 2016 è la debatta
giada en questa cumposiziun. La
en connex cun il project vegnida
perioda d’uffizi actuala termine-
transmessa en directa da Mustér
scha la fin da l’onn. Augustin Beeli,
via livestream en las chasadas. An-
Letizia Sonder e Romeo Wasescha
dri Franziscus ha persvadì sco mo-
mettan a disposiziun lur uffizis sco
deratur e manader da la discussiun.
commembers/-bras dal cussegl dal
public SRG.R. Il president dal CP
SRG.R, Michael Spescha, ed il com-
tims 5 onns.
Las elecziuns en ils Stadis
Unids da l’America
Il nov president è dapi il 2009 commember dal Cussegl dal public e dapi
Il CP SRG.R ha era observà l’infur-
uffizis pervia da la limitaziun dal
3 onns actuar e vicepresident. Il Cussegl dal public procura per in stretg
maziun da RTR en connex cun l’e-
temp d’uffizi. La proxima seduta dal
contact tranter las persunas responsablas dal program ed il public.
lecziun dal president dals Stadis
CP SRG.R ha lieu ils 25 da schaner
Roger Tuor ha 44 onns, è marida ed ha 3 uffants. El abitescha a Mustér,
Unids da l’America che ha gì lieu ils
2017. A partir dal 1. da schaner
nua ch’el lavura sco manader da scola.
8 da november 2016. Durant la fasa
2017 vegn il CP SRG.R presidià da
Il Cussegl dal public, che ha 15 commembras e commembers, s’inscun-
avant las elecziuns ha RTR mess il
Roger Tuor-Reuss da Mustér.
tra regularmain per tractar dumondas davart l’offerta da RTR.
focus sin l’intermediaziun objectiva
Michael Spescha,
da resultats. Avant il termin da l’e-
president CDP SRG.R
2017 è el il successur da Michael Spescha che ha presidià il gremi ils ul-
member Vito Stupan han remess lur
27
december 2016 | accents nr. 4
Tschintg dumondas a Flavio Guetg (25), commerziant tar
la Viafier retica, San Murezzan/Savognin
Commembras e commembers da la SRG.R vegnan a pled
Flavio Guetg, pertge essas Vus
quel che jau taidl bler Radio Ru-
schenta u era marschs e polcas –
commember da la SRG.R?
mantsch e guard era las emissiuns
tut tenor il tema da l’emissiun. Per
Casualmain sun jau stà al stan da
en la televisiun svizra. Uschia poss
mai mintga giada in daletg da
la SRG.R a chaschun da la festa da
jau sustegnair questa instituziun
tadlar.
chant districtuala a Salouf avant
che promova nossa lingua.
in pèr onns. La collavuratura ha
Giavischs, critica e laud per RTR?
alura fatg gust da daventar com-
Tge spetgais Vus da la SRG.R?
Il giavisch è che RTR fa la lavur vi-
member – ed ussa sun jau com-
Jau spetg spezialmain da RTR in-
navant sco fin ussa. Cunzunt per-
member. Il patratg era plinavant
furmaziuns actualas da tut il mund
quai che RTR promova il ru-
ed en spezial da la regiun. En quel
mantsch e porscha emissiuns per
reguard vegnan mias aspectativas
giuven e vegl.
Reservai il termin!
accumplidas. Jau sun cuntent cun
la lavur da RTR.
Tge impurtanza ha per Vus la
lingua rumantscha?
La proxima radunanza generala
da la SRG.R ha lieu sonda, ils 17
Tgeninas èn Vossas emissiuns
Il rumatsch è per mai la lingua nu-
da zercladur 2017.
preferidas da RTR, e pertge gist
mer 1. Igl è la lingua materna, la
Venderdi saira, ils 16 da zercla-
quellas?
lingua che nus discurrin a chasa,
dur, envida RTR da star «Da
Mes favurit è cleramain L’instru-
cumpagnia» en l’aula da la chasa
mentala la mesemna saira a las
teressà a la musica cun instru-
collegas ed en las uniuns. Il ru-
da scola a La Punt Chamues-ch,
19:00. Sco musicant da la Musica
ments a flad. L’instrumentala
mantsch è part da nossa identitad
nua che era la radunanza ha lura
instrumentala Savognin e diri-
porta d’ina vart musica fitg mo-
ed jau na poss betg m’imaginar
lieu.
gent da la musica da tschaiver Igls
derna ed enconuschenta e da l’au-
nossa regiun senza questa lingua.
Fetters Sursetters sun jau fitg in-
tra vart musica main enconu-
en vischnanca (Savognin), tranter
I brischa en chasa RTR – in exercizi reussì
(ea) Il suentermezdi dals 15 da set-
ch’en
tember ha gì lieu en chasa RTR in
funcziunà a moda e maniera spedi-
exercizi d’evacuaziun. Curt suenter
tiva.
spezial
l’evacuaziun
ha
las 14:00 han las sirenas da fieu
alarmà las collavuraturas ed ils collavuraturs.
En paucas minutas han passa 70
persunas bandunà la chasa. Ils responsabels dal team da crisa RTR ed
ils experts externs che han persequità l’exercizi han pudì constatar
Debriefing da l’exercizi d’evacuaziun (da sanester): Daniel
Wasescha, RTR; Max Knecht,
pumpiers Cuira; Peter Keller,
inschigner da segirtad NSBIV
AG, Lucerna, ed Alois Beer,
RTR.
la davosa
Cun Paulina, la figura
Bellas
Festas ed
in bun onn
nov
creada da Carla Hitz,
giavischa la redacziun dals
ACCENTS in bel temp
d’advent e da Nadal e tut il
bun per l’onn nov. Nus ans
legrain dad era pudair
infurmar il 2017 da quai che
capita en la chasa da medias
RTR ed en nossa organisaziun purtadra, la SRG.R.
Per dumondas, resuns e
propostas contactai nus via
l’adressa [email protected].
Ils films animads «Paulina
sin il culm», realisads da la
Televisiun Rumantscha il
2012, èn da chattar
sin rtr.ch en la nova rubrica
«uffants».
Char Michael Spescha, char Roger Tuor
Preziadas commembras e preziads commembers dal cussegl dal public SRG.R
Igl è in mument da midada: ti, prezià Michael, bandunas il cussegl suenter 12 onns. Jau
vuless dir: grazia fitg. Tes grond engaschi sco president, tes interess per la lavur da RTR,
dentant era tes grond respect da las collavuraturas e dals collavuraturs m’han adina fatg
gronda impressiun. Ti vegns a mancar, ma jau hai grond plaschair che ti restas er en
l’avegnir datiers da RTR, quai sco commember dal cussegl regiunal.
Char Roger. Era gia avant tes temp d’uffizi sentiv’ins tia passiun per la chaussa e tes grond
interess per las medias ed il svilup da quellas. Jau ma legrel sin ina buna collavuraziun e ta
giavisch blera satisfacziun sco nov president dal cussegl dal public SRG.R.
Stimadas commembras e stimads commembers dal cussegl dal public. Vus represchentais la
part la pli impurtanta da nossa lavur quotidiana: il public. Grazia per la premura, cun la
quala vus observais nossa lavur, e grazia per esser averts ed onests cun voss laud, ma en
spezial era cun la critica. Be uschia pudain nus meglierar nossa lavur a favur dal public da
RTR.
Ladina
SRG.R
p.m. dal cussegl dal public
Via da Masans 2
7000 Cuira